တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်တဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲတၢ်ကဲထီၣ်အသးဖဲ လၢၢ်ကဆီကီၢ်ဆၣ်, ဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်, ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ထၢန့ၢ်ဆူၣ် သုးလၢသဝီဖိအကျါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဘၣ်ဃးတၢ်ထၢန့ၢ်ဆူၣ်သုးအံၤစးထီၣ်အသးဖဲ လါဒံၤစဲဘၢၣ် ၂၀၂၃နံၣ် ဒီး မၤဒံး အသးတုၤတၢ်ရၤလီၤလံာ်တၢ်ကစီၣ်တဘ့ၣ်အံၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ခဲကနံၣ်အံၤ, လါအ့ဖြ့ၣ် ၂၀၂၄နံၣ် န့ၣ်လီၤ. ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြး ကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ဒီး SAC အသုးဘၣ်ထွဲ ကမျၢၢ်သုး (ပြည်သူ့စစ် - ကမျၢၢ်လၢအဖီၣ်တၢ်စုကဝဲၤ ဒီး မၤသကိးတၢ်ဒီး ပယီၤသုး) ဖဲ က--သဝီ, ခ---ကရူၢ်, လၢၢ်ကဆီကီၢ်ဆၣ် တဖၣ်မၢန့ၢ်ဆူၣ်ဝဲပှၤသဝီဖိတဖၣ်လၢကနုာ်လီၤကဲ ကမျၢၢ်သုးန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢအအိၣ်ဖဲ က---သဝီတဖၣ်ဘၣ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးအဝဲသ့ၣ်လၢ မ့ၢ်တနုာ်လီၤကဲကမျၢၢ်သုးဘၣ်န့ၣ်ကဘၣ်တၢ်နီဟးထီၣ် အဝဲသ့ၣ်လၢသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ SAC ဒီး ကမျၢၢ်သုးသ့ၣ်တဖၣ် မၢန့ၢ်ဆူၣ်ပှၤသဝီဖိ တနွံ (၇) ဂၤ လၢကအိၣ်ခိး တၢ်သမံသမိးတြဲၤ ဖဲပယီၤသုးအိၣ်အလီၢ် ဖဲ က---သဝီ န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်သးတခါအံၤဒုးကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအတၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဒီး တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ဒီး သဝီဖိအါဒံအါဂၤဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဝဲန့ၣ်လီၤ. [1]
ဖဲ က---သဝီ, ခ---ကရူၢ်, လၢၢ်ကဆီကီၢ်ဆၣ်, ဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ဒီး ကမျၢၢ်သုး လၢအမၤသကိးတၢ်ဒီး SAC တဖၣ်ကျဲးစၢးမၤဆူၣ်ဝဲပှၤသဝီဖိတဖၣ်လၢကနုာ်လီၤကဲသုးန့ၣ်လီၤ. ကမျၢၢ်သုး သုးခိၣ် စီၤနိကလ့ ဒီး စီၤကွ့ သ့ၣ်တဖၣ်မၢန့ၢ်ဆူၣ်သဝီဖိတဖၣ်လၢကနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီးကမျၢၢ်သုးန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ်ဘၣ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး စ့ၢ်ကီးအဝဲ သ့ၣ်လၢအမ့ၢ်တနုာ်လီၤကဲကမျၢၢ်သုးဘၣ်န့ၣ်တၢ်ကနီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. ကမျၢၢ်သုးတဖုအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ် ထီၣ်အီၤ ဖဲက---သဝီပူၤ ဖဲလါယူၤ ၂၀၂၃နံၣ် န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ကမျၢၢ်သုးလၢ က---သဝီတဖၣ် မၤသကိးတၢ် ဒီးကမျၢၢ်သုးလၢ ဂ---သဝီ လၢအအိၣ်ဘူးလိာ်သးန့ၣ်လီၤ. ဖဲဘၣ်တၢ်ထၢကမျၢၢ်သုးခီၣ်ထံးခါန့ၣ်သဝီဖိလၢ က---သဝီတဖၣ် တသးလီၤပလိာ် ဒီးတဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲဘၣ်ဃးတၢ်ထၢသုးတခါအံၤဘၣ်အဃိ ပှၤထၢသုးအံၤတန့ၢ်ညီညီဘၣ်န့ၣ် လီၤ. ပှၤသဝီဖိဖဲ က---သဝီလၢအသးအိၣ်နုာ်လီၤကဲကမျၢၢ်သုးအံၤအိၣ်ဒၣ်ထဲ ၁၀ ဂၤ ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်ပှၤသဝီဖိလၢအဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ကမျၢၢ်သုး စှၤဝဲအသိးပှၤလၢကနုာ်လီၤကဲကမျၢၢ်သုးန့ၣ်အိၣ်စှၤဝဲဒၣ်အဃိ ကမျၢၢ်သုးတဖၣ်စးထီၣ်ထၢန့ၢ်ဆူၣ်သုးန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ထၢန့ၢ်ဆူၣ်သုးဖဲ က---သဝီ တခါအံၤအဖီခိၣ်, ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) အသုးရ့ၣ်ခိၣ် လၢတၢ်တ သ့ၣ်ညါအမံၤဘၣ်တဂၤ ဆှၢထီၣ်ဝဲလံာ်တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဆူ က---သဝီ လၢကမျၢၢ်သုးတဖၣ်အအိၣ် ဒ်သိးအသုတမၢန့ၢ်ဆူၣ် ပှၤသဝီဖိတဖၣ်ဖီၣ်ထီၣ်တၢ်စုကဝဲၤတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံလၢတၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤအဖီခိၣ်လၢကမျၢၢ်သုးအသုးခိၣ် လၢအမံၤမ့ၢ် စီၤနိကလ့တဂၤန့ၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲအခွဲးလၢ SAC ကဒုးအိၣ်အီၤဒီးအပှၤကမျၢၢ်သုးတဖၣ်ဖဲ က---သဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. SAC အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်အတၢ်ဃ့ထီၣ်ဒီး ဟ့ၣ်လီၤဃုာ်အီၤဒီးကျိ (၇) ခိၣ် လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်အသုးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ [ဖဲ လါဒံၤစဲဘၢၣ် ၂၀၂၃ နံၣ်]. စီၤနိကလ့အိၣ်ဒံးဒၣ်ဖဲ က---သဝီပူၤဃုာ်ဒီးအပှၤသုးဖိတဖၣ်ဖဲဆၢကတီၢ်အခဲအံၤ [လါအ့ဖြ့ၣ် ၂၀၂၄နံၣ်] န့ၣ်လီၤ.
လါဒံၤစဲဘၢၣ် ၂၀၂၃နံၣ် ဒီတလါန့ၣ်, SAC သုးတဖၣ် ဟဲအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ က---သဝီ, ဒီး မၢဝဲပှၤသဝီဖိတဖၣ်ခိးန့ၢ်အီၤက့ တနွံ (၇) ဂၤ ဖဲအဝဲသ့ၣ်သုးကလၢၤတၢ်နုာ်လီၤကျဲတၢ်သမံသမိးတြဲၤန့ၣ်လီၤ. SAC သုးတဖၣ်ပျံၤဝဲလၢကဘၣ်တၢ်ဟဲထီဒါအီၤ လၢအဒုၣ်ဒါသုးတဖၣ်အဃိအဝဲသ့ၣ်သူဝဲပှၤသဝီဖိဒ်အမ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဒီသဒၢလီၤအနီၢ်ကစၢ်သးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
သဝီဖိလၢ က---သဝီ လၢအဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံလၢတၢ်ဟးဆှဲးတၢ်ထၢသုးတဂၤအံၤ စံးဘၣ်ဝဲ KHRG လၢ “ယတူၢ်လိာ်လၢကကဲက မျၢၢ်သုးတဘူၣ်ဘၣ်. ဘၣ်မနုၤဃိလဲၣ်န့ၣ် SAC တဖၣ်မ့ၢ်အိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲသဝီပူၤ ဒီး ကမျၢၢ်တၢ်ဒီသဒၢသုး (PDF) သုးတဖၣ် မ့ၢ်ဟဲခးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤပျံၤဒိၣ်မးလီၤ. မ့ၢ်သ့န့ၣ်ယအဲၣ်ဒိးလၢပှၤသဝီဖိလၢအနုာ်လီၤကဲ ကမျၢၢ်သုး(လၢအ မၤသကိးတၢ် ဒီးပယီၤသုးတဖၣ်) ကက့ၤဟ့ၣ်လီၤက့ၤအကျိ ဆူကမျၢၢ်သုးအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဒၣ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်လၢသဝီပူၤလီၤ. ယတအဲၣ်ဒိးစ့ၢ်ကီးလၢအဝဲသ့ၣ်ကမၤသကိးတၢ်ဒီး SAC ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ယတဲတဘူၣ်ဘၣ် ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်စုကဝဲၤအဃိမီၤ. […] တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးဒု... [မ့ၢ်ဒ်သိးတၢ်အိၣ်သးကဂ့ၤထီၣ်က့ၤ] အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဟးထီၣ်က့ၤလၢ ကမျၢၢ်သုးဒု ကဂ့ၤနာ်. ဘၣ်ဆၣ် SAC တဲပျံၤတဲဖုးပှၤလၢပအိၣ်လၢသဝီပူၤတန့ၢ်ဘၣ်ပမ့ၢ်တကဲကမျၢၢ်သုးဘၣ်န့ၣ်.”
ဖဲလါမးရှး ၂၀၂၄နံၣ် အပူၤအံၤ, SAC ဆှၢအါထီၣ်ဝဲအသုးလၢ က---သဝီအပူၤ ဒီး ဆီလီၤဝဲအတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးလီၢ်ဖဲသဝီပူၤအ ဃိ သဝီဖိလၢဟးဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံတဖၣ်ဟဲက့ၤလၢသဝီပူၤတဘူၣ်လၢာ်ဘၣ်. သဝီဖိတနီၤဃ့ၢ်ဆူထံခံ, တနီၤလၢအစံာ်ဒဲ, တနီၤဆူ ထံဆၢကီၢ်ဆၢ ဒီး တနီၤဃ့ၢ်ခီဃီၤဆူယိၤကီၢ်တခီပၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤသဝီဖိအါဒံအါဂၤဃ့ၢ်ပာ်စၢၤဝဲတချုးလၢ SAC ဆှၢအါထီၣ်အသုး ဒံးဘၣ်အခါလံ, ဒီးစးထီၣ်လၢတၢ်ထၢန့ၢ်ဆူၣ်သုးကဲထီၣ်သးအခါလံၤလံ, ဘၣ်ဆၣ်ပှၤလၢအဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံဘူးဒီးအသဝီတဖၣ် ဟဲက့ၤဆူအဟံၣ်ဖဲမုၢ်ဆါခီအဆၢတတီၢ်ဒီး ဖဲမုၢ်နၤခီအဆၢကတီၢ်က့ၤဝဲဆူအတၢ်အိၣ်ကမှံလီၢ်န့ၣ်လီၤ.
Footnotes:
[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါယနူၤအါရံၤ, ၂၀၂၄ နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤ ၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲ ဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ် ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤ လၢအဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ် ကျိၤန့ၣ်လီၤ.