တၢ်ကတိၤလၢညါ

ပျီပူၤတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤ ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) ပျီပူၤ ၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ် ကစီၣ်တဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်တ့ၢ်ဝဲ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးဖဲ လါယနူၤအါရံၤ တုၤလါယူၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အ ကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

ကီၢ်ပယီၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ထံၣ်န့ၢ် ခိရိနၣ် (COVID-19) တၢ်ဆါ[1]  လၢကီၢ်ပူၤအဆိကတၢၢ် ဖဲလါမးၡး ၂၃ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဆၣ် တုၤလၢလါအ့ဖြ့ၣ်ထီၣ်တဝာ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ် (ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တကပၤ) တပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤတၢ်ဘျၢ လီၤတံၢ်လီၤ ဆဲးဘၣ်ဃး တၢ်ပတုာ်တၢ်ဟးထီၣ်က့ၤလီၤန့ၣ်ဘၣ်. တၢ်တြီဃာ်တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအိၣ်ဝဲ လၢဟီၣ်ကဝီၤ တဖၣ်အပူၤအဃိႇ စးထီၣ်ဖဲ လါမ့ၤထီၣ်သီ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် KHRG မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခီဖျိ လီတဲစိတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး သဝီဖိမ့ၢ်ဂ့ၤ သဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အကတီၢ်ႇ တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်ထံၣ်န့ၢ် ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအဂ့ၢ်စှၤခါဖဲ KHRG ဟူးဂဲၤဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤပာ်ဖျါဝဲလၢခိခိၣ်လီၢ်ကဝီၤ တဖၣ်အပူၤ တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အကျိၤအကျဲအံၤ တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘး ဒ်အပတီၢ်ဒၣ်ဝဲအသိးကစီဒီန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါအီၤတဖၣ်အပူၤပာ်ဖျါဝဲ တၢ်လဲလိာ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲတနီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါအကျိၤအကျဲ ဒီးတၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကျဲတဖၣ် လီၤဆီလိာ်အသး လၢကီၢ်ရ့ၣ်နွံဘ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကျိၤကျဲလီၤဆီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဟဲခီဖျိအသးလၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤ တၢ်ပၢတၢ်ဆှၢဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးက့ၢ်ဂီၤ ဃါဃုာ်အသးလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီး ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤကရၢ (EAOs) တဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤအဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖ့ၣ်ဆၢလၢ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရၢတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤအံၤ ဒုးအါထီၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ်အဃိႇ အလီၢ်အိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ကရၢသဘျ့တဖၣ် ကဘၣ်မၤဆူၣ်ထီၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်မၤစၢၤတဖၣ် ဒ်သိးဒီးဒူဖိသဝီဖိခဲလၢာ်ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်လၢအလိၣ်ဘၣ်ဝဲ လၢကဒီသဒၢလီၤအနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. အလီၢ်အိၣ် စ့ၢ်ကီးဝဲနီၢ်နီၢ်လၢ တၢ်ကဆီၣ်ထွဲဆူၣ်ချ့ၦၤမၤတၢ်ဖိဒီး ကရၢသဘျ့တဖၣ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ လၢတၢ်တုၤအိၣ်မၤစၢၤလီၢ် ကဝီၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ အတၢ်ကီတၢ်နးကတီၢ်အံၤ အိၣ်ဒံးယံာ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒံး အါလၢဒူဖိသဝီဖိလၢ အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတအိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤတဖၣ်န့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဆူညါမ့ၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်သၢပျၢၤန့ၣ် တၢ်ဃံးတၢ်စ့ၤကအါထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ် ဒီးကဆီၣ်သနံး လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်လၢက ဘှါၡဲတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီ ခီဖျိကျဲလၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ဖဲတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်ဒီတကတီၢ်ညါအပူၤ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဆူၣ်ဒံးဝဲလၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ် ကလံၤထံးဒီတဘ့ၣ်ညါအပူၤႇ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဆှၢထီၣ်ဒံးဝဲသုးမုၢ်သံၣ်ဘိႇ တၢ်စုကဝဲၤဒီးကျိချံမျိာ်သၣ်တဖၣ်ဆူ အသုးကလၢၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဟူးဂဲၤမၤဒံးဝဲ တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲမုၢ်ကျဲဘိတဖၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် လၢမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ ဖဲလၢလီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်ဒီး ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်-KNU) ပဒိၣ်တဖၣ်ထီဒါအတၢ်ဖံးတၢ်မၤအံၤတဖၣ်ဒၣ်လဲာ် စုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲအဘျီတဖၣ်အဘျီလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒီး ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်အံၤ မၤဘၣ်ဒိလီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်အတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤသဘျ့ဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဒၣ်လဲာ် ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢလီၢ်ကဝီၤတနီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးခးလီၤဝဲ ကျိချံမျိာ်သၣ်လၢအကယၤတဖၣ်ဆူဒူသဝီအပူၤ ဒီးတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ်အပူၤႇ ခးစ့ၢ်ကီးဝဲ ကမျၢၢ်ဖိဒီးၦၤတဝၢသ့ၣ်ၦၢ်တဖၣ်အဃိ မၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအလီၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသး သမူအကျဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလီၤၦီၢ် ခိရိနၣ်တၢ်သမံသမိးတၢ်ဆါအတြဲၤတဖၣ်အဃိ တၢ်ဒုးစဲးပြဲးတဖၣ်ကဲထီၣ်တ့ၢ်ဝဲႇ ဒီးလၢန့ၣ်အမဲာ်ညါႇ ခိရိနၣ်တၢ်ဆါဒီတကတီၢ်ညါအံၤ မၤဘၣ်ဒိသုးဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအိၣ်တုၤ အသကွီၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် တအိၣ်ဖျါၡဲစ့ၢ်ကီးဘၣ်. 

KNLA  ဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် မၤပယွဲထီဒါ တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးလၢထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အလံာ်ဃံးဃာ်(NCA)[2]  ခီဖျိတၢ်ဆီလီၤဒံးဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တဖၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် လၢမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲ လါယနူၤအါရံၤ တုၤလါယူၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤႇ KHRG မၤနီၣ်မၤဃါတ့ၢ်ဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးဘၣ်ဃးဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အဂ့ၢ် အိၣ်ဝဲလွံၢ်ခါ လၢကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လဲၤခီဖျိဘၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်အံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သံတၢ်ၦၢ် လၢၦၤတဂၤ ဒီးမၤဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးၦၤသၢဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အါတက့ၢ်အပူၤႇ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်အဟီၣ်ကဝီၤကစီဒီ ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဟးထီၣ်ဟးလီၤဝဲလၢ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤ လၢအတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးခိၣ်နၢ်ဒ်အမ့ၢ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီး ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ် အတၢ်သးအိၣ်ပတုာ်ကွံာ်တၢ်စူးကါဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တအိၣ်ဘၣ်အဖီခိၣ်ႇ ဒီးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လၢ တၢ်ကၡဲပျီ မၤဟးဂီၤကွံာ် ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိ နံၣ်လၢကဟဲဆူညါစ့ၢ်ကီး ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အံၤ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဒံး တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးဃါမနၤလၢ ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်ဃုလါအံၤအတီၢ်ပူၤ KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး သွံၣ်ထံးတၢ်မၤပယွဲအဂ့ၢ် ၄ ခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအကျါသၢခါအပူၤ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်မ့ၢ်ဝဲ ဖိသၣ်တဖၣ်ဒီး တခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပိာ်မုၣ်ဖၢစၢ်လၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ၦဲၤတဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မူးတၢ်ရၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အါတက့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဘှါၡဲအီၤလၢဒူသဝီ ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်ႇ ဒီးလၢတၢ်ဂ့ၢ်တခါစုာ်စုာ်အပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤဝံၤမၤတဲာ်က့ၤတၢ်ဂ့ၢ်လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်မ့ၣ် ဒ်သဲစးအကျိၤအကျဲအသိးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးခိခိၣ်ဒူသဝီတဖၣ်အပူၤ တၢ်သူညီနုၢ်ကျိၤကျဲ ဒ်အံၤတဖၣ်ႇ ဒီးတၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်တြီမၤတံာ်တာ်လၢ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤတၢ်တီတၢ်တြၢ်ဒီး တၢ်မၤဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးက့ၤတၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်မူးတၢ်ရၢ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပၢၤကီၢ်တဖၣ် ဘှါၡဲအီၤဒ်သဲစးတၢ်ဘျၢအိၣ်အသိးတခီႇ တၢ်ဃိထံတၢ်မူး တၢ်ရၢ်အကျဲတအိၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါဘၣ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်ဝံတၢ်ယိးဃၢ လၢၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အဂီၢ်ႇ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ကျိၣ်စ့တအိၣ်လၢၦဲၤလၢ ကဟ့ၣ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအဘူးအလဲ လၢအကစၢ်ဂီၢ်ဒီး ၦၤထံၣ်ထွဲတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်အဃိႇ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဟူးဂဲၤတုၤလီၤတီၤလီၤ လၢတၢ်လိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

လၢခံကတၢၢ်ႇ KHRG မၤနီၣ်မၤဃါဘၣ်ဃး သုးဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ် အတၢ်မၤပယွဲလၢလီၢ်ကဝီၤအပူၤ လၢအကဲထီၣ်တ့ၢ်အသး ဖဲဃုလါအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဒီး တၢ်မၤသံႇ တၢ်မၤဟးဂီၤတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဒီးတၢ် ဟံးဆူၣ်န့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ် ခီဖျိကီၢ်ပယီၤဘံၣ်ဘၢသုးမုၢ်တဖၣ်ႇ ဃုာ်ဒီးတၢ်ထၢဆူၣ်ဖိသၣ်သုး ဒီးတၢ်ထၢန့ၢ်ဆူၣ်ခိသွဲလၢ KNU ဒီး KNLA စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိးႇ န့ဆၢၣ်တၢ်တတၢၤတနါစ့ၢ်ကီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢလီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢအါတီၤ ဒ်အမ့ၢ် ဘျံးဒဝဲၢ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ဒီး ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် လၢအဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်ထူစံာ်မၤဝဲၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

အကူာ် - ၁ တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢအဒိၣ်အမုၢ်တဖၣ် 

            (က) ခိရိနၣ် (COVID-19) တၢ်ဆါ 

တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ပာ်ဖျါအီၤဖဲ ပျီပူၤတၢ်ပာ်ဖျါအံၤအပူၤတဖၣ် ကွဲးဖှိၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး ခိရိနၣ် (COVID-19) တၢ်ဆါ အဂ့ၢ် လၢအဘၣ်တၢ်ရၤလီၤတ့ၢ်အီၤလၢ လံာ်တၢ်ကစီၣ်အဂၤတဘ့ၣ်အပူၤ ဖဲတယံာ်တမီၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်ဆါသတြိာ်အံၤ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂ့ၢ်တဘျီဃီဖဲအံၤ လၢလၢၦဲၤၦဲၤတသ့ဝဲဘၣ်အဃိႇ KHRG ကရၤလီၤဒံးဝဲ တၢ်အိၣ်သးဘၣ်ဃးဒီး ခိရိနၣ် (COVID-19) တၢ်ဆါအံၤအဂ့ၢ် ဆူညါကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲခိရိနၣ်တၢ်ဆါအံၤစးထီၣ်အသးသီသီန့ၣ်, KHRG မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ် လီၤလီၤဆီဆီဘၣ်ဃး တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤႇ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ႇ တၢ်ဒီသဒၢအကျိၤအကျဲတဖၣ်ႇ တၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဒီးတၢ်ပီးတၢ်လီလၢတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါအံၤအဂီၢ်အိၣ် ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. KHRG သးစဲဘၣ်ဃး ၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး လၢအအိၣ်ထီၣ်ခီဖျိ ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအံၤအဃိမ့ၢ်ဂ့ၤ ဒီးခီဖျိတၢ်ဒီသဒၢမၤပတုာ်ကွံာ်တၢ်ဆါအံၤ အတၢ်ရၤလီၤသး အကျိၤအကျဲအဖီခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါအံၤအကျိၤအကျဲ မၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသဝီဖိတဖၣ် အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ မ့ၢ်လၢၦၤအါဂၤလဲၤဖံးလဲၤမၤဒီး လဲၤဆူအကျီးပူၤတသ့လၢၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါအကျိၤအကျဲအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢ ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ် တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါႇ ဒီးတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်အိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ဒူသဝီတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤခီဖျိ တၢ်လူၤပိာ်မၤထွဲတၢ်ဘျၢလီၤဆီလိာ်သးအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ပဒိၣ် ဒီးၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါအဂၤတဖၣ်ခဲလၢာ် ဟူးဂဲၤလၢတၢ်တြီဆၢထီဒါ ခိရိနၣ်တၢ် ဆါအံၤအခါႇ ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲအဃိ မၤဘၣ်ဒိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢကျဲအါဘိ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဒိး န့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤႇ တၢ်ပီးတၢ်လီ ဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအကျိၤအကျဲန့ၣ်လီၤ. 

