တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

တၢ်ခးလီၤနါစိၤတၢ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါမးၡး ၂၆ သီႇ ၂ဝ၂၁

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီႇ ကရူၢ်ႇ ကီၢ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ရ့ၣ်)

အ---သဝီႇ ကီးနွဲၣ်ကရူၢ်ႇ ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤဟ---

စီၤယ---

သးနံၣ်

၄၅

၅

မုၣ်ခွါ 

ခွါ

ခွါ

ကလုာ်

ကညီ

ကညီ

 ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်

အိၣ်

-

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ဘူးဒး

ဘူးဒး

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ 

အ---သဝီႇ ကီးနွဲၣ်ကရူၢ်ႇ ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ        

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ / သုးရ့ၣ် /  သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ / သုးကလၢၤ 

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

KHRG ၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ် မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီးၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ႇ ဃုာ်ဒီးလီၢ်ကဝီၤကရူၢ်ခိၣ် စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲလဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ဖဲလါမးၡး ၂၆သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်ႇ ဟါခီ ၈း၃ဝ န့ၣ် သဝီဖိခံဂၤဘၣ်ဒိဝဲဖဲ မျိာ်ချံတဖျၢၣ်လီၤတဲာ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဖဲ အ---သဝီႇ ကီးနွဲၣ်ကရူၢ်ႇ ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဟါအဝဲန့ၣ်ႇ သဝီဖိတဖၣ်ကျီလီၤသ ကိးဝဲကျီၢ်ညၣ်လၢဟံၣ်တဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်ဝံၤခဲလၢာ်ဒီး က့ၤဝဲဆူတဂၤလၢအဟံၣ်ဒၣ်ဝဲ အခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူဝဲမျိာ်ချံ ဟဲလီၤသီၣ်ဆူသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. 

သဝီဖိ စီၤဟ---ႇ ၄၅ နံၣ်တဂၤႇ နၢ်ဟူဝဲမျိာ်ချံပိၢ်ဖးထီၣ်သီၣ် ဖဲအဝဲအိၣ်လၢအဟံၣ်သ့ၣ်ဘၣ်ပူၤအခါန့ၣ်လီၤ. တဘျီဃီအဝဲစိာ်ထီၣ်အဖိခွါဆံး စီၤယ---ႇ အိၣ်ယဲၢ်နံၣ်တဂၤ ဒီးဃ့ၢ်ကရီဝဲဆူအဟံၣ်သီလၢ တ့ထီၣ် ဝဲလၢ (ဘိလပ်မြေ) တဖျၢၣ်န့ၣ် လၢကအိၣ်ခူသူၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ (အဟံၣ်ခံဖျၢၣ်လၢာ် အိၣ်လၢကရၢၢ်တဖျၢၣ် ဃီအပူၤလီၤ). ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤႇ မျိာ်ချံတဖျၢၣ် လီၤတဲာ်ဝဲဆူအဟံၣ်ကရၢၢ်ပူၤ ဒီးပိၢ်ဖးထီၣ်ဖဲ အဘူးဒီးအီၤကအိၣ် ယဲၢ်ပျၢ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤယ--- အခီၣ်ဘၣ်ဒိဝဲတဆံးတက့ၢ်ဒီး မျိာ်ချံအက့အခီႇ ဒီးမ့မ့ၢ်စီၤဟ---တခီ အခီၣ်လ့ၢ်ခိၣ်အဖီခိၣ်ဘၣ်ဒိဝဲနးမးန့ၣ်လီၤ. 

စီၤဟ---တဲဖျါထီၣ်က့ၤတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်ဆူ KHRG လၢႇ “ဖဲတၢ်ပိၢ်ထီၣ်အခါန့ၣ် ပအိၣ်လၢ ယဟံၣ်လီၢ် လံၤတဖျၢၣ်န့ၣ်အပူၤလီၤ. ပနၢ်ဟူတၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်တဘျီဃီႇ ပလဲၤဃ့ၢ်နုာ်လၢ ယဟံၣ်အသီတဖျၢၣ်န့ၣ်အပူၤလီၤ. ဟံၣ်ခံဖျၢၣ်န့ၣ်အဘၢၣ်စၢၤအိၣ်ဒၣ်ထဲ စှၤစဲးကးလီၤ. ဖဲပလဲၤဃ့ၢ်လၢ ဟံၣ်အသီတဖျၢၣ်အခါန့ၣ် မျိာ်ချံ အက့ဖျိးဘၣ်ၦၤ (...) သနာ်က့ ယသွံၣ်ကိၢ်အခါယလဲၤဃ့ၢ်ကရီတုၤလၢဟံၣ်သီတဖျၢၣ်အပဲတြီအခီၣ်ထံးဒံး. ဖဲယသွံၣ်ခုၣ်လီၤတဘျီဒုႇ ယဃ့ၢ်တန့ၢ်လၢာ်ဘၣ် (အဝဲစးထီၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲ အခီၣ်ဆါဖဲအတုၤလၢအဟံၣ်သီတ ဖျၢၣ်အခါန့ၣ်လီၤ.) ယစိာ်ဃာ်ယဖိခွါလၢယစုလိၤ တုၤလၢပဲတြီအခီၣ်ထံးစ့ၢ်ကီးလီၤ.”

