English
ကညီကျိာ်
မြန်မာ
Print:
တၢ်ကတိၤလၢညါ[1]
စးထီၣ်ဖဲ ၂ဝ၁၂နံၣ်တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးပတြီ[2] ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးလံာ်တၢ် အၢၣ်လီၤအီလီၤလံာ်ဃံးဃာ် (NCA)[3] ဖဲ ၂ဝ၁၅နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. NCA အဆၢကတီၢ် တၢ်လီၢ်တနီၤလၢဒူသထူၣ်ႇ ချၢၣ် လွံၣ်ထူၣ်ဒီးမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် ၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တၢ်အိၣ်သးဒီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် ဂ့ၤထီၣ် ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အပူၤကွံာ်နံၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဒုးတၢ် ယၤလၢ သုးဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် အိၣ်ထီၣ်ဒံးဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ် လီၤလီၤဆီဆီဖဲတၢ်လီၢ်လၢကီၢ်ပယီၤသုးအတၢ်တ့ ထီၣ်အသုးသိလ့ၣ်ကျဲအလီၢ် ဖဲမုၢ်တြီၢ်ဒီးချၢၣ်လွံၣ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[4]
စးထီၣ်ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်အိၣ်သးလၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ချၢၣ်လွံၣ်ထူၣ်ဒီးမုၢ်တြီၢ်တဖၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးဒီးအသုးခိးကီၢ်ဆၢ (BGF) တဖၣ် ဟူးဂဲၤဟံးန့ၢ်တၢ်လီၢ် လၢ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤအါထီၣ် ဒီးတဟံးန့ၢ်ဆိ KNU တၢ်ပျဲဘၣ်အဃိ ဒုးကဲထီၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးဒီး KNLA သုးတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂ဝ၂ဝ တုၤလါယနူၤ အါရံၤ ၂ဝ၂၁နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် KHRG မၤနီၣ်မၤဃါန့ၢ်စ့ၢ်ကီးပယီၤသုးတဖၣ် ခးလီၤတပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်ချံတဖၣ်ဆူ ၦၤတဝၢပူၤအိၣ်အါဘျီအဃိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးႇ တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂ဝ၂၁နံၣ် ထီၣ်သီန့ၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသးကရၢ (KNDO) အသုး ဒီး BGF သုးတဖၣ်ဘၢၣ်စၢၤဖဲယိၤကျါကရူၢ်ႇ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သဝီဖိလၢအအိၣ်ဖဲကရူၢ်လၢအဘူးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်တဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢတၢ်ဒုးဆူၣ်ကက့ၤကဲထီၣ် ကဒါသးလၢ အဟီၣ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကတဲၤကတီၤထီၣ်သးလၢကဒီသဒၢက့ၤအနီၢ်ကစၢ်သးအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် က့ၤမၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်ပူၤဒီးခူၣ်တၢ်ပူၤအသီဒ်အဝဲသ့ၣ်မၤညီနုၢ်ဝဲ ဖဲတချုးဒံးလၢတၢ်မၤတၢ်ပတုၤတၢ်ခးဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ကရၢကရိထီၣ်စ့ၢ်ကီးသး ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဘၣ်သးကိးသထြီထီၣ်လၢ ပယီၤသုး တဖၣ် ကလူၤပိာ်မၤထွဲ NCA တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ ဒီးကထုးလီၤကွံာ်အသုးတဖၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်ဟီၣ်ကဝီၤပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တိၢ်နီၢ်- ဖဲတၢ်ကွဲးလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်အိၣ်သးလၢမုၢ်တြီၢ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ဒီး ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤတဖၣ်နးထီၣ်ဝဲဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်[5] ပယီၤသုးမီၤစိ ရိၤ ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ကွံာ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဝံၤအလီၢ်ခံ တုၤလၢလါမးၡးအပူၤန့ၣ် တၢ်ဖ့ၣ်ဆၢလၢ KNU ဒီးပယီၤသုးတဖၣ် အဘၢၣ်စၢၤ နးထီၣ်ဝဲဒၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်ကဲထီၣ်သးအါထီၣ်ဒီး ၦၤဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ် အါထီၣ်ဝဲဒၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်တၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်သးဖဲတချုးဒံးလၢသုးမီၤစိရိၤ ဟံးန့ၣ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ကဲလၢအပိာ်ထွဲထီၣ်အခံလၢၦၤတဝၢအပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
၁. မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်
KHRG တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ စးထီၣ်လၢလါဒံၣ်စဲဘၣ် ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် သဝီဖိလၢအအိၣ်ဖဲ မဲာ်ဝ့ၤဒီးခူသူၣ် ထၣ်ကရူၢ်အပူၤတဖၣ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်တအိၣ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢ တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤသုးဒီး KNLA သုးတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤ ဒီးကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ခးလီၤတပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်လၢသဝီပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သဝီဖိတနီၤ ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢၦၢ်ကျါအဖၢမုၢ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်က့ၤလၢဟံၣ်တသ့ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲလါယၤနူၤအါရံၤ ၂၈သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် ကညီထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤၦၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးကမံးတံး (CIDKP) ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ၦၤဃ့ၢ် မှံဟးဖျိးလၢဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်အပူၤ ၦၤနီၣ်ဂံၢ်ခဲလၢာ်အိၣ် ၄ႇ၁၂၄ ဂၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတဖၣ်အံၤ အိၣ်ဝဲဖဲ မဲာ် ဝ့ၤႇ မဲာ်သူၣ်ႇ တန့ႇ ခူသူၣ်ထၣ်ဒီးမးလ့လၢၢ်ကရူၢ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
မဲာ်ဝ့ၤကရူၢ်
ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၁ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် လဲၤတလၢကွံာ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤလီၢ်လၢ KNU တၢ်ပၢ ဟီၣ်ကဝီၤ[6] ပူၤဒီး တဒုးသ့ၣ်ညါဆိလီၢ်ကဝီၤ KNU ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်ဘၣ်အဃိ တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢပယီၤသုးဒီး KNLA သုးတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤ ဖဲတၢ်လီၢ်လၢအဘူးဒီး ဝၣ်သိလီၤသဝီႇ မဲာ်ဝ့ၤကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအမၤပယွဲ NCA တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအဆၢဒိၣ်-၈(ခ) လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ “သုးဖီၣ်စု ကဝဲၤအသုးကျိၤတဖၣ် မ့ၢ်ကလဲၤနုာ်လီၤဆူ သုးဖီၣ်စုကဝဲၤအဂၤတၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ် ကဘၣ်ဟံးန့ၢ်ဆိတၢ်ပျဲဝံၤ မး လဲၤနုာ်လီၤဝဲသ့န့ၣ်လီၤ.”
ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်[7] (စကခ) နီၣ်ဂံၢ် (၈)အဖီလာ် ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်[8] နီၣ်ဂံၢ် (၄ဝ၂) လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ ခူသူၣ်ထၣ်သုးကလၢၤအသုးဖိတဖၣ် ခးတပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်လၢ သဝီတဘျုး ဖျၢၣ်ဖဲမဲာ်ဝ့ၤကရူၢ်ပူၤအဃိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢလီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢအပူၤန့ၣ်လီၤ. NCA တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အဆၢဒိၣ်-၉(ဘ) ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်အမူအဒါအိၣ်လၢကဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢ ကမျၢၢ် လၢအအိၣ်ဖဲ တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအဟီၣ်ကဝီၤအပူၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒုး အိၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒီးတၢ်တဘံၣ်တဘၢလၢ ကမျၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၁ဝ သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် KNLA သုးဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ ပယီၤသုးခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၃၃၈) ကထုးလီၤကွံာ်အသုးလၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဘူးဒီးမဲာ်ဝ့ၤသဝီႇ မဲာ်ဝ့ၤကရူၢ်အပူၤ ဒီးကဘၣ်လဲၤအိၣ်ဆီလီၤက့ၤအသးလၢ ခူၣ်သူၣ်ထၣ်သုးကလၢၤႇ ခူသူၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ် မ့တမ့ၢ် လဲၤအိၣ်က့ၤလၢ ဝီၢ်မုၢ်သုးကလၢၤႇ ဝီၢ်မုၢ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၣ်ဆၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပယီၤအသုးတဖုအံၤဂ့ၢ်လိာ်ဝဲ KNLA သုးတၢ်ကလုၢ်အဃိ KNLA သုးက့နီၣ်ဂံၢ် (၅) သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၁ဝ၂ ဒီး ၁၅) အသုးဖိတဖၣ် စးထီၣ်ခးဝဲပယီၤသုးလၢအဟူးဂဲၤဖဲဟီၣ်ကဝီၤအံၤအပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ်ဒီတလါအတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ဒုးတဖၣ်ကဲထီၣ်အသးတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ.
အါန့ၢ်အန့ၣ် တၢ်ဒုးတဖၣ်ကဲထီၣ်အသး ဖဲလၢသဝီဖိတဖၣ် ကူးဘုကူးဟုအဆၢကတီၢ်အဃိ သဝီဖိအါဒံအါဂၤ တကူး အီၣ်ဘၣ်လၢၤအဘုဟုဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဘ--- လၢအအိၣ်ဖဲ ဒ---သဝီႇ မဲာ်ဝ့ၤကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ် ဆၣ်တဂၤအံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် ပမၤအီၣ်ဘုလၢအီၣ်ႇ တနံၣ်အံၤဒု...တၢ်ဒုးကဲထီၣ်အဃိ ပမၤ အီၣ်ဘုတန့ၢ်လၢအီၣ်လၢၤဘၣ်. ပကလဲၤမၤတၢ်ဧီၤ လဲၤတဘူၣ်လၢၤဘၣ်. နသ့ၣ်ညါလီၤ ခုးပျီပူၤကဲထီၣ်က့ၤတၢ်ဒုးပျီ. အဃိပလဲၤလၢပခုးတဘူၣ်လၢၤဘၣ်.”
ခီဖျိလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒီးတၢ်ခးတပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်အဃိ သဝီဖိဖဲဒ---သဝီတဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုဆူ တၢ်လီၢ်အဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၈သီႇ ၂ဝ၂၁ နံၣ်န့ၣ် ဒ---သဝီအသီခါ အရှ့ၤတ---ဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ် KHRG ဒ်အံၤႇ “တၢ်ဒုးကဲထီၣ်အသးတလီၢ်လီၢ်အဃိ သဝီဖိတဖၣ်အိၣ်လၢသဝီပူၤတဘူၣ်လၢၤဘၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်လၢ သဝီပူၤန့ၣ်လီၤ.” ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၄သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် ဒီၤအ--- လၢအမ့ၢ်သဝီဖိလၢအလဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံဖဲ န---သဝီ အကျါတဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ပအိၣ်လၢတၢ်လီၢ်လၢအဘံၣ်အဘၢလၢပဂီၢ်. သဝီဖိတနီၤလဲၤဃ့ၢ်အိၣ်လၢ ထ---ဝ့ၢ် ဒီးတနီၤတခီ ကအိၣ်ကဒုဝဲဖဲတၢ်လီၢ်လၢအဘူးဒီးပသဝီ ဘၣ်ဆၣ်ယတသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ဘၣ်.”
ဒ---သဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အဟံၣ်ဃီဒူသဝီချ့သဒံးအဃိ အဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်စိာ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးတၢ်ကူတၢ်သိး တဖၣ် တန့ၢ်လၢလီၣ်လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်စ့ၢ်ကီး အဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီၤအ---ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒ်အံၤႇ “ပပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ပဟံၣ်ဒီးဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်လၢသဝီပူၤအဃိ ပဃ့ၢ်စိာ် ပကူကၤန့ၢ်ဒၣ်ထဲ တစူၣ်ဧိၤလီၤ. ပဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ပတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်. ပစံၣ်စိာ်နီၣ်တၢၤတချုးနီတဘ့ၣ် စ့ၢ်ကီးဘၣ်.” န့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖိသၣ်ဒီးၦၤသူၣ်က့သးၦၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ၦၤလၢအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ဆူးတၢ်ဆါတဖၣ်ညီဒိၣ်န့ၢ်ၦၤဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ကူတၢ်သိးလၢအကလၢၤ ဒီးက သံၣ်ကသီတအိၣ်အဃိ ၦၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ကူစါယါဘျါဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒီးတၢ်ခးလီၤနါစိာ်ကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်အဃိ သဝီဖိတဖၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဆူ တၢ်လီၢ်အဂၤဒီး ကၠိတဖၣ်ဘၣ်ပတုာ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်တဖၣ်လၢအတြီမၤတံာ်တာ်ဖိသၣ်အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၅သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် ကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤ (KECD) ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲမဲာ်ဝ့ၤကရူၢ်အပူၤန့ၣ် ကၠိ (၆)ဖျၢၣ် ဘၣ်ပတုာ်ကွံာ်ဝဲ မ့ၢ်လၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတအိၣ်လၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ် ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.
ဒီၤအ---ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ၦၤဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤနီတမံၤဘၣ် ဒီးအခဲအံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအမ့ၢ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီတလၢလီၣ်ဘၣ်အဂ့ၢ်ဒ်အံၤႇ “အခဲအံၤန့ၣ် ပဟးဟံလိၢ်အီၣ်ဆိၦၤအတၢ်ကဒံကဒါဒီးပအီၣ်အိၣ်ဒံးႇ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤတအိၣ်ဘၣ် ဒီးပမ့ၢ်အိၣ်ဒ်အံၤယံာ်ထီၣ်ဒု တၢ်ကီတၢ်ခဲကဘၣ်ၦၤဒိၣ်မးလီၤ.” အဝဲပာ်ဖျါအါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ အခဲအံၤ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်က့ၤလၢအသဝီဒၣ်လဲာ်န့ၣ် ကက့ၤသူၣ်ထီၣ်ကဒါဟံၣ်ဖိဃီဖိတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်ကီခဲ မ့ၢ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဃိ တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအဝဲ သ့ၣ်ကမၤဝဲအဂီၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်လၢတၢ်ဒုးလိာ်သးတဖၣ် ကဲထီၣ်အသးကွ့ၢ်ကွ့ၢ်ဒံးအဃိ ဒ---သဝီဖိတဖၣ် က့ၤဆူအဟံၣ်တဘူၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီၤအ---တဲဖျါဘၣ်ဃး မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ကက့ၤဘၣ်ဆူဟံၣ်ကသ့ဆံးယံာ်လဲၣ်န့ၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဒံးဘၣ်အဂ့ၢ်ဒ်အံၤႇ “ၦၤ မၢပဟးဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုဆိလၢသဝီချၢတစိၢ်ဖိ. ၦၤ (KNU လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်) တဲၦၤလၢတစိၢ်တလီၢ်လီၤ ဘၣ်ဆၣ်တၢ်အံၤ ယံာ်တ့ၢ်လံတလါဘျဲၣ်လံ. ပက့ၤဆူဟံၣ်အဂီၢ် က့ၤတဘူၣ်ဒံးဘၣ်.” အဝဲစံးဘၣ်စ့ၢ်ကီး KHRG လၢ အဘၣ်ယိၣ်တၢ် လၢအတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဒိၣ်အမုၢ်ဒ်အံၤႇ “ပဃ့ၢ်အိၣ်အလီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် တမ့ၢ်ပဟံၣ်ပဃီဘၣ် ဒီးပတၢ်အိၣ်မူ ခါဆူညါစ့ၢ်ကီး တမ့ၢ်တၢ်လၢအဂၢၢ်ကျၢၤဘၣ်. ယလီၤဂၤဒ်ၦၤလၢတထံၣ်ကျဲတဂၤအသိးလီၤ. (...) ပကလဲၤဃုဖံးအီၣ် မၤအီၣ်တၢ်လၢပသးသမူအဂီၢ်ကသ့ဖဲလဲၣ်. ပကဘၣ်လဲၤဃ့ၢ်ကဒီးဆူညါဖဲလဲၣ်. မ့ၢ်ပကဘၣ်ဃ့ၢ်ဆူညါ မ့တမ့ၢ်က ဘၣ်က့ၤကဒါလဲၣ်. ယဆိကမိၣ်တဘၣ်လၢၤဘၣ်.”
ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုၣ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်ကမံးတံာ်ဒီး ကညီခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဒီးၦၤဂ့ၢ်ဝီဘျးစဲကရၢ (KESAN)[9] ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၆သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် သဝီဖိဟဲလၢ သဝီ ၃ဝဖျၢၣ် ၦၤနီၣ်ဂံၢ်အါန့ၢ်ဒံးတကထိဂၤ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးထီဒါကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး လၢတၢ်လီၢ်ခံတီၤ ဖဲမဲာ်ဝ့ၤကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၣ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးတဘျီအံၤ ကိးသထြီထီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ကပတုာ်ကွံာ်တၢ်ဒုးထီဒါကမျၢၢ်ဒီး ထုး လီၤကွံာ်အသုး မုၢ်သံၣ်ဘိလၢကမျၢၢ်တဖၣ်အဟီၣ်ကဝီၤအပူၤတဘျီဃီန့ၣ်လီၤ.
ခူသူၣ်ထၣ်ကရူၢ်
KHRG တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ခးတပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်လၢခူသူၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အဃိ ဒူသဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတစိၢ်တလီၢ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲ လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၁၅သီတုၤ ၃ဝသီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးလၢခူသူၣ်ထၣ်သုးကလၢၤတဖၣ်ခးတပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်လၢဒူသဝီတဖၣ်အပူၤန့ၣ် လီၤ. စီၤလ---လၢအမ့ၢ် ခ---သဝီဖိဖဲခူသူၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်တဂၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃး ကီၢ်ပယီၤသုး တဖၣ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ဖဲ လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၉သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်အဂ့ၢ်ဒ်အံၤႇ “အဝဲသ့ၣ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ် လၢဂီၤခီတဖျၢၣ်ဝံၤ ခးလီၤကဒီးဝဲလၢဟါခီတဖျၢၣ်. (...) အဝဲသ့ၣ်ခးလီၤခံဖျၢၣ်တဖျၢၣ် တဘျီဃီ ပအိၣ်လၢသဝီပူၤတဘူၣ်လၢၤဘၣ် အဃိပဃ့ၢ်ထီၣ်လၢၦၢ်ပူၤ(...) ဒီးပအိၣ်ဖဲၦၢ်ကျါကဘၣ်ဃုသီနွံသီညါ” န့ၣ်လီၤ. KHRG ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ သဝီဖိတဖၣ်အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ် လဲၤဃ့ၢ်ဃီၤဆူ ဝ---ဝ့ၢ်ပူၤ ဒီးဟံၣ်ဃီလၢအအိၣ်တ့ၢ်ဖဲအံၤကအိၣ်ထဲနွံဒူၣ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ.
