၁. တၢ်ကတိၤလၢညါ

"အဝဲသ့ၣ်မ့ခးပှၤတဂၤလၢ်လၢ်ဖဲအထံၣ်ဝဲဒ်အံၤဒု, သဝီဖိကလီၤမၢ်ကွံာ်ခဲလၢာ်လီၤ."

တၢ်အုၣ်သးလၢ စီၤပ--- လၢအသးအိၣ် ၅၁နံၣ် လၢအအိၣ်လၢ ဖ---သဝီ, ကီးနွဲၢ်ကရူၢ်,ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်,  ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်[1]

စးထီၣ်လၢ ၂ဝ၂၁ နံၣ် တၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအဆၢကတီၢ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ် ဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ တၢ်အိၣ် သးလၢလီၢ်ကဝီၤကညီကီၢ်စဲၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟဲနးထီၣ်ဝဲ ဒီးတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး  တၢ်မၢအၢမၤသီသ့ၣ်တဖၣ်လၢ ထံကီၢ်တၢ် ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) မၤဝဲသ့ၣ်တဖၣ်လၢအပာ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ခးလီၤတၢ်လၢကဘီယူၤ, တၢ်ခးနါစိၤကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်, တၢ်ဒွဲၣ်အူကမျၢၢ်တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ်, တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ဆူၣ်, တၢ်မၤဆါပယွဲ, ဒီးတၢ်ဟံးန့ၢ်ကွံာ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ် လိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ လီၢ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကဲထီၣ်သး သ့ၣ်တဖၣ်အကျါ တၢ်မၤသံစ့ၢ်ကီး ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဆူ KHRG အအိၣ်ထီဘိ ဒီးတၢ်ပာ်ဖျါသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲလၢကီၢ် ရ့ၣ် ၇ ဘ့ၣ်လၢ KHRG ဟူးဂဲၤဟီၣ်ကဝီၤ ဒီးဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂ဝ၂၂ နံၣ်ဒီး လါအ့ဖြ့ၣ် ၂ဝ၂၃ နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်မၤသံတၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ဝဲ (၄၅) ခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤသံတၢ်ဂ့ၢ်လၢအကဲထီၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအကျါ တၢ်ဂ့ၢ် (၂၂) ခါအံၤကဲထီၣ် သးဖဲအပူၤကွံာ်စှၤလါ ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ်၂ဝ၂၂ နံၣ် ဒီးလါအ့ဖြ့ၣ် ၂ဝ၂၃ နံၣ် အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်မၤသံအံၤ အနီၣ်ဂံၢ်ကအိၣ် အါန့ၢ်တၢ်အဝဲအံၤန့ၣ်လီၤ. 

လံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါတဘ့ၣ်အံၤအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်ကပဲာ်ထံနီၤဖး တၢ်မၤသံကမျၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ် (၁၄) ခါလၢကညီကီၢ်စဲၣ်လၢ ဘၣ် တၢ်မၤအီၤလၢ သုးဖီၣ်စုကဝဲၤကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤကဲထီၣ်အသးဖဲ လါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝ၂၂ နံၣ် ဒီးလါအ့ဖြ့ၣ် ၂ဝ၂၃ နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤ ဒီးမ့ၢ်တၢ်လၢအမၤဘၣ်ဒိပှၤတ၀ၢဖိသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူဒီး တၢ်ပူၤဖျဲးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ် ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ  တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးအီၤလၢ   လံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါအံၤအကျါ  တၢ်ကဲထီၣ်သး ၁၁ ခါဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢ SAC ဒီးအသုး သိၣ်မှံၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂၤ ၃ ခါတခီဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤသုးခီၣ်ဆၢတၢ်ကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ် ဒုးသ့ၣ်ညါတဘ့ၣ်အံၤ ကပာ်ဖျါထီၣ် လီၢ်ကဝီၤတၢ်အိၣ်သး ဒီးတၢ်စံၣ်စိၤအဂ့ၢ်ဖုၣ်ကိာ် ဘၣ်ဃးတၢ် အိၣ်သးလၢအတအိၣ် ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲး လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံလံာ်အံၤကပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကိးတၢ်အုၣ်သး ဒီးတၢ်မၤသံအ က့ၢ်အဂီၤလၢသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဖဲအဟးထီၣ် က့ၤလီၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကိး တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီးသဲစး တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်အိၣ် သးလၢလီၢ်ကဝီၤပူၤ ဒီးတၢ်ကမၤကတၢၢ်က့ၤလံာ်အံၤလၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး လၢပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ် တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

၂. လီၢ်ကဝီၤတၢ်အိၣ်သးအဂ့ၢ်ဖုၣ်ကိာ်- တၢ်မၤဆါပယွဲလၢကဲထီၣ်တ့ၢ်အနံၣ်အဆံတဖၣ်အဆံဒီးစးထီၣ်ကဲထီၣ်ဒံးအ သးဖဲ၂ဝ၂၁ နံၣ်

ဖဲ၂ဝ၂၁ နံၣ် တၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) အခါ ထံဖိကီၢ်ဖိလၢကီၢ် ပယီၤဒီဘ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဘၣ်သးဒ်ဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်ကျဲသနူအတၢ်ဂဲၤလိာ်အသိးဆူၣ်ဆူၣ်ကလဲာ် မ့ၢ်ဒ်သိးတၢ်ကခီၣ်ဆၢ က့ၤသုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအဂီၢ်ဒီး တၢ်ဂဲၤလိာ်အံၤ ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢအမ့ၢ် တၢ်ကိၢ်ထီၣ်သီတၢ်ပၢၢ်ဆၢ (Spring Revolution) န့ၣ်လီၤ. တကတီၢ်ဃီ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဟဲအါထီၣ်လၢ  သုးမီၤစိရိၤ ဒီးလီၢ်ကဝီၤကလုာ် ဒူၣ်သုးဖီၣ်စုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤလၢကီၢ်ပယီၤဒီဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးသီဆၢကတီၢ် တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်သး လၢတၢ်မုၣ်တၢ်ခုၣ်ဒ်ဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်အသိးဒီး တၢ်တဒိကနၣ်ကမျၢၢ်တၢ်ဂဲၤလိာ် (CDM) စ့ၢ်ကိးစးထီၣ်ကဲထီၣ်ဝဲလၢဝ့ၢ်သ့ၣ် တဖၣ်လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဝ့ၢ်တကူၣ်ဒီးတၢ်ဂဲၤလိာ်အံၤ အတၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိမ့ၢ်ဒ်သိး ကမျၢၢ်ပဒိၣ်ဟံးန့ၢ်က့ၤအလီၢ်ကသ့အဂီၢ်န့ၣ် လီၤ. လၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်သးဒ်အံၤအဖီ ခိၣ်သုးမီၤစိရိၤသူဝဲတၢ် စုဆူၣ်ခီၣ်တကးလၢ တၢ်ခီၣ်ဆၢထီဒါပှၤလၢပာ်ဖျါထီၣ်သး လၢ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အပူၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးဒ်ကရၢမၤစၢၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပှၤဃိာ်ဖိ (AAPP)[2] ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိးကမျၢၢ် အစှၤကတၢၢ် ၃,၅၂ဝ ဂၤ လၢအပာ်ဃုာ်လၢ ဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်တၢ်ဂဲၤလိာ်အံၤ ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤလၢ သုးမီၤစိရိၤဒီးစးထီၣ်လၢ တၢ်ဟံးန့ၢ် ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ် တၢ်မၤသံကမျၢၢ်ကအိၣ်အါန့ၢ်ဒံးအံၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤအါဂၤထဲးဂံၢ်ထဲးဘါဒီးဆီၣ်ထွဲ မၤစၢၤထီဒါ တၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢကီၢ်ပယီၤ, လီၤဆီဒၣ်တၢ် CDM ဒီး NLD ကရၢဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ် ဆူတၢ်လီၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်ပၢအီၤလၢ ကလုာ်ဒူၣ်သုးဖီၣ်စုကဝဲၤကရူၢ်ဒ်အမ့ၢ် ကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ဖဲ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) ရၤလီၤအတၢ်အိၣ်ဆၢထၢၣ် လၢအတၢ်တတူၢ်လိာ် သုးမီၤစိရိၤ ဒီးကဟ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဒီး  ဒီ သဒၢကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ် လၢအဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်ပူၤဖျဲးလီၢ် ဖဲတၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဝံၤအလီၢ်ခံစှၤသီန့ၣ်လီၤ.[3]

