တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

တစုကဝဲၤလီၢ်လံၤ ပိၢ်ဖးဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအါမး 

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါယူၤလံ ၂၁ သီႇ ၂၀၂၀ နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီႇ ကရူၢ်ႇ ကီၢ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ရ့ၣ်)

သံၣ်ဝါပူၤသဝီႇ သံၣ်ဝါပူၤကရူၢ်ႇ တန့ဆါကီၢ်ဆၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤသ ---

စီၤခ---

စီၤပ---

စီၤမ---

သးနံၣ်

၁၂

၁၀

၁၀

၁၂

မုၣ်ခွါ 

ခွါ

ခွါ

ခွါ

ခွါ

ကလုာ်

ကညီ

ကညီ

ကညီ

ကညီ

ဖိသၣ်

ဖိသၣ်

ဖိသၣ်

ဖိသၣ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

ကၠိဖိ

သ၀ီဖိ

သ၀ီဖိ

သ၀ီဖိ

သံၣ်၀ါပူၤသ၀ီ

သံၣ်၀ါပူၤသ၀ီ

သံၣ်၀ါပူၤသ၀ီ

သံၣ်၀ါပူၤသ၀ီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

KHRG အၦၤမၤတၢ်ဖိ မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး တန့ဆါကီၢ်ဆၣ် တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ မူဒါခိၣ် ပဒိၣ်စီၤဆၢထံၣ်န့ၢ်သီ လၢကညီကူၣ်သ့ၣ်ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤ (KECD), ဃုာ်ဒီးကၠိသရၣ်လၢ သံၣ်ဝါပူၤတဂၤ ဒီးဖိသၣ်လၢ အဘၣ်ဒိအကျါတဂၤ အမိၢ်န့ၣ်လီၤ. 

KHRG ပျီပူၤၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ် သံကွၢ်သံဒိးအါထီၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢ သံၣ်ဝါပူၤကရူၢ်ခိၣ်အအိၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ၦၤဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ လဲၤဃုထံၣ်န့ၢ် ဖိသၣ်လၢအဘၣ်ဒိတဖၣ် ဒီးလဲၤဆှၢအီၤဆူ တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ဖဲလါယူၤလံ ၂ဝသီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤဖိသၣ်ခံဂၤ ထံၣ်န့ၢ်စုကဝဲၤပီးလီလီၢ်လံၤတခါ လၢတၢ်သူၣ်တၢ် ဖျးဟီၣ်ကဝီၤတတီၤအပူၤ ဘူးဒီး မဲၢ်ပျဲၤထံကျိႇ သံၣ်ဝါပူၤသဝီႇ သံၣ်ဝါပူၤကရူၢ်ႇ တန့ဆါကီၢ်ဆၣ်ႇ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်လၢအကျါတဂၤ ထၢထီၣ်န့ၢ်ဝဲစုကဝဲၤပီးလီတခါအံၤ ဒီး ဖိသၣ်အဂၤတဂၤတခီ ဟံးန့ၢ်ဒီးတၢၤကွံာ်အီၤလၢအယံၤန့ၣ်လီၤ. လၢခံတနံၤ ဖဲမုၢ်ဆါခီ ကၠိပျၢ်အဆၢကတီၢ်ႇ လီၢ်ကဝီၤ ကၠိဖိတဂၤ လၢအမံၤမ့ၢ် စီၤသ---န့ၣ် လဲၤဆူဖိသၣ်လၢအကွၢ်ကျီၢ်သၢဂၤ (စီၤခ---, စီၤပ--- ဒီး စီၤမ---)အအိၣ် ဒီးလိာ်ကွဲသကိးဝဲဖဲ အဘူးဒီးစုကဝဲၤပီးလီလီၢ်လံၤလၢတၢ်တၢၤကွံာ်အီၤတခါန့ၣ်အလီၢ်လီၤ. ဖိသၣ်လၢအကျါတဂၤ စီၤပ--- န့ၣ် လဲၤထၢထီၣ်န့ၢ်စုကဝဲၤပီးလီလီၢ်လံၤတခါအံၤ မ့ၢ်လၢအထံၣ်ထွဲဝဲသကိးတဂၤ တၢၤကွံာ်အီၤ ဖဲအပူၤကွံာ်တနံၤန့ၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအဝဲဟ့ၣ်လီၤစီၤသ--- န့ၣ်လီၤ. 

