တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါတၢ်မၤတရီတပါဖိသၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါမးရှး ၂၀၂၃နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးကလၢၤလၢအအိၣ်ဆီလီၤသးဖဲ လ---သဝီ, မဲာ်ကျီကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

အ---

သးနံၣ်

(၇) နံၣ်

မုၣ်/ ခွါ

ပိာ်မုၣ်

ကလုာ်

ပယီၤကလုာ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

ပှၤကၠိဖိ

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ဘူးဒး

တၢ်ဟံမူဒါ/ လီၢ်လၤ

သဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

ယ---သဝီ, ဘူးဒီး မီၣ်လမၠဲၣ်ဝ့ၢ်, တလၢၤကီၢ်စဲၣ်

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ                    

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ/ သုးရ့ၣ် / သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ /သုးကလၢၤ

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

တၢ်ပာ်လီၤဘၢအမံၤ ဒ်သိးတၢ် ကဒီသဒၢ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်

သုးစကီၤ

ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်  (ခမရ-၃၄၀)

လ---သဝီ, မဲာ်ကျီကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

သၣ်စ့ၤမီၤ, သုးခိၣ်

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

KHRG ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဆိဝဲတၢ်ကစီၣ်အံၤလၢ ဟ---သဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ်အအိၣ် ဖဲ လါအ့ဖြ့ၣ် ၉သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, KHRG ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိမၤဝဲ တၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး အ---, လၢအမ့ၢ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမိၢ်, ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၉သီ, ၂၀၂၃နံၣ်, ဒီးအဝဲဟ့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမိၢ် နီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဟ့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃး တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါ တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ် ဖဲအဖိမုၣ် တဲဖျါထီၣ်အီၤဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

ဖဲလါမးရှး ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, သုးစကီၤ လၢအသးနံၣ်အိၣ် (၃၁)နံၣ်တဂၤ မၤပယွဲဝဲ ဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်သးနံၣ်အိၣ် (၇)နံၣ်တဂၤ ဖဲ ထံ ကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးကလၢၤတဖျၢၣ်အပူၤ လၢခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (ခမရ-၃၄၀) အိၣ်ဆီလီၤသးအလီၢ် ဖဲ လ---သဝီ, မဲာ်ကျီကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. (ခမရ-၃၄၀)အံၤ ဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၤမဲအီၤလၢသုးခိၣ် သၣ်စ့ၤမီၤ န့ၣ်လီၤ. ပှၤမၤကမၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ် ပၢ်ယၢ်တဂၤန့ၣ် မၤတရီတပါဝဲဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်အံၤ အဘျီတဖၣ်အဘျီ, ဖဲအမိၢ်တ အိၣ်အခါန့ၣ်လီၤ.

ဖိသၣ်အံၤမၤလိဝဲ ကတီၤဆိကၠိဖဲ အအိၣ်ဒီးအမိၢ်လၢ SAC သုးကလၢၤပူၤအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်အမိၢ်အံၤ လီၤဖးကွံာ်ဒီးအဝၤ တၢတဂၤဖဲအဖိမုၣ်အံၤအိၣ် (၁) နံၣ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဖိမုၣ်အံၤအိၣ် (၆)နံၣ်န့ၣ်, အ--- ထီၣ်ပှၢ်ကဒီးလၢအသီတဘျီန့ၣ် လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ အ--- သုးလီၢ်သုးကျဲဆူအဝၤအအိၣ် ဖဲ SAC (ခမရ-၃၄၀) သုးကလၢၤအိၣ်အလီၢ်, မ့ၢ်လၢအဝၤကဲဝဲ သုးစ ကီၤတဂၤအဃိန့ၣ်လီၤ. အ--- ဒိးန့ၢ်ကဒီး အဖိမုၣ်ခံဂၤတဂၤဖဲအဝၤ ခံဂၤတဂၤအိၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.