     ၁) တၢ်သ့ၣ်ညါဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ

တၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး သဝီဖိဒီးလီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်ပာ်ဖျါဝဲလၢ တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကျဲလီၤဆီလိာ်အသး လၢကီၢ်ရ့ၣ်တဘ့ၣ်ဒီးတဘ့ၣ်အဘၢၣ်စၢၤ ဒီးလၢကီၢ်ရ့ၣ်တဘ့ၣ်ဃီအပူၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. ကရၢဘၣ်ထွဲအါဖု ဒ်အမ့ၢ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ႇ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ပဒိၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ်ဆူၣ်ချ့ကရၢ (WHO), ကညီဆူၣ်ချ့မၤစၢၤဝဲၤကျိၤ (KDHW), ကညီကလုာ်ဒူၣ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ကရၢပာ်ဖှိၣ် (KEHOC), ဃုာ်ဒီးကရၢသဘျ့တဖၣ်ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကရၢတဖၣ် ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလီၤဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီးဟ့ၣ်ဝဲတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်မၤလိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီး ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် ပဒိၣ်ဟ့ၣ်ဝဲတၢ်သိၣ်လိဆူ ကီၢ်ဆၣ်ဒီးကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဝံၤဒီး ၦၤတဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤကဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဆူ ကရူၢ်ခိၣ်ဒီးသဝီသးၦၢ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ကျိၣ်စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် မၤဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးလီၢ်ကဝီၤလၢ အဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါတၢ်မၤလိဒ်အံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ႇ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်ခိၣ်နၢ် ဖဲလါမ့ၤန့ၣ်ပာ်ဖျါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်သိၣ်လိထဲကရူၢ်ယဲၢ်ဘ့ၣ်ဧိၤဒံးလီၤ. (ကရူၢ်ခဲလၢာ်အိၣ်ဝဲ ၁၇ ဘ့ၣ် ဖဲဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်အပူၤ ဒီးလၢကီၢ်ရ့ၣ်ဒီ တဘ့ၣ်အပူၤတခီအိၣ်ဝဲ ၅၅ ဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.) ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်တၢ်သိၣ်လိတန့ၢ်ဘၣ်အခါႇ ညီနုၢ်အဝဲသ့ၣ်လဲၤဝဲဆူ သဝီတဖျၢၣ်ဘၣ်တဖျၢၣ်လၢသိလ့ၣ်ဒီး ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤဝဲတၢ်ဂ့ၢ်လၢတၢ်မၤဒိၣ်တၢ်ကလုၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ တၢ်သူကျိၤကျဲဒ်အံၤတဖၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲ တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်မၤဒိၣ်တၢ်ကလုၢ်ဖဲ ကၠိဝဲဘီနီနံၤသဝီႇ ကၠိဝဲကရူၢ်ႇ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အခါႇ သဝီဖိတဖၣ်ကဘၣ်မၤမနုာ်လဲၣ်န့ၣ် တနၢ်ပၢၢ်ဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ သဝီဖိမ့ၢ်ဂုာ်ဟးထီၣ်လၢသဝီချၢန့ၣ် တၢ်ကခးသံအီၤဒၣ်လဲာ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ကျိၤကျဲလၢ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သိၣ်လိလၢနီၢ်ကစၢ်ဖဲသဝီပူၤတခီ သဝီဖိတဖၣ်သံကွၢ်တၢ်အခွဲးအယာ်အိၣ်ဝဲ ဒီးတၢ်ၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤသ့စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ခီဖျိ သဝီတနီၤတြီဝဲ ကယဲၢ်ၦၤတၢ်ချၢတဖၣ်အတၢ်ဟဲနုာ်လီၤအဃိ မ့ၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ဒူသဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ် ကဟးဟ့ၣ်တၢ်သိၣ်လိ လၢအနီၢ်ကစၢ်ဒ်န့ၣ်လီၤ. သဝီတနီၤနၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ ကဘၣ်အိၣ်စီၤစုာ်ဒီးၦၤဂၤအဃိ ဆိကမိၣ်ဆၢတဲာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်တဘၣ်တူၢ်လိာ် တၢ်သိၣ်လိတဖၣ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢအါဒၣ်တက့ၢ်လၢတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအပူၤန့ၣ် ၦၤပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးအါဂၤအဃိန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကရၢကရိတဖၣ်လၢအမ့ၢ် WHO, KDHW ဒီး KEHOC ဟူးဂဲၤဝဲအါမးလၢ တၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤဒီးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလံာ်က့ဖိတဖၣ်ႇ လံာ်ဘျးလီၤဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဒီးတၢ်ပာ်ဖျါဘၢ်နၢၣ် (Vinyls) တဖၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢတၢ် လီၢ်အါတက့ၢ်ပာ်ဖျါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲ လံာ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတဖၣ် ဘၣ်တၢ်စိးပျၤအီၤလၢသ့ၣ်ထူၣ်တဖၣ်အလိၤ လၢကျဲမုၢ်ကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဃုာ်စဲဃဲၤတၢ်ဂီၤတၢ်ဖီၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် ၦၤလၢအတသ့လံာ်သ့ လဲၢ်ဂ့ၤဂ့ၤတဖၣ်အဂီၢ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ်အဂီၢ်ကီဒံးဝဲန့ၣ်လီၤ. ကျိၤကျဲတဖၣ်အိၣ်ဝဲအါဘိဘၣ်ဆၣ် ဒူသဝီတနီၤတဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်ဃး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအံၤဘၣ်ႇ အဃိအဝဲသ့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါအီၤလၢ အ့ထၢၣ်နဲးႇ ကမျၢၢ်တၢ်ကစီၣ် ဒီးလၢတၢ်စံးတၢ်ကတိၤ ဒုးသ့ၣ်ညါလိာ်သးတဆီဘၣ်တဆီအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ခီဖျိလၢ တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကျဲဟဲအသးအါကလုာ်အဃိ လၢ KHRG တၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်တဖၣ်အပူၤ တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအဂ့ၢ် လီၤဆီလိာ်အသးန့ၣ်လီၤ. လၢဒူသဝီတနီၤအပူၤႇ ၦၤနာ်ဝဲလၢ ခိရိနၣ်တၢ်ဆါဃၢ်အံၤ တလီၤဆီလိာ်အသးဒီး တၢ်ခုၣ်ဘၣ်လိၤကိၢ်သကံပဝံ လၢအကဲထီၣ်ညီနုၢ်တဖၣ်ဘၣ်. လၢဟီၣ်ကဝီၤအါတီၤအပူၤႇ တၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တအိၣ်ဖျါထီၣ်နီတခါဘၣ်အဃိႇ ဒူသဝီဖိတဖၣ်ကသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်ဆါအံၤအသဟီၣ်အဂီၢ်ကီဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. KHRG ပျီပူၤၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်တဖၣ်ပာ်ဖျါဝဲလၢ ဒူသဝီဖိဒီးလီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ တၢ်ကဟ့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ် ဒ်သိးဒီးတၢ်ကနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်တၢ်အိၣ် သးနီၢ်နီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် တဲဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကမၤန့ၢ်သဝီဖိတဖၣ် အတၢ်လူၤပိာ်မၤထွဲ တၢ်ဒီသဒၢကျိၤကျဲအဂီၢ်ကီဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်တနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဆါအဃၢ်အံၤအဂ့ၢ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်လီၤဘၣ် ယိၣ်အဂ့ၢ် ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. 

     ၂) တၢ်ဒီသဒၢ

ဒ်တၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအသိးႇ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲဘၣ်ဃးတၢ်ဒီသဒၢအဂ့ၢ်စ့ၢ်ကီး လီၤဆီလိာ်အသးလၢကီၢ်ရ့ၣ်တဘ့ၣ် ဘၣ်တဘ့ၣ်ဒီး လၢကီၢ်ရ့ၣ်တဘ့ၣ်ဃီအပူၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်ႇ တၢ်လူၤပိာ်မၤထွဲ တၢ်ဒီသဒၢအကျိၤအကျဲ  (ဒ်အမ့ၢ်တၢ်သ့စုႇ သိးတၢ်ကးဘၢမဲာ်ႇ တၢ်ကူးဒီးကဆဲလၢစုဒုၣ်ကဆူးႇ တၢ်အိၣ်စီၤစုာ်ယံၤဒီးၦၤဂၤ) တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါအီၤအါကတၢၢ် လၢတၢ်တၢ်သိၣ်လိအပူၤဒီး ဖဲတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ကဝီၤလၢ အဒိးန့ၢ်တၢ်သိၣ်လိစှၤ မ့တမ့ၢ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်တဖၣ်တခီ သဝီဖိတဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါကျိၤကျဲလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဒိ, ဖဲတၤအုးခံသဝီႇ တၤအုးခံကရူၢ်ႇ သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ သဝီဖိတဖၣ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးဝဲကဒဲကဒဲ ဘၣ်ဃးကျိၤကျဲလၢကဒီသဒၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါကန့ၢ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤအဂီၢ်ႇ ဒီးဆၢတဲာ်ဝဲလၢ ကလူၤပိာ်မၤထွဲတၢ်သ့ကဆှီစုအကျဲ ဒီးဟီထီၣ်ကွံာ်စ့ၢ်ကီး တၢ်တတၢၤတနါလၢသဝီဂၢၤထံး လွံၢ်နၢၣ်ဒီးလၢသဝီခၢၣ်သး ဒ်ၦၤဘူးဒးဖိအလုၢ်အလၢ်တၢ်နာ်အိၣ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. လၢမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ ဟီၣ်ကဝီၤ အါတက့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် မ့တမ့ၢ်တၢ်ကရၢကရိအဂၤတဖၣ်အအိၣ်စှၤဝဲ ဒီးတနီၤတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဒၣ်လဲာ်ဘၣ်. လီၢ်ကဝီၤတဖၣ်အံၤအပူၤ အိၣ်ဒၣ်ထဲလၢ တၢ်ကျးလီၤလံာ်ဒုးသ့ၣ် ညါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢသ့ၣ်ထူၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ. ဒူသဝီဖိအါဂၤ တဲဖျါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲဝဲတၢ်ဒီသဒၢကျိၤကျဲ ဒ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအလုၢ်အလၢ် လၢအမ့ၢ်ခရံာ်ဖိႇ ဘူးဒးဖိဒီး မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်အတၢ်နာ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. 

