Thu, 16 Sep 2021
မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါ: ခီဖျိဟီၣ်လ၁်မ့ၣ်ပိၢ် (ထုးပျံၤ) ပိၢ်ထီၣ်အဃိ သဝီဖိသံတဂၤဒီး သဝီဖိအဂၤခံဂၤ ဘၣ်ဒိ, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, လါယူၤလံ ၂ဝ၂၁နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါ တဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲ  တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ ဖဲ လါယူၤလံ ၂၀၂၁နံၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယူၤလံ ၁၆သီ, ၂၀၂၁နံၣ်, ဂီၤခီ ၈း၄၀ မံးနံးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် ကျဲအိၣ်ဆီလီၤသး ဖဲ အ---သဝီဒီး န---သဝီအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် မ့ၣ်ပိၢ်ထုးပျံၤ ပိၢ်ဖးထီၣ်ခံဘျီန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ ကဲထီၣ်သးကတံ၁်တ၁်ထဲဒၣ် စှၤမံးနံးအတီၢ်ပူၤလီၤ. တၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ် တၢတဖျၢၣ်အဆၢကတီၢ် သဝီဖိတဂၤလၢအအိၣ် အ---သဝီ, မဲ၁်ကျီကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ် သံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပိၢ်ထီၣ်ခံဖျၢၣ် တဖျၢၣ် ကဲထီၣ်အဆၢကတီၢ် သဝီဖိခံဂၤလၢအအိၣ် န---သဝီ, မဲ၁်ကျီကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ် မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဘၣ်ဒိဝဲတဆံးတ က့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤ ပှၤလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ပျံၤလၢ ကဟးထီၣ်က့ၤလီၤလၢသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ.[1] 

 

၁) တပတီၢ် - တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

မ့ၣ်ပိၢ်ထုးပျံၤပိၢ်ဖးထီၣ်ကဲထီၣ်သး

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါယူၤလံ ၁၆သီ, ၂၀၂၁နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီႇ ကရူၢ်ႇ ကီၢ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ရ့ၣ်)

အ---သဝီ, မဲ၁်ကျီကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စဲလ့နဲၤ

စဲ ထ---

စဲဟ---

သးနံၣ်

၄၆

၅၀

၄၅

မုၣ်ခွါ

ခွါ

ခွါ

ခွါ

ကလုာ်

ယိၤဒိၣ်

ယိၤဒိၣ်

ယိၤဒိၣ်

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်

အိၣ်

အိၣ်

အိၣ်

တၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်

ကုၢ်ဆါသွဲၣ်လး

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ဘူးဒး

ဘူးဒး

ဘူးဒး

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

အ---သဝီ, မဲာ်ကျီကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

န---သဝီ,

မဲာ်ကျီကရူၢ်,

ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

န---သဝီ,

မဲာ်ကျီကရူၢ်,

 ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်,

မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်


 

(၂) ပတီၢ်တပတီၢ်-တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

KHRG ဝဲၤဒၢးပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ ဆဲးကျိးဝဲ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမါခီဖျိလီတဲစိန့ၣ်လီၤ. အဝဲဟ့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါ ဘၣ်ဃး တၢ်ကဲထီၣ်သးခံခါလၢ၁်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်မ့ၢ် (ပိာ်ခွါလၢအသံတဂၤ) အမါအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပှၤတူၢ် ဘၣ်တၢ် အဂၤတဂၤအဘူးအတံၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

(၃) ပတီၢ်တပတီၢ် - ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢတခါ

ဖဲလါယူၤလံ ၁၆ သီ, ၂၀၂၁နံၣ် ဂီၤခီ ၈း၄၀ မံးနံးန့ၣ် သဝီဖိတဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ် စဲလ့နဲၤ, သးနံၣ် ၄၆နံၣ် အိၣ်ဆိးလီၢ်- အ---သဝီ, မဲာ်ကျီကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ် လဲၤဘၣ်ထံးဒီးမ့ၣ်ပိၢ်ထုးပျံၤလၢ ကညီဒီကလုာ်တၢ် ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် - ၁၀၂, သုးဒ့ - ၁, ဆီလီၤတ့ၢ်ဝဲဖဲ အ---သဝီ ဒီး န---သဝီ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. (စီၤစုၤဝဲ ၂၀၀ တုၤ ၃၀၀ ခီၣ်ယီၢ်- ၆၁ တုၤ ၉၁ မံၤလာ်ဒီး အ---သဝီ).

