Thu, 19 May 2022
တီအူကီၢ်ရ့ၣ် ဟီၣ်က၀ီၤတၢ်ပာ်ဖျါ- SAC သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်, SAC ထီၣ်ဒုးပှၤလၢ အနုာ်လီၤ (CDM), တၢ်ဖီၣ်ဃံးတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤ, ဒီးတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ, တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၀၂၁ တုၤ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၂ နံၣ်

ဟီၣ်က၀ီၤတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်အသးသ့ၣ်တဖၣ်လၢထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၀၂၁နံၣ် တုၤလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၂ နံၣ်အပူၤ ပာ်ဃုာ်၀ဲဒီး SAC သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်, SAC အတၢ်ထီၣ်ဒုး၀ဲ ပှၤလၢအနုာ်လီၤ Civil Disobidience Movement (CDM)သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအတၢ်မၤဃံးသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ် လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ, တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ် မၤဒံး၀ဲအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဟး၀့ၤ၀ီၤဆှၣ်ကွၢ်တၢ်, တၢ်သံကွၢ်သံဒိးပှၤလၢအဘၣ်သဂၢၢ်၀ဲသ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်ဒိတီၢ်မၤဒၢၣ်မၤလိာ် ဒီးတၢ်ဖီၣ်ဃာ်၀ဲကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်လီၤဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်လၢကလံၤကျါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအနုာ်လီၤ CDM သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲဒီးတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်လၢ SAC သုးမၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤ၀ဲ အတၢ်စု လီၢ်ခီၣ်ခိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. SAC သုးမၤအါထီၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲအတၢ်သမံသမိးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်၀ဲသိလ့ၣ်ယီၢ်သ့ၣ်တ ဖၣ်, ဖီၣ်၀ဲပှၤကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဒီးဃ့၀ဲလံာ်အုၣ်သးလၢတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တဂၢၢ် တကျၢၤ ဒီးတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအတၢ်မၤဃံးသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဒုးကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢဒူဖိသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကဃုဖံးဃုမၤအဂီၢ် ဒီးလၢတၢ်န့ၣ်အဃိဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢဒူဖိသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ SAC သုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤလံၤလံၤန့ၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အသနၢၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်တၤတၢ်တဖၣ် အိၣ်၀ဲ အါမး ဒီးခီဖျိလၢ SAC သုးတဖၣ်အိၣ်၀ဲလၢကမျၢၢ်တၢ်ဆါဟံၣ်အကရၢၢ်ပူၤအဃိ ပှၤဒူဖိသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ပျံၤ၀ဲလၢကလဲၤ ကူစါယါဘျါအသးန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလိကၠိတနီၤက့ၤအိးထီၣ်ကဒါလံဘၣ်ဆၣ်ပှၤကၠိဖိလၢ အက့ၤထီၣ်ကဒါက့ၤကၠိအိၣ်ဒၣ်ထဲ တနီၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤကၠိဖိလၢအမၤလိတၢ်လၢအ့ထၢၣ်နဲးဖီခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်ခီဖျိလၢအ့ ထၢၣ်နဲးအပှ့ၤကလံၤဒိၣ်ထီၣ်၀ဲအဃိန့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

SAC သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်

ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၀ သီ, ၂၀၂၂နံၣ်န့ၣ် SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်နုာ်လီၤ၀ဲဆူ ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) အသုး ရ့ၣ် (၆) ဟူးဂဲၤတၢ်လီၢ်လၢအမ့ၢ် လ့လိပ့ၣ်ဟီၣ်က၀ီၤ, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ ယီၢ်ဘၣ်၀ဲ ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်လၢ KNLA သုးသ့ၣ်တဖၣ်ဒိးလီၤ၀ဲအဃိ အသုးသံ၀ဲ (၇) ဂၤန့ၣ်လီၤ. KNLA သုးသ့ၣ်တဖၣ်မၤန့ၢ်စ့ၢ်ကီး၀ဲ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်စုက၀ဲၤတနီၤန့ၣ်လီၤ. SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်တနီၤနုာ်လီၤ၀ဲဆူဒူသ၀ီသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ဒီးဖဲလၢ အဟး၀့ၤ၀ီၤဆှၣ်ကွၢ်တၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် တကူသိး၀ဲအသုးကူကၤဘၣ်အဃိ ပှၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆိကမိၣ်ကမၣ် အ၀ဲသ့ၣ် လၢ တၢ်တြီဆၢဒီသဒၢကမျၢၢ်သုးမုၢ်ဒိၣ် (PDF) သုးန့ၣ်လီၤ.

SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်တနီၤဟး၀့ၤ၀ီၤဆှၣ်ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လၢကၠံၤဒီၤ ဒီးအီၣ်မၠ့ယၣ်အကျဲဖးဒ့လၢမုၢ်နၤခီအဆၢကတီၢ် ဒီးအ၀ဲ သ့ၣ် မ့ၢ်ထံၣ်၀ဲပှၤတဂၤဂၤန့ၣ် သံကွၢ်သံဒိး၀ဲဒီးဒိတီၢ်ဒၣ်လဲာ်ပှၤလၢအဟးထီၣ်လၢမုၢ်နၤခီလၢ ၈း၀၀ နၣ်ရံၣ် မ့တမ့ၢ် ၉း၀၀ နၣ်ရံၣ် အလီၢ်ခံသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်ဆိကမိၣ်ကမၣ်စ့ၢ်ကီးပှၤသ၀ီဖိတနီၤလၢ PDF အပှၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါ ယနူၤအါရံၤ ၁၆ သီ, ၂၀၂၂ နံၣ် လၢမုၢ်နၤဖးဖီမုၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် တၢ်ခး၀ဲဒၣ်ကျိလၢကၠံၤဒီၤသ၀ီပူၤ, ကၠံၤဒီၤကရူၢ်, ထီတ ထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်နၢ်ဟူ၀ဲကျိသီၣ်ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်ခး၀ဲဒၣ်ဧါမ့တမ့ၢ် PDF သုးသ့ၣ်တဖၣ်ခး၀ဲဧါန့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်တသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်၀ဲဒၣ်ဘၣ်.

ဖဲလၢ Electric Power Corporation (EPC) အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ဟဲထၢ၀ဲလီၤမ့ၣ်အူအလဲဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၂နံၣ် အပူၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ် SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲဃုာ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်ဖဲလၢအ၀ဲသ့ၣ် ထံၣ်၀ဲ ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. EPC အပှၤဟဲထၢ၀ဲလီမ့ၣ်အူလဲလၢ နၣ်ယွၤသ၀ီ, ပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ် ဆၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်လဲၤ၀ဲဆူပှၤဟံၣ်ထဲစှၤဖျၢၣ်ဧိၤ၀ံၤဒီးဟးထီၣ်ကွံာ်၀ဲလၢသ၀ီပူၤချ့ချ့ ခီဖျိလၢအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ် ၀ဲလၢ PDF အသုးသ့ၣ်တဖၣ်ကမၤကီမၤခဲမၤတံာ်တာ်အ၀ဲသ့ၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကမၤပျံၤမၤဖုးအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်ပှၤသ၀ီဖိ သ့ၣ်တဖၣ် တနီၤတဲဃာ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဟဲနုာ်လၢသ၀ီပူၤန့ၣ် PDF အသုးသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲနုာ်လီၤဒုးအ၀ဲသ့ၣ် သ့၀ဲန့ၣ် လီၤ