လၢပဒိၣ်ခံဖုတၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ်အပူၤႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီး ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ပဒိၣ်ခံဖုလၢာ် ရၤလီၤဝဲတၢ်ကလုၢ်လၢ တၢ်ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲတၢ်ဒီသဒၢအကျဲအဖီခိၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ မတၤဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီး တၢ်ကဘၣ်လူၤထွဲမတၤအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဂ့ၢ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ အ--- ကရူၢ်ခိၣ်တဲဖျါဝဲလၢ ဒူသဝီခိၣ်နၢ်တနီၤ ဂ့ၢ်လိာ်လၢကလူၤပိာ်ထွဲ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အတၢ်နဲၣ်ကျဲႇ “အဝဲသ့ၣ်တဲလၢအအိၣ်လၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ပဒိၣ် အတၢ်ပၢတၢ်ဆှၢအဖီလာ်အဃိ (ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ဆှၢ) တဘၣ်ဃးဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်.”[3]  တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဒီးတၢ်နဲၣ်ကျဲလၢအဟဲလၢကရၢသဘျ့တဖၣ် ဒ်အမ့ၢ် (WHO)န့ၣ် ရၤလီၤအသးလၢလီၢ်ကဝီၤအါမး ဒီးဖျါလၢအဟ့ၣ် နီၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၢ်ဒိၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီး လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးလီၢ်ကဝီၤတဖၣ် ဒီးကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ဖဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်အိၣ်သးဘံဘူဝဲအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကတဲာ်ကတီၤဒီးဟ့ၣ်မၤစၢၤ တၢ်ဒီသဒၢအပီးအလီတဖၣ် (ဒ်အမ့ၢ်-ချါသိႇ တၢ်သ့စုလီၢ်ႇ တၢ်မၤကဆှီစုအထံႇ တၢ်ကးဘၢမဲာ်ႇ တၢ်ထိၣ်တၢ်ကိၢ်သမီမံထၢၣ်တဖၣ်) မ့ၢ်ဝဲတၢ်လိၣ်ဘၣ်အခိၣ်သ့ၣ် ဒ်သိးဒီးဒူသဝီဖိတဖၣ် ကဒီသဒၢလီၤအသး ဒ်တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအိၣ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ချါသိဒီးတၢ်မၤကဆှီစုအပီးအလီတဖၣ်အပူၤ ဖျါလၢတၢ်ဂ့ၢ်ကီ တအိၣ်ဘၣ်ႇ ဘၣ်ဆၣ်မ့မ့ၢ် တၢ်ကးဘၢမဲာ်တခီ တအိၣ်လၢဟီၣ်ကဝီၤအါဘ့ၣ်အပူၤဘၣ်. တၢ်လီၢ်တနီၤ ဒူသဝီဖိတဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကးဘၢမဲာ်ကစီဒီ, ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်တနီၤ တသူလၢၤဝဲဘၣ်ခီဖျိ တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢမ့ၢ်သိးဝဲန့ၣ် ကသါဝဲတန့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ပီးတၢ်လီလၢ ၦၤဒး(ခၠ)ဖိကရၢသဘျ့ရိဖှိၣ် (CDN) အအိၣ် ဒ်သိးဒီးကဟ့ၣ်နီၤလီၤဝဲဆူ ဒူသဝီဖိတဖၣ်အအိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ဒီးလၢကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အလီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ KDHW ဟူးဂဲၤအါမးလၢ တၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်ဒီသဒၢဒီးတၢ်မၤကွၢ်တၢ်ဆါအတၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါတဖၣ်အဂီၢ် ဒ်အမ့ၢ် (တၢ်ထိၣ်တၢ်ကိၢ် (infrared thermometers), တၢ်မၤကဆှီစုအထံႇ တၢ်ကးဘၢမဲာ်ႇ စုဖျီၣ်ဒီးခးဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်) န့ၣ်လီၤ. တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါလၢကီၢ်ရ့ၣ်အဂၤတဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ပီးတၢ်လီဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤစၢၤတဖၣ်ဟဲခီဖျိ ကျဲဖဲလဲၣ်န့ၣ် တၢ်တသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ဘၣ် (သနာ်က့ အမဲရကၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲကမံးတံာ် (ARC) ပာ်ဖျါဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် မၤသကိးတၢ်ဒီး KDHW အါမးလၢ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါအလီၢ်လၢကီၢ်ရ့ၣ်နွံဘ့ၣ်လၢာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.)[4] 

     က) တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါအလီၢ်

ဖဲတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်အကတီၢ် တၢ်တ့ထီၣ်တ့ၢ်တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါအလီၢ် ခဲလၢာ်အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ကီဒိၣ်မးလၢတၢ်ကသ့ၣ်ညါအီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ. တြဲၤသမံသမိးတၢ်တနီၤ ဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်အီၤလၢ ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါခိၣ်သ့ၣ်ဒ်အမ့ၢ် KDHW မ့တမ့ၢ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တဖၣ် ဒီးအဂၤတနီၤဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်အီၤ လၢတမ့ၢ်ဒ်ကျိၤကျဲတၢ်ဘျၢအသိး အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိးႇ တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါတဖၣ် အက့ၢ်အဂီၤလီၤဆီလိာ်သးႇ တနီၤန့ၣ် ကမျၢၢ်တဖၣ်ဟူးဂဲၤမၤသကိးဝဲ ဒီးအဂၤတခီ ဆူၣ်ချ့ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်မၤဝဲႇ မ့မ့ၢ်အဂၤတခီ ဆူၣ်ချ့ၦၤမၤတၢ်ဖိႇ ဒူသဝီဖိဒီး သုးဖိတဖၣ်ခဲလၢာ်မၤသကိးဝဲန့ၣ်လီၤ.

သုးဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲကလုာ်ကလုာ်ဘၣ်ဃးဒီး တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအါမးလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိတဖၣ် ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢတၢ်ကပတုာ်ကွံာ် တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါတဖၣ်မ့ၢ်လၢ တၢ်တဟံးန့ၢ် တၢ်ပျဲလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အအိၣ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကဲထီၣ်အသးဖဲ ဒူသထူၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ် ဒီးမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါအါဖျၢၣ်လၢ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဘၣ်တၢ်မၢန့ၢ်ဆူၣ်အီၤလၢကဆိကတီၢ် ကွံာ်တစိၢ်တလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တြဲၤသမံသမိးတၢ်ဆါလၢတၢ်ဆိကတီၢ်န့ၢ်ဆူၣ်အီၤတဖၣ်အံၤန့ၣ် ဟံးန့ၢ်တ့ၢ်တၢ်ပျဲလၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလၢၦဲၤတၢ်လိၣ်နီၢ်နီၢ်လၢဒူသဝီဖိတဖၣ် အဆူၣ်ချ့တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်အံၤ တဒီသဒၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးလၢ ကဆိကတီၢ်န့ၢ်ဆူၣ်တၢ်တစိၢ်တလီၢ်ဘၣ် တုၤဒၣ်လဲာ်တၢ်ဘၣ်လဲၤဟံးန့ၢ်တၢ်ပျဲလၢကီၢ်ပယီၤ ပဒိၣ်အအိၣ် လၢတၢ်ကစးထီၣ်ဟူးဂဲၤက့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲချၢၢ်လွံၢ်ထူၣ်ဒီး မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်အပူၤႇ တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ ကဲထီၣ်တုၤအပတီၢ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်မၤလီၤၦီၢ်ကွံာ် မ့တမ့ၢ် မၤလီၤၦီၢ်န့ၢ်ဆူၣ်ကွံာ်တြဲၤသမံသမိးတၢ်ႇ ဒီးစုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်ႇ တၢ်ဒုးစဲးပြဲးတဖၣ်ပိာ်ထွဲထီၣ်ဝဲအခံန့ၣ်လီၤ (ဘၣ်ထွဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ကွၢ်ဘၣ်ဖဲ အဆၢဖိ - ခ) အပူၤတက့ၢ်). 

ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ညီနုၢ်တြီဝဲသုးအဂၤ (လၢတမ့ၢ်ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး) တဖၣ် လၢကအိၣ်ဖဲ တြဲၤသမံသမိးတၢ် အလီၢ် ဒီးဟ့ၣ်ဝဲအခွဲးထဲလၢ ကမျၢၢ်ဒီးဆူၣ်ချ့ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကသမံသမိးတၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်လူၤပိာ်ထွဲကျိၤကျဲ ဝဲအံၤတန့ၢ်ဘၣ်အခါ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် သုးရၤလီၤအကလုၢ်လၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်အံၤ မၤပယွဲ (NCA) အတၢ်ဘျၢႇ ဒီးဒုးဆိကတီၢ်ဝဲ တြဲၤသမံသမိးတၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒူသဝီဖိလၢ ဟီၣ်ကဝီၤအါတီၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢႇ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤႇ တၢ်လိၣ်ဘၣ် လၢသုးဖိအစှၤကတၢၢ်တဂၤ ကဘၣ်ခိးစၢၤဝဲတြဲၤသမံသမိးတၢ် ဒ်သိးကမၤလီၤတံၢ်ဝဲ တၢ်လူၤပိာ်ထွဲတၢ်ဘျၢလၢ တၢ်သမံသမိးတၢ်ဆါအဂီၢ်ႇ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲ သုးဖိတဖၣ်ဒီး ပဒိၣ်ပၦၢ်တဖၣ် ဟဲလ့ၢ်လိၤခီဂာ်ကျဲအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤတနီၤတဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ တၢ်မ့ၢ်ပျဲထဲကမျၢၢ်တဖၣ်ဟူးဂဲၤကွၢ်ထွဲတြဲၤသမံသမိးတၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ အဝဲသ့ၣ်တၢ် ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတန့ဆါကီၢ်ဆၣ်ႇ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ တၢ်ကစီၣ်ဟူထီၣ်သါလီၤဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤမၤတၢ်ဖိလၢ တြဲၤသမံသမိးတၢ်အလီၢ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. “ပနၢ်ဟူလၢ ၦၤကလဲၤမၤဒၢၣ်အဝဲသ့ၣ် မ့တမ့ၢ်လဲၤ ဆဲးသံအဝဲသ့ၣ် (လၢဒီ) ညါလီၤ.'”[5] 

     ခ) တၢ်တြီတံာ်ဃာ်တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤ

ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီး ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ခံဖုလၢာ် ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ တၢ်ကတြီတံာ်ဃာ်တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤႇ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီၤဆီလိာ်သးအိၣ်ဝဲအါမးလၢ ကီၢ်ရ့ၣ်နွံဘ့ၣ်လၢာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်လၢ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ပာ်ဖျါဝဲလၢ တၢ်တြီတံာ်ဃာ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤလၢသဝီဖိတဖၣ်အဖီခိၣ်အိၣ်ဝဲတနီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢကီၢ်ရ့ၣ်အဂၤတဖၣ်အပူၤႇ တၢ်တတြီဃာ်တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဘၣ်ႇ မ့မ့ၢ်တခီ တၢ်သူဝဲကျိၤကျဲလၢအမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်လံာ်တၢ်ပျဲ လၢတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ ဒံၣ်မိၣ်ခြဲၢ်ထ့ၣ်ကညီတၢ်ဘၣ်ဘျုးဘၣ်ဖှိၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ်(DKBA) ဃ့စ့ၢ်ကီး သဝီဖိတဖၣ်လၢလံာ်တၢ်ပျဲအပှ့ၤန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲသ့ၣ်တတူၢ်လိာ်ပာ်ပနီၣ်စ့ၢ်ကီး လံာ်တၢ်ပျဲလၢအဟဲလၢကရူၢ်ခိၣ်တဖၣ်လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်ဘၣ်. ဒူသဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲစ့ ၁ႇဝဝဝ ကၠးလၢလံာ်တၢ်ပျဲတဘ့ၣ်အဂီၢ်ႇ ဒီးသူဝဲန့ၢ်ထဲတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤတနံၤအဂီၢ်ဧိၤလီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်တီၣ် ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဆူကီၢ်ဆၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အအိၣ်အဃိ မၤစှၤလီၤက့ၤဝဲလံာ်တၢ်ပျဲအပှ့ၤဖဲ ၅ဝဝ ကၠးန့ၣ်လီၤ. DKBA  တဲဝဲလၢ စ့လၢအဒိးန့ၢ်ဝဲတဖၣ်အံၤန့ၣ် သူဝဲလၢကပှ့ၤတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အလီၢ် (ဘၣ်ဆၣ်ဒီးကျိၣ်စ့တဖၣ်အံၤ တၢ်သူအီၤလၢမနုာ်အဂီၢ်လဲၣ်န့ၣ် တၢ်တသ့ၣ်ညါအီၤလီၤတံၢ်ဘၣ်). 

တၢ်တြီဃာ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤတဖၣ် မၤဘၣ်ဒိဒူဖိသဝီဖိလၢကျဲအါဘိလီၤ. ၦၤလၢအဘၣ်ဒိအါကတၢၢ်မ့ၢ်ဝဲ ၦၤမၤအီၣ်မၤ အီတနံၤဂီၢ်တနံၤဂီၢ်တဖၣ် လၢအဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢ တၢ်ဟးဆါပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤႇ ဒီးၦၤလၢအဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ လီၢ်အိၣ်လၢအဒူသဝီခိၣ်ဃၢၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်လၢအမ့ၢ် တီအူႇ မုၢ်တြီၢ်ဒီး ဒူပျာ်ယာ်တဖၣ် တဲဖျါထီၣ်ဘၣ် ဃးတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အါကတၢၢ်လီၤ. ဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ တၢ်မၤကဆှၣ်လီၤက့ၤ တၢ်တြီဃာ်တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤ မ့ၢ်လၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီအါမးအဃိန့ၣ်လီၤ. လၢဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ ဒူဖိသဝီဖိလၢအအိၣ်ဆိးဖဲ ထံဆၢကီၢ်ဆၢတဖၣ် ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်တၤတၢ်အါဒၣ်တက့ၢ်မ့ၢ် လၢအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် ၦၤကူၣ်လဲၤမၤကၤတၢ်ဖိဒီး ဘၣ်ခီလ့ၢ်လိၤဝဲကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢ ဒ်သိးကလဲၤနုာ်ပှ့ၤပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤ တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယူၤန့ၣ်, သဝီဖိတနီၤဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အီၤလၢ ကၠီၣ်တဲၣ်သုးဖိတဖၣ်ဝံၤဒီး တၢ်ဟ့ၣ်အီၤနီၢ်ခိတၢ် စံၣ်ညီၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်တြီတံာ်ဃာ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်မ့ၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ် တမၤထွဲတၢ် တြီတံာ်ဃာ်တၢ်ဘျၢဒ်သိးသိးထီဘိဘၣ်အဃိလီၤ. တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ ၦၤလၢသဝီတဖျၢၣ်အပူၤ လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤဆူ အဟီၣ်ခိၣ်တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးလီၢ်န့ၢ်ဝဲႇ ဒီးၦၤလၢအအိၣ်လၢသဝီအဂၤတဖၣ်တခီ တၢ်တဒုးလဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအီၤ ဒ်န့ၣ်ဘၣ်အဃိလီၤ. တကးဒံးဘၣ်ႇ တၢ်တြီဃာ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအံၤ တမ့ၢ်ထဲလၢအဟဲခီဖျိ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီး ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ပဒိၣ်တဖၣ်အတၢ်နဲၣ်လီၤဘၣ်. သဝီဖိလၢဟီၣ်ကဝီၤတနီၤအပူၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်တြီဃာ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအကျိၤအကျဲလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲဒီး ဒီသဒၢဒီတံာ်ဃာ်အသဝီ မ့တမ့ၢ်တြီဝဲၦၤလၢတၢ်ချၢခဲလၢာ် အတၢ်ဟဲနုာ်ဆူသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢၦၤအိၣ်ခိၣ်အိၣ်ဃၢၤတဖၣ်ဘၣ်ဟဲခီဂာ်သဝီအံၤလၢကလဲၤက့ၤဖံးမၤအဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇ လဲၤဆါတၢ်ပှ့ၤတၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤအဃိႇ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢ သဝီတဖျၢၣ်ဒီးတဖျၢၣ်အဘၢၣ်စၢၤအိၣ်ထီၣ်ဝဲတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ.

     ဂ) တၢ်ပာ်လီၤဆီၦၤ လၢတၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါအဂီၢ်

အါတက့ၢ်ဒူသဝီလၢ KHRG ပျီပူၤၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်တဖၣ်တုၤအိၣ်ဝဲအလီၢ်န့ၣ် တၢ်တ့ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဒီသဒၢတၢ်ဆါတၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ပဒိၣ်ဟ့ၣ်လီၤစဲဃဲၤတၢ်ကလုၢ်လၢ ဒူသဝီကိးဖျၢၣ်ဒဲးကဘၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်လီၤဆီၦၤအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢတၢ်ချၢတဟဲနီတမံၤဘၣ်ႇ ဒီးသဝီဖိတဖၣ် အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲရဲၣ်ကျဲၤသကိးဝဲ တၢ်တ့ထီၣ်တၢ်အိၣ်ကဒုလီၢ်ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီခဲလၢာ်ခဲဆ့လၢ ၦၤလၢအဘၣ်အိၣ်ဖဲ တၢ်ပာ်လီၤဆီအလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. ၦၤတဖၣ်လၢအဘၣ်အိၣ်ဖဲ တၢ်ပာ်လီၤဆီအလီၢ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲၦၤလၢအဟဲက့ၤ လၢထံဂုာ်ကီၢ်ဂၤ အဘူးကတၢၢ်ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ႇ ဒီးၦၤလၢအဟဲလၢဟီၣ်ကဝီၤ မ့တမ့ၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အဂၤႇ လီၤဆီဒၣ်တၢ် လၢဝ့ၢ်တကူၣ်ႇ ခီဖျိလၢတၢ်ထံၣ်န့ၢ်တ့ၢ် ခိရိနၣ်တၢ်ဆါကဲထီၣ်သးဖဲတၢ်လီၢ်တဖၣ်န့ၣ်အဃိလီၤ. တၢ်ပာ်လီၤဆီၦၤအဆၢ ကတီၢ်လီၤဆီလိာ်သးလၢဟီၣ်ကဝီၤတဘ့ၣ်ဒီးတဘ့ၣ်ႇ တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤစးထီၣ်လၢ ၁၄ သီ တုၤ ၂၈ သီန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ပာ်လီၤဆီၦၤအကျိၤကျဲအံၤ ဒုးအိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီစှၤမံၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးတနီၤအပူၤႇ ၦၤတနီၤသူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးခီဖျိလၢအဘၣ်အိၣ်လၢ တၢ်ပာ်လီၤဆီအလီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်, ၦၤသဝီဖိ လၢအဘၣ်အိၣ်ဖဲတၢ်ပာ်လီၤဆီအလီၢ်တနီၤတဲဝဲလၢ “ပဟဲက့ၤဖဲအံၤအဃိ သုမ့ပျံၤတၢ် ဘၣ်ယိၣ်တၢ်န့ၣ် ခးၦၤတခီ.”[6]  ဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ တၢ်ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပၢၤကီၢ်သုးဖိလၢအမူၤသံးတဂၤ လဲၤနုာ်လီၤဆူပိာ်မုၣ်ဖိခံဂၤ အလီၢ်မံဒၢးပူၤ ဖဲတၢ်ပာ်လီၤဆီအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖီၣ်ထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢဒၢးပူၤ ဖဲပိာ်မုၣ်ဖိခံဂၤအံၤ ကိးပသူထီၣ်အခါန့ၣ်လီၤ.[7] 

     ၃) တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်

ဖဲခိရိနၣ်တၢ်ဆါကဲထီၣ်ဝံၤတယံာ်တမီၢ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ် (ဟုသးႇ သိအီၣ်ႇ သဘ့ချံ ဒီးအံသၣ်တဖၣ်) ဆူဒူသဝီလၢအအိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်အံၤ တၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤထဲလၢ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢတၢ်ထံၣ်အီၤလၢ အလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤတဖၣ်န့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ပာ်ပနီၣ်ဆၢတဲာ် ၦၤလၢအလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤအံၤ လီၤဆီလိာ်အသးတဆံးတက့ၢ်ႇ ဘၣ်ဆၣ်အါတက့ၢ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်န့ၢ်ပၢ ဘၣ်တၢ်အိၣ်ယၢၤဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢ အဃုထၢမၤနီၣ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤတဖၣ်စရီတခီ မ့ၢ်ဝဲလီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်ႇ ဝံၤဒီးဆှၢထီၣ်ဝဲဆူပဒိၣ်ပၦၢ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ကရူၢ်ခိၣ်လၢ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဂၤပာ်ဖျါဝဲလၢ တၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤဝဲတဖၣ် သဝီဖိအီၣ်ဝဲခွံသီဒီးလၢာ်ကွံာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်အီၣ်အံၤ မ့ၢ်ဒၣ်ထဲလၢဟံၣ်ဒူၣ်ဃီထၢတနီၤအဂီၢ်အဃိ တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲတနီၤ လၢဒူသဝီတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်လၢအတအိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တၢ်ပၢဖီလာ်တဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဒၣ်လဲာ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်အံၤဘၣ်. ဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢထံကီၢ်ပဒိၣ်ဒီး တၢ်ကရၢကရိအဂၤတဖၣ်အအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. 

ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ် DKBAသုးအိၣ်ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤႇ တၢ်ဂ့ၢ်ကီအိၣ်ထီၣ်ဝဲကလုာ်ကလုာ် လၢတၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်ဆီၣ်ထွဲ မၤစၢၤအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ DKBA သုးတဖၣ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢ သဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ် ထၢဝဲကျိၣ်စ့လၢသဝီဖိဟံၣ်ဒူၣ်ဃီထၢတဖၣ်အအိၣ် ဒီးဟ့ၣ်နီၤလီၤဝဲတၢ်ဆူ သဝီဖိလၢအဂၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သးဒ့ဒီ မ့ၢ်လၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် တနၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢဘၣ်မနုၤအဃိလၢ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဟ့ၣ် ကျိၣ်စ့ဆူ DKBA အအိၣ်လၢတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအဂီၢ်လဲၣ်န့ၣ်ဘၣ်. 

တၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်လၢ တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါအီၤဖဲ ဃုလါအတီၢ်ပူၤအံၤတဖၣ် အါတက့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲ လါမ့ၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆါရၤလီၤသးသီသီအကတီၢ်ဘၣ်ဆၣ် လီၢ်ကဝီၤအါတီၤအပူၤ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ တၢ်ဂ့ၢ်ကီဟဲပၢၢ်ထီၣ်အါမးလံလၢဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်အသိးအကျါန့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဟဲနးထီၣ်ဝဲ ဘၣ်ဆၣ်တုၤခဲအံၤပဒိၣ်ပၦၢ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဆူညါလၢ ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ်တခီတအိၣ်ဒံးဘၣ်. 

     ၄) တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့

ဖဲတၢ်တြီတံာ်ဃာ်ၦၤနုာ်လီၤဟးထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ်, ကၠိအါတက့ၢ်အတၢ်မၤလိနံၣ်ကတၢၢ် ဒီးကၠိပျၢ်ဝံၤလံန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိဖဲတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်အကတီၢ် KHRG တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအံၤ မၤဘၣ်ဒိ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ တၢ်အိၣ်သးအိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်ဘၣ်. 

တၢ်ဂ့ၢ်ကီအိၣ်ဝဲတနီၤ လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒိးန့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲအပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢဟီၣ်ကဝီၤအါဘ့ၣ်အပူၤႇ တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးတအိၣ်ဘၣ်. အဃိဒူသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်လဲၤဝဲဆူတၢ်လီၢ်အယံၤ ဒ်သိးကန့ၢ်ဘၣ် ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢဟီၣ်ကဝီၤတနီၤအပူၤႇ တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢး မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆါဟံၣ်လၢအဘူးကတၢၢ်န့ၣ် အိၣ်လၢ ကီၢ်ဆၢအဝၢ်ဘးခီတကပၤႇ လၢအမ့ၢ် ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ၦၤကဟးထီၣ်ဟးလီၤ ဖဲတၢ်လိၣ်ဘၣ် ကသံၣ်ကသီတၢ်ကူစါယါဘျါအကတီၢ်ကစီဒီ ဘၣ်ဆၣ်ခီဖျိတၢ်တြီဃာ်တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအဃိ ကသံၣ်ကသီဒီး ဆူၣ်ချ့ပီးလီ လၢတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးတဖၣ်အပူၤလၢာ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဒူသဝီဖိလၢခိခိၣ်လီၢ်ကဝီၤတဖၣ်ႇ ဒီးဟီၣ်ကဝီၤ လၢတၢ်တြီဃာ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤဃံးဃံးတဖၣ် မ့ၢ်တပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်စးထီၣ်ကွၢ် ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်တ့ၢ်လံ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကမၤစၢၤ သဝီဖိတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

     (ခ) တၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒီး တၢ်ဒုးတပျီၤလၢ ၦၤဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤ

ဖဲတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်ဆၢကတီၢ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်မၤအါထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤႇ မၤဆူၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်အသုးကလၢၤတဖၣ် ဒီးဆှၢအါထီၣ်သုးဆူအတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢကလံၤစိးတကပၤ ဖဲ KNU ပာ်ပနီၣ်ဃာ်ကီၢ်ရ့ၣ် တဖၣ်အပူၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဆှၢအါထီၣ်စ့ၢ်ကီး အသုးဖိဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ် လၢအသုးကလၢၤႇ KNU ဒီး လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်တြီဝဲ တၢ်တ့ထီၣ်သုးအကျဲမုၢ်လၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်အံၤသနာ်က့ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘှီဒံးဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် KNLA အသုးဖိတဂၤ ထံၣ်ချုးဝဲဒၣ်လၢ ကီၢ်ပဒိၣ်အကဘီယူၤဖိခဲမရၢ်ဒိတၢ်ဂီၤ (Drone) တဘ့ၣ် ဒိန့ၢ်သဝီဖိတဖၣ်အစံာ်ပျီလၢခ့ပူၤကရူၢ်ႇ လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.[8]  အဝဲအံၤဒုး အိၣ်ထီၣ်တၢ်ဆိကမိၣ် လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢအဃုသ့ၣ်ညါဆိဝဲ အဝဲသ့ၣ်ဒုၣ်ဒါဟီၣ်ကဝီၤတၢ်အိၣ်သးလၢအမ့ၢ် KNU အတၢ်ပၢတၢ်ပြးအလီၢ်ႇ ဖဲလၢ NCA တၢ်ဘျၢအဆၢဒိၣ် - ၅ (က) တြီဃာ်အဝဲသ့ၣ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ဟးဝ့ၤဝီၤဒီးလဲၤတလၢက့ၤတလၢစ့ၢ်ကီး KNU အတၢ်ပၢတၢ်ပြးအလီၢ်ကျဲတဖၣ် လၢတၢ်အိၣ်သးအကလုာ်ကလုာ်ႇ ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒုးလိာ်ယၤလိာ်သးဒီး KNLA န့ၣ်လီၤ.

အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ်တၢ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲလၢ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ႇ ဖဲကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်ဟးဝ့ၤဝီၤအါထီၣ် လၢဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါ အီၤလၢ KHRG ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ ဖဲဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ် ဖဲလါမ့ၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်သးဝဲအံၤႇ ဒီးတၢ်ဒုးတပျီၤလၢအညီနုၢ်ကဲထီၣ်လၢ KNLA ဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖဲ ဖၣ်ပူၣ်-ကမးမိၣ်ကျဲလၢ တလါအံၤစ့ၢ်ကီးႇ ဒုးအိၣ်ထီၣ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီလၢ ကမျၢၢ်တဖၣ်အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ် လၢကရူၢ်တဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် မဲာ်ကျီႇ မဲးညူးႇ မဲးခူၣ်ႇ မဲးမှဲႇ ဒ့ဝါႇ ကၠီပါႇ မဲးပြံး ဒီးထံသဒီၣ်ထၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတနီၤ ခဲအံၤပျံၤတၢ်လၢကလဲၤမၤတၢ်လၢအစံာ် ပျီတဖၣ်အပူၤ လၢအအိၣ်ဘူးဒီးသိလ့ၣ်ကျဲန့ၣ်လီၤ. အဂၤတနီၤ ခူၣ်ပာ်ဃာ်ဝဲတၢ်ပူၤတဖၣ်လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အ ဂီၢ်ဒ်သိးကဟံးန့ၢ်တၢ်ဒီသဒၢလၢ တၢ်ဒုးမ့ၢ်ကဲထီၣ်လၢအဘူးဒီးသဝီအခါန့ၣ်လီၤ.  လီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢဖိတဖၣ် လဲၤမံဝဲ လၢၦၢ်ပူၤ ခီဖျိအဝဲသ့ၣ်ပျံၤဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ကဖီၣ်န့ၢ်အဝဲသ့ၣ် ဒီးကမၢဆူၣ်မၢစိး (ဝံပီၤတၤ) ဒီးကမၢ အကဲန့ၢ်ၦၤဒုးနဲၣ်ကျဲန့ၣ်လီၤ.[9] 

ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ရဲၣ်ကျဲၤကတီၤပာ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ်ဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ ဒီးဆှၢဒံးကျိချံမျိာ်သၣ်ႇ တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ် ဆူအသုးကလၢၤလၢတၢ်မဲာ်ညါလၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၤစ့ၢ်ကီးသုးတၢ်မၤလိတဖၣ်လၢ သဝီဖိတဖၣ်အတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးကရၢၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤဒီး လါအ့ဖြ့ၣ်အပူၤန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်ဆှၢသုးသိလ့ၣ် ၁၃၂ ခိၣ် ဆူအဝဲသ့ၣ်အသုးကလၢၤလၢတၢ်မဲာ်ညါႇ အါဒၣ်တၢ်တ က့ၢ်ဟဲခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်အသုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်ဖဲတီအူဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဃ့ဝဲလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိအသိလ့ၣ်တဖၣ် လၢတၢ် အိၣ်သးအကလုာ်ကလုာ် လၢကဝံစိာ်တီဆှၢဝဲန့ၢ်အသုးတၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ် ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁၅ သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပဒိၣ်သုးသိလ့ၣ် ၂၅ ခိၣ် လၢအဝံစိာ်တီဆှၢဝဲကျိချံမျိာ်သၣ်ႇ တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီး ကသ့ၣ် ၁၁၇ ဒုဃုာ်ဒီး သိလ့ၣ်ယဲၢ်ခိၣ်လၢအဝံစိာ်တီဆှၢဝဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီး သုးတၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်လဲၤဝဲ ဖဲတီအူဆူ မုၢ်ထီၣ်ချၢၣ်လာ်သုးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်တြီဃာ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤခီဖျိ ခိရိနၣ်တၢ်ဆါသတြိာ်အဆၢကတီၢ် ဒၣ်လဲာ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် မၤဒံးစ့ၢ်ကီး တၢ်တ့ထီၣ်သုးကျဲမုၢ်ကျဲဘိလၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမ့ၤ ၂၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဆှၢအါထီၣ်သိလ့ၣ်တ့ကျဲတခိၣ်ဒီး သိလ့ၣ်အဂၤခံခိၣ်လၢ အိၣ်ၦဲၤဒီးဂာ်သဝံဒၢဖးဒိၣ်တဖၣ် ဖဲတီအူဆူ ချၢၣ်လာ်ဝ့ၢ်ႇ ဝံၤဒီးအဝဲဆှၢကဒီးဝဲဆူတၢ်မဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ.[10] 

     ၁) တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢစှၤလီၤလၢမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ 
     
      က)  တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဂံၢ်ထံး - ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢအတ့ကျဲမုၢ် 

KNU ဒီးလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် တြီဝဲကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲမုၢ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လိာ် ဘှီလိာ်လၢ တီအူႇ ဒူသထူၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ဒီးမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး မၤဒံးဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီဝဲအံၤကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ဖ့ၣ်ဆၢအဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး ဒီး KNLA အဘၢၣ်စၢၤ စးထီၣ်လၢ ၂ဝ၁၈ နံၣ်ႇ ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တ့ၢ် တၢ်ဒုးတပျီၤအါဘျီလၢအပူၤကံွာ်ခံနံၣ်န့ၣ်လီၤ. KHRG မၤနီၣ်မၤဃါတ့ၢ်ဝဲ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးအတၢ်အိၣ်ဖျါဒီး တၢ်တ့ကျဲမုၢ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ် လၢမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ စးထီၣ်ဖဲလါယနူၤအါရံၤ တုၤလၢလါယူၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်ႇ လၢအမၤစှၤလီၤတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ လၢကီၢ်ဆၣ်ကိးဘ့ၣ်ဒဲး လၢအအိၣ်လၢကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. 

ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်တ့ကျဲမုၢ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတၢ်တိာ်ကျဲၤတခါ လၢအကကဲဘျုးလၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ႇ KNU ထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤမ့ၢ်ဝဲ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး အတၢ်ကူၣ်ရဲၣ်ကျဲၤတခါလၢ ကမၤလဲၢ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢကညီဟီၣ်ကဝီၤပူၤအဃိ သတးဒီးထီဒါဝဲတၢ်တ့ကျဲတၢ်တိာ်ကျဲအံၤန့ၣ်လီၤ. ဒ် KNLA အသုးခိၣ်ဖးဒိၣ်ဖဲမုၢ်တြီၢ်ပူၤတဂၤတဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “ကီၢ်ပဒိၣ်သုးသ့ၣ်တဖၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်ဘျုးလၢ ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအလံာ်ဃံးဃာ် ခီဖျိမၤအါထီၣ်တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤ ထီတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ဒ်အမ့ၢ်တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲ (...). ဝံၤဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် အတၢ်ပၢတၢ်ဆှၢတဖၣ် ညီကဒၣ်ဖိႇ ဆှၢအါထီၣ်အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်ဒီး (တ့ထီၣ်) ဝ့ၢ်အသီတဖၣ် လၢကဆှၢနုာ်ဝဲကလုာ်ဒူၣ်ဖိတဖၣ်အဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ် လၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ပၢအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ. ပထီဒါဝဲတၢ်တ့ထီၣ်ကျဲမုၢ်အံၤခီဖျိ တၢ်အံၤမၤပယွဲဝဲ လီၢ်ကဝီၤကညီကမျၢၢ်ဖိ အခွဲးအယာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.” [11]

လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး အိၣ်ကျၢၤမုဆှုထီဒါဝဲ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်အံၤႇ ဒီးကမျၢၢ်ဖိလၢ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ပူၤတဂၤ ၡဲပၠးဝဲ KHRG အသိး “တၢ်တ့ကျဲမုၢ်အံၤ မၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဝဲ ပတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်လီၢ်ကျဲတဖၣ်အဃိ ပတပျဲအဝဲသ့ၣ် (ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်) ကတ့ထီၣ်ကျဲမုၢ်အံၤဘၣ်. (...) ပဘၣ်ထီဒါအဝဲသ့ၣ်ဒ်သိးဒီးအဝဲသ့ၣ်အတၢ်သုးတၢ် ကျဲၤအံၤသုတကဲထီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ.”[12]  တၢ်တ့ကျဲမုၢ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤအံၤ မၤဟးဂီၤဝဲတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးကျီးကရၢၢ်တဖၣ်အါတ့ၢ်မးလံႇ ဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးနီၣ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အသုးကလၢၤအံၤ ဒုးကဲထီၣ်တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးႇ တၢ်တံာ်တာ်လၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ကလဲၤထီၣ်ဟးလီၤလၢ အစံာ်ပျီတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၉ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိဒီး ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤၦၤဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံ (IDP) အဂၤ ၂ဝဝ ဘျဲၣ် ဖဲလၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးလၢလၢၢ်ဒိၣ်ဝ့ၢ်ပူၤ ထီဒါဝဲကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး တၢ်တ့ကျဲမုၢ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကိးသတြီထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ တၢ်ကမၤထီၣ်ဝဲထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအလံာ်ဃံးဃာ်အံၤ လၢအအိၣ်ဒီးအကျိၤအကျဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးတၢ်ထံၣ်တုၤကွၢ်ဖျါအီၤဖျိဖျိဖျါဖျါသ့လၢကဟဲစိာ်န့ၢ်ဝဲတၢ်မုၢ်တၢ်ခုၣ်လၢအယူာ်ကၢန့ၣ်လီၤ. လၢခံတနံၤန့ၣ်, KNLA ခၢၣ်စးနွံဂၤ လၢချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ႇ တီအူဒီးမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် ထံၣ်လိာ်သးဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးလၢကလံၤထံးသုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်ခၢၣ်စးတဖၣ် ဒ်သိးကတဲသကိးဝဲဘၣ်ဃး တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲမုၢ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[13] 

ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁၅ သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိဒီး IDP တဖၣ် ကရၢကရိထီၣ်ဝဲ တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်သးလၢအ လီၤဂာ် (ဒ်အပူၤကွံာ်) လၢအံတူၢ်ထၣ် IDP ဒဲကဝီၤပူၤႇ ဒီးဖဲဘ---, စ---ထၣ်ႇ ဒီးစ---သဝီတဖၣ်ႇ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.[14] တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးအဂၤခံခါစ့ၢ်ကီး ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲ ထံလီၤသံးထၣ် ဒီးကွံတမၣ်လီၢ်ကဝီၤတဖၣ်ႇ ဖဲဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ပူၤႇ ဒီးအဂၤတခါန့ၣ် ဖဲဒ့ၣ်ဘူးနိၣ်ဟီၣ်ကဝီၤႇ လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤလဲၤပာ်ဖျါထီၣ်သးတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ထီဒါဝဲတၢ်တ့ကျဲမုၢ်ဒီး ကိးသတြီထီၣ်ဝဲလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် လၢကဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ လီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်သးတဘျီအံၤ ၦၤကညီနီၣ်ဂံၢ်ခဲလၢာ်ခဲဆ့အိၣ်ဝဲ ၃ႇ၁၅ဝ ဂၤႇ ဒီးဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢလီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်ဒီးသူၣ်က့သးၦၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[15] 

     ခ) တၢ်ဒုးတပျီၤတဖၣ်လၢ KNLA ဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤ 

ဒ် KHRG ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်အသိး တၢ်ဒုးတပျီၤတဖၣ် လၢအကဲထီၣ်တ့ၢ်အသး လၢကီၢ်ပယီၤပ ဒိၣ်သုးဒီး KNLA  တဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤ အစှၤကတၢၢ်အိၣ်ဝဲ ၂ဝ၇ ဝီ ဖဲလူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဖဲတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်ကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.[16]  တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢတၢ်ဒုးတပျီၤတဖၣ်အံၤ ဘၣ်ကဲထီၣ်သးန့ၣ် ခီဖျိလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် လဲၤတလၢက့ၤတလၢကွံာ်ဝဲ KNU အတၢ်ပၢတၢ်ပြးအလီၢ် ခီဖျိကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် အတၢ်တ့ထီၣ် ကျဲမုၢ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအဃိလီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၇ သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ်, ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးခိၣ်ဒိၣ်ဂီၢ်ဂ့ၢ် လၢခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (ခမရ=၇ဝ၈) တဂၤ အသံတ့ၢ်ဝဲခီဖျိ တၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်လၢ KNLA အသိလ့ၣ်မ့ၣ်ပိၢ် ဖဲခ့ပူၤဟီၣ်ကဝီၤႇ လူၢ် သီကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.[17] 

တၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်အံၤ ပိာ်ထွဲထီၣ်ဝဲဆူ တၢ်ခးလီၤကျိချံမျိာ်သၣ်တဖၣ်လၢ ထံဖိကီၢ်ဖိအဟီၣ်ကဝီၤပူၤလၢ ကီၢ်ပယီၤ ပဒိၣ်သုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိအတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တ ဖၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢ ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဒ်မုၢ်တြီၢ်ၦၤတဝၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီကမံးတံာ် ပာ်ဖျါတ့ၢ်ဝဲအသိးႇ တၢ်ဒုးတပျီၤတဖၣ်အံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ IDP ၂၁၃၇ ဂၤလၢမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်ႇ လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး ဖိဒံဖိသၣ်လၢ ယဲၢ်နံၣ်ဆူအဖီလာ် ၄၁၇ ဂၤန့ၣ်လီၤ.[18]  IDP တဖၣ်အံၤအါဒၣ်တၢ်တက့ၢ် စိာ်ဃုာ် ဝဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီႇ တၢ်ကူတၢ်သိးႇ ကသံၣ်ကသီဒီးဟံၣ်ဃီတၢ်ဖိတၢ်လံၤတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ် လၢလၢလီၣ်လီၣ်တန့ၢ်ဘၣ်အဃိ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးမၤန့ၢ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲတဖၣ်စှၤဒိၣ်မးလီၤ.[19] 

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် သဝီဖိခံဂၤလၢ အ---သဝီႇ လ့ဖိထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤအံၤ ဘၣ်ဒိဝဲနးနးကလဲာ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အသုးဖိ ဖဲ (ခမရ-၄ဝ၈) ခးလီၤတၢ်ဖဲ ၦၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လဲၤခူၣ်လီၤၦၤသံဖဲ ဟါခီ ၁ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ ဟဲပိာ်ထွဲထီၣ်အသး ဖဲကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (ခမရ- ၄ဝ၈) ဒီး KNLA သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၁ဝ၂ႇ သုးဒ့-၃ ခးလိာ်သးဝံၤဖဲအနံၤဝဲန့ၣ်အတီၢ်ပူၤလီၤ. ၦၤဘၣ်ဒိခံဂၤအံၤဘၣ် လဲၤထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်ႇ ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲစ့အီၣ်လိးနီတဘးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.[20]  ဒ်အကျါတဂၤပာ်ဖျါ ထီၣ်ဝဲအသိးႇ “ယထံၣ်အဝဲသ့ၣ်ခးပှၤလၢယမဲာ်လီၤ. (...) ယဆိမိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ၦၤကညီကလုာ်တမုာ် ဘၣ်. အဃိန့ၣ်အဝဲသ့ၣ်ခးၦၤသဝီဖိတဖၣ်လီၤ.”[21]  အဝဲတဲအါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်န့ၣ် အခးလီၤ ဝဲကျိဖးဒိၣ်လၢသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ.  တနံၤဃီဖဲန့ၣ်, သဝီဖိလၢအဂၤတဂၤစ့ၢ်ကီး ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်အီၤ ၃ နၣ်ရံၣ် ဒီးဘၣ် တၢ်မၤဆါပယွဲအီၤ လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးခံဂၤန့ၣ်လီၤ.[22] 

ဒ် KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအသိးႇ ဖဲတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်ခး လီၤဝဲကျိဖးဒိၣ်ချံအိၣ်ဝဲအစှၤကတၢၢ် ၅၆၉ ဖျၢၣ် လၢသဝီဖိတဖၣ်အစံာ်ပျီ ဖဲလူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်ပူၤႇ[23]  ဒီးသဝီဖိဘၣ်ဒိ ခဲလၢာ်လွံၢ်ဂၤ ခီဖျိတၢ်ဒုးတပျီၤဒီးတၢ်ခးလီၤကျိအဃိလီၤ.[24]  ဖဲလါယူၤ ၂ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်ႇ သဝီဖိဖဲ လ့ဖိထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ် လိကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤတဂၤ ဒီးအဖိမုၣ်ဘၣ်ဒိဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (ခမရ-၄ဝ၅) ခးလီၤဝဲကျိဖးဒိၣ်လၢသဝီပူၤ ဖဲအဒုးတပျီၤလိာ်သးဒီး KNLA  အခါန့ၣ်လီၤ. သဝီသးၦၢ်ဃ့လိၢ်န့ၢ်စ့ ၃ဝႇဝဝဝ ကၠး ဒ်သိးကလဲၤဆှၢအဝဲ သ့ၣ်လၢ တၢ်ဆါဟံၣ်ဘၣ်ဆၣ်ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီဖိပၢ်ခံဂၤအံၤ က့ၤလိးက့ၤဝဲစ့တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်အံၤ တဟံးန့ၢ်မူဒါနီတမံၤ လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအဂီၢ် ဒီးတဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးစ့အီၣ်လိးနီတဘးဘၣ်လီၤ.[25] 

ပၢ်တဂၤက့ၤတဲဖျါ တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လၢ KHRG ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဂၤအအိၣ်လၢ “ယဘၣ်ဒိအံၤဖဲယအိၣ်လၢယ ဟံၣ်အခါလီၤ. နလဲၤကွၢ်သ့... သ့ၣ် (ဟံၣ်ဒူၣ် မ့တမ့ၢ်ဟံၣ်ဒါ) လၢအဘၣ်ဒိအဖျိသဂၢၢ် (လၢတၢ်အကနၣ်အ့ၣ်) ဒီး တၢ်ပူၤအိၣ်ဒီဒူၣ်. တၢ်(အကနၣ်အ့ၣ်) ဝဲန့ၣ်ဟဲဘၣ်စ့ၢ်ကီး ယပ့ၢ်ပီၤဒ်နထံၣ်ဘၣ်ခဲအံၤ.” အဝဲတဲဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး အတၢ် ဘၣ်ယိၣ်လၢ ခီဖျိကီၢ်ပယီၤဒိၣ်သုးတဖၣ် ဟဲအိၣ်အါထီၣ်လၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤ “ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် ဖဲအဟးထီၣ်ဟးလီၤ အခါန့ၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတအိၣ်ဘၣ်. (...) ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်ဆှၢအါထီၣ်အသုးဖိဒီးခီလဲဝဲအသုးမုၢ် တဖၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ. (...) အဝဲသ့ၣ်မၢဝဲၦၤပိာ်မုၣ်တဖၣ် လဲၤစိာ်န့ၢ်အီၤထံလၢအသုးကလၢၤလီၤ.”[26]

ပိာ်မုၣ်လၢလ့ဖိထၣ်တဂၤစ့ၢ်ကီးတဲဘၣ်ဝဲ အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢအဒ်သိးလိာ်သးႇ “(...) ပဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်လီၤ. (...) ယအိၣ်တမုာ်ယသးတခုဘၣ်. ယကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးဘၣ်. (...) ယဘၣ် ဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒီဒူၣ်. ယတၢ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. တနံၣ်ညါအံၤႇ ပတဒိးန့ၢ်ဘၣ် ဘုလၢပစံာ်ပူၤအါအါဘၣ်. စုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်အံၤ မ့ဆဲးကဲထီၣ်အသးန့ၣ်, တမ့ၢ်ယမၤတၢ်ကန့ၢ်နီတမံၤဘၣ်.” အဝဲတဲစ့ၢ်ကီး KHRG ဘၣ်ဃးအပျံၤဘၣ်ဝဲ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် “ယမၤတၢ်တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤန့ၣ် ယဘၣ်ပျံၤဘၣ် (ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ). (...) ယပျံၤလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဟဲလၢပအိၣ်ဒီး မၤၦၤတၢ်တမံၤမံၤန့ၣ်လီၤ.”[27]  

     ဂ) ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် မၤဟးဂီၤဝဲစံာ်ပျီဒီးၦၤတဝၢသ့ၣ်ၦၢ်တဖၣ် 

ဖဲတၢ်ပာ်ဖျါအကတီၢ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ဒွဲၣ်အူအီၣ်ဝဲ သ့ၣ်ၦၢ်ဖဲလူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤအါမးႇ ဒီးဒုးကဲထီၣ်ဝဲ တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢဖိတဖၣ် အစံာ်ပျီႇ တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးလီၢ်ႇ ဒီးသ့ၣ်ၦၢ်ပျံၤသကွီၤ လၢအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သုးတဖၣ်အံၤအတၢ်တိာ်အိၣ်လၢ ကမၤပျီထီၣ်ဝဲတၢ်မဲတၢ်မါလီၢ်တဖၣ်လၢ ကတ့ထီၣ်ဝဲသုးအကျဲမုၢ် ဒီးကဒီသဒၢဝဲတၢ်ထီၣ်ဒုးအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဆၣ်မ့ၣ်အူ တဖၣ်အံၤပတုာ်ဝဲဒၣ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၃ သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ်, ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (ခမရ-၁၂၄) အသုးဖိတဖၣ် ဖဲကဘီတူၢ်သုးကလၢၤ ဒွဲၣ်ထီၣ်ဝဲသ့ၣ်ၦၢ်တနီၤလၢ အအိၣ်ဘူးဒီးသီၣ်ခွဲၣ်ဒီးမီလီသဝီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်အူအီၣ်ကွံာ်ဝဲ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် အခုး (တယာ်ကအိၣ်ဝဲ ၁ဝ အ့ကၢၣ်ဃၣ်ဃၣ်) န့ၣ်လီၤ.[28]  ဖဲလါမးၡး ၂ဝ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် လၢအအိၣ်ဖဲဃီပူၤကရူၢ်ပူၤ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ အဒွဲၣ်အူအီၣ်တၢ်ဒီးမၤဟးဂီၤဝဲ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိအခုးလီၢ် ၁၃ ဘ့ၣ် ဖဲဟံၣ်ဖှိၣ်ဒဲ, တ့မုၢ်ဒၢကရူၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[29] 

ဖဲလါမးၡး ၂၃ သီန့ၣ် သဝီဖိဖဲ လီဂီၤဒၢသဝီႇ ယဲၢ်မုၢ်ပျီကရူၢ် ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်နွံကဝီၤႇ ဒီးဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီး ယ့ၤဂီၢ်လိာ် ကၠိဒီးဘျီခိၣ်သဝီဖိအဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်တကဝီၤလၢတၢ်တသ့ၣ်ညါအီၤလီၤတံၢ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဟးဂီၤဝဲ ဖဲစီၤမုၢ်ပျီဒီးလၢၢ် မုၢ်ပျီကရူၢ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးၡး ၂၆ သီန့ၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်အကဝီၤအါန့ၢ် ၅၅ ကဝီၤ (တယာ် ကအိၣ်ဝဲ ၁၆၅ အ့ ကၢၣ်) န့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖဲ (ခမရ-၃ဝ) ဖဲလၢၢ်မုၢ်ပျီကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.[30]  ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၃ သီန့ၣ်, ထံလံာ်ဃးခံသဝီဖိအဟီၣ်ခိၣ် ယဲၢ်ကဝီၤဒီးထံလီၤသံးခံသဝီဖိအဟီၣ်ခိၣ်တကဝီၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤဖဲစီၤမုၢ်ပျီ ကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲကရူၢ်တဘ့ၣ်ဃီအပူၤန့ၣ်, ဟံၣ်ဒူၣ် ၂၅ ဒူၣ်လၢပျီဂီၤဟီၣ်ကဝီၤပူၤ ဘၣ်လဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုလၢဘျီခံ ဒ်သိးကပူၤဖျဲးဒီးမ့ၣ်အူအီၣ်တၢ်ဖဲအနံၤဝဲန့ၣ်လီၤ.[31]  ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၁ သီဒီး ၉ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်, ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒွဲၣ်အူအီၣ်ကွံာ်ဝဲ မာ်အံးသၣ်အကရၢၢ် ဃိးဘ့ၣ်ဒီးတန့သၣ်အကရၢၢ် တဘ့ၣ်ဖဲ ခ့ပူၤကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်အူ အီၣ်ကွံာ်ဝဲ တမ့ၤခံကီၢ်ၦၤတဝၢအသ့ၣ်ၦၢ်တဝာ်ဘျဲၣ်ႇ ဒီးခ့ပူၤကီၢ်ႇ ကီးထၢၣ်ဒၢကီၢ်ႇ ဒီးသ့ၣ်သူခံကီၢ်ၦၤတဝၢအသ့ၣ်ၦၢ် သၢပူတပူန့ၣ်လီၤ.[32] 