 

စဲလ့နဲၤပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲလၢ ဖဲ လါယူၤလံ ၁၅ သီ, ၂၀၂၁နံၣ် ဒီး လါယူၤလံ ၁၆ သီ, ၂၀၂၁နံၣ်န့ၣ် သဝီဖိ တဖၣ် ဟးထီၣ်က့ၤလီၤဒံးအဃိ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢအဟးထီၣ်က့ၤလီၤကသ့ဒံးန့ၣ်လီၤ. အဃိ အဝဲစးထီၣ် ဟးထီၣ်လၢအသဝီန့ၣ်လီၤ. ဖဲဂီၤခီတနံၤန့ၣ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ် စ့အိၣ်ဒၣ်ထဲ (၇,၀၀၀) ကၠး အဃိ အဝဲ တဲဘၣ်အမါလၢ အကလဲၤဆူသဝီအဂၤဒီး ကလဲၤဆါသွဲၣ်လး (မီးသွေး) နွံထၢၣ်န့ၣ်လီၤ. စဲလ့နဲၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ် ကုၢ်ဆါဝဲသွဲၣ်လးလၢ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးအီၤ ဖဲအ လဲၤဆါသွဲလးဒီး သိလ့ၣ်ယီၢ် (ဆိုင်ကယ်) အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဟးထီၣ်လၢသဝီပူၤ စှၤကိာ်မံးနံး ဝံၤအလီၢ်ခံ အမါနၢ်ဟူတၢ်ပိၢ်ဖးသီၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

အနၢ်ဟူတၢ်သီၣ်တဘျီဃီန့ၣ် အဝဲယီၢ်ထီၣ်လ့ၣ်ယီၢ်ဒီး လဲၤကွၢ်မ့ၢ်အ၀ၤဘၣ်ဒိစ့ၢ်ဧါန့ၣ်လီၤ. ဖဲအလဲၤတုၤ
ဆူတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ် (အယံၤလိာ်သးဒီးသဝီ ကအိၣ် ၂၀၀ တုၤလၢ ၃၀၀ ခီၣ်ယီၢ်) အခါ ထံၣ် ဝဲအ၀ၤသးပ့ၤနီၣ်သးလီၤဃံာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လိၤန့ၣ်လီၤ. အတဲဘၣ်စ့ၢ်ကီး
KHRG လၢ အဝဲန့ၣ် တၢ်ဘူၣ်ဂ့ၤ မ့ၢ်လၢအတယီၢ်ဘၣ် မ့ၣ်ပိၢ်ထုးပျံၤဖဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ်ထုးပျံၤဝဲအံၤ မ့ၢ်လၢ အဆံးအဃိ ကီဒိၣ်မးလၢတၢ်ကထံၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအထံၣ် အ၀ၤသွံၣ်လီၤယွၤဒီး အသးနၢ်ပှၢ်လၢအထွဲ တကပၤ ဘၣ်ဒိအဆၢကတီၢ် က့ၤဃ့ဝဲတၢ်မၤစၢၤလၢ သဝီပူၤန့ၣ်လီၤ.

 

အခီၣ်ထံး အဝဲအဲၣ်ဒိးလဲၤဆှၢအ၀ၤဆူဖၣ်ပူၣ်ကမျၢၢ်တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် သဝီသးပှၢ်တဲဘၣ် အီၤလၢ မ့ၢ်လဲၤဆှၢအီၤဆူတၢ်ဆါဟံၣ်သနာ်က့ တမ့ၢ်ကချူးဆၢချူးကတီၢ်လၢၤဘၣ် (မ့ၢ်လၢအတၢ်ဘၣ်ဒိ တၢ်အိၣ်သးအဖီခိၣ်). လၢအဝဲသ့ၣ်သဝီပူၤ ကသံၣ်ဒၢးဒီး တၢ်ဆါဟံၣ်တအိၣ်ဘၣ်. လၢခံ သဝီဖိတနီၤ မၤစၢၤအီၤဒီး က့ၤဆှၢအီၤဆူအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤက့ၤဆှၢအီၤဆူ အဟံၣ်တုၤတဘျီဃီ အသးသမူဟးထီၣ် ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