ဖိသၣ်လွံၢ်ဂၤအိၣ်ဝးတရံးဝဲ စုကဝဲၤပီးလီလီၢ်လံၤတခါအံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် စီၤသ--- ဒိကွၢ်ဝဲ စုကဝဲၤပီးလီ လီၢ်လံၤတခါအံၤဒီး လၢၢ်အဃိ တၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဝဲတဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကိးဂၤဒဲးဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးႇ အါတက့ၢ်ဖဲအခိၣ်သၣ်ဃံႇ အခီၣ်ႇ အစုဒီးအသးနါၦၢ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး နးကတၢၢ်မ့ၢ်ဝဲ စီၤသ--- န့ၣ်လီၤ. အစုထွဲတကပၤ ထီၣ်တဲာ်ကွံာ်ဖဲတၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. 

သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် နၢ်ဟူဝဲတၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အသီၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ၦၤဃုအီၣ်ညၣ်တဖၣ် မၤပိၢ်ဖးတၢ် ဖဲထံကျိပူၤန့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တလဲၤဆူတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်ဘၣ်. လၢခံကတၢၢ် ဖိသၣ်လၢအဘၣ်ဒိအကျါတဂၤ ဟဲက့ၤဃ့ၢ်ကိးဃ့တၢ်မၤစၢၤ ဆူသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤ ကၠိသရၣ်စီၤဘျဲၣ်ခုၣ် တဲဖျါဝဲလၢ ''ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဆၢကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဖဲကၠိပျၢ်မုၢ်ထူၣ်အခါလီၤ. ယက့ၤလၢဟံၣ်ဒီးယအီၣ်မုၢ် ဆါခီတၢ်အီၣ်အခါ ယနၢ်ဟူတၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်သီၣ်န့ၣ်လီၤ. (...) ယဆိကမိၣ်လၢ ၦၤဟးမၤအီၣ်ညၣ်လၢ မ့ၣ်ပိၢ် (ၦၤလၢသဝီပူၤတနီၤ မၤတ့ၢ်ဝဲဒ်အံၤ) န့ၣ်လီၤ.'' 

ဖဲသဝီဖိတဖၣ် သ့ၣ်ညါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်တဘျီဃီႇ အဝဲသ့ၣ်လဲၤဃ့ၢ်ဆူ တၢ်ကဲထီၣ်သး အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤသ--- အမိၢ်တဲဝဲႇ ''ယလူၤကိးစိယဖိခွါ ''ဖိခွါႇ ဖိခွါ'' ဘၣ်ဆၣ်အဝဲကိးဆၢယၤတကဲလၢၤဘၣ် မ့ၢ်လၢ အဝဲဘၣ်ဒိဖးနးညါအဃိလီၤ. (...) ဖဲပထံၣ်အဝဲသ့ၣ် (ဖိသၣ်ဘၣ်ဒိတဖၣ်) န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် လီၤဃံာ်မံနီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်လိၤ ဖဲထံကျိကပၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဲဆၢၦၤတၢ်တကဲနီတဂၤလၢၤဘၣ်.'' 

ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤန့ၣ်, လီၢ်ကဝီၤကရူၢ်ခိၣ်ဒီး ဖိသၣ်အမိၢ်အပၢ်တဖၣ် လဲၤဆှၢဖိသၣ်တဖၣ်အံၤဆူ သံၣ်ဝါ ပူၤတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဆူၣ်ချ့ၦၤမၤတၢ်ဖိဖဲန့ၣ်တဖၣ် ကူစါတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် ဒ်အံၤတသ့ဘၣ်အဃိႇ ဆှၢထီၣ်ကဒီး ဖိသၣ်လွံၢ်ဂၤအံၤဆူ ဝ့ၢ်ရၤမတံတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံကတၢၢ် စီၤသ--- န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆှၢထီၣ်ကဒီးအီၤဆူ ဝ့ၢ်မဲၢ်ဆီးတၢ်ဆါဟံၣ်ဖးဒိၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနးမး အဃိန့ၣ်လီၤ. အစုလၢဘၣ်ဒိတကပၤ ဘၣ်တၢ်ဒီၣ်တူာ်ကွံအီၤတကူာ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကရၢကရိလၢအရဲၣ်ကျဲၤဆှၢထီၣ် စီၤသ--- ဆူ ဝ့ၢ်မဲၢ်ဆီတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ KECD ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ် အိၣ်ချ့ကရၢအဂၤတဖုန့ၣ်လီၤ. KHRG တၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်အပူၤ တၢ်ပာ်ဖျါဝဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီးဘ့ၣ် နီၣ်ဂာ်တဲာ်ဂီၤ ကမံးတံာ် (ICRC) ဟ့ၣ်လီၤန့ၢ်ဝဲ ကယဲၢ်တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ လၢၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်လွံၢ်ဂၤ အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

စီၤသ--- အမိၢ်ဒီး အသရၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်န့ၢ်အဂီၢ်လၢ ကက့ၤအိၣ်မူက့ၤ လၢၦၤတဝၢအပူၤ ဒ်လဲၣ်ႇ ဒီးဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ဖိသၣ်အံၤ ကတူၢ်ဘၣ်တၢ်လဲၤကပာ် မ့တမ့ၢ်တၢ်ကွၢ်တလီၤ မ့ၢ်လၢအစုတခီ တအိၣ်လၢာ် ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. စီၤသ--- တဲဖျါထီၣ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢ မ့ၢ်အဝဲကွဲးလံာ် ဒီးမၤလိမၤဒိးတၢ်ကသ့ဒံးဧါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အသရၣ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢ ''နကွဲးလံာ်သ့ဒံးဒါခီႇ ကွၢ်ယၤအံၤႇ ယစုတဂ့ၤဘၣ် (အစုတအိၣ်လၢၤဘၣ်တကပၤ) ဘၣ်ဆၣ် ယကွဲးလံာ်သ့ဒံး, အဃိတလိၣ် သူၣ်အံၣ်သးဆံးဘၣ်.''

စီၤဟ--- အမိၢ်လၢအမ့ၢ် မုၣ်ကမဲတဂၤအံၤ တဲဖျါဝဲလၢႇ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့မ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ကမၤစၢၤအဖိခွါ  ဒ်သိးကလဲၤခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲခါဆူညါတဖၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲကဲထီၣ်လံ ၦၤက့ၢ်ဂီၤတလၢၦဲၤဘၣ် အဃိန့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤႇ အကျိၣ်စ့တအိၣ်လၢ ကဆီၣ်ထွဲအဖိခွါအံၤ လၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဘၣ်ႇ ''ယဖိခွါအက့ၢ်ဂီၤမ့တလၢၦဲၤဘၣ်ဆၣ်ႇ ယအဲၣ်ဒိးလၢ အကမၤလိဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လီၤ. ၦၤဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအီၤလၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တကပၤ မ့အိၣ်ဒု, အတၢ်အိၣ်မူခါဆူညါ ကဂ့ၤဒိၣ်လီၤ.''

လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် သံၣ်ဝါပူၤသဝီဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ၦဲၤတဖၣ် မၤလိဘၣ် မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တၢ်သိၣ်လိ (MRE) ကစီဒီ ဒီးလၢ ကၠိဒူၣ်ကပၤစ့ၢ်ကီး တၢ်ကျးလီၤဝဲ လံာ်တယၢ် လၢအဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃး မ့ၣ်ပိၢ်တၢ် လီၤဘၣ်ယိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖိသၣ်လၢ အဘၣ်ဒိလွံၢ်ဂၤအံၤ တဲဘၣ်ဒူသဝီဖိလၢ တၢ်စုကဝဲၤပီးလီလီၢ်လံၤ လၢအဝဲသ့ၣ် ထံၣ်န့ၢ်ဝဲအံၤ တလီၤဂာ်ဒီး စုကဝဲၤပီးလီလီၢ်လံၤ လၢအထံၣ်ဘၣ်တ့ၢ်ဝဲ (လၢလံာ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ် ညါတၢ်ဂီၤအပူၤ မ့တမ့ၢ် လၢသုးဖိတဖၣ်စိာ်အီၤ) တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်တဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ အကွၢ်ဝဲလီၤဂာ် လၢခိၣ်မီာ်အခံအဃိ အဲၣ်ဒိးကွၢ်ထံကွၢ်ဆးဝဲန့ၣ်လီၤ. 

စုကဝဲၤပီးလီလီၢ်လံၤလၢအပိၢ်ဖးထီၣ်တခါအံၤ မ့ၢ်စုကဝဲၤဖဲလဲၣ်တကလုာ်လဲၣ်န့ၣ် ၦၤတသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်နီ တဂၤဘၣ်.  ဖဲတၢ်ဒုးနဲၣ် ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်လၢ စုကဝဲၤပီးလီလီၢ်လံၤတဖၣ်အဂီၤ အခါ အဝဲသ့ၣ် တဲဖျါတၢ်ဂ့ၢ်အဖီခိၣ် တန့ဆါကီၢ်ဆၣ် ကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤခိၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ စုကဝဲၤပီးလီအံၤမ့ၢ် စုမ့ၣ်ပိၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖိသၣ်လၢ အဘၣ်ဒိအကျါတဂၤ အမိၢ်ဒီး ၦၤစံးဆၢတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်အဂၤခံဂၤ ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ KHRG ကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.