ခ---သဝီဖိအဂၤတဂၤလၢအမ့ၢ် နီၢ်သ---လၢအလဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်တမံၤဃီဒီးစီၤလ---ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ပပျံၤ လၢ (ကျိဖးဒိၣ်) ကဘၣ်ဘၣ်ဖုးၦၤ. ဖဲ(ကျိချံ)ဟဲအခါပတနၢ်ဟူဘၣ်. အလီၤတဲာ်မၣ်ပနၣ်ဟူအီၤ. အခီၣ်ထံးန့ၣ် ပဃ့ၢ်လီၤလၢဟံၣ်ဖီလာ်တစိၢ်ဖိ. ဝံၤတဘျီပဘၣ်ယိၣ်လၢ (ကျိချံ) ကဘၣ်ပဖိအဃိ ပလဲၤဃ့ၢ်ထီၣ် (ၦၢ်ပူၤ).” အဝဲတဲလၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအဃိ ဘၣ်လဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုဝဲဆူတၢ်လီၢ်အဂၤဒီးအိၣ်ဖဲန့ၣ် ၁ဝသီန့ၣ်လီၤ. “ပအိၣ်လၢၦၢ်ပူၤ၂နၤဝံၤပလဲၤဃ့ၢ်ဃီၤက့ၤဆူ ယပုၢ်သဝီႇ စ---သဝီ. ပအိၣ်ဖဲန့ၣ်ကဘၣ် ၈သီ (...) ဝံၤပဟဲက့ၤကဒါတၢ်တနံၤညါအံၤလီၤ. (လါယနူၤအါရံၤ ၉သီႇ ၂ဝ၂၁)”
ကီၢ်ပယီၤသုးခးတပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်ဆူတုၤတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဒီး သဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်လၢအဒူသဝီပူၤ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဒုးဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤလၢ အဒူသဝီပူၤလၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်လၢခါဆူညါအဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးကဒီးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးပူၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ကသူၣ်ထီၣ်အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူလၢအဂၢၢ်ကျၢၤအဂီၢ် တသ့ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဆ---လၢအမ့ၢ်သဝီဖိအကျါတဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ပဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံဒ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအမၤ ဘၣ်ဒိပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်လၢပဟံၣ်ဃီတၢ်ဟဲနုာ်အဂီၢ်. ပဖိစ့ၢ်ကီးတထီၣ်ဘၣ်ကၠိလၢၤဘၣ်. ပတၢ်ဟဲနုာ်တအိၣ်ဘၣ်. ပဆိကမိၣ်ဒၣ်ထဲလၢ မ့ၢ်ပကဘၣ်ဃ့ၢ်ကဒီးအခါဖဲလဲၣ် မ့ၢ်ပကဘၣ်ဃ့ၢ်ဆူတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်အ ဂ့ၢ်လီၤ. ပမ့ဃ့ၢ်အိၣ်ခူသူၣ်လၢတြီၤလာ်န့ၣ် မ့ၢ်ကဘၢစ့ၢ်ဧါ မ့တမ့ၢ် ယကဘၣ်လဲၤဃ့ၢ်ဆူညါလၢတၢ်လီၢ် အဂၤတတီၤ တခီဧါ.” န့ၣ်လီၤ.ဒူသဝီပူၤတဖၣ် မၤဘၣ်ဒိသဝီဖိ အတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်ကျီးကရၢၣ်ႇ ထံပီၤဘိဒီး ဟံၣ်ဃီတၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ် ဒီးဘၣ်ဒိသံသဝီဖိဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအဃိ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသး သမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီ လၢလီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢပူၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်သ---စံးဘၣ် KHRG လၢ ကျိဖးဒိၣ်ချံအက့ လီၤဘၣ်အဟံၣ်ခိၣ် ဒုးအဃိ အဟံၣ်ခိၣ်ဒုးဟးဂီၤ ဒီးအဝဲကပှ့ၤလၢသီအဂီၢ်အစ့တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ပဟံၣ် ခိၣ်ဒုးတဖၣ်အံၤ ပသူအီၤတသ့လၢၤဘၣ်. ပကဘၣ်ပှ့ၤလၢအသီလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပစ့တအိၣ်ဘၣ်. ပဟံၣ်ခိၣ်ဒုးအံၤ ယပှၤအီၤဖဲမဟိကၢာ်လီၤ.”
တုၤတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဒီး သဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်လၢအဒူသဝီပူၤ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဒုးဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤလၢ အဒူသဝီပူၤလၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်လၢခါဆူညါအဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးကဒီးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးပူၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ကသူၣ်ထီၣ်အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူလၢအဂၢၢ်ကျၢၤအဂီၢ် တသ့ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဆ---လၢအမ့ၢ်သဝီဖိအကျါတဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ပဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံဒ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအမၤ ဘၣ်ဒိပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်လၢပဟံၣ်ဃီတၢ်ဟဲနုာ်အဂီၢ်. ပဖိစ့ၢ်ကီးတထီၣ်ဘၣ်ကၠိလၢၤဘၣ်. ပတၢ်ဟဲနုာ်တအိၣ်ဘၣ်. ပဆိကမိၣ်ဒၣ်ထဲလၢ မ့ၢ်ပကဘၣ်ဃ့ၢ်ကဒီးအခါဖဲလဲၣ် မ့ၢ်ပကဘၣ်ဃ့ၢ်ဆူတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်အ ဂ့ၢ်လီၤ. ပမ့ဃ့ၢ်အိၣ်ခူသူၣ်လၢတြီၤလာ်န့ၣ် မ့ၢ်ကဘၢစ့ၢ်ဧါ မ့တမ့ၢ် ယကဘၣ်လဲၤဃ့ၢ်ဆူညါလၢတၢ်လီၢ် အဂၤတတီၤ တခီဧါ.” န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီး သုးဖီၣ်စုကဝဲၤတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒီးတၢ် ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ဆၢၢ်မဲာ်ဘၣ်ဒီးတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ. တုၤသုး ဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ် ဟူးဂဲၤဒီးခးလိာ်သးန့ၣ် သဝီဖိတဖၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤႇ ကဟးထီၣ်က့ၤ လီၤဃုဖံးဃုမၤတၢ်တညီလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်သ---အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ၦၤဂၤဟဲက့ၤဒၢး... ယဟဲ က့ၤလီၤ. ၦၤမ့ၢ်ဃ့ၢ်ကဒီးတခီ ယကဘၣ်ဃ့ၢ်ကဒီးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ပမ့ပျံၤတၢ်န့ၣ်ႇ ပကဘၣ်ဃ့ၢ်လီၤ. ပဟဲက့ၤသနာ် က့ တၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤတအိၣ်ဒီးၦၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.
ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်
CIDKP ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢႇ စးထီၣ်လၢလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၁၁သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် က့ၤစးထီၣ်တ့ကဒါ အသုးသိလ့ၣ်ကျဲဖဲ ဆီမံၤလူၢ်ဒီးမုၢ်သဲးအဘၢၣ်စၢၤႇ လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. (ကီၢ်ပယီၤသုးသိလ့ၣ်ကျဲတဘိ အံၤန့ၣ် ဆဲးကျိးသဂၢၢ်ဃီၤဝဲ သၤဘိၤႇ ဆီမံၤလူၢ်ႇ ခိၣ်ဖျးလ့ခိၣ်ႇ ကဘီဆိ ဒီးမုၢ်သဲးသုးကလၢၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.) ကီၢ်ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်လိာ်တဲသကိးဆိတၢ်ဒီးလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိဘၣ်အမဲာ်ညါ တဟံးန့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ပျဲ လၢၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်အအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုး ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၅၈၉ ဒီး၃၅ဝ) သုးကျိၤတဖၣ် စးထီၣ် ဟူးဂဲၤဟးဝ့ၤဝီၤဟံးန့ၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢ အတၢ်တ့သုးသိလ့ၣ်ကျဲအဂီၢ် ဖဲခိၣ်ဖျးလ့ခိၣ်ဒီးဘံၣ်ဘၠဲးသုးကလၢၤ အဘၢၣ် စၢၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၁၄သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ KNLA သုးက့ (၃), သုးရ့ၣ် (၉) ဒီးကီၢ် ပယီၤသုး ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (၅၈၉) ဖဲချၢၣ်ခိၣ်တၢ်လီၢ်လၢအအိၣ်ဖဲ ကၤပ့ၤဒီးဘံၣ်ဘၠဲးသုးကလၢၤအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးဝံၤအလီၢ်ခံ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်ဆှၢအါထီၣ်အသုးနီၣ်ဂံၢ်လၢအမ့ၢ် ခီၣ်သုးရ့ၣ်[10] (၇၅ ဒီး၉၂) အသုးတဖၣ် ဒီးဟဲ ဆီလီၤအသးဖဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢသုးသိၣ်လ့ၣ်ကျဲအံၤ လဲၤခီဃီၤဘၣ်ဝဲ ၦၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအိၣ်ခူ သူၣ်တၢ်အလီၢ်ဒီး KNLA/KNDO သုးကလၢၤပတြီၤတဖၣ်အလီၢ်အဃိဒီး ဖဲကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်ဟဲဆီလီၤအသုးဟူးဂဲၤ ဝဲဖဲလီၢ်ကဝီၤတဖၣ်အံၤန့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်တ့ၢ်ဝဲလၢ သုးဖီၣ်စုကဝဲၤခံဖုအံၤအဘၢၣ်စၢၤအဘျီတဖၣ်အဘျီလံန့ၣ်လီၤ.[11]
ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၈သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်ခးတပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်အဃိ ကျိဖးဒိၣ်ချံတဖၣ်လီၤဘၣ်ဝဲ လၢတၢ်ပာ်လီၤဆီၦၤလီၢ်ယံၤလၢတၢ်ဒီသဒၢခိရိနၣ်တၢ်ဆါသံသတြိၤအလီၢ် ဖဲအဘူးဒီးဆီမံၤလူၢ်သဝီႇ ဆီမံၤလူၢ်ကရူၢ်ႇ လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံတဖၣ် တလီၤဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်နီတဖျၢၣ်ဘၣ် ဘၣ်ဆၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အမၤပျံၤမၤဖုး လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အသးအဃိ သဝီဖိဒီးဆူၣ်ချ့ၦၤမၤတၢ် ဖိတဖၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ် ထီၣ်ကွံာ်ဝဲလၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ်ဃ့ၢ်စိာ်ဝဲ ကသံၣ်ကသီႇ စိၤလၤႇ ဘဲးထရံၤႇ ဟုသး ဒီးတၢ်ဖီအီၣ် တ့ၤအီၣ်ပီးလီတဖၣ် ဖဲတၢ်ပာ်လီၤဆီအလီၢ်အံၤတန့ၢ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (၆ဝ၃ ဒီး၃၅ဝ), ခီၣ်သုးရ့ၣ် (၅၇ႇ ၉၂ဒီး၇၅) တဖၣ် ဟူးဂဲၤဝဲဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သုးလၢအခး လီၤကျိဖးဒိၣ်မ့ၢ်ဖဲလဲၣ်တဖုလဲၣ် ဒီးအသုးရ့ၣ်သုးထံးမတၤလဲၣ်ႇ ဘၣ်မနုာ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ် အံၤလဲၣ်န့ၣ် KHRG မၤလီၤတံၢ်ဝဲတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. KHRG ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ စးထီၣ်လၢ လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၈သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ် တုၤ လါယနူၤအါရံၤအခၢၣ်သး ၂ဝ၂၁နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် လီၢ် ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် နၢ်ဟူ ကျိဖိဒီးတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အကလုၢ်သီၣ်ကိးနံၤဒဲးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁၁သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ် ကဘၣ်ဖဲ ဂီၤခီ (၆း၄၅ နၣ်ရံၣ်) အဆၢကတီၢ်န့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲလၢ KNLA သုး ဒီးကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤဖဲ ဃဲဒၢကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. (KHRG တန့ၢ်ဘၣ်တၢ်လီၢ်အမံၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်) တၢ်ကဲထီၣ်သးအဆၢကတီၢ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ကအိၣ် ၃ဝတုၤ ၄ဝဖျၢၣ်ညါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးတဘျီ အံၤဝံၤဝဲ ဖဲဂီၤခီ (၈း၁၅ နၣ်ရံၣ်) အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တနံၤဃီ ဖဲဟါလီၤခီဆၢကတီၢ်န့ၣ် သဝီဖိနၢ်ဟူဒံး ကျိဖးဒိၣ်သီၣ် ၃ထံၣ်ညါန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁၂သီႇ ကဘၣ်ဖဲ ဂီၤခီ (၇း၅၅ နၣ်ရံၣ်) န့ၣ် သဝီဖိနၢ်ဟူကဒီး ကျိဖးဒိၣ် လီၤသီၣ်၂ဖျၢၣ်ဒီးကျိဖိတဖၣ် သီၣ်ထွဲအခံန့ၣ်လီၤ. KHRG ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ စးထီၣ်ဖဲလါဖ့ၤ ဘြူၤအါရံၤ ၁သီ တုၤ ၁၅သီ ၂ဝ၂၁နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်ဆှၢအါထီၣ်အသုးနီၣ်ဂံၢ်လၢလၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ် ဆၣ်ပူၤ ဒီးဖဲဆၢကတီၢ်ဝဲအံၤအပူၤန့ၣ် ပယီၤသုးအသိလ့ၣ်တဖၣ် ဟးဝ့ၤဝီလၢကီၢ်ဆၣ်အပူၤအိၣ် ၅၁ခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ခီဖျိလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒီးကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်ခးလီၤတပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်အဃိ စးထီၣ်လၢလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် သဝီဖိလၢ ဃဲဒၢဒီးစီၤကးဒၢကရူၢ်ပူၤသဝီဖိ ၄ဖျၢၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢတၢ်လီၤတတီၤဘၣ်တတီၤန့ၣ်လီၤ. ည--- သဝီဖိလၢအဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအိၣ်ခဲလၢာ်၂၂၈ဂၤဒီး န---သဝီဖိလၢအဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအိၣ် ၃၇၅ဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါ ယနူၤအါရံၤ ၂၈သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် CIDKP ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဃဲဒၢဒီးစီၤကးဒၢကရူၢ်ၦၤဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံခဲလၢာ်အနီၣ်ဂံၢ် အိၣ်ဝဲ ၁ႇ၁၉၅ ဂၤန့ၣ်လီၤ.
ည---ႇ ၡ---ဒီးန---သဝီဖိတနီၤ လဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုဝဲပ---တၢ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စံးဘၣ် KHRG လၢ တၢ်ကရၢကရိလၢအဟ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ် လဲၤလၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ခူသူၣ်တၢ်အလီၢ်တတုၤဘၣ် မ့ၢ် လၢ တၢ်တြီတံၢ်ဃာ်တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအကျဲဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတအိၣ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် တဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲဒီးကသံၣ်ကသီတဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တုၤမ့ၢ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ် ကီမ့ၢ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်န့ၣ် သဝီဖိတဖၣ်အံၤ ဘၣ်လဲၤဆူလၢၢ်ဒိၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အ ပူၤဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်လဲၤဝဲတသ့ကိးဘျီဒဲးဘၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီဒီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်လီၤဘၣ် ယိၣ်တဖၣ်အိၣ် အဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးၡး ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် ည---သဝီဖိလၢအသးနံၣ်အိၣ် ၇၈နံၣ်တဂၤ အသးသမူက တၢၢ်ကွံာ်ဝဲဖဲ ပ--- တၢ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် အဝဲအိၣ်တဆူၣ်ဘၣ်ဆၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ် အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ကွၢ် ထဲွကဟုကယာ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ခီဖျိလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒီးကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ခးလီၤတပျုၢ်တပျီၤကြီကျိဖးဒိၣ်အဃိ ကၠိ၃ဖျၢၣ်လၢဃဲဒၢကရူၢ်ႇ လၢၢ်ဒိၣ် ကီၢ်ဆၣ်ပူၤဘၣ်ပတုာ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးၡး ၉သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် KHRG ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ည---သဝီဖိဒီး KECD ကၠိသရၣ်သရၣ်မုၣ်တဖၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲအဂ့ၤကတၢၢ်လၢတၢ်ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ် ကူၣ်သ့ဆူဖိသၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ဖဲပ---တၢ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကၠိသရၣ်သရၣ်မုၣ်တဖၣ် ရဲၣ်ကျဲၤန့ၢ်က့ၤဝဲ နံၣ် ကတၢၢ်တၢ်ဒိးစဲးဒီးမၤစ့ၢ်ကီးဝဲနံၣ်ကတၢၢ်တၢ်ပျၢ်ကၠိအမူးလၢၦၢ်ပူၤ ဖဲလါမးၡး ၆သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
ၦၤဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဖဲ ပ---တၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအလီၢ်တဖၣ် ဃ့ၢ်စိာ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးတၢ်ကူတၢ်သိးလၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိဂီၢ် န့ၢ်ထဲတဆံးတက့ၢ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်အီၣ်တနီၤလၢ KNU အအိၣ်ဒီးၦၤနီၢ်တဂၤတၢ်သးအိၣ် တၢ်မၤစၢၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် ကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်က့ၤတၢ်လၢအတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်တသ့လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်တၢ်အီၣ်မ့လၢာ်ထီၣ်န့ၣ်ဟံၣ်ခိၣ်ႇ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပိာ်ခွါတဖၣ် ဘၣ်က့ၤဟံးအီၣ်ခူသူၣ်တၢ်အီၣ်လၢအဒူသဝီပူၤဒ်သိးအဟံၣ်ဖိဃီဖိကအီၣ်ဘၣ် အီဘၣ်အဂီၢ်ႇ က့ၤဘုၣ်လီၤဒီးက့ၤကွၢ်ထွဲက့ၤအဟံၣ်ဃီဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢကီၢ် ပယီၤသုးတဖၣ် အိၣ်ဆီလီၤအသးလၢအဝဲသ့ၣ်ဟီၣ်ကဝီၤပူၤအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်လဲၤထီၣ်က့ၤ လီၤလၢတၢ် လီၤပျံၤလီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁၈သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် ည---သဝီဖိလၢအမံၤမ့ၢ် စီၤဖ---တဂၤအံၤ ဖဲအကလဲၤကျီဝၣ်ဆှါလၢက မၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤအတိာ်ကရၢၢ်ဂီၢ်အခါ ကီၢ်ပယီၤသုးဖိတဖၣ်ခးစိဃီၤအီၤလၢကျိ ဖဲအသဝီဃၢၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ဂ့ၤလၢကျိချံ တဘၣ်အီၤဘၣ် ဒီးအဝဲဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးကွံာ်အသးန့ၢ်ဝဲဒၣ်ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ဖဲ လါယနူၤအါရံၤ ၁၉သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ် ကဘၣ်ဖဲ ဂီၤခီ ၉နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် စီၤယ--- လၢအမ့ၢ်မ---သဝီ ၦၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအကျါတဂၤအံၤ က့ၤဘုၣ် လီၤအထိးလၢသဝီပူၤအဆၢကတီၢ် ကီၢ်ပယီၤသုးခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (၆ဝ၃)ခးလီၤကျိဆူသဝီပူၤအဃိ ကျိဖးဒိၣ်က့ဘၣ်ဒိ ဖျိသဂၢၢ်အခီၣ်ကံၣ်ဒုၣ်ခံပာ်လၢာ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (၆ဝ၃)တဖုအံၤ ဟူးဂဲၤဟံးန့ၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢ အသုးတ့သိလ့ၣ်ကျဲတဖၣ်အဂီၢ် လၢလၢၢ်ဒိၣ်ဒီးဆီမံၤလူၢ်ဟီၣ်ကဝီၤအဘၢၣ်စၢၤပူၤအံၤန့ၣ်လီၤ. သုးရ့ၣ်တဖုအံၤဘၣ် တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢသုးရ့ၣ်ခိၣ်မီၤမီၤစိန့ၣ်လီၤ. စီၤယ---ဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤဝဲတၢ်ကူစါယါဘျါဖဲ KNU လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ် ဝဲၤလီၢ် ကညီဆူၣ်ချ့မၤစၢၤဝဲၤကျိၤ (KDHW) တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးအပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်ကွဲးလံာ်တဘ့ၣ်အံၤအဆၢကတီၢ် ၦၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢလၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်တဖၣ် တက့ၤဘၣ်ဒံးဆူအဒူသဝီဘၣ်န့ၣ် လီၤ. ဖဲလါမးၡး ၉သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် KHRG ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤဒီးတၢ်ခးလီၤနါစိၤ ကျိဖးဒိၣ်တဖၣ် ကဲထီၣ်ဒံးအသးကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒ်အံၤႇ “တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ KNLA သုးဒီးပယီၤပဒိၣ်သုး ၦဲၤဘျီလဲၣ်န့ၣ် ယဂံၢ်အဘျီတဘၣ်လၢၤဘၣ်. တၢ်ဒုးန့ၣ်ကဲထီၣ်အသးတလီၢ်လီၢ်” န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ကီၢ်ပယီၤသုး တဖၣ်အံၤ ဆီလီၤအါထီၣ်ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အသီလၢဃဲဒၢကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. အဃိဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်တၢ် လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢမျၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ် တကးဒံးဘၣ်အမဲာ်ညါ ကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ ဒူသဝီဖိအဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ည---သဝီဖိအပနၢ်ယီၢ်ဘၣ်ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ဒီးသံကွံာ်ဝဲ အိၣ်ဘၣ်ဆၣ် KHRG မၤနီၣ်မၤဃါတၢ် ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီလီၤတံၢ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်တြီမၤတံာ်တာ်လၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤ ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံတဖၣ်ကက့ၤဆူအဒူသဝီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်
ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၈သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် KNDO သုးရ့ၣ် (၂) အသုးခိၣ်ဒိၣ်ဂီၢ်ဂ့ၢ် စီၤစးသ့ ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲလၢ BGF သုးလၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ ယိၤကျါသုးကလၢၤႇ ယိၤကျါကရူၢ်ႇ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ကထုးလီၤကွံာ် အသုးကလၢၤအလီၢ်ခံကတၢၢ် လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၃ဝသီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ်လီၤ. တနံၤဃီန့ၣ် KNDO သုးရ့ၣ် (၂) အသုးရ့ၣ် ခိၣ်ခံ လဲၤထံၣ်လိာ်စ့ၢ်ကီးအသး ဒီး BGF သုးရ့ၣ် (၁ဝ၁၃), သုးဒ့ (၁) အသုးဆှ့ၣ်ခိၣ် စီၤမၠ့ၣ်ဝ့ ဖဲယိၤကျါသဝီပူၤဒီး တဲသကိးဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ် စီၤမၠ့ၣ်ဝ့တခီ က့ၤစံးဆၢကဒါ KNDO လၢႇ “တၢ်ကလုၢ်လၢတၢ်ဖီခိၣ် မ့တလီၤဘၣ်ဒု...ပထုးလီၤကွံာ်ပသုးကလၢၤတသ့ဘၣ်. နမ့ဘၣ်သးထီၣ်ဒုးၦၤတခီ ဟဲထီၣ်ဒုးသၢၤ” န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲလၢ KNDO သုး ဒီး BGF သုးအဘၢၣ်စၢၤႇ ဒီး BGF သုးဖိတနီၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၉သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် ဟ---သဝီဖိ စီၤရ--- ဒုး သ့ၣ်ညါ KHRG ဘၣ်ဃးတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အဂ့ၢ်ဒ်အံၤႇ “တၢ်ဒုးတဘျီအံၤယံာ် ကဘၣ် ၃ဝမံးနံး. အစးထီၣ်သီသီန့ၣ် အဝဲ သ့ၣ်ခးလိာ်သးအါတစဲးဝံၤ အဝဲသ့ၣ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်တဘျုးဖျၢၣ်ညါ. ဝံၤအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ပတုာ်တစိၢ်ဖိဒီး က့ၤခးကဒီး ဝဲဒ်န့ၣ်.” န့ၣ်လီၤ.
ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၈သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ် BGF သုးရ့ၣ် (၁ဝ၁၃ ဒီး ၁ဝ၁၄) တဖၣ် ဆှၢအါထီၣ်အသုးဖိ ကဘၣ် ၁ဝဝဂၤအံၤ ဟဲတုၤဃီၤဝဲဖဲယိၤကျါသုးကလၢၤန့ၣ်လီၤ. စီၤရ---တဲဘၣ်ဃးတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်ဒ်အံၤႇ “ယဲယကဲသဝီဖိလီၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအိၣ်ဒ်လဲၣ်တခီယတသ့ၣ်ညါဘၣ်. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟဲတုၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကိးအိၣ်ဖှိၣ်သဝီသူၣ်က့သးၦၢ်တဖၣ် (...) ဒီးတဲဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကမၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖဲအံၤတနွံႇ မ့ဝံၤအဝဲသ့ၣ်ကက့ၤက ဒါဧါ မ့တမ့ၢ်ကအိၣ်ဧါန့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢတၢ်ကလုၢ်အဖီခိၣ်” န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ BGF သုးဆှၢအါ ထီၣ်အသုးနီၣ်ဂံၢ်ဒ်အံၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. “ဖဲပနၢ် ဟူတၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤတဘျီဃီ ပကဲသဝီဖိတဖၣ်ဒုပပျံၤတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်. (...)ဖဲပထံၣ်သုးတဖၣ်အနီၣ်ဂံၢ်အါထီၣ်ဒီး ပဆိ ကမိၣ်လၢ တၢ်ဒုးကက့ၤဆူၣ်ထီၣ်ကဒါ” န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၉သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် အသုးသီတနီၤက့ၤလီၤက ဒါဆူအတၢ်လီၢ်လံ ဘၣ်ဆၣ် သုးသီတဖၣ်အံၤ အိၣ်တ့ၢ်လၢသုးကလၢၤအိၣ်ဒံး ၆ဝ ဂၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဒီး BGF သုးအတၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်အသုးဂံၢ်ဘါအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ် ဒီးဘၣ် ယိၣ် ဝဲလၢတၢ်ဒုးကကဲထီၣ်ဘၣ်ဖုးန့ၣ်လီၤ. အဃိအဝဲသ့ၣ်က့ၤခူၣ်ပာ်တၢ်ပူၤလၢကအိၣ်ခူၣ်သူၣ်ဝဲဖဲ တၢ်ဒုးမ့အါထီၣ် အဆၢကတီၢ် ဒ်အဝဲသ့ၣ်မၤတ့ၢ်ဝဲတချုးလၢတၢ်မၤတၢ်အတုာ်တၢ်ခးဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဟ---စံးဝဲဒ်အံၤႇ “တၢ်ပူၤလၢပခူၣ်ပာ်ဃာ်အပူၤကွံာ်တဖၣ် ဟီၣ်ခိၣ်လီၤဘၢအပူၤလၢာ်လံ. ကပဘၣ်က့ၤခူၣ်ထီၣ်ကဒါ. ပမ့နၣ်ဟူကျိ သီၣ်န့ၣ် ပကစံၣ်နုာ်လီၤလၢအပူၤ. အခဲအံၤ ဖိသၣ်ဒီးၦၤပိာ်မုၣ်တဖၣ် မံၤလၢတၢ်ပူၤ. ယသံကွၢ်အဝဲသ့ၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ် တဲယၤလၢ မုၢ်မ့ဟါဟါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကသါဘၣ်တဘျဲဘၣ်.” အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ပိာ်ခွါနီၢ်ဒိၣ်တဖၣ် ဘၣ်စံၣ် မံၤလၢၦၢ်ပူၤႇ လၢသဝီချၢ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ BGF ဒီးပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ကဖီၣ်ဘၣ်ဖုးပီၤတၤ လၢမုၢ်နၤ ခီအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.[12]
ပိာ်ခွါနီၢ်ဒိၣ်လၢဧ---သဝီကပိာ်ကပာ်ႇ နိၣ်ဘၢၣ်ဘီကရူၢ်ႇ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်စ့ၢ်ကီး ဟးစံၣ်မံၤလၢသဝီချၢဒ်သိးဒီးအဝဲ သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၈သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိနီၢ်က---စံးဘၣ် KHRG လၢ စးထီၣ်လၢတၢ်ဒုး ကဲထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် အဖိခွါဒီးအဝၤဘၣ်စံၣ်မံလၢသဝီချၢၦၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. “တၢ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ပျံၤတၢ်ဖီၣ်ပီၤ တၤအဃိ. အဖံတဲဘၣ်ဃးအတၢ်လဲၤခီဖျိလၢအပူၤကွံာ် လ့ထ့ၤစိၤအဆၢကတီၢ် (၁၉၇ဝ=၁၉၈ဝ) ဒီးစံးဝဲလၢႇ “ၦၤ မ့ၢ်ဖီၣ်သုးပီၤတၤန့ၣ် သုကဘၣ်ဝံတၢ်” အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဘၣ်ဃး တကီၢ်ခါသုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ် ကဒါဒီးသဝီဖိအဂၤဟ့ၣ်ပလီၢ်တၢ်အဃိ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတဖၣ်အံၤဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. “ပနၢ်ဟူလၢ ပယီၤသုးတဖၣ် ကဟဲထီၣ်. အသုးအါထီၣ်လၢသုးက့ (၅) တပၤဒီဒူၣ်ညါ. ပယီၤသုးတဖၣ် ဟဲတုၤလၢလ့က့ၣ်အဃိ ၦၤတဲၦၤလၢ ပဘၣ်အိၣ်ပလီၢ်သး (...) ၦၤတဲၦၤလၢ ပယီၤသုးလၢသုးက့(၅)တဖၣ် မ့ၢ်ဟဲဃီၤဆူပဒူသဝီလၢမုၢ်နၤခီဒု ကဖီၣ်ပီၤတၤ ဒ်လၢညါအသိးလီၤ” န့ၣ်လီၤ.
စီၤဂ--- စံးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ သဝီဖိလၢမုၢ်နုာ်တကပၤဟ့ၣ်ပလီၢ်အီၤလၢ တဘၣ်မံလၢသဝီပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. “BGF သုးတ ဖၣ်မ့ဟဲနုာ်လီၤလၢသဝီပူၤန့ၣ် ကဖီၣ်ၦၤႇ မၢဝံတၢ်ဒီးကမၢၦၤပိာ်အခံ. ပမ့တမၤဘၣ်န့ၣ် ကမၤဒၢၣ်ၦၤ (...) အဝဲသ့ၣ် တဲယၤဒ်အံၤႇ ?မံလၢသဝီပူၤတဂ့ၤ. တၢ်မ့ဟဲကဲထီၣ်သးတမံၤမံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကဖီၣ်မၢအီၣ်ၦၤလီၤ.”
စးထီၣ်လၢ တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးပတြီၤဖဲ ၂ဝ၁၂နံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်တဖၣ် တလဲၤခီဖျိ ဘၣ်လၢၤတၢ်ဒုးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တနံၣ်အံၤန့ၣ် တၢ်ဒုးက့ၤစးထီၣ်ကဒါလၢ KNDO သုးဒီး BGF သုးအဘၢၣ်စၢၤႇ သုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်ဟဲအါထီၣ်ဒီး တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢသုးက့အခိၣ်အဃၢၤတဖၣ်အဃိ ဒုးကဲထီၣ်တၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဘၣ်ဘှီ အဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢ အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ ဒီးတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူဂီၢ်ႇ အဝဲသ့ၣ်ပျံၤဝဲလၢ တၢ်ဒုးမ့ၢ်အါထီၣ်န့ၣ် တၢ်ကမၤတပျုၢ်တပျီၤမၤပယွဲအဝဲသ့ၣ် ဒ်လၢ အပူၤကွံာ်တချုး လၢတၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒံးဘၣ်တဖၣ် ကဟဲဘၣ်ကဒါအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဖုးန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဃ---စံးဝဲလၢ ဧ---သဝီဖိတဖၣ် စးထီၣ်တၢၤကွံာ်လံာ်လဲၢ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢ အဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး KNU တဖၣ်မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ် ယိၣ်ဝဲလၢ BGF သုးတဖၣ်မ့ထံၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်အံၤအိၣ်လၢအအဝဲသ့ၣ်အိၣ်န့ၣ် BGF သုးတဖၣ်ကမၤအၢဘၣ်ဖုး အဝဲသ့ၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. “သဝီဖိပာ်ခူၣ်သူၣ်တၢ်ဒီဒူၣ်. နလဲၤကွၢ်ကွၢ်ဖဲ င---ထံကျိပူၤန့ၣ်အိၣ်ဒီဒူၣ်. ယထံၣ်စ့ၢ်ကီး လံာ်တဖၣ်ဒီဒူၣ်. (...) အဝဲသ့ၣ်ပျံၤတၢ်. နမ့လဲၤကွၢ်လၢတၢ်တြိပူၤအဂၤနါက့ အိၣ်ဒီဒူၣ်စ့ၢ်.” န့ၣ်လီၤ.
BGF သုးနီၣ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤအံၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤလီၤဆီလၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ဂီၢ် မ့ၢ်လၢ BGF သုးတဖၣ်မ့ၢ်ၦၤကညီလၢအပျိာ်လဲကွံာ်အသးဆူ ကီၢ်ပယီၤသုးစုဒုၣ်စုတီၤအဖီလာ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါ လီၢ်ကဝီၤတၢ်အိၣ်သးအါန့ၢ်ဒံး ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိနီၢ်ဃ---ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် စံၣ်အိၣ်ခူသူၣ်ဒ်သိးကပူၤဖျဲးဒီးတၢ်မၤပယွဲဒ်အကဲထီၣ်တ့ၢ်အသး တချုးတၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဒံးဘၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် တပူၤလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒ်အံၤ “သဝီဖိတနီၤစံၣ်မံ. ယတဲအဝဲသ့ၣ်လၢ နစံၣ်မံလၢတၢ်လီၢ်ဂၤသနာ်က့ တပူၤဘၣ် တၢ်လီၢ်လၢအဘၢန့ၣ်တအိၣ်နီတလိၣ်လၢၤဘၣ် ဘၣ်မနုာ်လဲၣ်န့ၣ် BGF သုးတဖၣ်န့ၣ်ကဲၦၤကညီ. အဝဲသ့ၣ်ဟဲ လၢပသဝီန့ၣ်ႇ သ့ၣ်ညါဝဲလံလၢ ၦၤတဖၣ်အံၤကစံၣ်တၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်ဖဲလဲၣ်. သဝီဖိတဖၣ် ပတၢ်စိတၢ်ကမီၤတအိၣ်ဒီးၦှၤ နီတမံၤဘၣ်အဃိ ၦၤမ့ၢ်မၢပကဲပီၤတၤအခါဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ကဲလီၤ.”
ဘူးထီၣ်ဖဲလါယနူၤအါရံၤအလၢာ်ႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် သဝီဖိလၢ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်တဖၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ် ဘၣ်သးကိးသထြီထီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်အံၤ ကထုးလီၤကွံာ်အသုးကလၢၤလၢအဝဲသ့ၣ်ဟီၣ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးအံၤ ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၄သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ် စးထီၣ်ဟးဖဲ ပယၢ်ရီတုၤလၢလ့က့ၣ်သဝီန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးတဘျီအံၤ ၦၤနီၣ်ဂံၢ်ခဲလၢာ်အိၣ်ဝဲ ၈ဝဝဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်သး ခံဘျီတဘျီဖဲ လါယ နူၤအါရံၤ ၂၇သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်အံၤဖဲ ထံဖးဒိၣ်ထၣ်သဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးတဘျီအံၤ ၦၤနီၣ်ဂံၢ်ခဲလၢာ် ကအိၣ် ၁ႇ၃ဝဝ ဂၤဃၣ်ဃၣ် ဒီးသဝီဖိတဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ ယိၤကျါႇ ထံဖးဒိၣ်ထၣ် ဒီးဃီဖိပျဲၢ်ကရူၢ်သဝီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးအံၤ ဃ့ထီၣ်ဝဲလၢႇ
၁. မၤလိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ်ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလံာ်ဃံးဃာ် (NCA)
၂. သုးဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ် ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲ NCA တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤတဖၣ်
၃. သုးဖီၣ်စုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်ပတသးလီ
၄. ကီၢ်ပယီၤသုးကဘၣ်ထုးလီၤကွံာ်အသုးကလၢၤလၢသဝီပူၤတဘျီဃီ
၅. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကဘၣ်ဘှါၡဲတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢအကဲထီၣ်သးလၢပျီပူၤတဖၣ်
၆. တၢ်ကဘၣ်ဘှါၡဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျဲ
နီၢ်ကက--- လၢအအိၣ်ဖဲ ခခ--- သဝီႇ ထံဖးဒိၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်တဂၤလၢအပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်လၢ တၢ်ပာ်ဖျါ ထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးခံဘျီတဘျီအကျါတဂၤစံးဘၣ် KHRG လၢ ကီၢ်ပယီၤသုးလၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးလၢအဟီၣ်ကဝီၤအ ပူၤတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. “ပယီၤသုးကလၢၤတဖၣ်အိၣ်လၢၦၤတ ဝၢပူၤအဃိ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်အံၤအဃိ လၢသုးက့-၅ န့ၣ် တၢ်ကဲ ထီၣ်သးဒီဒူၣ်ညါလံ. ပိာ်မုၣ်ဒီးဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတအိၣ်ဘၣ်. တၢ်ဒုးကဲထီၣ်သးအဂံၢ် ခီၣ်ထံးအံၤမ့ၢ်ဒၣ်လၢ ပယီၤသုးကလၢၤတဖၣ်အိၣ်အဃိလီၤ. ဒ်အခဲအံၤတၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ သုးက့-၅အသိးန့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်အသးလၢပဟီၣ်ကဝီၤပူၤသ့စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ပဒီသဒၢဆိတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ သုတကဲထီၣ်သးလၢပဟီၣ် ကဝီၤပူၤတဂ့ၤဒီး တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကဲထီၣ်အသးလၢ သုးက့-၅ န့ၣ် ပတဘၣ်သးစ့ၢ်ကီးဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.
အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဟဲပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်လၢအယူာ်ကၢအဂီၢ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်အံၤ ကထုးလီၤကွံာ်အသးလၢကမျၢၢ်ဟီၣ်ကဝီၤပူၤ ဒီးမၤလိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ် NCA တၢ်အၢၣ်လီၤဒီး ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤဘှါ ၡဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. “တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခး NCA သနာ်က့ လီၢ်ကဝီၤတၢ်အိၣ်သးတဂၢၢ်တကျၢၤဘၣ်. အဃိတၢ်ဒုးက့ၤကဲထီၣ်ကဒါ. ပမုၢ်လၢ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ကမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ NCA ပဘၣ်သးလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီး KNU တဖၣ်ကလူၤပိာ်မၤထွဲ NCA တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ. ပတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်သးတဘျီအံၤ ပမုၢ်လၢ်လၢပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်. တၢ်အံၤမ့ၢ်ပတၢ်မုၢ်လၢ်ခိၣ်သ့ၣ်” န့ၣ်လီၤ.
ၦၤလၢအပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးအကျါအသီတဂၤ လၢအမ့ၢ် ဟ---သဝီဖိစီၤဂဂ---ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ သဝီဖိတဖၣ် မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ တၢ်ကနၢ်ဟူအဝဲသ့ၣ်ကလုၢ်တဖၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ပာ်လီၤအသးလၢကပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဘၣ်သးဆူညါ တုၤ အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အတၢ်ဃ့ထီၣ်အစၢတစုန့ၣ်လီၤ. “ပပာ်ဖျါထီၣ်ပတၢ်ဘၣ်သး ဒ်သိးသဝီဖိတဖၣ် သုတဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟး ဖျိးလၢၤတဂ့ၤအဂီၢ်. ပဃ့ထီၣ်ဒီးကိးသထြီထီၣ်တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်တဖၣ်. (...) ပတၢ်မုၢ်လၢ်အခိၣ်သ့ၣ်န့ၣ် တၢ်ကပတုာ် ကွံာ်တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢပဟီၣ်ကဝီၤပူၤအဂီၢ်. (...) ပမုၢ်လၢ်လၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်ႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တဖၣ် ဒီးၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်က မီၤလၢထံဂုာ်ကီၢ်ဂၤတဖၣ် ကဃဲၣ်လီၤဘှါၡဲစၢၤၦၤတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလၢပဂီၢ်. အဝဲသ့ၣ်မ့တဘှါၡဲန့ၢ်ၦၤဘၣ်န့ၣ် ပကဆဲး မၤတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒ်သိးအံၤတဖၣ်ဆူညါကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ.”
တၢ်ကတိၤလၢခံ
လံာ်တၢ်ကစီၣ်အဖုၣ်တဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ စုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ် က့ၤစးထီၣ်ကဒါအသးလၢ လီၢ်ကဝီၤ တဘျုးတီၤလၢ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဒီးချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်အပူၤမ့ၢ်လၢ တၢ်လူၤပိာ်မၤထွဲဒုးလိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ် NCA အဂံၢ်စၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ဆှၢအါထီၣ်အသုးနီၣ်ဂံၢ်လၢကီၢ်ရ့ၣ်ခံဘ့ၣ်လၢၤအပူၤ မ့ၢ်ဒ်သိးကက့ထီၣ် ကဒါအသုးသိလ့ၣ်ကျဲတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်အံၤလုၢ်သ့ၣ်ခါပတာ်ဝဲ NCA အဒ့-၅(ဂ) လၢပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃး အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဟးဆှဲးတၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်အသုးကျိၤလၢတၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်အံၤ မၤကမၣ်စ့ၢ်ကီး အဆၢဒိၣ်-၈(ခ) မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤအါထီၣ်သုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ ဒီးဟးဝ့ၤဝီၤလၢ KNU တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤဒီး တဟံးန့ၢ်ဆိတၢ်ပျဲလၢ KNU အအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ဟးဃုထီၣ် တၢ်အ့ၣ်လိာ်အကျဲဒ်အံၤတဖၣ်အဃိဒုးကဲထီၣ်တၢ်ဒုးဒီး KNLA သုးအါကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဒီသဒၢသုးတၢ်ဟူးတၢ် ဂဲၤတဖၣ်အံၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတအိၣ်ဘၣ်အဃိ သုးခံဖုလၢၤတလူၤပိာ်မၤထွဲဝဲ NCA ဆၢဒိၣ် (၇) အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
လီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်ဖိလၢ မုၢ်တြီၢ်ဒီးချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤတဖၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်သဂၢၢ်ဘၣ်ဒီးတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအပိာ်ထွဲထီၣ်အခံသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ဒူသထူၣ်ၦၤတဝၢ ဖိလၢ အအိၣ်ဘူးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်တဖၣ် ဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤဒီးဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤက ကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးအသးလၢအဝဲသ့ၣ်ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒ် NCA အဆၢဒိၣ်-၉(ဘ)ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲသိး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် ဒီး KNU တဖၣ်အိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ကဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီးတၢ်ဂုာ်ထီၣ်ပသီထီၣ်လၢထံဖိကီၢ်ဖိလၢ အအိၣ်ဖဲတၢ် မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဟီၣ်ကဝီၤပူၤတဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကမၤလၢထီၣ်ၦဲၤထီၣ် NCA တၢ်အၢၣ်လီၤအီၤလီၤဝဲ အံၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်မၤဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတုၤလီၤတီၤလီၤ ဒ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျိၤအကျဲအတၢ်မ့ၢ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်မၤဝဲတုၤ ထံဖိကီၢ်ဖိဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်နီၢ်နီၢ်တစုန့ၣ်လီၤ. ဒူဖိသဝီဖိလၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံး တဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢခိခိၣ်ၦၢ်လၢၢ်ကျါ ခီဖျိစုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်အဃိ အိၣ်တ့ၢ်မးလံအနံၣ် (၇ဝ) ဘျဲၣ် လံန့ၣ်လီၤ. အဃိအခဲအံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သးဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢကက့ၤဘၣ်က့ၤဆူဟံၣ် ဒီးသူၣ်ထီၣ် က့ၤတၢ်အိၣ်မူလၢအပှဲၤဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တံၢ်နီၢ်အဂီၢ်လံန့ၣ်လီၤ. နီၢ်က--- အနီၢ်ကစၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ပဘၣ်သး အိၣ်က့ၤလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်. ပတဘၣ်သးလၢတၢ်ဒုးက့ၤကဲထီၣ်ကဒါသးဘၣ်. ပဘၣ်သးလဲၤက့ၤဖံးမၤသဘျ့ လၢပတၢ် လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ.
“နဆိကမိၣ်လၢပကက့ၤဘၣ်လၢအဆိအချ့စ့ၢ်ဧါ. (...) ပမုၢ်လၢ်လၢပခိၣ်ပနၢ်တဖၣ် ကရဲၣ်ကျဲၤဒီးဘှါဆှဲတၢ်သဘံၣ် သဘုၣ်တဖၣ်အံၤ ဒ်သိးပကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်ဘၣ်က့ၤတၢ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်. ပဖိစ့ၢ်ကီးကက့ၤထီၣ်ဘၣ်က့ၤကၠိ. ယတၢ်မုၢ်လၢ် န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ.”
စီၤလ---ႇ ခ---သဝီႇ ခူသူၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်
Footnotes:
[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂ဝ၂ဝ တုၤ လါယနူၤအါရံၤ ၂ဝ၂၁နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲ ဒူသထူၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၣ်ထူၣ်ဒီးမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲ လီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤႇ တၢ်ဂီၤဒီးအိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤ လၢအဝဲနီၢ် ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲ ပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.
[2] လါယနူၤအါရံၤ ၁၂သီ ၂ဝ၁၂နံၣ် တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးပတြီၤ တၢ်သးလီၤပလိာ်လံာ်အုၣ်သးလၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ဒီး ပယီၤပဒိၣ်မၤဝဲ တၢ်ဆဲး လီၤမံၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဖဲဝ့ၢ်ဖၣ်အၣ်Mၣ်လီၤ. အိၣ်ဒံးလၢတၢ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.
[3] ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ်ႇ ၁၅သီႇ ၂ဝ၁၅နံၣ်န့ၣ် တၢ်ကျဲၤဃူဆၢတဲာ်သကိးတၢ်အတၢ်လဲၤကျဲ အက့ၢ်အဂီၤဟးဂီၤကွံာ်ခီဖျိတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ် အိၣ်ထီၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ် စုကဝဲၤအါဖုတပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဘၣ် ဒီးတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ်ကဲထီၣ်ဒံးဝဲလၢကလုၣ်ဒူၣ်တဖၣ် ဟီၣ်ကဝီၤ ပူၤအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိတၢ်မၤထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးလံာ် Nationwide Ceasefire Agreement (NCA) အမူးဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢပယီၤပဒိၣ်ဒီး ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤအဘၢၣ်စၢၤလီၤ. လၢ (၁၅) ဖုအကျါ (၈) ဖုဆဲးလီၤစုမုၢ် ကျၢၢ်လၢ အပၣ်ဃုၣ်ဒီးခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤလၢအဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ် အၢၣ်လီၤဝဲလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဖဲ လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂ဝ၁၅နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂ဝ၁၈နံၣ်ႇ ကလုာ်ဒူၣ်အဂၤခံဖုဆဲးလီၤကီၢ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးစုမုၢ်ကျၢၢ် (NCA) ဒီးပယီၤပဒိၣ်ခီဖိျလၢပယီၤပဒိၣ် ဟ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်သနံးလၢအဖီခိၣ်အဃိလီၤ.
[4] ကွၢ်ဘၣ် KHRG, Southeast Myanmar Field Report: COVID-19, armed conflict, killings and sexual violence, July to December 2020, February 2021; KHRG, Southeast Myanmar Field Report: COVID-19, armed conflict, landmines and sexual violence, January to June 2020, September 2020; KHRG, Southeast Myanmar Field Report: Militarisation, environmental pollution and sexual violence against children, July to December 2019, February 2020; KHRG, Southeast Myanmar Field Report: Growing concerns about militarisation, land tenure security, development projects and human rights abuses, January to June 2019, September 2019.
[5] ဖဲလါဖ့ဘြူၤအါရံၤ ၁သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ကွံာ် ထံကီၢ်ဒိၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ NLD ပဒိၣ်လၢ ထံဖိကီၣ်ဖိဃုထၢထီၣ်အီၤတဖုအံၤအလီၢ်လးန့ၣ်လီၤ. သုးသ့ၣ်တဖၣ် ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢအမ့ၢ် ထံကီၢ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဂ့ၢ်ဝီအဂီၢ် ၁နံၣ် ဒီးဟ့ၣ်လီၤဝဲ ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤတဖၣ်ဆူ ကီၢ်ပယီၤသုးမုၢ်ဒိၣ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်မ့အီၤလဲၤအစုပူၤန့ၣ်လီၤ. သုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအံၤ ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်တခီတၢၤတၢ်လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်သးဘၣ် ဒီးမၤဟးဂီၤကွံာ် လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂ဝ၂ဝနံၣ်တၢ်ဃုထၢအဆၢအံၤ ဒီးစံးဝဲလၢ ကမၤကဒါ ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဃုထၢ ဖဲဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဂ့ၢ်ဝီဝံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. သုးတၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ် တၢ်စိတၢ်ကမီၤအံၤ တချုးဖဲ မုၢ်တနံၤလၢတၢ်ကမၤလီၤတံၢ်ပာ်ပနီၣ် ပဒိၣ်လၢတၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤဖဲ ၂ဝ၂ဝနံၣ်တဖုအံၤအနံၤန့ၣ်လီၤ. သုးမီၤစိရိၤတဖုအံၤ ဖီၣ်ဒုးဃာ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ကီၢ်ခိၣ်အူဝ့မၠ့ဒီး ထံကီၢ်ၦၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ် ဒီၤအီၤစါဆူၣ်ကၠံၤ ဃုာ်ဒီး ကိတိာ်ခိၣ်နၢ်ဒီး အခၢၣ်စးတဖၣ်ႇ ဒီးဘျီၣ်ဒိၣ်ခၢၣ်စးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
[6] တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးပတြီၤလၢ KNU ဒီးကီၢ်ပယီၤသုးဖဲ၂ဝ၁၂နံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် တၢ်ဟ့ၣ်အီၤတဖၣ်ပျဲလၢကဟူးဂဲၤ လၢကျဲဖဲ KNLA တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ် ထဲ၅ဝအ့ၣ်ဝးဝးကျဲဒီး ၁၅ဝအ့ၣ်ဝးဝးအသုးကလၢၤတဖၣ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ.
[7] ကီၢ်ပယီၤသုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးသုးရ့ၣ် (၁ဝ)ရ့ၣ် လၢကထီၣ်ဒုးတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ် သုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်အခီလာ်အိၣ်ဝဲ သုးစုသ့ဟူးဂဲၤကရူၢ် (စ ဟ) ၃ဖု ဒီး (စ ဟ) သၢဖုလၢာ်အိၣ်ဒီးသုးရ့ၣ် ၃ဖုစုာ်စုာ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.
[8] ကီၢ်ပယီၤသုးခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်အံၤ အသုးဖိအိၣ်ဝဲ ၅ဝဝဂၤ ဘၣ်ဆၣ် အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ်အသုးနီၣ်ဂံၢ်စှၤန့ၢ်ဒံး ၂ဝဝဂၤန့ၣ်လီၤ. ကမၤနီၣ် မၤဃါအဝဲသ့ၣ်သုးအနီၣ်ဂံၢ်အဂီၢ်ကီဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အမူဒါခိၣ်သ့ၣ်န့ၣ် ကဘၣ်ထီၣ်ဒုးတၢ်ဘၣ်ဆၣ် တဘျီတခီၣ် အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ခိးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
[9] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤလၢ Facebook page of the Salween Peace Park.
[10] ကီၢ်ပယီၤသုးခီၣ်သုးရ့ၣ်တဖုအသုးနီၣ်ဂံၢ်ကဘၣ်အိၣ် ၅ဝဝဂၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ကီၢ်ပယီၤခီၣ်သုးရ့ၣ်တဖၣ် အသုးနီၣ်ဂံၢ်နီၢ်နီၢ်တခီ စှၤန့ၢ်ဒံး၂ဝဝဂၤန့ၣ်လီၤ.အဃိကပာ်ပနီၣ်သုးဖိနီၣ်ဂံၢ်လီၤတံၢ်အဂီၢ်ကီဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အနီၢ်နီၢ်သုးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤကဘၣ်ခိးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ အဂီၢ် ဘၣ်ဆၣ် တဘျီတခီၣ်န့ၣ်အဝဲသ့ၣ်ဟူးဂဲၤထီၣ်ဒုးစ့ၢ်ကီးတၢ်န့ၣ်လီၤ.
[11] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤလၢ CIDKP အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
[12] တၢ်ဂ့ၢ်အလၢအၦဲၤဘၣ်ဃးသုးမၢဆူၣ်မၢစိးၦၤကမျၢၢ်တချုးဒံးလၢ ၂ဝ၁၂ တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးပတြီၤဒံးဘၣ်တဖၣ် ပထံၣ်န့ၢ်အီၤသ့ဖဲႇ KHRG, 'Beyond the Horizon': Local Perspectives on Peace, Justice and Accountability in Southeast Myanmar လါနိၣ် ဝ့ဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်.