 

KNLA သုးဖိတဖၣ်ညီနုၢ် ဒုးသ့ၣ်ညါသဝီဖိ ဒ်သိးအသုတလဲၤထီၣ်က့ၤလီၤကျဲမုၢ်ခိၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဆီလီၤ တ့ၢ်မ့ၣ်ပိၢ်အလီၢ်တဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တဘျီအံၤ KNLA သုးဖိတဖၣ် တဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ် သဝီဖိလၢ အဝဲသ့ၣ်ဆီ လီၤမ့ၣ်ပိၢ်န့ၣ်ဘၣ်.

 

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိအံၤ တထီၣ်ဘၣ် မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်မၤလိ လၢပှၤဟဲဟ့ၣ်ဆူသဝီၤပူၤ နီတဘျီဘၣ်. မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဂုာ်မၤတၢ်မၤကိးနံၤဒဲး ဒ်သိးကလုၢ်အီၣ်
နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထဲဒၣ် လံ၁်က့ဖိလၢကဖးဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. (တၢ်အိၣ်သးအံၤ အဖီခိၣ် သဝီဖိတဖၣ် မ့ၢ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဘၣ်ဃး ပှၤဆီလီၤမ့ၣ်ပိၢ်လၢကျဲပူၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် ဒိးန့ၢ် ဘၣ်မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်မၤလိမ့ၢ်ဂ့ၤ တဒိးန့ၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ
, အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် အိၣ်လၢ မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.)

 

စဲလ့နဲၤအမါ အိၣ်လီၤတဲာ်ဝဲဃုာ်ဒီး အဖိမုၣ်သၢဂၤဒီး အဖိခွါဖိတဂၤန့ၣ်လီၤ. အဖိလွံၢ်ဂၤလၢာ်ထီၣ်ကၠိန့ၣ် လီၤ. အ၀ၤစူာ်ကွံာ်သးဝံၤအလီၢ်ခံ စဲလ့နဲၤအမါ ကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. ကဃု ဖံးဃုမၤလၢအသဝီပူၤန့ၣ် ကီဝဲန့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. အမါန့ၣ် ကလဲၤခူၣ်လီၤအဝၤဒၣ်လဲာ် အစ့တအိၣ်ဘၣ်. သနာ်က့ ပှၤခူၣ်လီၤတၢ်မၤစၢၤကရူၢ် ဟ့ၣ်မၤစၢၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢစ့ ၂၀,၀၀၀ ကၠးန့ၣ်လီၤ. လၢခံ KHRG ဟ့ၣ်မၤစၢၤအဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ စ့၅၅၅,၀၀၀ ကၠးန့ၣ် လီၤ.

 

မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးခံခါတခါ

တနံၤဃီအတီၢ်ပူၤ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး စဲလ့နဲၤစှၤကိာ်မံးနံးဝံၤအလီၢ်ခံ သဝီဖိခံဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ် စဲ ထ--- သးနံၣ် ၅၀နံၣ် ဒီး စဲ ဟ--- သးနံၣ်အိၣ် ၄၅နံၣ် အိၣ်ဆိးဖဲ န---သဝီ, မဲ၁်ကျီကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ် လဲၤခီဘၣ်မ့ၣ်ပိၢ်ထုးပျံၤဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤဆူ အ--- သဝီန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤဘၣ်ဒိဝဲတဆံးတက့ၢ်ဖိ မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်နီအသိလ့ၣ်ယီၣ်ချ့ချ့အဃိ ဒီသဒၢအဝဲသ့ၣ်လၢ မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ပိၢ်ဖးအက့အခီဒီး တလိၣ်ကသံၣ်တၢ် ကူစါယါဘျါဘၣ်.

 

(၄) ပတီၢ်တပတီၢ် - တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါႇ ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲး တၢ် ယာ်လၢ ပကသူတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤစံးဆၢတၢ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

Thu, 16 Sep 2021

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါယူၤလံ ၂၀၂၁နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ် ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲ (ကီၢ်ရ့ၣ်) အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ် မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤႇ တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤ လၢအဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ် ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲ ပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

ဟံးန့ၢ်ဘၣ်ဖဲအံၤ

ဖးအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ်