English
ကညီကျိာ်
မြန်မာ
Print:တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်တဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲ ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၃နံၣ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်ဒီး ဂ့ၢ်ဂီၤအူသုးပၢတၢ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ (martial law) အတၢ် မၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးတ ဖၣ်ခးလီၤနါစိၤဝဲဒၣ် ကျိဖးဒိၣ်ဆူ ပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤအဃိ လီၢ်က၀ီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်ပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်န့ၣ်လီၤ. စး ထီၣ်ဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, SAC ထုးထီၣ်ပာ်လီၤဝဲဒၣ် ဂ့ၢ်ဂီၤအူသုးပၢတၢ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ (martial law) အဃိ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤ ဃံးထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိအိၣ်လၢ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်တ ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်အခွဲးလၢ ကစိာ်ထီၣ်စိာ်လီၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်ဒ် အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးဝဲအသိးဘၣ်အဃိ ကဲထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤ ဘၣ်ဒိအဝဲသ့ၣ်တၢ် လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူန့ၣ်လီၤ. SAC မၤအါထီၣ်စ့ၢ်ကီးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ, ဆှၢအါထီၣ်အသုး ဒီးတၢ်အီၣ် တၢ်အီလၢ လီၢ်ကဝီၤပူၤအဃိ ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[1]
တၢ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်
ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်, ဖဲမုၢ်ဟါလီၤ ၇း၄၀ မံးနံးအဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၃၀၆) အိၣ်ဖဲ ရှါစ့ဘိၤ သုးကလၢၤဘူးဒီ င---သဝီ, ပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူ ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ, သုးဖိတဖၣ်ခးလီၤနါစိၤဝဲဒၣ်ကျိဖးဒိၣ်ဖဲ လီၢ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်လီၤတဲာ်ဝဲလၢ စံာ်ပျီတဖၣ်အပူၤ လၢအအိၣ်ဘူးဒီ ဒ---သဝီ, ပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ် ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ, လီၢ်ကဝီၤ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဂ့ၢ်ဂီၤအူသုးပၢတၢ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ (martial law)
စးထီၣ်ဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, SAC စးထီၣ်ပာ်လီၤဝဲဒၣ် ဂ့ၢ်ဂီၤအူသုးပၢတၢ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ (martial law) ဖဲ ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ, တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်ပၢဝဲလီၢ်ကဝီၤလၢ သုးတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်လီၤ. SAC စးထီၣ်မၤဃံးထီၣ်ဝဲဒၣ်သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤအါထီၣ်ဝဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဟူး တၢ်ဂဲၤဒ်အမ့ၢ် ကိးပတုာ်ဒီးသံကွၢ်သံဒိးသဝီဖိ တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် [SAC] ဒုးအိၣ်ထီၣ် စ့ၢ်ကီး တၢ်ဘျၢအသီလၢ အမၤဃံးထီၣ်ဝဲတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤလၢသိလ့ၣ်ယီၢ် (လၢကီၢ်ဆၣ်ပူၤ), တၢ်ဘျၢအသီလၢ တၢ်မၤ ဃံးထီၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဝဲ သိလ့ၣ်ယီၢ်တခိၣ်န့ၣ် ပှၤဒိးန့ၢ်ဒၣ်ထဲတဂၤန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်, အဝဲသ့ၣ်ဆှၢအါထီၣ် အသုးလၢလီၢ် ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၇သီ, ၂၀၂၃နံၣ်, SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် ဟးဝ့ၤဝီၤလီၤမူဒါ ဖဲလၢမုၢ်နၤခီအဆၢကတီၢ် ခးနါစိၤဝဲဒၣ် ကျိသ့ၣ်တဖၣ် လၢသဝီတနီၤနီၤ ဒ်အမ့ၢ်ဝဲ အ---သဝီ, ပ---သဝီ ဒီး န---သဝီသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ် ဆၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်အံၤအဃိ, လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ပျံၤတၢ်ဒီးဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤဝဲဒၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်, သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်တဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်အခွဲးလၢ ကစိာ်ထီၣ်စိာ် လီၤဝဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီ, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဟုသး, ဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ SAC သုးတဟ့ၣ်အခွဲးလၢ သဝီဖိ သ့ၣ်တဖၣ် ကစိာ်ထီၣ်စိာ်လီၤဟုသးဘၣ်အဃိ, ပှၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီတလၢတပှဲၤဘၣ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်တၤတၢ် ဖးဒိၣ်တခါ လၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိ သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲလၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၉သီ, ၂၀၂၃နံၣ်, မုၢ်ဂီၤခီန့ၣ်, SAC အသုးစးထီၣ်ဟးထီၣ်ဝဲလၢ တီအူဝ့ၢ်ပူၤ ဒီလဲၤဆူထါတဘ့ၤတၢ်လီၢ် လၢဒီးသုးသိလ့ၣ်နွံခိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဆှၢထီၣ်ဝဲ အပှၤသုးဖိတဖၣ်ဆူ ဟ---သဝီ ဒီး လ---သဝီ, ပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတ ထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိလၢအအိၣ်လၢ နၣ်ယွၤသဝီသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢကၠိပူၤဒီး သူဝဲကၠိဒ်သိးဒီအဝဲသ့ၣ် အိၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးတဟ့ၣ်အခွဲးလၢ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကစိာ်ထီၣ်စိာ်လီၤ ဟုသးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီ ဖိသ့ၣ်တဖၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်မနုၤလၢ SAC ဟဲဆှၢအါထီၣ် အပှၤသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤလဲၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်အိၣ် သးဒ်အံၤအဃိ, လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤဝဲဒၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ ဒီးအတၢ်အီၣ်တၢ်အီအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီသဝီဖိတဖၣ် စ့ၢ်ကီးတူဘၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအပူၤ အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ တအိၣ် ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
SAC သုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ
ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၀သီ, ၂၀၂၃နံၣ်, မုၢ်ဟါလီၤ ၇ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ် SAC အပှၤသုးဖိအဂၤ ၇၀ နု၁်လီၤ၀ဲ ဆူ ၀---သဝီ, ပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. သဝီအံၤဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ ဘ---သဝီန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဂၤစံးဝဲ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်ဒိၣ်မး ဖဲ SAC သုးဖိတဖၣ်နု၁် လီၤဆူသဝီပူၤသတူၢ်ကလာ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်နု၁်လီၤဆူ သဝီပူၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်လဲၤဝဲဆူ တၢ်ဖျီအမူး ဖဲတၢ်မၤအီၤလၢ သရိာ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိ အိၣ်လၢတၢ်ဖျီမူးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဒုးအီၣ်ဝဲ သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲ သ့ၣ် [SAC သုး] အီၣ်တၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဘိၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၤဘိၣ်တဂၤတဘိၣ်စုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲ သ့ၣ် [SAC သုး] လဲၤလၢတၢ်ဖျီမူးပူၤန့ၣ်, သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်မၤဝံၤက့ၤဝဲတၢ်ဖျီအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢအဆိးအချ့, ခီဖျိ လၢအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကကဲထီၣ်သးတမံၤမံၤန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲအဝဲသ့ၣ် [SAC သုး] ဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲလၢ သဝီ ပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢအပူၤကွံာ် တၢ်ကဲထီၣ်သး ခဲအံၤခဲအံၤလၢ SAC သုးမ့ၢ်ဟဲနုၤလီၤဆူသဝီပူၤန့ၣ်, ပှၤသဝီဖိတနီၤနီၤ ဃ့ၢ်အိၣ်ခူ သူၣ်ကွံာ်ဝဲဆူပှၢ်ပူၤ ဖဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်နၢ်ဟူဝဲလၢ SAC သုးကဟဲလၢသဝီပူၤ ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်ပျံၤတၢ်ဖဲလၢ SAC သုးအိၣ် လၢသဝီပူၤ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဟးဆှၣ်ကွၢ်ဝဲသဝီ ဒ်သိးအဝဲ သ့ၣ်ကဃုဝဲကျဲ လၢကဆှၢထီၣ် ဝဲတၢ်အီၣ်ဆူ တ့ပူၣ်သုးကလၢၤန့ၣ်လီၤ. ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၅၈၂) အိၣ်ဝဲဖဲ တ့ပူၣ် သုးကလၢၤ, ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်တသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် သုးလၢဟဲအိၣ်လၢသဝီပူၤတဖုန့ၣ် အအိၣ်ဟဲ ဖဲလဲၣ် န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆိက မိၣ်ဝဲလၢ SAC သုးတဖၣ်အံၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ဝဲ သုးတဖုဃီလၢအအိၣ်လၢ တၤပၠ့သဝီ, ပၢၤထံးကရူၢ်, ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ် ပူၤန့ၣ်လီၤ.
Footnotes:
[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၃ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤ ၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢ အီၤလၢ အဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲ ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.