တဘျီတခီၣ်န့ၣ် SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲသမံသမိးစ့ၢ်ကီး၀ဲ ပှၤတမှံၤအစရီလၢပယီၤသ၀ီသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ဒီးအ၀ဲသ့ၣ် မ့ၢ်ထံၣ် ၀ဲပှၤလၢအလီၤဆီဒီးပှၤလၢအတထံၣ်ညီနုၢ်၀ဲတဂၤဂၤန့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်က့ၤဖီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ. SAC သုးအကဘီယူၤသ့ၣ် တဖၣ်စးထီၣ်ဟဲဆှၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ် ဒီးလီၢ်က၀ီၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ပလီၢ်ပဒီအပူၤထီဘိန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ဒုး တၢ်ယၤကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးအသးလၢ ကယါကီၢ်စဲၣ်အပူၤအဃိ ပှၤလီၢ်က၀ီၤဖိလၢတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟဲဃ့ၢ်အိၣ်ကဒု၀ဲလၢ တၢ်လီၢ်တဘျုးတီၤလၢ ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်သမံသမိး၀ဲသိလ့ၣ်ယီၢ်အလံာ်အုၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်ဖဲထီၣ်တထူၣ်အတိၤ ဒီးဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၇ သီ ၂၀၂၂နံၣ်အနံၤန့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ဖီၣ်၀ဲပှၤသ၀ီဖိလၢအအိၣ်လၢ လ့တံာ်သ၀ီ, ပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်တဂၤ ဒီးပယီၤခွါ တဂၤ လၢတၢ်တသ့ၣ်ညါအသ၀ီဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်တသမံသမိး၀ဲ သိလ့ၣ်ယီၢ်အလံာ်အုၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲတၢ်လီၢ်အ၀ဲအံၤလၢညါနီတဘျီဘၣ်. ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်ဖီၣ်၀ဲပှၤခံဂၤအံၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ အ၀ဲသ့ၣ်ပတုာ်သမံသမိး၀ဲ ပှၤဂၤ လၢအလဲၤထီၣ်က့ၤလီၤဖဲနံၤအ၀ဲန့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ခီဖျိလၢအ၀ဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်အီၤတၢ်ကလုၢ်လၢတနံၤန့ၣ်တၢ်မၢအ၀ဲသ့ၣ်လၢကဘၣ် ဟံးန့ၢ်၀ဲသိလ့ၣ်ယီၢ်ခံခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤခံဂၤလၢအဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ပျိးတံၢ်အီၤလၢတၢ်ဒုးဃာ်အလီၢ်ဒီး တၢ်တ ဟ့ၣ်ဒုးအီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်အီၣ်နီတမံၤဘၣ်. တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ်ဖဲဂီၤခီ ၉း၀၀ နၣ်ရံၣ်အခိၣ်အဃၢၤအဆၢကတီၢ် ဒီးဘၣ်တၢ်ပျၢ် လီၤက့ၤအီၤဖဲ နံၤအ၀ဲန့ၣ်ဟါခီ ၉း၀၀ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

တၢ်ထီၣ်ဒုး၀ဲပှၤလၢအနုာ်လီၤ Civil Disobience Movement (CDM) သ့ၣ်တဖၣ်

ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၀၂၂ နံၣ်အပူၤန့ၣ် ပယီၤသုးလၢတၢ်တသ့ၣ်ညါ၀ဲအသုးရ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟဲဒီးဒွဲၣ်အူ၀ဲပှၤလၢအနုာ်လီၤ CDM ဒီးဟဲဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုလၢက--- ဟီၣ်က၀ီၤလၢအအိၣ်လၢ KNU တၢ်ပၢအဖီလာ်, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်သူၣ် ထီၣ်ဒီးအတၢ်အီၣ်တၢ်အီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအနုာ်လီၤ CDM သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဟဲ၀ဲလၢတၢ်လီၢ်လၢအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ  ကီၢ်ပယီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢ SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ်ဒွဲၣ်အူ၀ဲလၢက--- ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤအကျါန့ၣ် ပာ်ဃုာ်၀ဲဒီး ပှၤသ၀ီဖိတနီၤလၢအအိၣ်လၢစံဖၠူၣ်ကိ, ပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်တဖၣ်အဒဲ မ့ၢ်လၢအလဲၤဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်လၢ က---ဟီၣ်က၀ီၤပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ.

ကၠိသရၣ်တနီၤလၢအနုာ်လီၤ၀ဲ CDM န့ၣ်လဲၤဃုမၤတၢ်လၢကီၢ်စ့ကဖိ (Singapore) ဒီးတနီၤန့ၣ်တီၣ်ထီၣ်၀ဲလံာ်ဟးကီၢ်ဒီး လံာ်ခီကီၢ်လၢကလဲၤမၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်စံး၀ဲဒၣ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ်တဆိကမိၣ်လၢတၢ်မုၣ်တၢ်ခုၣ်ကအိၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤ လၢကီၢ်ပယီၤ အပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