ဖဲအအိၣ်ဆိးလၢသုးကလၢၤပူၤဆၢကတီၢ်န့ၣ်, မိၢ်တဂၤအံၤဘၣ်ပျံၤဘၣ်ဖုးဝဲ တၢ်ခးကျိသီၣ်သထြုးတဖၣ် ဒီးဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤသုးဖိတဖၣ် တၢ်အီၣ်တလၢတလီၣ်ဘၣ်အဃိ ပှၤသုး ဖိအါဂၤ အဒ့ၣ်ကမၢ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တဘျီဘျီ, အ---အဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဆှၢန့ၢ်အီၤ စ့တနီၤဒ်သိးအတၢ်အိၣ်ဆိးအီၣ်အီကဘၣ်လီၢ် ဘၣ်စးလၢတလါဂီၢ်တလါဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်လါလဲစးထီၣ်လၢ ၁၅၀,၀၀၀ ကၠးတုၤ ၁၈၀,၀၀၀ကၠး ဘၣ် ဆၣ် တၢ်အံၤတလၢတလီၣ်လၢကလုၢ်အီၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢအအိၣ်ဃုာ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဖဲ သုးကလၢၤအပူၤဘၣ်. သုးစကီၤတဂၤ အံၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ လါလဲ ၂၃၀,၀၀၀ ကၠး လၢတလါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢသုးကလၢၤအပူၤန့ၣ် ပိာ်မုၣ် (သုးအဖိအမါ) တဖၣ်, ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ် ဟုသး (၅) သလီး ဒီးပှၤသုးဖိပိာ်ခွါတဖၣ်တခီ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ဟုသး (၈) သလီးတုၤ (၁၀) သလီး လၢတလါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်လၢ အသးနံၣ်အိၣ် (၂)နံၣ်ဆူအဖီခိၣ်န့ၣ်, ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ဟုသး (၂) သလီး တုၤ (၈) သလီၤန့ၣ် လီၤ. ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ သိအီၣ် တပီၢ်, ပဲချံ, ဒီးတၢ်အီၣ်ဃ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး ပဲတဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် အထီၣ်ဘှဲၣ်အုၣ်ပိးလံန့ၣ်လီၤ. အဃိပှၤဆါကွံာ်ဆူ ပှၤသဝီဖိလၢအိၣ်ဘူးတဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဆါန့ၢ်လိာ်အသးကဒဲကဒဲ စ့ၢ်ကီး လၢကဒုးအီၣ်ဝဲ ဆီလၢအဘုၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. ပှၤသုးဖိအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ဘၣ်သူဝဲကျိၣ်စ့ဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢ အဒိးန့ၢ်ဝဲ သ့သ့ဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တချုးလၢဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်အံၤ တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, အမိၢ်တသ့ၣ်ညါထွဲတၢ်ဂ့ၢ်နီတမံၤဘၣ်ဃး အဝၤမ့ၢ်ပှၤ မၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ် လၢအမၤတရီတပါဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်န့ၣ်ဘၣ်. အဝဲစးထီၣ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတၢ်အိၣ်သးလီၤဆီ ဖဲအထံၣ်ဝဲလၢ အဝၤဟဲက့ၤထီၣ်လၢ အဖိမုၣ်မံဒၢးအခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲမုၢ်တဂီၤန့ၣ် (လါမးရှး ၂၀၂၃နံၣ်, တသ့ၣ်ညါမုၢ်နံၤလီၤတံၢ်), အဝၤလဲၤတၢ်ဆၢကတီၢ်, အ--- ကျဲးစၢးသံကွၢ်ဝဲအဖိမုၣ်ဘၣ်ဃး အတူၢ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမိၢ်တဲဝဲလၢ “အဝဲစးထီၣ်ပှၤတရီတပါ ယဖိမုၣ်ဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်. ယတဆိကမိၣ်ဒီး ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အဝဲကမၤဆါယဖိမုၣ်ဒ်အံၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်. ဖဲတၢ်တဂီၤန့ၣ် ၅နၣ်ရံၣ် တခီန့ၣ်, ယမံဂဲၤထၢၣ်ဒီး ယထံၣ်လၢအဝဲဟးထီၣ်လၢယဖိမုၣ်မံအဒၢးန့ၣ်လီၤ. ယဆိမိၣ်ဒု အဝဲမၤ တရီတပါယဖိမုၣ်ကန့ၢ်ဖးယံာ်လံ. ဖဲတၢ်တဂီၤန့ၣ်, ယလဲၤဆူတၢ်ဟးလီၢ်ဝံၤ ယဟဲက့ၤဆူယဖိမုၣ်အလီၢ်မံဒၢးန့ၣ်လီၤ. ယဖိ မုၣ်န့ၣ်အိၣ်ဘှ့ၣ်အိၣ်ဘှီၣ်ဒံးလၢအလီၢ်မံခိၣ်လီၤ. ယကွၢ်အမဲာ်ဒီး အခိၣ်သၣ်ဃံန့ၣ် ယတထံၣ်တၢ်လီၤဆီနီတမံၤဘၣ်. ဖဲယဝၤ မၤတၢ်ဆူအဝဲၤဒၢၤအခါန့ၣ်, ကဘၣ်ဖဲဂီၤခီ ၈နၣ်ရံၣ်န့ၣ်, ယသံကွၢ်ယဖိမုၣ်လၢ တၢ်မနုၤကဲထီၣ်သးဒီးအီၤလဲၣ်. ယသံကွၢ်အီၤ, “မနၤကၢးန့ၣ် အဟဲနုာ်လၢနလီၢ်မံဧါ” ယဖိမုၣ်တဲယၤ, “မ့ၢ်, အဝဲဟဲ. အဟဲအိးထီၣ်ယပ့ၢ်ပီၤလီၤ” ယဖိမုၣ်န့ၣ် ကတဲဖျါထီၣ် တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အဂီၢ် အဝဲပျံၤတၢ်ဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ် ယဂုာ်ကျဲးစၢးသံကွၢ်ဒံးအီၤန့ၣ်လီၤ. ယကွၢ်အပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤ ဒ်သိးယ ကသ့ၣ်ညါ မ့ၢ်တၢ်ပူၤလီၢ်ပူၤကျဲ အိၣ်တမံၤမံၤဧါန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ယမၢအီၤလၢ ကတဲယၤတၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးအီၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ယသံကွၢ်အီၤ, “အဝဲမၢနၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. အဝဲမၢနကမၢၤအတၢ်ဧါ.” ဖဲန့ၣ်  ယဖိမုၣ်တဲယၤ “မ့ၢ်, အဝဲမၢယကမၢၤအတၢ်လီၤ” ယဖိမုၣ်တဲစ့ၢ်ကီးယၤလၢ ပှၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤ မၤတရီတပါတ့ၢ်အီၤအါဘျီဖဲတၢ်လီၢ်လၢအံၤလၢန့ၣ် (တၢ်လီၢ်အါတီၤလၢ ဟံၣ်ပူၤ) န့ၣ်လီၤ.

ဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်အံၤတဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဆူအမိၢ်အိၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ မိၢ်တဂၤအံၤအိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီလၢဆဲးအိၣ်ဒီး အဝၤဖဲသုး ကလၢၤအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အတနာ်န့ၢ်လၢၤအဝၤလၢၤဘၣ်. ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၁သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, မိၢ်တဂၤအံၤ ဒီးအဖိမုၣ်ဖိ ခံဂၤလၢာ် ဟးထီၣ်ကွံာ်ဆူသုးကလၢၤအပူၤဒီး က့ၤက့ၤဝဲဆူ အသဝီ, လၢအမ့ၢ် ဟ---သဝီ, အိၣ်ဘူးဒီးဝ့ၢ်မီၣ်လ မၠဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်လၢထံသဘျုၣ်ထၣ်ကရူၢ်တဖၣ် မၤစၢၤအီၤလၢ ကက့ၤဘၣ်ဆူအသဝီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအက့ၤလၢကျဲ အဆၢကတီၢ် ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) သုးဖိလၢ မ---သဝီ, ထံသဘျုၣ်ထၣ်ကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် အံးထွဲကွၢ်ထွဲအီၤ လၢတၢ်အိၣ်ဆိးလီၢ်ဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမိၢ် တဲဖျါထီၣ်ဝဲ “KNLA သုးဖိတဖၣ် အံးထွဲကွၢ်ထွဲယၤဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. ယနၢ်ဟူဘၣ်လၢ ကလုာ်ဒူၣ်သ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအတီအလိၤဒီး အတၢ် ပာ်သးလဲၢ်န့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤ ယလဲၤခီဖျိဘၣ်လၢယကစၢ်လံ. ယသးတမုာ်ဘၣ်လၢ ယဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဝံတၢ်ယိးလၢအဝဲသ့ၣ် အဂီၢ် ဖဲယဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်အိၣ်သးတခါအံၤအဃိန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယတအီၣ်ညၣ်ဘၣ်အဃိ, အဝဲသ့ၣ် မၤန့ၢ်ယၤ ဆီဒံၣ်ဒီး တၢ်ညၣ်ကသူအဂၤတဖၣ်လၢယကအီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ်ဆိးက့ၤဝဲဖဲ မ---သဝီ, ဖဲအဒိးန့ၢ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဒီးတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲလၢ KNLA အအိၣ်န့ၣ် လီၤ. အမိၢ်အဲၣ်ဒိးက့ၤဆူ ဟ---သဝီ, ဆူအဟံၣ်ဘၣ်ဆၣ် လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ ကအိၣ်ခိးကွၢ်တၢ်အိၣ်သးန့ၣ် လီၤ. ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, ထံသဘျုၣ်ထၣ်ကရူၢ်ခိၣ်နၢ်ဒီး ကညီဒီကလုာ်ပၢၤကီၢ်သုး (KNPF) တဖၣ် ဆှၢက့ၤဝဲပှၤတူၢ်ဘၣ် တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိဆူ ကမးမိၢ်ဝ့ၢ်, ဒီးဖဲန့ၣ်အဝဲသ့ၣ်က့ၤက့ၤဝဲဆူ ဟ---သဝီ, လၢအအိၣ်ဘူးဒီးဝ့ၢ်မီၣ်လမၠဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအ့ ဖြ့ၣ် ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိက့ၤတုၤဆူ ဟ---သဝီဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်အရ့လၢ ပှၤမၤကမၣ်တၢ်အဖီခိၣ်တအိၣ်ဒံးဝဲနီတမံၤဘၣ် ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်တပတံထီၣ်အီၤဆူ SAC ခိၣ်နၢ်အအိၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကသူ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ တၢ်ကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.