မျိာ်ချံအက့ဖျိးဘၣ်စီၤဟ---အခီၣ်ဒီး အညၣ်လီၤဖျိဝဲတဆူဒီး သွံၣ်လီၤဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤ အလီၢ် ခံ ၦၤလဲၤတီၣ်ဆှၢ စီၤဟဒီးအဖိခွါဆူ တီနီၢ်တၢ်ဆါဟံၣ် (ကညီဆူၣ်ချ့မၤစၢၤဝဲၤကျိၤ) လၢသိလ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤကရူၢ်ခိၣ်တဲဝဲလၢႇ “မ့ၢ်ဝဲႇ တၢ်ကဲထီၣ်သးန့ၣ် ဘၣ်လၢမုၢ်နၤခီလီၤ. ပဟးဃုသိလ့ၣ်လၢကလဲၤဆှၢ တၢ်ဘၣ်ဆၣ် သိလ့ၣ်ကစၢ်တဖၣ်န့ၣ် ပျံၤတၢ်လၢကဟးထီၣ်ဟးလီၤအဂီၢ်လီၤ. လၢခံကတၢၢ်ပန့ၢ်ဘၣ် သိလ့ၣ် တခိၣ်ဒီးပလဲၤဆှၢၦၤဘၣ်ဒိတဖၣ်ဆူ တီနီၢ်တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.” စီၤဟ--- ဘၣ်ဆးဝဲအပူၤလီၢ်လၢအခီၣ် ကံၣ်ဒုၣ်န့ၣ် ၁၇ထံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါတခီတဘၣ်ဆးအခီၣ်ဘၣ်ႇ ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဖူလီၤန့ၢ်အီၤကသံၣ်လၢအခီၣ် ပူၤလီၢ်တဆံးတက့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်လဲၤဒုးနဲၣ်ဒံးအတၢ်ပူၤလီၢ်ႇ လဲၤဖူလီၤကသံၣ်ႇ လဲၤဘိၣ်တၢ်ပူၤလီၢ် လၢတၢ်ဆါဟံၣ် ဒ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်ဆၢကတီၢ်အသိးန့ၣ်လီၤ. 

လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲလီၤတံၢ်လၢ မတၤခးလီၤမျိာ်ချံတဖၣ်အံၤလဲၣ်န့ၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် စီၤဟ---ဆိကမိၣ်ဝဲလၢအမ့ၢ် ပယီၤသုးန့ၣ်လီၤ. “ယဆိမိၣ်ဒုတမ့ၢ်ဘၣ်ယၤၦၤကညီသုး (KNLA) ဘၣ်. တၢ်န့ၣ်ကမ့ၢ်ပယီၤသုးလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ် မျိာ်ချံဟဲသီၣ်အကျဲ လိၤလၢသဝီလာ်ခီတကပၤ (ဟီၣ်ကဝီၤ လၢပယီၤသုးတဖၣ်ညီနုၢ်ဟူးဂဲၤအလီၢ်) န့ၣ်လီၤ.”[2]  စီၤဟ---တဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ မျိာ်ချံလီၤတဲာ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အလီၢ်န့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲဟီၣ်ခိၣ်လီၤဖျိလၢအဟံၣ်မဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ မျိာ်ချံအကလုာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ၆ဝ mm အချံန့ၣ်လီၤ. 

အဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်ႇ သုးအိၣ်ဘူးဒီးသဝီအံၤ မ့ၢ်ဒၣ်ထဲ (KNLA) တဖုလီၤ. လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် ပယီၤသုး အသုးကလၢၤအိၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်သုးလီၤကွံာ်အသုးတဖၣ်ဖဲအပူၤကွံာ်စှၤနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပယီၤသုးဖိတဖၣ်ဟူးဂဲၤဟးဆှၣ်ဒံးတၢ်လၢလီၢ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးကလၢၤတခီ အိၣ်ဆီ လီၤအသးလၢ ကီးတရံးဝ့ၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဃံးတၢ်စ့ၤအဃိ (ပယီၤသုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ် တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ)[3], လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်သးပျံၤလၢ အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်ဒိၣ်မး ဒီးဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢတၢ်ဒုးကကဲထီၣ်ကဒါက့ၤစ့ၢ်ကီးလၢ ပယီၤသုးဒီး KNLA အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ အဝဲသ့ၣ်ခူၣ်လီၤပာ်ဝဲတၢ်ပူၤလၢအဟံၣ်ဖီလာ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကအိၣ်ခူ သူၣ်ဝဲဖဲတၢ်ခးလီၤကျိချံမျိာ်သၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကဲထီၣ်အခါမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢ အဟူးဂဲၤဒီးပၣ် ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်လၢတၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲ CDM တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်န့ၣ် တမံလၢအဝဲသ့ၣ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဟံၣ်ဘၣ် (ဒ်သိး ကပဒ့ၣ်ဟးဆှဲးတၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်အဂီၢ်) န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တနီၤဟးမံလၢစုာ်ပူၤလၢၦၢ်ကျါ ဒီးအဂၤတနီၤဟးမံ လၢၦၤဂၤအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါႇ ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲး တၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ် ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ  KHRG ကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.