တၢ်ဖီၣ်ဃံးတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤ

တၢ်ဖီၣ်ဃံးမၤကီမၤခဲတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤတဖၣ်အိၣ်အါထီၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်စံး၀ဲဒၣ်လၢ SAC သုးသ့ၣ် တဖၣ်မၤအါထီၣ်၀ဲတၢ်သမံသမိးအလီၢ် ဒီးလၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်သံကွၢ်သံဒိးသမံသမိးအီၤအါထီၣ်၀ဲဒၣ် ဖဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအခါန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢလါဒံၣ်စဲဘၢၣ်တ၀ာ် ၂၀၂၁ နံၣ်လံၤလံၤန့ၣ် SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် စးထီၣ်ဖီၣ်၀ဲသ၀ီဖိတနီၤအသိလ့ၣ်ယီၢ် ဒီးစးထီၣ်လၢလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤအခီၣ်ထံး ၂၀၂၂နံၣ်လံၤလံၤန့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ဖီၣ်၀ဲ သိလ့ၣ်ယီၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ. SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် တဖီၣ်ထဲသိလ့ၣ်ယီၢ်ဘၣ်. အ၀ဲသ့ၣ်ဖီၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲသိလ့ၣ်ယီၢ်အကစၢ်သ့ၣ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်အဲၣ်ဒိးဖီၣ်၀ဲသိလ့ၣ်ယီၢ်န့ၣ် သိလ့ၣ်ယီၢ်အကစၢ်သ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်အိၣ်၀ဲဒီးလံာ်ပျဲဘၣ်ဆၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ဖီၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်စးထီၣ်သမံသမိးစ့ၢ်ကီး၀ဲပှၤလီတဲစိသ့ၣ်တဖၣ်, ဟံးန့ၢ်၀ဲပှၤ အထၢၣ်သ့ၣ် တဖၣ်ဒီးသမံသမိး၀ဲ တၢ်လၢအအိၣ်လၢထၢၣ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢဒူဖိသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤလၢ အပူၤကွံာ်တချုးလၢ SAC သုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဒံးဘၣ်န့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်တလိၣ်ဒုးနဲၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် သနာ်က့ ဖဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤ၀ဲဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ဒုးနဲၣ်၀ဲအ (မှတ်ပုံတင်) ဒီးတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤ အလံာ်အုၣ်သးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိန့ၣ် သ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကလဲၤထီၣ်က့ၤလီၤဒ်သိးလၢညါအဂီၢ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတအိၣ် ၀ဲလၢၤဘၣ် ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤ၀ဲလၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအဂၤတမံၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ လီၢ်က၀ီၤ ပှၤပၢဆှၢတၢ် တချူး၀ဲထီဘိလၢကကွဲးန့ၢ်၀ဲလံာ်အုၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ် လၢတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအဂီၢ်ဘၣ်.

ဒီးတၢ်အံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢပှၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်က၀ီၤလၢထီၣ်တထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤတနီၤန့ၣ်  အိၣ်၀ဲလၢ KNU  ဒီး SAC ခံဖုလၢာ်တၢ်ပၢအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢဟီၣ်က၀ီၤသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် သ၀ီသး ပှၢ်လၢအဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ KNU တကပၤအိၣ်၀ဲ ဒီးဟီၣ်က၀ီၤပှၤပၢဆှၢတၢ်လၢအဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ SAC တကပၤအိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲန့ၣ်လီၤ.

 

တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်

ပှၤဒူဖိသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲဒီးတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အါမး မ့ၢ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်ဃုဖံး ဃုမၤတညီလၢၤဒ်သိးလၢညါဘၣ် ခီဖျိလၢ SAC သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ပှၤဆါတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲသ့ၣ်တဖၣ် ခီဖျိလၢအ၀ဲသ့ၣ်ပှ့ၤတၢ်ဆါတၢ်လၢတၢ်သဘျ့အပူၤတန့ၢ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ် ကူၣ်လဲၤမၤကၤအပူၤစ့ၢ်ကီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအိၣ်စှၤ၀ဲ ဒီးလၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်အပှ့ၤကလံၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒိၣ်ထီၣ်၀ဲ ဖးဒိၣ်လၢ ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ ဒီးပှၤပတီၢ်မုၢ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲကျိၣ်စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တ ဖၣ်လၢကပှ့ၤအီၣ်ပှ့ၤအီတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်အမဲာ်ညါ လီၢ်က၀ီၤဒူဖိသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်တအိၣ်၀ဲဒီး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢကဃုဖံးဃုမၤတၢ်လၢတၢ်လီၢ်အဂၤသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ် ခီဖျိလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တဂၢၢ်တကျၢၤ ဒီးတၢ်မၤဃံးထီၣ်တၢ်လဲၤ ထီၣ်က့ၤလီၤအဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်အမ့ၢ်တၢ်အီၣ်တလၢအီတလၢ လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တ ဖၣ် အဂီၢ်လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲဟံၣ်ဖိဃီဖိတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ.

