တၢ်ဒုးကဲထီၣ်, တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်, ဒီးတၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိး

ဖဲမုၢ်ဂီၤခီ ၅နၣ်ရံၣ် လါအီကူး ၅သီ, ၂၀၂၂နံၣ်န့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲဒၣ်လၢ ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) ဒီးထံ ကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC)  သုးအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲလၢ KNLA သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၇) ဒီး SAC  အခီၣ်သုးရ့ၣ် (IB) နီၣ်ဂံၢ် (၃၅၀) ဒီး ခီၣ် ချ့သုး ရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၂၀) အဘၢၣ်စၢၤ ဖဲသၣ်စ့းသုးကလၢာ် လၢအအိၣ်လၢ သၣ်စ့းမ့လးသ၀ီ သၣ်စ့းကရူၢ် ဆီထံးကီၢ်ဆၣ်ပူၤ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အဃိ သ၀ီဖိအိၣ်လၢ သၣ်စ့းကရူၢ်, ဆီထံးကီၢ်ဆၣ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိး၀ဲဒၣ် န့ၣ်လီၤ. ဟံၣ်ဒူၣ်ဖိထၢဖိ အနီၣ်ဂံၢ် အိၣ်၀ဲ (၁၆၆) ဒူၣ် ဒီး အါန့ၢ်ဒံး (၃၇၀) ဟံၣ်ဒူၣ်ဖိထၢဖိ လၢအအိၣ်လၢ မဲစီသ၀ီ ဒီး သၣ်စ့းမ့လးသ၀ီ, သၣ်စ့းကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. [ခီဖျိလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အဃိ သ၀ီဖိခဲလၢာ်ဃ့ၢ်ကွံာ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိတနီၤနီၤန့ၣ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.]

ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အဆၢကတီၢ် ဒီးတၢ်ဒုးကဲထီၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် SAC အခီၣ်သုးရ့ၣ် (IB) နီၣ်ဂံၢ် (၃၅၀) လၢအိၣ်လၢ တိၤသ့ၣ် ဖူအသုးကလၢၤ, တိၤသ့ၣ်ဖူသ၀ီ, ပဒဲကီကရူၢ် သုးဖိတဖၣ် ခး၀ဲကျိဖးဒိၣ်ကအိၣ်လၢအထံၣ် (၄၀)ထံၣ်ဃၣ်ဃၣ် ဒီးကျိဖးဒိၣ် ချံတနီၤနီၤလီၤတဲာ်၀ဲဆူ က---သ၀ီ, သၣ်စ့းကရူၢ်, ဆီးထံးကီၢ်ဆၣ်ပူၤ ဒီးဟံၣ်ဟးဂီၤ၀ဲဒၣ် (၅)ဖျၢၣ်, သ၀ီဖိသံ၀ဲဒၣ် (၃)ဂၤ လၢ အကျါပၣ်ဃုာ်ဖိသၣ် (၂)ဂၤ ဒီးဘၣ်ဒိ၀ဲဒၣ်သ၀ီဖိ (၅)ဂၤ န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ သ၀ီဖိအကျါတဂၤ လၢအ သးနံၣ်အိၣ် (၆၂)နံၣ် ဘ---သံ၀ဲဒၣ်တဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိလၢအဘၣ်ဒိဒီးကျိဖးဒိၣ်အက့တဖၣ်အကျါ ပၣ်ဃုာ်၀ဲဒီး ဖိသၣ် (၂)ဂၤ ဒီးလၢခံဖိသၣ် (၂)ဂၤ န့ၣ်သံကွံာ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဖိသၣ်လၢအသံကွံာ် (၂)ဂၤ န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ မီၤဆ---(၁၁နံၣ်) ဒီး မၣ် ဒ---(၄)နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ် (၂)ဂၤအံၤ ဘၣ်တၢ်လဲၤဆှၢအီၤဆူတၢ်ဆါဟံၣ်တနံၤဃီ ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ဒိတနံၤန့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိ ဘၣ်ဒိလၢအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်၀ဲ အူ အ---, အူ အ---အဖိ (၂)ဂၤလၢတၢ်တသ့ၣ်ညါအမံၤ မၣ် လ--- ဒီး မၣ် ၀--- သ့ၣ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သး၀ံၤအလီၢ်ခံ သ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်လၢသ၀ီပူၤတဘူၣ်လၢၤဘၣ် ဒီးဃ့ၢ်ကွံာ်လၢတၢ်လီၢ်အဂၤတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိလၢအအိၣ်လၢ သၣ်စ့းမ့လၣ်သ၀ီ ဒီး မဲဆီသ၀ီသ့ၣ်တဖၣ် ဃ့ၢ်အိၣ်ကဒု၀ဲဆူ ထ---သီခါဖၠၣ်လၢအအိၣ်လၢ တ---၀့ၢ် ပူၤ (ဖ---၀့ၢ်) ဒ်ပှၤလီၢ်အိကမှံဖိအသိးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂သီ ၂၀၂၂နံၣ်န့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ SAC ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၅၉၀) ဒီး ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၅၉၉) ဒီး (KNLA) သုးပာ်ဖှိၣ် သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် (၈) ဒီး သုးဒ့ (၁) ဒီး သုးဒ့ (၃) အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်၀ံၤအ လီၢ်ခံ SAC သုးဖိလၢအအိၣ်လၢ တိၤထီ, မူတၢ်လီၢ်, မူကီၢ်ဆၣ် ဒီး ယ့ၤအိစ့ၤသ၀ီ သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် ခးလီၤနါစိၤ၀ဲဒၣ်ကျိဖး ဒိၣ်ဆူ ဃ---သ၀ီ, ပီၤပံၢ်ဒၢကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ် ဒီးသ၀ီဖိအတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအလီၢ်လၢအအိၣ်လၢသ၀ီအချၢသ့ၣ်တဖၣ် စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂သီ, ၂၀၂၂နံၣ် မုၢ်ဟါလီၤ ၈း၃၀ မံးနံးအဆၢကတီၢ်န့ၣ် SAC ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၅၉၀) ခးလီၤနါစိၤ၀ဲကျိဖးဒိၣ်တဖၣ် ဒီးလီၤတဲာ်လၢ ဒီၤက---အဟံၣ်ကပၤ ဃ---သ၀ီ, ပီပံဒၢကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟံၣ်ကစၢ် ဒီၤက--- အခိၣ်သၣ်ဃံဘၣ်ဒိ၀ဲဒီးကျိဖးဒိၣ်အက့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲဘၣ်တၢ်လဲၤဆှၢအီၤဆူ ဖ---တၢ်ဆါဟံၣ် ဒီးတၢ်ဆးန့ၣ်အခိၣ်ပူၤလီၢ်သထံၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ SAC ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ သ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်က့ၤလၢအသ၀ီပူၤ တဘူၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိတနီၤနီၤအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢပှၢ်ပူၤ ဒီးတနီၤနီၤလဲၤအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢအတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်တအိၣ်လၢၤလၢအသ၀ီပူၤဘၣ်သနာ်က့ အ၀ဲသ့ၣ်ပျံၤဒံးဒၣ် SAC အတၢ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်ဒံးန့ၣ်လီၤ.

ကဘီယူၤခးလီၤတၢ်

ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၄သီ, ၂၀၂၂နံၣ် မုၢ်ဟါလီၤ ၃း၀၀ ဒီး ၄း၀၀ နၣ်ရံၣ် အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် SAC သုးဖိလၢအဟဲက့ၤလီၤလၢ သုး က့ (၅) (မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်) တဖၣ် ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး KNLA သုးဖိ ဖဲကွံလါကရူၢ်, လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ် ဒီးတၢ်ဒုးကဲထီၣ်၀ဲဖဲအဘူးဒီး လၢၢ်၀ါသ၀ီ, ဆီထံးကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်တနံၤန့ၣ် SACသုးဖိလၢတၢ်တသ့ၣ်ညါအသုးထံးတဖၣ် ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ် (တၢ်တသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်နီၣ်ဂံၢ်) ဒီး SAC ကဘီယူၤဒုးသုး (၂)ဘ့ၣ် ဟဲဆှၣ်ကွၢ်တၢ်ဒီးခးလီၤတၢ်လၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အလီၢ်အခိၣ်အဃၢၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကဘီယူၤခးလီၤတၢ် (၃)ဘျီ ဖဲတၢ်ကဲ ထီၣ်သးတနံၤန့ၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲကဘီယူၤခးလီၤတၢ်အခီၣ်ထံးခံဘျီန့ၣ် SAC ကဘီယူၤဒုးသုး ခးလီၤ၀ဲတၢ်လၢ ကျိစဲးသ့ၣ်တဖၣ် ဒီး လၢအလီၢ်ခံတဘျီ(သၢဘျီတဘျီ)န့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ကွံာ်လီၤ၀ဲဒၣ်ကျိဖးဒိၣ်ချံ [bombs] သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC ကဘီယူၤ ဒုးသုး ဟဲဆှၣ်ကွၢ်၀ဲဒၣ်တၢ်ခဲအံၤခဲအံၤဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သး၀ံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.

အဒိ SAC ကဘီယူၤဒုးသုး ဟဲကွၢ်သမံသမိး၀ဲတၢ်လီၢ်ခံသီ ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၄သီ ဒီး ၁၅သီ အနံၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အ ဃိ သ၀ီဖိလၢအအိၣ်လၢ င---ဒီး သ---သ၀ီသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်က့ၤလၢအသ၀ီပူၤတဘူၣ်လၢၤဘၣ် ဒီးဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်၀ဲလၢပှၢ်ပူၤ န့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်က့ၤဆူအသ၀ီတဘျီတဘျီဒ်သိးဒီ ကက့ၤကွၢ်က့ၤအတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအအိၣ်တ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပိာ်မုၣ်ဒီးဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တက့ၤပိာ်အ၀ဲသ့ၣ်အခံလၢသ၀ီပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟံၣ်ဒူၣ်အိၣ်၀ဲ (၃၇)ဒူၣ် ပှၤသ၀ီဖိအိၣ်၀ဲအါန့ၢ် (၁၉၁)ဂၤ လၢ င---သ၀ီပူၤန့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိလၢ သ---သ၀ီ ဒီးကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ်နၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ မ့ၢ်ပၣ်ဃုာ် န့ၣ် ပှၤကအိၣ်၀ဲအါန့ၢ်ဒံး (၁၀၀၀)ဂၤ [င---သ၀ီ ဒီးသ--သ၀ီ] န့ၣ်လီၤ. [ပှၤသ၀ီဖိတနီၤနီၤဃ့ၢ်ဆူသ၀ီအဂၤတဖၣ် မ့တမ့ၢ် ဃ့ၢ်အိၣ်ခူသူၣ်လၢမုၢ်နၤခီ ဒီးဟဲက့ၤလၢမုၢ်ဆါခီသနာ်က့ ပှၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်တဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးခဲလၢာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.]

သ၀ီဖိလၢအအိၣ်လၢ န---သ၀ီ, ကွံလါကရူၢ်, လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်လၢအသ၀ီပူၤ [ခီဖျိကဘီယူၤ ခးလီၤတၢ်] ဒီးတနီၤနီၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုလၢ င---ကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤသ၀ီဖိတနီၤနီၤ စးထီၣ်ဃ့ၢ်ကွံာ် ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၇သီ, ၂၀၂၂နံၣ် ဒီး သ၀ီဖိတနီၤနီၤ စးထီၣ်ဃ့ၢ်လၢ လါစဲးပထံဘၢၣ် ၁၄သီ, ၂၀၂၂နံၣ် လံၤလံၤလံန့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိလၢဃ့ၢ်အိၣ်လၢပှၢ် ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအါမးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်အဃိ [ဖဲတၢ်ကွဲးလံာ်အံၤအဆၢကတီၢ်] သ၀ီဖိလၢဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကသူၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်ကဒုအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. အါဒၣ် တက့ၢ် သ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်၀ဲပှၤထူစံာ်ထူပှဲၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီအဂီၢ်န့ၣ်ကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ကီတၢ်ခဲ ဖးဒိၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ် ခီဖျိလၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီသ့ၣ်တဖၣ်အပှ့ၤဒိၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိတနီၤနီၤဘုၣ်၀ဲဆၣ်ဖိကီၢ် ဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢကဘၣ်ကွၢ်ထွဲ၀ဲဒၣ် ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ခီဖျိလၢတၢ်အိၣ်သးလၢတကတီၢ်အံၤအဃိ အ၀ဲသ့ၣ်ကက့ၤကွၢ်ထွဲ က့ၤအတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢသ၀ီပူၤသ့ၣ်တဖၣ်တသ့လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်မၤဟးဂီၤကွံာ်၀ဲအ၀ဲ သ့ၣ်တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကဆဲးမၤလိတၢ်လၢပှၢ်ပူၤ မ့ၢ်လၢအ၀ဲ သ့ၣ်ကၠိတၢ်ပီးတၢ်လီသ့ၣ်တဖၣ်တအိၣ်ဘၣ် ဒီးတဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ [တၢ်ကရၢကရိလၢတၢ်ချၢတဖၣ်] နီတမံၤ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. [ဖဲ လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၀၂၂နံၣ် ဘူးကလၢၤ] SAC သုးတဖု [အိၣ်ဟဲက့ၤလၢ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်] အိၣ်ဒံးဒၣ် [ဟး၀့ၤ ၀ီၤခိးတၢ်] လၢတၢ်လီၢ်လၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အလီၢ် ဖဲကွံလါကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲက့ၤဆူအ၀ဲသ့ၣ်သ၀ီပူၤတ ဘူၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. [ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ် သ၀ီဖိတနီၤနီၤမ့ၢ်အိၣ်ဒံးလၢ အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအလီၢ်လၢအ အိၣ်လၢသ၀ီချၢသနာ်က့ အါဒၣ်တက့ၢ်သ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲက့ၤအိၣ်ကဒါက့ၤလၢသ၀ီပူၤလံန့ၣ်လီၤ.]

တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့

ခီဖျိလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ် ဒီးကဘီယူၤခးလီၤတၢ်အဃိ င---တီၤခၢၣ်သးကၠိ, သ---တီၤဖုၣ်ကၠိ ဒီးချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကၠူနယၢၣ် ခီလ့ၣ်ကၠိ (KJC) လၢ၀---သ၀ီ, လၢၢ်၀ါကရူၢ်ပူၤ ကၠိတဖၣ်အံၤဘၣ်ကးတံာ်ကွံာ်၀ဲဒၣ် မ့ၢ်လၢပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်ထီၣ်က့ၤကၠိတ ဘူၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ င---တီၤခၢၣ်သးကၠိန့ၣ် ပှၤကၠိဖိအိၣ်၀ဲ (၁၉၇)ဂၤ ဒီး သရၣ်သရၣ်မုၣ် အိၣ်၀ဲ (၁၁)ဂၤ သနာ်က့ပှၤ ကၠိဖိအိၣ်၀ဲ (၁၅၀)ဂၤ လၢချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကၠူနယၢၣ်ခီလ့ၣ်ကၠိ (KJC) န့ၣ်လီၤ. ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်ထီၣ်ကၠိဒီးမၤလိတၢ်တဘူၣ် လၢၤဘၣ် မ့ၢ်လၢ SAC ကဘီယူၤဒုးသုး ဟဲဆှၣ်ကွၢ်တၢ်ဘူးကအိၣ်လၢကိးမုၢ်နံၤဒဲးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. [ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၃နံၣ် န့ၣ် င---တီၤခၢၣ်သးကၠိ ဒီး သ---တီၤဖုၣ်ကၠိ တဖၣ်ကးတံာ်ဒံး၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. KJC ကၠိတခီအိးထီၣ်က့ၤ၀ဲဒၣ်လံန့ၣ် လီၤ.]