သနာ်က့ တၢ်မၤဘၣ်ဒိပှၤဂ့ၢ်စီခွဲးယာ် လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအံၤ တစးထီၣ်ကဲထီၣ်ခီဖျိ ၂ဝ၂၁ တၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံ ကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအဃိဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဘၣ်ဒိပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်အံၤကဲထီၣ်သးခီဖျိလၢ သုးတၢ်သိၣ်တၢ်သီသ့ၣ်တဖၣ် လၢတၢ်တူၢ်လိာ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲ ၁၉၆ဝ နံၣ်ဒီးမ့ၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢတဖၣ် လၢသုးခိၣ်နၢ်တဖၣ်သူတ့ၢ်ဝဲလၢအပူၤဖျဲး ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်မၤဘၣ်ဒိပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ် လၢအပူၤကွံာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်အကျါတဲာ် လွံၢ်တဲာ် မ့ၢ်တၢ်မၤရဲၣ်ကျဲၤခိၣ်သ့ၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်လၢ ကပညိၣ်ထီဒါကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီးကသူဝဲလၢတၢ်ထီဒါက လုာ်ဒူၣ်သုးဖီစုကဝဲၤကရူၢ် ဒီးလီၢ်ကဝီၤပှၤတ၀ၢသ့ၣ်တဖၣ်ခီဖျိတၢ်ဒီၣ်တဲာ်ကွံာ်တၢ်မၤန့ၢ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီ, ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲ မၤစၢၤ, ပ့ၢ်ဆှါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခူသူၣ်, ဒီးတၢ်ထၢသုးတဖၣ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခးသံအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢတဖၣ်စ့ၢ်ကိး တၢ်တူၢ်လိာ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဒီး တၢ်သူအီၤလၢသုးလၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးလၢ ကလုာ်ဒူၣ်ကီၢ်စဲၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ တၢ်သူတၢ်သိၣ်တၢ်သီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ် လၢအကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးလၢအပူၤကွံာ် အနံၣ် ၇ဝ ဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ထီၣ်လၢထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်တဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၉၄ နံၣ် နီၢ်ဘ---လၢအ သးနံၣ်အိၣ် ၂၇ နံၣ် လၢအအိၣ်လၢ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဂၤစံးဘၣ် KHRG လၢ

"ခဲအံၤယပျံၤတၢ်ဒံး. ယတအဲၣ်ဒိးထံၣ်ပယီၤ သုးနီတဘျီလၢၤဘၣ်. ယမ့နၢ်ဟူ အဝဲသ့ၣ်ဟဲထီၣ်န့ၣ် ယစံၣ်တဘျီဃီလီ. ပမ့တစံၣ်ဒၢး အဝဲသ့ၣ်ခးပှၤ, ပမ့ၢ်စံၣ်ဧီၤအခး ပှၤ. သုးဖိတဖၣ်တဲပှၤလၢ “တဘၣ်စံၣ်တဂ့ၤ ဘၣ်ဆၣ်အခးပှၤ, အဃိပကဘၣ်စံၣ်ပူၤဖျဲးပသးလီၤ" [4]

လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး ဒီးတၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလိာ်သးအိၣ်ထီၣ်အဖီခိၣ်ဖဲတၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးပယီၤသုးတပူၤလၢ်လၢ်မ့ၢ်တၢ်လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သံတၢ်ပှၢ်သ့အဃိ ကမျၢၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အသးသမူ အိၣ်လၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်ထီဘိန့ၣ်လီၤ. အနံၣ် ၃ဝ ဝံၤအလီၢ်ခံ လီၤဆီဒၣ် တၢ် ဖဲတၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဝံၤအလီၢ်ခံ သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် ခးသံဒံးသဝီဖိတဖၣ်ဒ်အခးသံဝဲ အက့ၢ်အဂီၤလၢ အပူၤကွံာ်အသိးအဃိ တၢ်မၤသံမၤဝီအက့ၢ်အဂီၤလၢအပူၤကွံာ်ဒ်အံၤတဖၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. 
 

၃. တၢ်ကဲထီၣ်သးနီၢ်ကီၢ်အဂ့ၢ်ဖုၣ်ကိာ်- တၢ်မၤသံကမျၢၢ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

လံာ်အဆၢဒိၣ်ဝဲအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ် SAC အတၢ်မၤသံကမျၢၢ် လၢအကဲထီၣ်သးစးထီၣ်လၢလါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝ၂၂ နံၣ် တုၤ လၢလါအ့ဖြ့ၣ် ၂ဝ၂၃ နံၣ်ဒီးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်အသးလၢ KHRG ဟူးဂဲၤတၢ်လီၢ်အဃိတၢ်ကဲထီၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါအီၤလၢ KHRG န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအက့ၢ်အဂီၤအိၣ်ဝဲ ၃ ကလုာ် - တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ KHRG မၤ နီၣ်မၤဃါဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ကီၢ်ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်မၤသံသဝီဖိအက့ၢ်အဂီၤ (၁) တၢ်ခးသံ, (၂) လူၤဖီၣ်သဝီဖိ လၢအဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသး ဖဲအဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဝံၤအလီၢ် ဒီးမၤသံဝဲ, (၃) ကိးပတုာ်သဝီဖိလၢအထံၣ်ဝဲတဖၣ်ဒီးမၤသံဝဲ တဘျီဃီ တချုးလၢဖီၣ်ဝဲဒီးမၤဆါပယွဲဝဲန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသုးခီၣ်ဆၢတၢ်ကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ် မၤသံကမျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ပာ် ဖျါထီၣ်အီၤအိၣ်ဝဲဒၣ်စ့ၢ်ကိးန့ၣ်လီၤ.  

က. “မ့ထံၣ်န့ၣ်ခးသံ” အတၢ်ဘျၢ

စးထီၣ်လၢတၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ် သဝီဖိလၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲ ဒၣ်လၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤ ခီဖျိလၢ SAC သုးတဖၣ် ပညိၣ်ထီၣ်ဒါအီၤဖဲအဝဲသ့ၣ် မၤတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ တမံၤလၢ်လၢ်အ ခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်ကဲထီၣ်သး (၁၄) ခါ ဒီးလၢအကျါ တၢ်ကဲထီၣ်သး (၆) ခါအံၤ မ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအဟဲကဲ ထီၣ်အသးလၢ လါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝ၂၂ နံၣ် ဒီးလါအ့ဖြ့ၣ် ၂ဝ၂၃ နံၣ် အဘၢၤစၢၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သး (၆) ခါအံၤဘၣ်ထွဲ ဒီးသဝီဖိပိာ်ခွါတဖၣ် တၢ်ခးသံအီၤ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟးလၢကျဲ လၢတၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူလၢ ဟံၣ်ဖိဃီဖိဂီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခး သံသဝီဖိ ကဲထီၣ်အသးလၢ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် (၁) ခါ, တီအူကီၢ်ရ့ၣ် (၁) ခါ, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် (၁) ခါ, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် (၁)ခါ, ဒီးဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ် (၂) ခါန့ၣ်လီၤ. 