 

တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့

စးထီၣ်လၢ SAC သုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤလံၤလံၤန့ၣ် တၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်လၢတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တကပၤအိၣ်၀ဲဒၣ် အါမးန့ၣ်လီၤ. လၢမိကီဒီးထါတီကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်ဆူၣ်ချ့ပှၤမၤတၢ်ဖိတအိၣ်၀ဲလၢလၢလီၣ်လီၣ်ဘၣ်. အါန့ၢ် အန့ၣ်, SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲဒၣ်လၢကမျၢၢ်တၢ်ဆါဟံၣ်အကရၢၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်အဃိ ကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ပျံၤ၀ဲ လၢကလဲၤတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ကမျၢၢ်အါတက့ၢ်န့ၣ်လဲၤ၀ဲဆူ (ပုဂ္ဂလိက) တၢ်ဆါဟံၣ်ဖဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်တဆူၣ်ဘၣ်အဆၢ ကတီၢ် ဒီးတၢ်အံၤကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီတခါလၢပှၤပတီၢ်မုၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢပှၤဖိဒံဖိသၣ်ဒီး ပှၤမိၢ်ဒၢသ့ၣ် တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဆဲးဘၣ်၀ဲကသံၣ်ဒီသဒၢတသ့လၢၤဘၣ်. တၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ ပှၤဆူး ပှၤဆါလၢအလိၣ်ဘၣ်၀ဲဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ခီဖျိလၢတဘျီတခီၣ်န့ၣ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်ဆှၢ အ၀ဲသ့ၣ်ဆူတၢ် ဆါဟံၣ်လၢမုၢ်နၤခီအဆၢကတီၢ် ဒီးဘၣ်တၢ်မၤတံာ်တာ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ်လၢအအိၣ်ခိးတၢ်လၢ တၢ်သမံ သမိးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကကူစါယါဘျါသးအဂီၢ် ဟးထီၣ်ဟးလီၤတၢ်သဘျ့တအိၣ်၀ဲဘၣ်.

ပှၤဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ် ခိရိနၣ်တၢ်ဆါ (COVID-19) စှၤလီၤ၀ဲ ဒီးဖဲတယံာ်တမီၢ်အံၤန့ၣ် ပှၤဒိးန့ၢ်ဘၣ် COVID-19 အတၢ်ဆါတ အိၣ်၀ဲဒၣ်နီတဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤတနီၤနီၤဆဲးဘၣ်လံ၀ဲ COVID-19 ကသံၣ်ဒီသဒၢဘၣ်ဆၣ် ပှၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်ပျံၤ၀ဲလၢ ကဆဲး၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသူၣ်က့သးပှၢ်တနီၤနီၤဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲဒီးတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် ခီဖျိလၢအ၀ဲ သ့ၣ်ဘၣ်လဲၤဆဲး၀ဲကသံၣ်ဒီသဒၢလၢထီတထူၣ်၀့ၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဂ့ၤ ပှၤတနီၤလဲၤဆဲး၀ဲခီဖျိလၢ အ၀ဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိး မၤန့ၢ်၀ဲ COVID-19 တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအလံာ်အုၣ်သးအဃိန့ၣ်လီၤ.

 

တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့

ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တၢ်အိၣ်သးတခီန့ၣ် ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်တမၤလိဘၣ်လၢၤတၢ်ဘၣ်ခီဖျိလၢပဒိၣ်ကၠိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပတုာ်ဃာ်အီၤစးထီၣ်လၢပယီၤသုးဟံးန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤလံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် ကၠိလၢလီၢ်က၀ီၤပူၤတနီၤ ဘၣ်တၢ်က့ၤအိးထီၣ်ကဒါက့ၤအီၤလံ ဘၣ်ဆၣ်ပှၤကၠိဖိတက့ၤထီၣ်ကဒါက့ၤကၠိခဲလၢာ်ဘၣ်. လၢပှၤကညီသ၀ီသ့ၣ်တဖၣ် အပူၤန့ၣ် ကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤ၀ဲၤကျိၤ (KECD) အကၠိတနီၤက့ၤအိးထီၣ်ကဒါက့ၤလံဘၣ်ဆၣ် ပယီၤပဒိၣ်အကၠိသ့ၣ်တဖၣ် တက့ၤအိးထီၣ်ကဒါက့ၤနီတဖျၢၣ်ဒံးဘၣ်. ခီဖျိလၢတၢ်ပတုာ်ဃာ်ကၠိအဃိ ပှၤသးစၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ရဲၣ်ကျဲၤ၀ဲလၢကလဲၤမၤတၢ် လၢကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ် ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တနီၤန့ၣ်လဲၤ၀ဲလံန့ၣ်လီၤ. လၢအ၀ဲသ့ၣ်ကလဲၤမၤတၢ်လၢကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်အဂီၢ် အ၀ဲသ့ၣ်တလိၣ်၀ဲ လံာ်လဲၢ်နီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့အ၀ဲသ့ၣ်တဂၤန့ၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်၀ဲပှၤလၢအရဲၣ်ကျဲၤတၢ်အဘူးအလဲလၢ စ့ပယီၤ ၁၇၀,၀၀၀ ကၠးန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်တနီၤဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အီၤလၢကၠီၣ်တဲၣ်သုး ခီဖျိလၢအနုာ်လီၤဆူထံကီၢ်ပူၤလၢ ကျဲတဖိးသဲစး ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.

SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲဒၣ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကၠိတနီၤအကရၢၢ်မဲာ်ညါ ဒီးပှၤကၠိဖိတနီၤဘၣ်တၢ်လဲၤဆှၢအီၤလၢကၠိ လၢသုးအသိလ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်တထီၣ်ဘၣ်၀ဲကၠိဒ်လၢညါအသိးဘၣ်. အ၀ဲသ့ၣ်ကလဲၤဆူကၠိအဂီၢ်အ၀ဲသ့ၣ်ပျံၤ တၢ်ဒီးဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီ၀ဲတၢ်န့ၣ်လီၤ. ကၠိသရၣ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဖဲလၢအလဲၤဆူကၠိအခါ သိး၀ဲအကၠိကူကၤလၢကျဲ တဘူၣ်ဘၣ် အဃိ အ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ကူကၤထီၣ်၀ဲအကၠိကူကၤဖဲလၢအလဲၤတုၤလၢအကၠိအခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ထီၣ်ကၠိအဆၢကတီၢ်စ့ၢ်ကီး တဒ် သိးလၢညါလၢၤဘၣ်. ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်တနံၤန့ၣ်မၤလိဘၣ်တၢ်ထဲစှၤနၣ်ရံၣ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်တမၤလိဘၣ်တၢ်မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ် ဘၣ် ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢအကံၢ်အစီဂ့ၤဘၣ်. ခီဖျိလၢ SAC သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်  အဃိ ပှၤကၠိဖိလၢအမၤလိတၢ်လၢ အ့ထၢၣ်နဲးဖီခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်စ့ၢ်ကီး၀ဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီအါမးန့ၣ်လီၤ. အ့ထၢၣ်နဲး အပှ့ၤဒိၣ်ထီၣ်၀ဲ ဒီးအ့ထၢၣ်နဲးမၤတၢ်တချ့ဒ်သိးလၢညါဘၣ်. ခီဖျိလၢတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ် တ့ၢ်၀ဲဒၣ်လၢတၢ်လီၢ်ခံလၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်လီၤ.

Thu, 19 May 2022

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၂နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤ ဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤလၢအဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

ဟံးန့ၢ်ဘၣ်ဖဲအံၤ

ဖးအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ်