Thu, 03 Jun 2021
ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါ: ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်ခးသဝီဖိဘၣ်ဒိတဂၤဒီးအဂၤတဂၤလီၤမၢ် ဖဲမူကီၢ်ဆၣ် လါမ့ၤ ၂ဝ၂၁ နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲ ဖ---ကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲလါမ့ၤ ၂၈သီ, ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးတဒူၣ် ခးစိဃီၤဝဲသဝီဖိခံဂၤအခါ သဝီဖိတဂၤဘၣ်ဒိဝဲဒီးကျိန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤ တၢ်ဆှၢအီၤဆူတၢ်ဆါဟံၣ်ဖဲတနံၤဃီအတီၢ်ပူၤ ဘၣ်ဆၣ်ပယီၤသုးတဖၣ် ဟဲ ဟံးန့ၢ်အီၤလၢကက့ၤကူစါအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤ လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်ဆဲးကျိးဒီးအီၤတန့ၢ်ဝဲဘၣ်. သဝီဖိအ ဂၤတဂၤလၢ တၢ်ခးအီၤစ့ၢ်ကီး လီၤမၢ်ဝဲတုၤအခဲအံၤန့ၣ်လီၤ.[1]

 

(၁)    တပတီၢ် - တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

တၢ်သူစုကဝဲၤထီဒါ ထံဖိကီၢ်ဖိအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါမ့ၤ ၂၈သီ, ၂ဝ၂၁နံၣ် 

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီႇ ကရူၢ်ႇ ကီၢ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ရ့ၣ်)

ဟ---သဝီ, ဖ---ကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤဘ---

စီၤအ---

သးနံၣ်

၂၇ နံၣ်

၃၆ နံၣ်

မုၣ်ခွါ 

ခွါ

ခွါ

ကလုာ်

ကညီ

ကညီ

 ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်

အိၣ်

အိၣ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ 

ဟ---သဝီ, ဖ---ကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ဟ---သဝီ, ဖ---ကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ        

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ / သုးရ့ၣ် /  သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ / သုးကလၢၤ 

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

-

-

ခီၣ်သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် (ခလရ-၇၅)

-

သုးရ့ၣ်ခိၣ်ခံ ဇီၤဝ့အီၣ်

 

(၂) ပတီၢ်တပတီၢ်-တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် (စီၤဘ- --) တဂၤအဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်လီၤ.

ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ၦၤဟ့ၣ်တၢ်ကစီၣ်အဂံၢ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ၦၤလဲၤဆှၢၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်ဆါဟံၣ်ဖဲတၢ်ကဲ ထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.

 

(၃) ပတီၢ်တပတီၢ် - ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ ကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးဖဲလါမ့ၤ ၂၈ သီ ၂ဝ၂၁ နံၣ်, ၁၁ နၣ်ရံၣ်ဂီၤခီ, ဖဲဟ---သဝီ, ဖ--- ကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးလၢအဟးဝ့ၤဝီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ခးစိဃီၤဝဲသ ဝီဖိခံဂၤ, စီၤအ--- လၢအသးနံၣ်အိၣ် ၃၆ နံၣ်တဂၤ ဒီးစီၤဘ--- လၢအသးနံၣ်အိၣ် ၂၇ နံၣ်တဂၤန့ၣ် လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤလၢာ်အံၤအိၣ်ဝဲလၢအဒဲပူၤန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးလၢအခးစိဃီၤ တၢ်တဖုအံၤမ့ၢ်ဝဲ ခီၣ်သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (ခလရ-၇၅) ဒီးဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢ သုးရ့ၣ်ခိၣ်ခံ ဇီၤဝ့နဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲသ့ၣ်ဂ့ၢ်လိာ်တဲအါဝဲလၢ အခးစိဃီၤသဝီဖိခံဂၤအံၤ ခီဖျိအဆိကမိၣ်ဝဲလၢ သဝီဖိခံဂၤအံၤမ့ၢ် ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) အသုးဖိအဃိန့ၣ်လီၤ.

 

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်အံၤ အစီၤစုာ်ယံၤဝဲဒၣ်ဒီး ကျဲမုၢ်ဖးဒိၣ်ထဲတနၣ်ရံၣ်လီၤ. စီၤစ---, စီၤဘ--- အပၢ်အံၤစ့ၢ်ကီး ဟဲဝဲဒၣ်လၢအဒဲအခါ နၢ်ဟူဝဲကျိသီၣ်ဒီးဃ့ၢ်ဖျိးကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲကျိသီၣ်လီၤမၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဒီးတၢ်အိၣ်သးခုၣ်လီၤအဆၢကတီၢ် က့ၤက့ၤဝဲဆူအဒဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဝဲထံၣ်ထဲတၢ်သွံၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်, ဝံၤမးထံၣ်က့ၤဝဲ စီၤအ--- လၢအိၣ်ခူသူၣ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်ခဲကျါန့ၣ်လီၤ. ကျိချံဘၣ်ဖျိသဂၢၢ်ဝဲ အခီၣ်လ့ၢ်ခိၣ်အဃိ အဝဲစံၣ်ဖျိးယံၤယံၤတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤစ--- က့ၤကိးက့ၤအီၤလၢသဝီဒီး သဝီဖိတဖၣ်လဲၤဆှၢအီၤဆူ လၢၢ်ဒိၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်စီၤဘ--- တခီ ၦၤတထံၣ်လၢၤအီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်အအိၣ်မူဒံးဧါ မ့တမ့ၢ် အအိၣ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်ၦၤတသ့ၣ်ညါနီတဂၤဘၣ်. အခီၣ်ဖံးဒီးအထၢၣ်စ့ၢ်ကီး တအိၣ်ဖဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

 

စီၤစ--- လဲၤတုၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ် ဖဲဟါခီ ၄ နၣ်ရံၣ် ဘၣ်ဆၣ် ဖဲဟါခီ ၇ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤ သုးတဖၣ် ဟဲဒီးက့ၤစိာ်က့ၤအီၤလၢ ကကူစါယါဘျါအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဂၤတဲဘၣ် KHRG လၢ “စီၤအ--- အခီၣ်လ့ၢ်ခိၣ်အံၤ ဘၣ်ဒိဝဲနးမးလီၤ. ၦၤကူစါအီၤမ့ဝံၤနာ်က့ တမ့ၢ်အဟးကသ့လၢၤဘၣ်. ကသံၣ်သရၣ်မုၣ်ဆဲးကျိးဝဲသုးတၢ်ဆါဟံၣ်ဒီး ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ဟဲဟံးန့ၢ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ပဆဲးကျိးအလီတဲစိတန့ၢ်ဘၣ်. ကီၢ်ပယီၤသုးဟံးန့ၢ်ဃာ်အလီတဲစိအဃိဒီးပတဲတၢ်ဒီးအီၤတန့ၢ်ဘၣ်. ပတဲဘၣ်တၢ်ဒီးအီၤလၢ လီတဲစိထဲတဘျီန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် စီၤဘ---ဒု ပတနၢ်ဟူဘၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤနီတမံၤဘၣ်. တၢ်တြီဃာ်တၢ်ဟး ထီၣ်က့ၤလီၤ လၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်အိၣ်သးအဃိ ပဟးဃုအီၤတန့ၢ်ဘၣ်.”

 

အဝဲၡဲပၠးအါထီၣ်ဝဲအတၢ်ထံၣ်ဒ်အံၤ-ကီၢ်ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ က့ၤစိာ်ဝဲ စီၤအ--- ဒ်သိးကပာ်ခူသူၣ်ဝဲ   တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.  “ယဆိမိၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အံၤကရၤလီၤအသးဘၣ်. တၢ်ဒ်အံၤကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးသးလၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံာ် န့ၣ် ယတခွါတဂၤလဲၤတခွဲညၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဟဲက့ၤအိၣ်ဝဲလၢအဒဲထဲတဂၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ဟဲလၢအဒဲဒီး ပာ်တ့ၢ်ထဲလံာ်ပရၢတဘ့ၣ် တဲဝဲလၢပက့ၤစိာ်အီၤလၢပကကူစါယါဘျါအီၤအဂီၢ်လီၤ. ပဂုာ်ကျဲး စၢးဃုအီၤ ဘၣ်ဆၣ်ပဃုအီၤတဘၣ်ဘၣ်.”

 

(၄) ပတီၢ်တပတီၢ် - တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါႇ ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲး တၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ် ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

စီၤဘ--- အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ဟ့ၣ်တၢ်ပျဲလၢ ပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

Thu, 03 Jun 2021

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါမ့ၤ ၂ဝ၂၁ နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ် အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တ ဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီးအိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤ လၢအဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

ဟံးန့ၢ်ဘၣ်ဖဲအံၤ

ဖးအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ်