တၢ်ခးလီၤတပျီၤကျိဖးဒိၣ်, တၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဒီး တၢ်ဒွဲၣ်အူမၤဟးဂီၤဟံၣ်ဃီ

ဖဲလါယူၤ ၈သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုး နုာ်လီၤဝဲဆူ က---သဝီ, ကျဲမုၢ်ထံးဟီၣ်ကဝီၤ, က စၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.  သုးလၢအလဲၤနုာ်ဆူ က---သဝီတဖုန့ၣ် အသုးရ့ၣ်သုးထံး တၢ်တသ့ၣ်ညါအီၤဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်လီၢ်ကဝီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်တဲဝဲလၢ, SAC သုးလၢအဟူးဂဲၤဖဲလီၢ်ကဝီၤအပူၤအံၤမ့ၢ်ဝဲခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (ခမရ-၄၀၃, ၄၀၄, ဒီး ၄၀၅) န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤနုာ်လီၤလၢသဝီပူၤအခါန့ၣ်, တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲလၢ SAC သုးပာ်ဖှိၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ဒီသဒၢကမျၢၢ်သုး (PDF) လၢအအိၣ်ဖဲ ဃ---သဝီလၢအဘူးဖဲန့ၣ်တဖျၢၣ်, ကျဲမုၢ်ထံးဟီၣ်ကဝီၤ, ကစၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ခးစိလိာ်သး ဒီးကျိဖးဒိၣ်, ကျိဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီခံဖျၢၣ်အံၤ (က---ဒီး ဃ---သဝီ) န့ၣ်အိၣ်စဲဘူးလိာ်အသးဒ် သဝီတဖျၢၣ်ဃီအသိးန့ၣ် လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အဃိ, ကျိဖးဒိၣ်ချံတနီၤလီၤတဲာ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဝဲဖဲသဝီပူၤအဃိ ပှၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဝဲ လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်တဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် ဒီၤမ---စ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဒိဝဲလၢတၢ်ခးလီၤကျိဖဲတၢ်ဒုးဆၢကတီၢ် တချုးဒံးလၢ အဃ့ၢ်ကွံာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီၤမ---ဘၣ်ဒိးတၢ်ကူစါယါဘျါဖဲ ဒဝဲၢ်တၢ်ဆါဟံၣ်လၢကဘျါက့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အခီၣ်ကၢ်ကွံာ်တကပၤ အဃိ ဘၣ်ထီထီၣ်ဝဲ စတံဒ်သိးတၢ်ကမၤပှဲၤန့ၢ်အီၤအခီၣ်ဃံလၢ အကၢ်ကွံာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ဒူသဝီဖိလၢ သဝီ (၆) ဖျၢၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်လၢ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အိၣ် ကဒုခူသူၣ်ဝဲဖဲ အဘူးတံၢ်တဖၣ်အဟံၣ်ပူၤဃီပူၤတနီၤ ဒီးလၢသီခါဖၠၣ်တနီၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤသဝီဖိလၢအဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲလၢ က---သဝီ, ဃ---သဝီ, ကနဲသံၤရံၣ်သဝီ, ကွၠဲမ့ကိသဝီ, ကၠီၣ်ခမီၣ်သဝီ ဒီးပ့နဲကၠိသဝီ, ကျဲမုၢ်ထံးဟီၣ်ကဝီၤ, ကစၢၢ် ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ, တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢအဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတဂၤတဲဝဲလၢ “ပပျံၤဘၣ်ကျိဖးဒိၣ်ဒီးကျိဖိတဖၣ် ဒိၣ်မးအဃိ ပဃ့ၢ်နုာ်ဆူတပိၢ်အကျါဖဲပနၢ်ဟူကျိသီၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ပဘၣ်ကိာ်လီၤလၢထံကျါဒ်သိးဒီး ပယီၤသုးသုတထံၣ်ပှၤ တဂ့ၤအဂီၢ်. တၢ်န့ၣ်နးဒိၣ်မးလီၤ.ပထံၣ်ဘၣ်ပှၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအဂ့ၢ်လၢ Facebook ပူၤဘၣ်ဆၣ် ပတဆိကမိၣ်နီတဘျီလၢ တၢ်အံၤကကဲထီၣ်သးဒီးပှၤဘၣ်. ပဘၣ်လဲၤခီဖျိတၢ်အံၤ နးဒိၣ်မးလီၤ.”

ပှၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအနီၣ်ဂံၢ်ကအိၣ်ဝဲ ဟံၣ်ဒူၣ် ၃,၀၀၀ ဘျဲၣ်ဒီး တၢ်တယာ်ဝဲလၢ ပှၤကညီအနီၢ်ဂံၢ်အိၣ်ဝဲ ၁၀,၀၀၀ ဂၤဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် လီၤ. (ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်) ပှၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ က့ၤဆူအသဝီပူၤတဘူၣ်ဒံးဘၣ် မ့ၢ်လၢ SAC သုးတဖၣ်ခး လီၤဒံးကျိဖးဒိၣ်ဆူသဝီပူၤဒီး ဟးဆှၣ်ဒံးတၢ်လၢသဝီပူၤ ခီဖျိအဆိကမိၣ်ဝဲလၢ PDF သုးတဖၣ်ဟူးဂဲၤဒံးဝဲဖဲဟီၣ်ကဝီၤအံၤအပူၤ အဃိန့ၣ်လီၤ. 

ပှၤသဝီဖိတနီၤ ဃ့ၢ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ် စိာ်တၢ်ကူတၢ်သိးတချုးနီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ် ဝံၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပှၤသဝီဖိတနီၤက့ၤနုာ်ခူသူၣ်လၢသဝီပူၤ ဒ်သိးကဟံးန့ၢ်တၢ်ကူတၢ်သိးဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီတနီၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢ က---သဝီတဂၤ, တဲဝဲဒ်အံၤ “ပကက့ၤနုာ်လီၤဆူသဝီပူၤန့ၣ် တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤအိၣ်ထဲ (၅) မံးနံးလီၤ. ဖဲပက့ၤတုၤလၢပဟံၣ်တဘျီဃီ ပထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်လၢအမၤလီၤသူၣ်အုးသးအုးပှၤဒိၣ်မးလီၤ.ပဟံၣ်ပဃီတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ်လၢ တၢ်ခးလီၤကျိအဃိ ဒီး ဘၣ်တၢ်ဒွဲၣ်အူကွံာ်အီၤခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ကွံာ်လၢာ်လံစ့ၢ်ကီးလီၤ. သဝီဖိ (၆) ဂၤအဟံၣ် ဘၣ်တၢ်ဒွဲၣ်အူထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ SAC သုးန့ၣ်လီၤ.”

တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်သဝီဖိလၢအဂ့ၢ်ကျိၤတအိၣ်ဒီးမၤလီၤမၢ်ပှၤသဝီဖိ

ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဖဲ လါယူၤ ၈သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ဝဲပှၤသဝီဖိ (၅)ဂၤ ပၣ်ဃုာ်ဒီး အပိာ်မုၣ်ခံဂၤ ဒီးပိာ်ခွါသၢဂၤလၢ က---သဝီန့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်လၢတၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အီၤခံဂၤ ဒီးပိာ်ခွါတဂၤအမိၢ်အပၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်လီၤဝဲစ့ ၅၀၀,၀၀၀ ကၠး ဒ်သိးတၢ်ကပျၢ်ကွံာ် အဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ သဝီဖိ ပိာ်ခွါအဂၤခံဂၤဘၣ်တၢ်က့ၤဖီၣ်အီၤလၢ ပယီၤသုးဒီၤ ပှၤတသ့ၣ်ညါနၢ်ဟူ ထွဲက့ၤလၢၤအဝဲသ့ၣ်တၢ်အိၣ်သးလၢတၢ်ဒုးဃာ်အပူၤတုၤအခဲအံၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤသဝီဖိခံဂၤအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ အူဝ---, သးနံၣ် ၅၀နံၣ် ဒီး အူပ--- ၄၈နံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်ဟးလူၤဃုက့ၤအီၤတချုးလၢၤဘၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဆူတၢ် လီၢ်အဂၤ လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢ က---သဝီတဂၤ တဲဝဲ, “ပသဝီပူၤအံၤ ပှၤဟံၣ်အိၣ်ဝဲအဖျၢၣ် ၁,၅၀၀. ဖဲပ ဃ့ၢ်အခါန့ၣ် ပကနၣ်ဃုာ်လိာ်သးတချုးနီတဂၤဘၣ်. ပနၢ်ဟူ PDF သုးဖိတဖၣ် တဲဝဲလၢ သဝီပူၤန့ၣ် အိၣ်ထဲပှၤသံအစိၣ် လီၤ. မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်” ပှၤသဝီဖိလၢအဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပှၤမၤအီၣ်စံာ်ဒီး မၤတၢ်လၢတနံၤ ဂီၢ်တနံၤဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တနီၤအဟံၣ်ဘၣ်တၢ်ဒွဲၣ်အူထီၣ်ကွံာ်အီၤ လၢ SAC သုးအဃိ အဝဲသ့ၣ်ကဟဲက့ၤအိၣ်ဝဲအဂီၢ်တသ့ လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကက့ၤဆူသဝီပူၤလၢကဃိထံကွၢ်ပှၤသံစိၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ဘၣ်ပျံၤတၢ်ခီဖျိလၢ SAC သုးခး လီၤဒံးဝဲကျိဖးဒိၣ်ဆူသဝီပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ က---သဝီ ဖဲလါယူၤ ၈သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ် SAC သုးဖီၣ်န့ၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲပှၤသဝီဖိအဂၤတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် မီၤန---, သးနံၣ် ၂၉နံၣ် ဒီးမ့ၢ်ဝဲ ဒဝဲၢ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖီၣ်ဃာ်အီၤ (၂)နံၤအတီၢ်ပူၤ တၢ်မၤဆါပယွဲအီၤနးနးကလဲာ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲလၢ “ဖဲပယီၤသုးဖီၣ်ယၤအခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်သံကွၢ်ယၤတၢ်အါမးဘၣ်ဃးဒီး PDF အိၣ်လၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤအံၤဧါ, ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဲယၤလၢ ယကဲ PDF သုးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တီၢ်ယခိၣ်သၣ်ဃံဒီးယစုတဖၣ် လၢကျိအခံန့ၣ်လီၤ. ယဘၣ်ကီာ်တၢ်ဆါနးမးအဃိ ယဖိးတံၢ် ဃာ်ယစုခံခီ ဒီးအဝဲသ့ၣ်တခီ ဆဲးမၤဒၢၣ်ဒံးယၤကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသုးဖိမၤဒၢၣ်ယၤ န့ၣ်အိၣ်ဝဲ (၄) ဂၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဖီၣ်ဃာ် ယၤ (၂) သီ. ဖဲန့ၣ်ဆၢကတီၢ် ပှၤသုးဖိလၢအကျါတဂၤအသးဂ့ၤတစဲးဒီး ဟဲစိာ်ဒုးအီၣ်ယၤမ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဖီၣ်ဃာ်ယၤဆၢက တီၢ် ပယီၤသုးတဲယၤလၢ ‘သုကထိၣ်သတြီၤသုသးဒီး ပယီၤသုးဒ်လဲၣ်. ပယီၤသုးန့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်စုကဝဲၤဂ့ၤမးဒီး အပှၤနီၣ်ဂံၢ်အါ, အသုးနီၣ်ဂံၢ်အါ, နကထိၣ်သတြီၤအီၤဒီး တၢ်ပၢၢ်ဆၢသုးသ့ဒ်လဲၣ်’ တၢ်ဖီၣ်ဃာ်ယၤအဆၢကတီၢ် ယတူၢ်ဘၣ်မးလၢ ယလီၤဘၣ် လၢ လၢၢ်ရာ်အပူၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဒွဲၣ်ယၤဒီး မီာ်ထူခိၣ်, ထိယၤ, တီၢ်ယၤ, ထူတံၢ်ယၤဒီတဂၤညါလီၤ. ခံသီဝံၤအလီၢ်ခံ, တၢ်ဒုးကဲ ထီၣ်လၢ ပယီၤသုးဒီး PDF ဘၢၣ်စၢၤအခါ, ပယီၤသုးခးလီၤဝဲ ကျိဖးဒိၣ် (၃) ဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ဝံၤ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဘှံးတစိၢ်ဖိ. ဖဲန့ၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်စၢတံၢ်က့ၤယၤ ကျီကျီဖိအဃိ ယဃ့ၣ်လီၤပျံၤန့ၢ်ဒီး ယဃ့ၢ်ဖျိးကွံာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယဃ့ၢ်နုာ်ဆူ ပှၢ်ကျါအခါန့ၣ် ယခီၣ်ဖံးတပၣ်နီတကပၤဘၣ်, ယဃ့ၢ်ဃ့ၢ်ဒီး ယတုၤဆူတၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအလီၢ်တတီၤန့ၣ်လီၤ.”

အပူၤကွံာ် (၂) နွံ, တချုးဒံးလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် SAC ဖီၣ်န့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤသဝီဖိ ၁၄ဂၤလၢ က---သဝီ, ကျဲမုၢ်ထံးဟီၣ်ကဝီၤ, လၢအကျါပၣ်ဃုာ်ဒီး မီၤန---န့ၣ်လီၤ. ပှၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤစ့ၢ်ကီး ဘၣ်တၢ်မၤဆါပယွဲအီၤ ဖဲတၢ်ဖီၣ်ဃာ်အီၤဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံတၢ်ပျၢ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်ကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. မီၤန---တဲဝဲလၢ, ပှၤဖီၣ်အီၤဒီး မၤဒၢၣ်မၤလိာ်အီၤလၢခံတဘျီန့ၣ် နးဒိၣ်န့ၢ်ဒံးအခီၣ် ထံးတဘျီ ဒီးအဝဲဘၣ်ဒိဝဲနးနးဖဲ အခိၣ်သၣ်ဃံ, အမဲာ်သၣ်, အစုဒီးအခီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ပျၢ်ကွံာ်အီၤအခါန့ၣ်, အမဲာ် ချံခိၣ်ဃၢၤသ့ၣ်တဖၣ်တဲာ်ဒီး အမဲာ်သၣ်ဒီတဘ့ၣ်ညါထီၣ်လုးထီၣ်လါန့ၣ်လီၤ. အစုဒ့ကိာ်ဒီး အခီၣ်ဒ့ကိာ်သ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးပူၤလီၢ် ပူၤကျဲ ခီဖျိလၢ ပယီၤသုးစၢဃာ်အီၤဒီး ပျံၤထးဖဲအဖီၣ်ဃာ်အီၤဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ် အါတက့ၢ် သူဝဲကျိအခံ ဒီးသုးအခီၣ်ဖံးဘူးတဖၣ် ဖဲအမၤဒၢၣ်မၤလိာ်အီၤအခါ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အစုသၣ်ခိၣ်ဆါဖဲ အထိအီၤအခါန့ၣ်လီၤ. 

သးသမူတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ဝဲထဲလဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်, သဝီဖိလၢအဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတနီၤ ဟဲက့ၤနုာ်ခူသူၣ်ဝဲဆူသဝီပူၤ လၢတၢ်လိၣ်ဘၣ် ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူနီၢ်နီၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယူၤ ၁၁သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, ပှၤသဝီဖိလၢအမံၤမ့ၢ် လ---, သးနံၣ် ၁၉နံၣ်, အိၣ်လၢခ---သဝီ, ကျဲမုၢ်ထံးဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ခးသံအီၤလၢ SAC သုး ဖဲအဝဲဟဲက့ၤနုာ်ဆူသဝီပူၤလၢကဟံးန့ၢ်အမိၢ်ကသံၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အမိၢ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆါထီရီၤ ဒီးဖဲအဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ် ဃ့ၢ်စိာ်ကသံၣ်တချုးဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ, ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU), လီၢ်ကဝီၤပှၤတဝၢတၢ်ကရၢကရိတဖၣ် ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ကပီၤကရၢ, ပနဲတၢ်က ပီၤကရၢ, ဒီး ကီၢ်နီၣ်ဝ့ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲကီၣ်စံၣ် (NRC), ဒီးလီၢ်ကဝီၤပူၤတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကရၢတဖၣ်, ဟ့ၣ်လီၤဝဲတၢ်မၤစၢၤတဖၣ် ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မၤစၢၤဝဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီတနီၤဒီး ဆူၣ်ချ့ကသံၣ်ကသီတနီၤလၢ ပှၤဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.