ပဟ့ၣ်တၢ်အဒိ ဖဲလါမးရှး ၂၄ သီ, ၂ဝ၂၃ နံၣ် SAC သုးစကီၤ မိစီၤ အပှၤသုးဖိ ၁၀ ဂၤ လၢခီၣ်သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၈) လၢအအိၣ် ဆီလီၤသးဖဲ ဘံလ့ဝ့ၢ် တဖၣ်ဟးဆှၣ်ကွၢ်တၢ်လၢကျဲကပၤ ဖဲမ---သဝီ, ဒီယၣ်ကရူၢ်,  သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် လၢတၢ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢသုးအဂၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဂီၤခီ ၁၁း၃ဝနၣ်ရံၣ် အဆၢကတီၢ်သဝီဖိလၢအသးအိၣ် ၁၈နံၣ် ခံဂၤ ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးပယီၤသုးလၢအဟးဆှၣ်တၢ်တဖၣ် ဖဲအဟးလၢကျဲလၢကလဲၤတ့တၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢသဝီပူၤ အဆၢ ကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးလၢအအိၣ်လၢခီၣ်သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (ခလရ- ၈) တဖၣ်ထံၣ်အီၤအခါ ခးသံကွံာ် ဝဲအီၤတဘျီဃီဖဲ ကျဲမုၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.[5]

ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၃၁ သီ, ၂ဝ၂၃ နံၣ် ဂီၤခီ ၇ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်ကလံၤစိးအ့ခၠါယ့သုးကရူၢ် ထီၣ်ဒုးဝဲ SAC ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၄၁၃) ဖဲထိၤဘိၤကၠံသုးကလၢၤ လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဘူးဒီး က---သဝီ, ဘီစီလီဟီၣ်ကဝီၤ, ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူ ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးကဲထီၣ် ၁နၣ်ရံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤအီၤသူၤယၤသါ လၢအမ့ၢ်သဝီဖိလၢလ့ၣ်သိၤဝ့ၢ်တဂၤ တသ့ၣ်ညါဝဲ လၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဘၣ်အဃိ ဖဲဂီၤခီ ၈း၃ဝနၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် အဝဲဒိးထီၣ်အသိလ့ၣ်ယီၢ်ဒီးလဲၤဝဲဆူတီအူဝ့ၢ် ဒ်သိး ကလဲၤပှ့ၤအီၣ်တၢ်လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ် လၢကမၤလၤကပီၤဝဲ နံၣ်ထီၣ်သီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢအလဲၤခီဂာ်  SAC တၢ် သမံသမိးတြဲၤဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ် SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ခိးခူသူၣ်တၢ် ဖဲအဘူးဒီးတၢ်သမံသမိးတြဲၤလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ် လီၢ်ကဝီၤ သဝီဖိတဖၣ်ဟ့ၣ်တၢ်အုၣ်သးအသိး ဖဲသဝီဖိဝဲန့ၣ်လဲၤခီဂာ်တၢ်သမံသမိးတြဲၤအခါ SAC သုးတဖၣ် ခးအီၤလၢ အချၢဃံန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခးသံဝဲအံၤအဖီခိၣ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့အီၣ်လိးနီတမံၤဘၣ်အမဲာ် ညါ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်မၢဆူၣ်အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်စ့ဒ်သိးကန့ၢ်ဘၣ်က့ၤသဝီဖိအစိၣ် ဒီးအသိလ့ၣ်ယီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[6]

ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်, တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါ   ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၃သီ, ၂ဝ၂၃နံၣ် ဂီၤခီအနၣ်ရံၣ် ၁ဝ အဆၢကတီၢ် SAC သုးလၢအ အိၣ်ဆီလီၤအသးတစိၢ်တလီၢ် ဖဲဖၠၣ်  လၢဂဃ---သဝီ, အီဖးကၠံကရူၢ်, ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်, ခးသံသဝီဖိတဂၤ ဖဲဖၠၣ်ဃၢၤ ဖဲအဝဲဟးလၢကျဲလၢကလဲၤဆူ ကီးတရံးဝ့ၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.[7] တၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၂၄ သီ, ၂ဝ၂၃ နံၣ်ဂီၤခီ ၁၁ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ် မူၤစလ့ၤသဝီဖိလၢအမံၤမ့ၢ် င--- လၢအသးအိၣ် ၂၈နံၣ်တဂၤ ဟးဝဲလၢ နိၣ်တကီဝ့ၢ်ကျဲ, နိၣ်တကီ ကီၢ်ဆၣ်အဆၢကတီၢ် SAC IB နီၣ်ဂ့ၢ် (၃၂) ထံၣ်အီၤ ဒီးခးသံအီၤတဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဂၤအံၤ အိၣ်ဝဲလၢနိၣ်ဖိဒဲက ဝီၤ, ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်, လၢၢ်ဟ့ကီၢ်ရ့ၣ် ဒီးအဝဲစးထီၣ်ဟးလၢ ဒဲကဝီၤပူၤ ဖဲဂီၤခီ ၈နၣ်ရံၣ်  မ့ၢ်ဒ်သိးကလဲၤဟးဝဲလၢနိၣ်တကီ ဝ့ၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[8]

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၂ သီ, ၂ဝ၂၃ နံၣ်ဂီၤခီအဆၢကတီၢ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဒီးကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) ဖဲ ယ---တၢ်လီၢ်, ရ---သဝီ, တခီးပှၢ်ကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ သဝီဖိပိာ်မုၣ်တဂၤ ဘၣ်တၢ်ခးသံ အီၤလၢ SAC သုးလၢတၢ်တသ့ၣ်ညါအသုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်ဘၣ်တဖုန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဂၤအံၤ အဝဲဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးချ့ချ့တကဲ ဘၣ် ခီဖျိလၢ အအိၣ်တဆူၣ်ဘၣ်အဃိ SAC ချုးန့ၢ်အီၤန့ၣ်လီၤ. SAC သုးမၤသံအီၤဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ် ဟံးန့ၢ်ကွံာ်အ စ့ဒီး တၢ်မျၢ်ပလဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[9]

မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်, ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၇ သီ, ၂ဝ၂၃ နံၣ် ဟါလီၤခီ ၄း၃ဝ နၣ်ရံၣ် အဆၢကတီၢ်  SAC သုးတဖၣ် လၢအအိၣ် လၢခီၣ်သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၃၄၉) အိၣ်ဆီလီၤအသးလၢ ဖၠၣ်ဂီၤလိသုးကလၢၤ, စီၤမုၢ်ပျီကရူၢ်, လူၤသီကီၢ်ဆၣ် ခးဝဲစီၤဟ--- ဒီး စီၤရှ--- လၢအအိၣ်လၢအ---သဝီ, စီၤမုၢ်ပျီကရူၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိခံဂၤအံၤလဲၤဃုခးအီၣ်တၢ်လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ် လၢပှၢ်ပူၤ ဖဲက---တၢ်လီၢ်ဝံၤအဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤ လၢကျဲလၢကက့ၤဆူ အသဝီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကျိချံခံဖျၢၣ်ဘၣ်စီၤဟ---လၢအသးအိၣ် ၂၈ နံၣ်တဂၤ ဒီးကျိချံအံၤဖျိသဂၢၢ်ထီၣ်ဆူအခိၣ်ဒီးအဝဲသံတဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. စီၤရှ---ဃ့ၢ်အိၣ်ခူၣ်သူၣ်လၢ တပှီာ်ကျါဘှ့ၣ်ဘှ့ၣ်ဘှီၣ်ဘှီၣ်တချုးလၢအဝဲဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးန့ၣ်လီၤ. SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်ခးဒံးအီၤလၢကျိဘၣ်ဆၣ်အဝဲဃ့ၢ် ပူၤဖျဲးအသးချုးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တနံၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်လဲၤလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ် ဒီးဟဲက့ၤစိာ်စီၤဟ---အစိၣ် လၢတၢ်အိၣ်ကဒုလီၢ်လၢ င---တၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤရှ---ထံၣ်ကမှံၤက့ၤတၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးစံးဝဲဒ်အံၤ

"ဖဲယနၢ်ဟူကျိ သီၣ်အခါ အဝဲလီၤဃံၤဘူးဒီးယၤလီၤ. အဝဲမံနီၤလၢယသးနါပှၢ် ဒီးအသွံၣ်လီၤဝဲလီၤ. ယကွၢ်အီၤဒီး ယထံၣ်လၢအတကသါ လၢၤဘၣ်. ယမံနီၤလၢယသးနါပှၢ်  လၢတပှီာ်တီၣ်တီၣ်အကျါ ဒီး SAC သုးတဖၣ်လူၤယၤ လၢတၢ်လီၢ်ခံ.  ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ယစံၣ်တန့ၢ်ဘၣ်ခီဖျိလၢတပှီာ်တီၣ် ဒီးဖဲန့ၣ်ဝံၤ SAC သုးပတုာ်ခးတၢ်အဃိ ယဟးထီၣ်လၢတပှီာ်ကျါကယီကယီ. ဝံၤဘျီ SAC သုးခးအါထီၣ်ကျိစှၤထံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံယလဲၤလီၤက့ၤဆူထံဖိကျိ ဝံၤယလဲၤထီၣ်က့ၤဆူကစၢၢ်ဒီခိၣ်လီၤ." [10]

တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ လၢတၢ်ဖီခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်မၤလိအသးလၢတၢ် ခး သံသဝီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢတၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံ ကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ် SAC သူဝဲတၢ်ထီဒါ လၢအတကြၢးတဘၣ် ဒီး ထီဒါပှၤကိးဂၤဒဲး လၢအဘၣ်သဂၢၢ်ဝဲလၢကျဲလၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအဃိ  သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကွၢ်ဆၢၣ် မဲာ်ဒီးသး သမူတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး SAC သုးလၢကျဲအဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ SAC သုးတမၤယံာ်မၤနီၢ်အသးလၢကခးသံအဝဲသ့ၣ်သနာ်က့ အတၢ်ဃုထၢအိၣ်ထဲတဘိလၢ ကဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအ သးအဃိ  ညီနုၢ်အဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးဖဲအဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး SAC သုးအဆၢတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ခ. တၢ်ခးသံပှၤလၢအဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးသး 

ဒ်တၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ဖျါလၢထးအသိး SAC သုးတဖၣ် ညီနုၢ်မၤသံသဝီဖိတဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲ တဘျီလၢ်လၢ်န့လီၤ. ခီဖျိလၢ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ပျံၤဝဲလၢ တၢ်ကဖီၣ်အီၤ, တၢ်ကဒုးဃာ်အီၤ, တၢ်မၤဆါပယွဲအီၤ, တၢ်ကဒုးလီၤမၢ်အီၤ ဒီးတၢ်ကမၤသံအီၤ အဃိ သဝီဖိအါဂၤဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ် SAC သုးတဘျီဃီ အဝဲသ့ၣ်ဃုထၢဝဲလၢကဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးချ့ချ့ကိးဆၢကတီၢ်ဒဲးန့ၣ် လီၤ.  တၢ်ဒီသဒၢခိၣ်သ့ၣ်  လၢသဝီဖိသူဝဲအံၤ မ့မ့ၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ  သးသမူဂီၢ်သနာ်က့  တဘျီတခီၣ်မ့ၢ်တၢ် ဒီသဒၢတ ခါလၢ အဒုးပူၤဖျဲးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သဝီဖိအါဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသး ဖဲအထံၣ် SAC သုးအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ, ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁၃သီ, ၂ဝ၂၃ နံၣ် အဆၢကတီၢ် SAC လၢ အအိၣ်ဆီလီၤအသးလၢ  ၀ၢ်မၢ် သဝီတဖၣ် လဲၤလီၤသုးကျိၤဆူ ၀ၢ်မၢ်ခံသဝီ, ၀ၢ်မၢ်ကရူၢ်, နိၣ်တကီကီၢ်ဆၣ်, ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးတဖၣ် မၤဟးဂီၤသဝီဖိတဖၣ်အပဲတြီ ဒီးနုာ်လီၤဃိတၢ်လၢသဝီဖိတဖၣ်အဟံၣ် လၢကကွၢ်ဃုအတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ် ဒီးဟံးအီၣ်ဝဲ သဝီဖိတဖၣ်အဆီန့ၣ်လီၤ. တနံၤဃီအတီၢ်ပူၤတၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ SAC ဒီး KNLA အဘၢၣ်စၢၤ ဖဲလ---သဝီ, ၀ၣ်မၣ်ကရူၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ သဝီဖိခံဂၤဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး SAC သုး ဒီး SAC သုးမၢအအိၣ် ပတုာ်လၢကျဲန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်တအိၣ်ပတုာ်ဘၣ်အဃိ SAC ခးအီၤဒီးဖီၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆိမိၣ် ဝဲလၢ သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤခံဂၤ န့ၣ် တၢ်မၤဆါပယွဲအီၤဒီးတၢ်မၤသံအီၤလံန့ၣ်လီၤ.[11] 

တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတခါ, ဖဲလါမးရှး ၁၂သီ, ၂ဝ၂၃ နံၣ် SAC ကီၢ်ခီ  ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၇၇), ခီၣ်သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၅၉၈) ဒီး (၅၈၉) သုးပာ်ဖှိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လဲၤလီၤသုးကျိၤလၢ ကရူၢ် ၄ ဘ့ၣ်အပူၤ, ဖဲဆီထံးကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် လၢအအိၣ်လၢ KNU တၢ်ပၢန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးရှး ၁၃သီ, ၂ဝ၂၃ နံၣ် ဂီၤခီအနၣ်ရံၣ် ၁ဝ အဆၢကတီၢ် SAC သုးတဖၣ်နုာ်လီၤဝဲ ဆူ ခခ---သဝီအခါ ဘၣ်သဂၢၢ်ဝဲဒီး သဝီဖိ ၃ ဂၤလၢအဒိးဒီးသိလ့ၣ်ယီၢ်တခိၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဟးလၢကျဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲက့ၤဝဲလၢ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဃ့ၢ်အိၣ်တမှံၤတၢ်လီၢ် လၢကက့ၤကွၢ်တၢ်လၢအဟံၣ်ဒီးကဟံး န့ၢ်တၢ်အီၣ်တနီၤလၢ KNLA အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ် SAC သုးတဘျီဃီ အဝဲသ့ၣ်ပာ်ပတုာ်အသိလ့ၣ်ယီၢ် ဒီးဃ့ၢ်ဝဲတဘျီဃီ ဒီးဖဲန့ၣ်အဆၢက တီၢ် SAC သုးခးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢအမံၤမ့ၢ် စီၤသ---တဂၤဘၣ်ဒိဝဲ ဒီးအဝဲခံဂၤ တခီပူၤဖျဲးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သဝီဖိ လၢအပူၤဖျဲးခံဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ အသိး စီၤသ---တသံတဘျီဃီဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအဆၢကတီၢ်ဘၣ်  ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူ အကိးဃ့ဒံးတၢ်မၤစၢၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ခီဖျိလၢ SAC သုးတဖၣ်အိၣ်ဒံးဖဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးလီၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ပျံၤ တၢ်ဒီးလဲၤမၤစၢၤဝဲတဘူၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးတဖၣ်ဟဲအိၣ်ဝဲလၢ ခခ---သဝီ ယံာ်ဝဲ ၂သီန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးရှး ၁၅သီ, ၂ဝ၂၃နံၣ်အနံၤ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ထံၣ်န့ၢ်က့ၤ စီၤသ---အစိၣ် ဒီးထံၣ်ဝဲတၢ်ဘၣ်ဒိအလီၢ်ဖဲ အချၢဃံ, အခိၣ်သၣ်ဃံဒီး အခိၣ် နူာ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကူတၢ်ကၤ စ့ၢ်ကီးတၢ်ဆီတလဲန့ၢ်အီၤဆူ KNLA သုးကူကၤအဃိ တဘၣ်အီၤဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်, ဒီးအိၣ်ဝဲ ဃံးမးန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဆိမိၣ်တယးဝဲလၢ အဝဲဘၣ်ဒိဖဲအချၢဃံဝံၤအလီၢ်ခံ SAC  သုးခးသံကွံာ်အီၤ ဒီးဆီတ လဲကွံာ် အတၢ်ကူတၢ်ကၤန့ၣ် လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဝဲအံၤအဃိ စီၤသ---အဟံၣ်ဖိဃီဖိ  ဒီးသဝီဖိလၢအအိၣ်လၢ ခခ---သဝီသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်လၢအသဝီန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဂၤစံးဘၣ် KHRG လၢ 

“SAC သုးမၤဝဲ (ဆီ တလဲအတၢ်ကူၤတၢ်ကၤ) ဒ်အံၤမ့ၢ်ဒ်သိး ကတဲဝဲလၢ သဝီဖိတဂၤအံၤမ့ၢ် KNLA သုးဒီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လၢအခိၣ်အနၢ်လၢ တၢ်ဖီ ခိၣ်အိၣ်ကသ့အဂီၢ် ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်မ့မၤသံ KNLA သုးတဂၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်လၤကပီၤအဂီၢ်. SAC မၤဝဲဒ်အံၤ ဒ်သိးတဲပူၤဖျဲးအသးကသ့လၢ ပှၤတဂၤအံၤ (စီၤသ---) မ့ၢ် KNLA အသုးဖိ ဒီးတမ့ၢ်ပှၤသဝီဖိဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.[12]

လၢဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တခီ, ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၇ သီ, ၂ဝ၂၂ နံၣ်အနံၤ သဝီဖိလၢအမံၤမ့ၢ် အူအ---လၢအသးအိၣ် ၄ဝ နံၣ် ဒီးအိၣ်ဝဲလၢ ဆ---သဝီ, လၢၢ်ကဆီကီၢ်ဆၣ်တဂၤ ဘၣ်တၢ်ခးသံအီၤလၢ SAC ဖဲအဝဲဟးလၢကျဲ ဒီးအဖိခွါလၢကလဲၤပှ့ၤမ့ၣ် အူစဲးလၢဘိၣ်ပၠ့ၤဝ့ၢ် မ့ၢ်ဒ်သိးကသူဝဲလၢတၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူလၢဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးလၢအခိးကျဲ သ့ၣ်တဖၣ် မၢအဝဲသ့ၣ်ပတုာ် ဘၣ်ဆၣ်ခီဖျိလၢအပျံၤ SAC အဃိအဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်ဒီး SAC သုးတဖၣ်ခးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါတခီ ဃ့ၢ် ပူၤဖျဲးအသးန့ၢ်ကစီဒီ ဘၣ်ဆၣ်အချၢဃံ ဒီးအစုနၢၣ်ခံတဖၣ်ဘၣ်ဒိအဃိ ဘၣ်လဲၤဒိးကူဆါယါဘျါအသးန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ခီဖျိလၢတၢ်ခးသံ ဒီး SAC ခးနါစိၤကျိသ့ၣ်တဖၣ်အါထီၣ်ဝဲအဃိသဝီဖိလၢ အ အိၣ်လၢကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတပယူာ်ဃီန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး SAC သုးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သံ တၢ်ပှၢ်သ့ကိးဆၢကတီၢ်အဃိ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဃ့ၢ်ဝဲထီဘိ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ် SAC သုးလၢ ကျဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိ လၢသုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဆူၣ်ထီၣ် ဒီးသုးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအၢသီ ဒ်အမ့ၢ်တဲာ်လွံၢ်တဲာ် လၢတၢ်ပာ်ဖျါတ့ၢ်အီၤလၢတၢ် ဖီခိၣ်အသိး သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်အိၣ်ဒီးအသးမူဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်သိၣ်တၢ်သီသ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ SAC သုး တဖၣ်လၢကခး သဝီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ် သဝီဖိတဖၣ်တၢ်ခးသံအီၤလၢ SAC သုးလၢအတအိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ် ဖျိဖျိဖျါဖျါနီတမံၤ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.  
 
ဂ. တၢ်မၤဆါပယွဲဒီးတၢ်မၤသံဖဲတၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ပှၤဝံၤလီၢ်ခံ

သဝီဖိတဖၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ပှၤ, တၢ်မၤဆါပယွဲ, တၢ်ဒုးဃာ် ဒီးတၢ်မၤသံတဖၣ်အိၣ်ထီဝဲထီဘိဖဲတၢ်ဘၣ်သဂၢၢ် ဒီး SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲခီဖျိအတၢ်လဲၤခီဖျိလၢအအိၣ်တ့ၢ် အနံၣ်လၢအဆံတဖၣ် အဆံအဃိန့ၣ်လီၤ. အဒိ, ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၅ သီ, ၂ဝ၂၂ နံၣ် အနံၤတၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ SAC သုး ၂ဝဝ ဂၤ ဃၣ်ဃၣ် ဒီး KNLA သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် (၃) အသုးဒ့ နီၣ်ဂံၢ် (၁) အဘၢၣ်စၢၤ ဖဲ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်နုာ်လီၤဝဲဆူ ပၠ့ကဒိကိ ကရူၢ်, ကၠဲၣ်ထိၤ ကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၁ သီ, ၂ဝ၂၃ နံၣ်အနံၤ SAC သုးပာ်ဖှိၣ်လၢကအိၣ် သုးဂံၢ်ဘါ ၁ဝဝ နုာ် လီၤဆူည---သဝီ, ပၠ့ကဒိခိၣ်ကရူၢ် ဒီးဂုာ်န့ၢ်ဆူၣ် သဝီဖိတဖၣ် အတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ် ဒီးဒွဲၣ်အူထီၣ်ဟံၣ် ၉ ဖျၢၣ်လၢအပာ်ဃုာ်ဒီး အူတ---အဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ SAC သုးနုာ်လီၤအခါ သဝီဖိလၢအအိၣ်လၢည---သဝီခဲ လၢာ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဘၣ်ဆၣ် အူတ---တခီဆှၢပူၤဖျဲးအဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆူ တၢ်လီၢ်လၢ အပူၤဖျဲးဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲဆၢတဲာ်လီၤ အသးလၢ ကက့ၤကွၢ်ထွဲအဟံၣ် ဒီးအတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး SAC သုးတဖၣ် တချုးလၢ အက့ၤတုၤလၢအဟံၣ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖီၣ်န့ၢ်အီၤ, မၤဆါပယွဲ ဒီးမၤသံအီၤဖဲအဘူးဒီးအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုး တဖၣ်ဟးထီၣ်လၢ ည---သဝီဝံၤအလီၢ်ခံ သဝီသးပှၢ်ဟဲက့ၤဆူအသဝီဒ်သိး ကက့ၤကွၢ်ဃု အူတ---အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီ သးပှၢ်ထံၣ်အသံစိၣ်ဖဲအဘူးဒီးအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. အခိၣ်သၣ်ဃံလီၤကလဲအဃိ တၢ်ဆိမိၣ်တယးဝဲလၢ တၢ်ကခးအခိၣ်လၢ ကျိန့ၣ်လီၤ.[13]

ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၇ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်, သဝီဖိခံဂၤလၢ လ---သဝီ, ပၢၤထံးဟီၣ်က၀ီၤ, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ် လဲၤလီၤဝဲဆူသဝီအဂၤတဖျၢၣ်လၢ ကဃုသယီတံၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိခံဂၤအံၤ လဲၤထံၣ်တိနိၣ်လိာ်အသးဒီး SACအသုးဖိ လၢအသုးတြိၤနီၣ်ဂံၢ် (၂၂) လၢကျဲ, ဒီးတၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အဝဲသ့ၣ်တဘျီဃီ လၢအဂ့ၢ်အကျိၤတအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲသဝီဖိတဖၣ် သ့ၣ်ညါက့ၤဝဲလၢ ပှၤခံဂၤအံၤလီၤမၢ်လံန့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်ဟးလူၤဃုဝဲ ဒီးထံၣ်န့ၢ်ဝဲအစိၣ်ဖဲ လါအ့ဖြ့ၣ်ဖဲ ၁၆သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ် လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤခံဂၤအံၤဟးထီၣ်လၢသဝီပူၤအခါ တကူသိးသုးအတၢ်ကူတၢ်ကၤနီတမံၤဘၣ်. ဘၣ် ဆၣ်ဖဲတၢ်ထံၣ်န့ၢ်အစိၣ်န့ၣ် သဝီဖိထံၣ်ဝဲ ပှၤလၢအကျါတဂၤအံၤ သိးဃာ်ဝဲဒီးသုးအကူကၤ, ဒီးတၢ်စၢဃာ်ဝဲအစုဒီး ပျံၤနဲၤ လိာ်န့ၣ်လီၤ.[14]

ဃ. လီၢ်က၀ီၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢသုး အတၢ်မၤသံ

တၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဖဲ ၂၀၂၁နံၣ်ဝံၤ သုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအိၣ်အါထီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံး အပူၤ, ဒီးတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်သုးကရူၢ်အသီတဖၣ်အဃိ ကဲထီၣ်ဝဲ ဒူသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ် ခိၣ်ဃၢၤတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတအိၣ် လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ် ထီဘိဘၣ်ပျံၤဝဲလၢ သုးကီၣ်ကးကမၤသံအဝဲသ့ၣ်တကးဒံးဘၣ်, ဘၣ်ပျံၤစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ လီၢ်က၀ီၤသုးလၢအဟူးဂဲၤဖဲဟီၣ်က၀ီၤတဖၣ် ကမၤသံအဝဲသ့ၣ် ဖဲတၢ်မ့ၢ်ထံၣ်ကမၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢအကဲတၢ်မဲာ်ချံအခါ န့ၣ်လီၤ. အဒိဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤတၢ်ဒီသဒၢကမျၢၢ်သုး (PDF) တဖၣ်ဟဲနုာ်ဆူ မ---သဝီပူၤ, မနိရိၢ်ဟီၣ်က၀ီၤ, လၢၢ်ကဆီကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒ၀ဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဒီး ဖီၣ်န့ၢ်ဝဲသဝီဖိသၢဂၤ, လၢအကျါပၣ်ဃုာ်ဒီး ထ့မံာ်သဝီသးပှၢ်, ဒီးက့ၤကိးဝဲပှၤသဝီဖိသၢဂၤအံၤ, ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲလၢအကဲန့ၢ် SAC သုးတၢ်မဲာ်ချံန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲသ့ၣ်ပျၢ်ကွံာ်သဝီဖိခံ ဂၤဘၣ်ဆၣ် ဖီၣ်ဃာ်ဒံးဝဲ သဝီသးပှၢ်န့ၣ်လီၤ. မ---သဝီသးပှၢ်မ့ၢ်ဝဲ ဖါတံၢ် ဖ---, သးနံၣ် ၇၀ နံၣ်န့ၣ် လီၤ. PDF သုးမၤသံ ကွံာ်အီၤဖဲလၢ အဖီၣ်ဒုးဃာ်အီၤဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ထံၣ်န့ၢ်အစိၣ်ဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၅ သီ, ဂီၤခီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.[15] တၢ်ဒ်အံၤကဲထီၣ်အသးတအါဒ်သိး SAC သုးအတၢ်ထီၣ်ဒုးတဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် လီၢ်ကဝီၤသုးဖီၣ်စုကဝဲၤ အတၢ်မၤသံကမျၢၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤပယွဲပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်, ဒီးတမ့ၢ်တၢ်လၢအဖိးမံဒီး တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအသဲစးဘၣ်, ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်ထီၣ်လၢ သဝီဖိတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ် ဖဲကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

၄. တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖး- တၢ်မၤဘၣ်ဒိက့ၤ သဝီဖိအတၢ်အိၣ်မူ, ဒီးတၢ်မၤပယွဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သဲးစးတၢ်ပာ်ပနီၣ် 

လီၢ်က၀ီၤလၢ သဝီဖိဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲ SAC သုးအတၢ်မၤအၢမၤသီတဖၣ်အပူၤန့ၣ်, သဝီဖိတဖၣ်ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤဖဲ သုး ထံၣ်န့ၢ်အီၤအခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤသံမၤဝီလၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤတဖၣ် ညီနုၢ်မၤအသးအိၣ်ဒီး တၢ်ပိာ်ထွဲဒ်အမ့ၢ် - ဖဲသုးဟူးဂဲၤအကတီၢ်, သုးဟူးဂဲၤဝံၤအလီၢ်ခံ, SAC သုးဟဲနုာ်လီၤဆူဒူသဝီလၢအအိၣ်ဘူးဖဲဟီၣ်ကဝီၤအပူၤတဖၣ် ဒီးမၤ သံဝဲသဝီဖိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, သဝီဖိတဖၣ်ကျဲးစၢးဟးဆှဲးဝဲ SAC သုးဘၣ်ဆၣ်, အါစုအါဘျီအဝဲသ့ၣ်ဟးဆှဲး ဝဲတန့ၢ်ဘၣ်မ့ၢ်လၢ တၢ်ထံၣ်ချုးန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်သတူၢ်ကလာ် ဖဲသုးဟဲတုၤဆူသဝီခိၣ်ဃၢၤအခါ, မ့တမ့ၢ်ထံၣ်ချုးအဝဲသ့ၣ်ဖဲ အဟးလၢကျဲအခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ SAC သုးဖီၣ်န့ၢ်အဝဲသ့ၣ်, ဒုးဃာ်ဝဲ, မၤဆါပယွဲ, မၤလီၤမၢ်ဒီး မၤသံကွံာ်ဝဲသ ဝီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ် မ့ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်လၢတၢ်တတၢၤတနါအံၤန့ၣ်, ညီနုၢ်ဘၣ်တၢ်ခးသံကွံာ်အဝဲသ့ၣ်တထံၣ်ဃီန့ၣ်လီၤ. 

ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အတၢ်မၤအၢမၤသီသဝီဖိလၢ ကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤအံၤ တမ့ၢ်တၢ်အသီဘၣ်. ဒ်တၢ်ပာ်ဖျါလၢထးအသိး, တၢ်အံၤ ဘၣ်ထွဲဒီး ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်ဒိၣ်စိလၢအကဲထီၣ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိက့ၤသဝီဖိ, ဒ်အမ့ၢ်အတၢ်ထံၣ်သဝီဖိ ဒ်သိးဒုၣ်ဒါ, တၢ်ထံၣ်သဝီဖိဒ်သိးပှၤဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ပၢၢ်ဆၢကရူၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆိကမိၣ်ဒ်သိးအံၤတဖၣ် ဟ့ၣ်ဒုးဆူၣ်ထီၣ်ဝဲ ပယီၤ သုးမုၢ်ဒိၣ် တဲာ်လွံၢ်တဲာ် သနူဒီး ထံၣ်ခးသံ အတၢ်ဘျၢတဖၣ်, ဒီး ဘၣ်တၢ် သူဒံးအီၤလၢကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤ တုၤခဲအံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤပယွဲပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ဒ်အံၤကဲထီၣ်တ့ၢ်လံအသး လၢနံၣ်အဆံတဖၣ်အဆံလံအဃိ လီၢ်ကဝီၤပှၤတဝၢတဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး ဒီးတၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်တဖၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး, သုးမုၢ်သံၣ်ဘိတၢ်ဟူး တၢ်ဂဲၤအါထီၣ်, ဒီးတၢ်ထံၣ် ကမၣ်ထီရီၤတဖၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်လၢလီၢ်ကဝီၤအပူၤ, ဒီးဖဲလီၢ်ကဝီၤသုးဖီၣ် စုကဝဲၤကရူၢ်တဖၣ် မၤသံကမျၢၢ် တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်လၢအထံၣ်ကမၣ်ဝဲလၢ ကမျၢၢ်တဖၣ်အံၤ ကဲန့ၢ် SAC သုးအပှၤအဃိန့ၣ်လီၤ. 

SAC သုးအတၢ် မၤသံသဝီဖိဖဲအထံၣ်ချုးဝဲတဘျီလၢ်လၢ်အံၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိသဝီဖိအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီးတၢ်အိၣ်မူဒိၣ်မးန့ၣ် လီၤ. တၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်ကျီးဒီးစံာ်တဖၣ်, တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤဆူဝ့ၢ်ပူၤလၢကပှ့ၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်, တၢ်ဟူးဂဲၤဖံးမၤလၢ တၢ်အိၣ်မူတနံၤဘၣ်တနံၤဂီၢ်တဖၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်က့ၤတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်, ကျဲမုၢ်ကျဲဘိကဲထီၣ်က့ၤ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် အလီၢ်, ဒီးတၢ်အိၣ်ဆိးလၢသဝီပူၤဒၣ်လဲာ်အိၣ်လၢတၢ်သံကဒုအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး သဝီဖိလၢ ကီၢ်ပယီၤ မုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤတဖၣ်ဒိၣ်မး, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပျံၤဘၣ်ဝဲ SAC သုးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအံၤ ဒုးကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအဝဲသ့ၣ်ကလဲၤဖံးလဲၤမၤတၢ်လၢ အစံာ်လီၢ်လၢတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူဂီၢ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲလၢ SAC သုးဟူးဂဲၤဖဲ လီၢ် ကဝီၤပူၤဆၢတီၢ်, မ့တမ့ၢ် ဖဲပှၤလီၢ်ကဝီဖိတဂၤဂၤဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤဝံၤအခါန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် မၤတၢ်လၢအစံာ်လီၢ် ကျီးလီၢ်မ့တသ့ဘၣ်န့ၣ်, ကလဲၤဆူတၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤအလီၢ်လၢကပှ့ၤတၢ်ဆါတၢ်အဂီၢ်, မ့တမ့ၢ် လဲးဆူတၢ်ဖံးတၢ်မၤအလီၢ်လၢ ကဃုကျိၣ်ဃုစ့အဂီၢ်, ကလုၢ်အီၣ်သးသမူအဂီၢ်စ့ၢ်ကီး မ့ၢ်တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးခဲလၢာ်လၢ အအိၣ်ဖျါဖဲ လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤ ပာ်ဖျါဝဲလၢ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် ညီနုၢ်ပညိၣ်ထီဒါပယွဲဝဲသဝီဖိပိာ်ခွါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ထဲတၢ် ဂ့ၢ်တခါလၢအမ့ၢ်တၢ်မၤသံအဂ့ၢ်လၢဘၣ်တၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်ဆူ KHRG န့ၣ်တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ထွဲတၢ်ပညိၣ် ထီဒါသဝီဖိပိာ်ခွါ တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး ဒီးတၢ်လုၢ် အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ဖဲအဟံၣ်ခိၣ်ဃီခိၣ်သံဝံၤအလီၢ်ခံ န့ၣ်လီၤ.

ခီဖျိတၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်မၤပယွဲပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တဖၣ်အဃိ, ဒူသဝီဖိတဖၣ် သူဝဲတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်ပဒ့ၣ်ဟး ဆှဲး လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤ လၢနံၣ်အဆံတဖၣ်လံန့ၣ်လီၤ. SAC သုးတဖၣ် ဖီၣ်ဒုးဃာ်, မၤဆါပယွဲဒီးမၤသံ ဒံးဝဲကမျၢၢ်လၢခိခိၣ်ဒူသဝီပူၤတဖၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ပဒ့ၣ်ဟးဆှဲးတၢ်မၤပယွဲတဖၣ်အံၤခီဖျိ တၢ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ဆိ ကွံာ်လၢဒူသဝီပူၤ ဖဲအဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူ SAC သုးအိၣ်ဘူးဒီးသဝီအခါ, မ့တမ့ၢ် ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးသမူဖဲအဝဲသ့ၣ်ထံၣ် SAC သုးကျိၤထီၣ်လၢကျဲအခါန့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်ပာ်ဖျါလၢထးအသိး, အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်လဲၤခီဖျိစဲဃဲၤသးသမူတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်မး န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်မၤသံကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိမ့ၢ်တၢ်မၤပယွဲဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သဲစးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. “ခွဲးယာ်သဘျ့လၢတၢ်အိၣ်မူအဂီၢ်” မ့ၢ်ပှၤ ဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်အခီၣ်တဃာ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်အကျါတခါ, လၢတၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤဖဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်လံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဘၣ်ဃး ပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ် (UDHR) အဆၢဒိၣ်-၃ န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ခွဲးယာ်အရ့ဒိၣ်နီၢ်နီၢ်လၢတၢ်ကဒိးန့ၢ် “ပှၤကညီအသူးသ့ၣ်လၤကပီၤ” အဂီၢ်န့ၣ် အိၣ်ဖျါဝဲဖဲ အဆၢဒိၣ် ၁ တထံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်န့ၣ် အမူဒါအိၣ်နီၢ်နီၢ်လၢ ကပာ်ကဲ, ဒီသဒၢဒီး မၤလၢမၤပှဲၤ ခွဲးယာ်သဘျ့တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်မူန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်ဒီသဒၢအီၤ တမ့ၢ်ထဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်က တီၢ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်တခီ လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအကတီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤစ့ၢ်ကီး, မ့ၢ်လၢတၢ်မၤသံမၤဝီန့ၣ် ဘၣ်တၢ်တြီဃာ်အီၤလၢ ထူသနူဘၣ်ဃး ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤပှၤဂ့ၢ်ဝီသဲစး (IHL) နီၢ်ဂံၢ် ၈၉ အပူၤန့ၣ်လီၤ. (IHL) အထူသနူသဲစး ၁ တထံၣ်န့ၣ် တြီ ဃာ်ဝဲဘၣ်ဃး တၢ်ပညိၣ်ထီဒါကမျၢၢ်တဖၣ်, ဒီးအသဲစး ၂ထံၣ်တထံၣ်န့ၣ်တြီဃာ်ဝဲ တၢ်မၤအၢတရီတပါကမျၢၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ် လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် SAC သုးတဖၣ် ပာ်ဘံၣ်ပာ်ဘၢဝဲလၢ အမၤသံကမျၢၢ်, ခီဖျိဒုးကူသိးထီၣ်က့ၤအဝဲသ့ၣ် လၢသုးကူကၤဖဲ မၤသံဝဲဝံၤ မ့တမ့ၢ် မၤလီၤမၢ်ကွံာ်ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးတၢ်မၤသံသဝီဖိအကျိၤကျဲ ဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်တြီဃာ်အီၤလၢ (IHL) အထူသနူသဲစး နီၣ်ဂံၢ် ၈၇ အပူၤ လၢအစံးဝဲ တၢ်ကဘၣ်ရ့လိာ်ပှၤကိးဂၤဒဲးဒ်ပှၤကညီတၢ် မ့ၢ်တၢ်အသိးန့ၣ်လီၤ.
 
တၢ်လုၢ်သ့ၣ်ခါပတာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကမၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကွီၢ်မ့ၣ်, ဒီးတၢ် မၤပယွဲကမျၢၢ်အံၤ မ့အိၣ်ရၤလီၤအသးဒီးတၢ်မ့ၢ်မၤအီၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်ကျိၤကျဲလိၤလိၤန့ၣ်, တၢ်မၤသံမၤဝီတဖၣ် ကဲ ထီၣ်ဝဲ ကွီၢ်မ့ၣ်ထီဒါပှၤကညီတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ်, တၢ်မၤသံမၤဝီဒီး တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအတၢ်မၤဘၣ်ဒိပိာ်ထွဲ သဝီဖိ အတၢ်အိၣ်မူတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ်ခွဲးယာ်အဂၤဒ်အမ့ၢ်, ခွဲးယာ်သဘျ့လၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီ, တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ, ဒီးတၢ်အိၣ် မူလၢအအိၣ်ဒီးသူးသ့ၣ်လၤကပီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဆါပယွဲစ့ၢ်ကီး ဘၣ်တၢ်တြီဃာ်အီၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သဲစးအပူၤ, ဒီးမ့ၢ် တၢ်မၤကမၣ်ဝဲ လုလၢ်ထူသနူအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ် (JUS COGENS), လၢအဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်, တၢ်အိၣ်သးကိးမံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ.

ဒ်တၢ်အုၣ်သးအဂ့ၢ်အိၣ်ဖျါလၢ KHRG အတၢ်မၤနီၣ်မၤအပူၤတဘိယူၢ်ဃီအသိး, တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီး ပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တၢ်အိၣ် သးလၢကီၢ်ပယီၤအပူၤအံၤ နးထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်စးထီၣ်လၢ တၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဖဲ ၂၀၂၁ နံၣ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၂၂ ဒီး ၂၀၂၃ နံၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်မၤသံဒူသဝီဖိတဖၣ် အိၣ်အါထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်က ဘၣ်ဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီလၢအဆိအချ့ဒ်သိးတၢ်ကဒီသဒၢထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်လၢကီၢ်ပယီၤပူၤအဂီၢ်မ့ၢ်လၢ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ် ဒီးအတၢ်မၤပယွဲကျိၤကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢကပညိၣ်ထီဒါဒီး မၤသံမၤဝီကမျၢၢ်ဖျိဖျိဖျါဖျါ, တပာ်ကဲဝဲ ပှၤကညီအတၢ်အိၣ် မူဒီး ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ, အတၢ်ပာ်ပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. တကးဒံးဘၣ်, SAC အတၢ်ဆၢကတီၢ် လၢတၢ် ပျၢ်ပူၤတၢ်ကမၣ်အဂီၢ်အိၣ်ဒံးအါန့ၣ်, တၢ်အိၣ်သးလၢကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤကဒံးနးထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်, ကဟဲစိာ်အါထီၣ်တၢ်မၤပယွဲ, တၢ်မၤတၢ်ထီၣ်တၢလီၤဒီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢကျဲအဂၤတမံၤန့ၣ်, တၢ်အံၤကမၤဘၣ်ဒိပှၤတဝၢ နး ထီၣ်, ယိာ်ထီၣ်အါထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိဒီး တၢ်လိၣ်ဘၣ်ဒံးဝဲတၢ်မၤစၢၤလၢ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်, တၢ်အိၣ်မုာ်ဆိး ပၢၤဒီး တၢ်တီတၢ်တြၢ်လၢကီၢ်ပယီၤကလုာ်ဒူၣ်သဝီဖိဖဲခိခိၣ် ဒူသဝီတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. 

၅. တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးဆူဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ, ကရၢသဘျ့တဖၣ်, ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဒီး ထံဂုၤကီၢ်ဂၤပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်

• သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်သုးမီၤစိရိၤအတၢ်မၤထီဒါကွီၢ်မ့ၣ်အၢအၢသီသီတဖၣ်အံၤ, ဒီးပတုာ်ကွံာ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်ဖိးမံဒီးသဲစးအဂ့ၢ်တဖၣ်, ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဆဲးလီၤဃုာ်စုမုၢ်ကျၢၢ်လၢတၢ်သးလီၤပလိာ်အဂီၢ်, တၢ် ပာ်ပနီၣ်အတၢ်မ့ၢ်တၢ်, ဒီးကွဲမုာ်အခိၣ်အနၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢကထီၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ကတိၤသကိးမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်ဟူးဂဲၤဖံးမၤ သကိးအဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်တက့ၢ်. 
• ဆီၣ်ထွဲလီၢ်ကဝီၤပှၤတဝၢတဖၣ်, ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်, ဒီး ကရၢလၢအမၤစၢၤကလုာ်ဒူၣ်ဖိတဖၣ် ဒ်သိးကပာ် လုၢ်ပာ်ပှ့ၤပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်, ခီဖျိတၢ်မၤသကိးတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်မၤပယွဲတ ဖၣ်အဂီၢ်, ဃုာ်ဒီးပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်မၤသံ, ပှၤဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အီၤဒီးမၤပယွဲအီၤလၢ SAC သုးဒီးလီၢ်ကဝီၤသုးတဖၣ်တဖၣ်အ ဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်လီၤ. 
• ဆီၣ်ထွဲတၢ်ဂဲၤလိာ်ဘၣ်ဃး တၢ်ကဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်အဖီခိၣ် လၢအတၢ်မၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်အၢအၢသီသီ အဂီၢ် ဒီးဟံးန့ၢ်အီၤအရ့လၢ ကွီၢ်ဘျီၣ်သဘျ့တဖၣ်အပူၤ, ဒ်အမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ် (ICC), ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်တီ တၢ်တြၢ်ကွီၢ်ဘျီၣ် (ICJ), ဒီးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤကွီၢ်ဘျီၣ်လၢထံကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ဒ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်တီတၢ်တြၢ်သဲစးအိၣ်ဝဲ အသိးန့ၣ်လီၤ. 
• မၤလဲၢ်ထီၣ်တၢ်မၤသကွီၣ်ဘၣ်ဃး ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါဂ့ၢ်ဝီအကရူၢ်တဖၣ် အတၢ်တူၢ်မူတူၢ်ဒါလၢ ကဒုးပၣ် ဃုာ်ဝဲ ပှၤကညီကလုာ်ဒူၣ်အတၢ်တူၢ်ဘၣ်အံၤဒ်အမ့ၢ် ကွီၣ်မ့ၣ်တခါအသိး, မ့ၢ်လၢတၢ်တဒုးပၣ်ဃုာ်ဒံးအီၤလၢ တကီၢ်ခါတၢ် ရဲၣ်ကျဲၤအပူၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. 
• ဆီၣ်ထွဲတၢ်ထုးလီၤဒုးအိၣ်ပတုာ်ကွံာ် သုးမီၤစိရိၤအခိၣ်နၢ်တဖၣ် လၢအဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢအမၤပယွဲတ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ကွီၢ်မ့ၣ်, ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သဲစးအဂၤတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. 

လၢသုးဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် -

• ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကပတုာ်ကွံာ်တၢ်ထီၣ်ဒုးကမျၢၢ်, ဒီးလူၤပိာ်ထွဲက့ၤပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်, ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်, ဒီးမၤလီၤတံၢ်က့ၤလၢ တၢ်ကလုၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အံၤတၢ်ကဘၣ်လူၤ ပိာ်ထွဲအီၤကိးဆၢကတီၢ်ဒဲးတက့ၢ်. 
• ယူးယီၣ်ပာ်ကဲဘၣ် တၢ်အိၣ်မူသဘျ့အခွဲးအယာ်, ခီဖျိတၢ်မၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်, တၢ်မၤဆါပယွဲ, တၢ်မၤသံထံဖိ ကီၢ်ဖိဒီး တၢ်ကဘၣ်ဒီသဒၢအဝဲသ့ၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.