ဒ် KHRG အဝဲၤကျိၤလၢအမ့ၢ် တၢ်ကရၢကရိဒီးတၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲၤကျိၤ (DOI) ပာ်ဖျါဝဲအသိးႇ ဟီၣ်ခိၣ် ၅၄၄ႇ၃၄၂ အ့ကၢၣ်ဒီး ခုး ၁၂၆ လီၢ် ဖဲလူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်ပူၤ ဘၣ်ဟးဂီၤခီဖျိကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒွဲၣ်အူအီၣ်ကွံာ်အီၤ ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ဒီးလါယူၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.[33]  တၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်အံၤ ပဒွးအီၤသ့လၢ မ့ၢ်တၢ်မၤပယွဲဝဲ NCA တၢ်ဘျၢ အဆၢဖိ-၅ (က) လၢအတြီဃာ်ဝဲၦၤဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ် လၢအတဘၣ်မၤဟးဂီၤဝဲဒၣ် တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒွဲၣ်အူအီၣ် ဝဲသ့ၣ်ၦၢ်တဖၣ်အံၤ ပဒွးအီၤသ့စ့ၢ်ကီးလၢ အမ့ၢ်တၢ်မၤပယွဲဝဲ NCA  တၢ်ဘျၢအဆၢဖိ-၉ (ဘ) လၢၦၤဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ် ကဘၣ်မၤလီၤတံၢ်ဝဲ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ် လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခး အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

     ၂) ကီၢ်ပဒိၣ်သုးအတၢ်မၤဟးဂီၤ ကညီဒီကလုာ်ပၢၤကီၢ်သုး (KNPF) တၢ်သမံသမိး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါ (COVID-19) အတြဲၤ

KHRG မၤနီၣ်မၤဃါတ့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်အဒိအတဲာ်အါမး ဖဲတၢ်ပာ်ဖျါအကတီၢ်ႇ KNU ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်သမံသမိး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအလီၢ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမ့ၤ ၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ် ၁၁ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖဲ (ခမရ-၄ဝ၁) အသုးဖိ ၄ဝ ဂၤဃၣ်ဃၣ် ဖဲသုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၈)တဖၣ် လဲၤမၤဟးဂီၤဝဲ KNPF[34]  အတၢ်သမံသမိး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအတြဲၤ ဖဲဃီၤကျါသဝီႇ မးထီကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိတဖၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢသုးရ့ၣ်ခိၣ်ခံ-အ့မ့ထိ ဒီးသုးဒ့ခိၣ် ဖိမ့ကၠီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သမံသမိး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအလီၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်အီၤ ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ်ထီၣ်သီ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ဒ်န့ၣ်အသိးဖဲ လါမ့ၤ ၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်, ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိလၢ အအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်သးလၢလၢၦဲၤၦဲၤတဖု လၢအမ့ၢ် (ခမရ-၄ဝ၅) လၢအအိၣ်လၢသုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (စကခ-၈)တၢ်ပၢတဖၣ် လဲၤဒွဲၣ်အူအီၣ်ကွံာ်ဝဲ KNPF တၢ်သမံသမိး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအလီၢ် ဖဲဝၣ်သိခိၣ်သဝီႇ လ့ဖိထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတနံၤဃီန့ၣ်, တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ KNLA သုးဖိတဖၣ်ခးဝဲ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (ခမရ-၄ဝ၅) အသုးဖိတဖၣ်ဖဲ နဆဲၣ်တမဲၤအကျဲႇ ထံလီၤသံးထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးခံခါအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဖ့ၣ်ဆၢအါထီၣ်လၢ KNLA သုးဒီးကီၢ်ပဒိၣ်သုးတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤႇ တကးဒံးဘၣ်အမဲာ်ညါ ဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဒုးတပျီၤအါမးလၢဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမ့ၤ ၇ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ် ဖဲဟါခီ ၃ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်, တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (ခမရ-၄၁ဝ) ဒီး KNLA အသုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၁ဝ၂ႇ သုးဒ့-၁ ဖဲအဘူးဒီး ကူဆ့းကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးကလၢၤအိၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ကဒီးဖဲလါမ့ၤ ၈ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ် ဖဲတီၤသိလိဟီၣ်ကဝီၤႇ ဒီးဖဲလါမ့ၤ ၁၁ သီန့ၣ် ဖဲမီလိာ်ကျိဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးတပျီၤလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (ခမရ-၄ဝ၅) ဒီး KNLA  အသုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၁ဝ၂ႇ သုးဒ့-၃ အဘၢၣ်စၢၤအံၤကဲထီၣ်ဝဲဖဲလါမ့ၤ ၁၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ် ဒီးဖဲလါမ့ၤ ၁၈ သီႇ ဂီၤခီ ၈ နၣ်ရံၣ် ဖဲဃါခိၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ဒုးကဲထီၣ်သး လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒီး KNLA  သုးခီဖျိႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒုးယၤဝဲၤကျိၤလၢအအိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲဖၣ်ပူၣ် ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ တၢ်ကဘၣ်ဟးဒၣ်ထဲလၢ ဂီၤခီ ၆ နၣ်ရံၣ် တုၤ ဟါခီ ၆ နၣ်ရံၣ်အတီၢ်ပူၤ စးထီၣ်ဖဲလါမ့ၤထီၣ် ၈ သီ ဖဲဖၣ်ပူၣ်-ကမးမိၣ်ကျဲမုၢ်ဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးရ့ၣ်လၢအအိၣ်ဖဲဟီၣ်ကဝီၤဖဲန့ၣ်, ပာ်ဃုာ်ဒီးခီၣ် သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (ခလရ-၁၉), (ခမရ-၃၄၁ႇ ၄၃၄ႇ ၃၄ဝ) ဒီး ဒုးယၤဝဲၤကျိၤတဖၣ် ဆီလီၤဝဲတၢ်သမံသမိးတၢ်လီၢ် လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်လီၢ်အမဲာ်ညါ လၢကျဲဒီတဘိ ဖဲဖၣ်ပူၣ်ဝ့ၢ်ဒီးဝ့ၤမိၤသဝီအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. KNLA သုးစ့ၢ်ကီး ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ တၢ်တြီဃာ်တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ ဖဲဖၣ်ပူၣ်-ကမးမိၣ်ကျဲမုၢ်ဒိၣ်, ကဘၣ်ဟးဒၣ်ထဲလၢ မုၢ်ဆၣ် ဒီးမုၢ်ဖီဖး (မုၢ်တနံၤ ဒီး မုၢ်ယဲၢ်နံၤ), မ့တမ့ၢ် ထဲဒၣ်ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ဂ့ၢ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ.[35] 

KNU တၢ်သမံသမိး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအလီၢ်လၢအဂၤတခါ ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (ခမရ-၂ဝ) မ့ၢ်ဝဲဖဲကလ့ၣ်-ခၠီဝးကျဲအနၢၣ်ႇ ဖဲဆီထံးကီၢ်ဆၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ ဖဲလါယူၤ ၂ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲ တၢ်တ့ထီၣ်တၢ်သမံသမိးတြဲၤဝံၤအလီၢ်ခံတစိၢ်ဖိဖဲ KNU ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်လဲၤအီၣ်မုၢ်ထူၣ်တၢ်အီၣ် အခါန့ၣ်လီၤ. သုးဖိတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲလၢသုးခိၣ်ထ့မီၣ်ဒီးပ့ၢ်ဆှါခိၣ်ယ့မိာ်အတၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.[36]

ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးအတၢ်မၤဟးဂီၤတၢ်သမံသမိး ခိရိနၣ်တၢ်ဆါအလီၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤပယွဲဝဲ NCA  တၢ်ဘျၢအဆၢဖိ-၅ (က) ဒီးအဆၢဖိ-၅ (ခ), တၢ်ဘျၢခံထံၣ်လၢာ်အံၤတြီဃာ်ဝဲ ၦၤဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ်လၢ တဘၣ်သူစုကဝဲၤတၢ်ဒုး မ့တမ့ၢ် တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢအကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒုးထီဒါလိာ်သးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲအံၤ ထီဒါစ့ၢ်ကီး NCA  အဆၢဖိ-၉ (ည), လၢအပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ၦၤဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ် ကဘၣ်ဟးဆှဲးဝဲတၢ်တြီဃာ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ အတၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ် လၢထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ကသူဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

     (ဂ) ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ် တၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်

ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤႇ ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တဖၣ်အိၣ်ဒံးဒၣ်တၢ်သကုၤဆးဒး ဒီးဒုးကဲထီၣ်ဝဲတၢ်မၤပျံၤမၤဖုး ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လၢသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ဒီး မၤတံာ်တာ်စ့ၢ်ကီးအဝဲသ့ၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအကျဲန့ၣ်လီၤ. NCA  တၢ်ဘျၢ အဆၢဖိ-၅ (က) ဒီးအဆၢဖိ-၈ (က) တြီဝဲတၢ်ဆီလီၤဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အသီတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်  KNLA  ဒီး ကီၢ်ပယီၤ ပဒိၣ်သုးခံဖုလၢာ် ဆီလီၤဒီးသူဒံးဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အသီတဖၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. 

KHRG မၤနီၣ်မၤဃါဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အသီတဖၣ် ဘၣ်ဃးဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီအဂ့ၢ် ဖဲလါမ့ၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်ႇ ဘၣ်ထွဲဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (ခလရ-၁၉), ဒီး (ခမရ-၄၃၄ႇ ၃၄၁ႇ ၃၄ဝ) သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. သုးရ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ ဝ့ၤမိၤ-တကိၤတဲၤကျဲလၢအအိၣ်ဖဲ ဖၣ်ပူၣ်-ကမးမိၣ်ကျဲမုၢ်အပူၤႇ မဲာ်ကျီကရူၢ်ႇ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမ့ၤ ၂၇ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ် သုးခိၣ်စိ အီၤပၠ့ၣ်ဖၠိလၢ (ခမရ-၄၃၄) ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ လါမ့ၤ ၂၈ သီ ဒီးလါမ့ၤ ၃ဝ သီအဘၢၣ်စၢၤ သဝီဖိတဖၣ်ကဘၣ်ပၢၤဃာ်အဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ ဒ်သိးသုတလဲၤနုာ်လီၤဆူ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးကလၢၤအမုၢ်ထီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲစ့ၢ်ကီးလၢတဘၣ်လဲၤဆူတၢ်လီၢ်တနီၤနီၤတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဆိကမိၣ်တယာ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးဆီလီၤဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ကျဲတဖၣ်ဘၣ်တၢ်ကးဘၢဃာ်အီၤဒီး သ့ၣ်လၣ်တဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢ အ--- သဝီသ့ၣ်တဖၣ် အခဲအံၤအဝဲသ့ၣ်ပျံၤတၢ်ဒိၣ်မးလၢကလဲၤဆူအစံာ်ခုးအပူၤ မ့ၢ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိတဖၣ် ဟးဆှၣ်တၢ်တလီၢ်လီၢ် ဒီးတယာ်ဝဲလၢအဆီလီၤဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ဖဲဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. 

စးထီၣ်လၢ လါယနူၤအါရံၤ တုၤ လါယူၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်, KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အဂ့ၢ်လွံၢ်ခါလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သံတၢ်ၦၢ်တခါဒီး တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢၦၤကညီသၢဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကဲထီၣ်သးသၢခါအပူၤ မ့ၢ်ဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်လၢ KNLA  ဆီလီၤဝဲႇ ဒီးလၢအကျါတနီၤဘၣ်တၢ်ဆီလီၤအီၤ ဖဲလါယနူၤအါရံၤ တုၤလါယူၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ဒီးမ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကမၣ်ထီဒါ NCA န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးသၢခါလၢာ်အံၤအပူၤ တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါဆိၦၤလီၢ်ကဝီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်တၢ်အလီၢ်ကစီဒီ ဘၣ်ဆၣ်တၢ်အံၤတဒီသဒၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် သ့ၣ်ညါဝဲတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အဂ့ၢ်ဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်လဲၤခီဖျိဝဲ တၢ်လီၤပျံၤလီၤဘၣ်ယိၣ်အလီၢ် ဒ်သိးကမၤၦဲၤတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢသုးဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ် အါတက့ၢ်တမၤ နီၣ်မၤဃါဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဆီလီၤဝဲတဖၣ်အလီၢ်ဘၣ် ဒီးတပာ်ဖျါဝဲတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်အဃိ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအံၤကကဲထီၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် လၢကမျၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် မ့ၢ်လၢတၢ်စုကဝဲၤတဖၣ်အံၤ တမ့ၢ်တၢ်လၢအကွၢ်မဲာ်ဒီးဃုထၢတၢ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂၤတမံၤလၢအအိၣ်ဖျါဖဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်အံၤအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤစ့အီၣ်လိးတလၢတၦဲၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် အါတက့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်မၤစၢၤလၢ ကသံၣ်ကသီတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအယူာ်ကၢလၢ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်တခီတအိၣ်ဖျါဝဲဘၣ်. ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အခီဖျိဘၣ်ဝဲ ဟံၣ်ခိၣ်ဃီခိၣ်အတၢ်လီၤမၢ်တဖၣ် ဘၣ်အိၣ်လီၤတဲာ်က့ၤဝဲဒီး တၢ်အိၣ်သးကီကီခဲခဲန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ကြၢးလၢတၢ်ကရဲၣ်ကျဲၤန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢအလိၣ်တဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကလဲၤခီဖျိမၤနၢၤကွံာ် တၢ်လီၤမၢ်လၢအတၢ်အိၣ်မူပူၤ ဒီးဒီသဒၢအဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢကဟးထီၣ်ကၠိ ဒီးမၤတၢ်လၢတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကြၢးရဲၣ်ကျဲၤစ့ၢ်ကီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်အံၤ လၢၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဂၤတဖၣ်အဂီၢ် မ့ၢ်လၢတၢ်ကဲထီၣ် သးတဖၣ် ညီနုၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်နီၢ်ခိတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒီး မၤဘၣ်ဒိက့ၤအဝဲသ့ၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢတၢ်လုၢ် အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. 

     ၁) တၢ်ကဲထီၣ်သး (၁) တခါ

ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁၂ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်, စီၤဂ---, ၄၅ နံၣ် လၢဟ---သဝီန့ၣ် ယီၢ်ဘၣ်ဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ် ဖဲၦၢ်ကျါတတီၤ ဖဲထံသဒီၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤအဃိဘၣ်ဒိ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.[37]  KHRG ပျီပူၤ ၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်တဂၤပာ်ဖျါဝဲလၢ ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အံၤဘၣ်တၢ်ဆီလီၤအီၤလၢ DKBA ထုးဖးကရူၢ်န့ၣ်လီၤ.[38]  

စီၤဂ--- ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိလဲၤဃ့ၢ်အိၣ်က ဒုဆူခီတီၢ်ပူၤတၢ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံလီၢ်[39]  ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး ဒီး KNLA သုးလၢအသဝီကပၤဖဲ လါအီကူး ၂ဝ၁၈ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်အိၣ်သးဟဲဂ့ၤထီၣ်က့ၤအခါႇ စီၤဂ--- က့ၤ က့ၤဆူ ဟ---သဝီ လၢကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်ဒီး လုၢ်အီၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲယီၢ်ဘၣ်ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ဖဲ အလဲၤကျီဝၣ်ဒီး ဃုအီၣ်တၢ်မံၤလာ်လၢၦၢ်လၢ်ကျါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အခီၣ်မုၢ်လၢအစ့ၣ်တကပၤဖျိးထီၣ်ကွံာ် ဒီးအခီၣ်ကမဲာ်စ့ၢ်ကီး သ့ၣ်ဖးကွံာ်လၢတၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. အခီၣ်ခံကပၤဘၣ်ဒိအူအီၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲ ထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံ ဒူသဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဆှၢအီၤဆူခီတီၢ်ပူၤတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်လၢအဝဲဘၣ်ဒိနးမးအဃိႇ ခီတီၢ်ပူၤခိၣ်နၢ်ဘၣ်မူဘၣ်ဒါဒီး လီၢ်ကဝီၤသီခါတဂၤဆှၢထီၣ်အီၤဆူ ဝ့ၢ်ဖၣ်အၣ်တၢ်ဆါ ဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဂ--- တဲဖျါထီၣ်ဆူ KHRG လၢ သီခါဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဟဲဟးအိၣ်သကိးအီၤဖဲဝ့ၢ် ဖၣ်အၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်ဒီး ဟ့ၣ်လီၤအီၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးလိးန့ၢ်အီၤကသံၣ်ကသီအပှ့ၤန့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤ စီၤဂ--- ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ကီတၢ်ခဲအါမး ဒီးအဝဲတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ နီတမံၤဘၣ်. 

     ၂) တၢ်ကဲထီၣ်သး (၂) ခါတခါ

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၉ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်, စီၤလ--- ယီၢ်ဘၣ်ဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ဖဲ လူၢ်ပျဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲအဝဲလဲၤဃုခးအီၣ်တၢ်မံၤလာ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲအိၣ်လၢ ယ---သဝီ (ခ--- ဟီၣ်ကဝီၤ), ဘုအါဒၢကရူၢ်ႇ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲ KNLA  သုးဖိလၢသုးခိၣ်က့လ့အတၢ်ပၢဖီလာ်တဖၣ် ဆီလီၤပာ်အီၤ ဖဲ ၂ဝ၁၉ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.  KNLA ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤတဲဖျါ KHRG လၢ အဝဲသ့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါဆိလီၢ်ကဝီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ် တချုးဒံးလၢအဆီလီၤ ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဆီလီၤဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်လၢ ကဒီသဒၢအဟီၣ်ကဝီၤတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်ဒီး လၢကတြီဆၢထီဒါ တၢ်တ့ထီၣ် ဟၣ်ကၠံထံတမၢၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

စီၤလ--- အံၤ သ့ၣ်ညါဝဲကစီဒီလၢ ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲလဲၤတ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ကဝီၤဖဲန့ၣ် တဘျီဘၣ်ဆၣ် တတုၤဆူတၢ်ဆီလီၤဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်အလီၢ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၉ သီန့ၣ်, အဝဲဒီးကၠိသရၣ်လၢ ဃ--- တဂၤလဲၤတလၢကွံာ်တၢ်လီၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲယီၢ်ဘၣ်ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ဝံၤတဘျီဃီႇ တၢ်ဆှၢ ထီၣ်အီၤဆူဝ့ၢ်ကံၢ်မဲတၢ်ဆါဟံၣ်ဆူကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. အခီၣ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဝဲ ဒီးအခီၣ်နၢတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဒီၣ်တူာ်ကွံာ်အီၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. 

စီၤလ--- အစ့တအိၣ်လၢကဟ့ၣ်ကသံၣ်ကသီအပှ့ၤလၢ အလီၤလၢအါန့ၢ်ဒံးစ့ယိၤ ၁ဝဝႇဝဝဝ ဘးန့ၣ်ဘၣ်. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤႇ သုးခိၣ်က့လ့ဟ့ၣ်လီၤန့ၢ်အီၤတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအပှ့ၤခဲလၢာ်ဒီး ကသံၣ်ကသီအပှ့ၤတနီၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤအဂၤတဂၤ ဟ့ၣ်မၤစၢၤက့ၤအီၤကသံၣ်ကသီအပှ့ၤ လၢအအိၣ်တ့ၢ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ် စီၤလ--- အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲတသ့ၣ်ညါၦၤအဝဲန့ၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤ (မ့) အတၢ်ကရၢကရိဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲအိၣ်လၢတၢ်ဆါဟံၣ်ပူၤအခါႇ သုးခိၣ်က့လ့ဟ့ၣ်လီၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီတနီၤဒီး စ့ယိၤ ၁ႇဝဝဝ ဘးန့ၣ်လီၤ. KNLA  တရဲၣ်ကျဲၤဟ့ၣ်လီၤစ့အီၣ်လိးအါန့ၢ်အန့ၣ်နီတမံၤဘၣ်. စီၤလ--- တဲဘၣ် KHRG ပျီပူၤၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်လၢ အဝဲဖံးအီၣ်မၤအီၣ်ဒ်အဆၢမုၢ်လၢ် ဝဲအသိးတန့ၢ်လၢၤဘၣ်မ့ၢ်လၢအဝဲဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဃိႇ ဒီးတၢ်အိၣ်သးအံၤကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

     ၃) တၢ်ကဲထီၣ်သး (၃) ခါတခါ

ဖဲလါမ့ၤ ၂၄ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ် မုၢ်ဃ့ၢ်လီၤ ၂ နၣ်ရံၣ်န့ၣ် စီၤမ---, ၅၇ နံၣ် လၢန---သဝီတဂၤ ယီၢ်ဘၣ်ဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ် ပိၢ်ဖဲထွံၣ်သံအၢၦၢ်ပူၤႇ ထံသဘျုၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.[40]  KNLA ဆီလီၤတ့ၢ်ဝဲ ဟီၣ်လာ် မ့ၣ်ပိၢ်အံၤဖဲလါမးၡး (မ့) လါအ့ဖြ့ၣ် ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဟီၣ်ကဝီၤအံၤအိၣ်လၢ KNLA  သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၁ဝ၂ႇ သုးဒ့- ၃ အတၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ်လီၤ. 

လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢ ဖ---သဝီသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါအီၤဘၣ်ဃး ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်တၢ်လီၢ်အဂ့ၢ်ကစီဒီလီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်လီၢ်ဝဲန့ၣ်မ့ၣ်ပိၢ်တအိၣ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢတချုးတၢ်ကဲထီၣ်သးဒံးဘၣ် တသီန့ၣ် အဝဲလဲၤထၢလၣ်ဖဲတၢ်လီၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. စီၤမ---အဖိခွါတဲအီၤလၢလဲၤတဂ့ၤဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲလိၣ်ဘၣ်လၣ် လၢအဟံၣ်ခိၣ်ဒုးအဂီၢ်အဃိ ဘၣ်လဲၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. 

စီၤမ--- ယီၢ်ဘၣ်ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ဖဲအဝဲဟဲက့ၤကဒါက့ၤလၢသဝီအပူၤအဆၢကတီၢ် ဒီးအခီၣ်အစ့ၣ်တကပၤဘၣ်ဒိန့ၣ်လီၤ. အဝဲလဲၤတၢ်ဃုာ်ဒီးအမါ ဒီးဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဆၢကတီၢ် အမါဟဲက့ၤဃ့ၢ်ကိးဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. စီၤမ--- ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤအီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ဒီးကသံၣ်သရၣ်တဂၤႇ ဖဲတၢ်လဲၤဆှၢအီၤဆူ ဝၣ်ကးဒၢ KNU တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အဃိ အခီၣ်လၢအစ့ၣ်တကပၤဘၣ်တၢ်ဒီၣ် တူာ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. 

စီၤမ---အဟံၣ်ဖိဃီဖိခဲလၢာ်အိၣ်ဝဲ ဃုဂၤႇ အဖိမုၣ်ဖိခွါအိၣ်ဝဲလွံၢ်ဂၤဒီးလၢအကျါခံဂၤန့ၣ် ထီၣ်ၦၢ်လီၤဖးလံန့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ဘၣ်သဂၢၢ်ဝဲတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ကီတၢ်ခဲအါမးမ့ၢ်လၢ အခီၣ်တကပၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး ဟးထီၣ်ဟးလီၤဝဲတသ့ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤဒုးအိၣ် ထီၣ်တၢ်ပိာ်ထွဲလၢအပယူာ်ထီ ဒီးမၤဘၣ်ဒိအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢကလုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အံၤ တဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤလၢ ကသံၣ်ကသီတၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်ဘၣ် ဘၣ်ဆၣ်အဝဲတဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအါန့ၢ်အန့ၣ်နီတမံၤဘၣ်. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံ KNLA ထုးထီၣ်ကွံာ်ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဆီလီၤတ့ၢ်ဝဲဖဲလီၢ်ကဝီၤသဝီဟီၣ်ကဝီၤ တဖၣ်အပူၤဘၣ်ဆၣ် ပာ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဒံးဝဲမ့ၣ်ပိၢ်အဂၤတဖၣ် လၢတၢ်ဒီသဒၢဟီၣ်ကဝီၤတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တနီၤတၢ်ထုးထီၣ်ကွံာ်ကီဒိၣ်မးအဃိ အဝဲသ့ၣ်ပာ်လီၤဝဲတၢ်စဲပနီၣ်ဖဲ ဟီၣ်လိာ်မ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်အလီၢ်ဒီးဒုး သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးသဝီဖိတဖၣ် လၢမ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်တၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

     ၄) တၢ်ကဲထီၣ်သး (၄) ခါတခါ

ဖဲလါယူၤ ၂၂ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်, စီၤက---, ၄၈ နံၣ် လၢရ---သဝီႇ လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဂၤ ယီၢ်ဘၣ် ဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်လၢ KNLA ဆီလီၤတ့ၢ်ဝဲဖဲ မီပူၤပၢၤခိၣ်တၢ်လီၢ်လၢအဘူးဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးကလၢၤန့ၣ်လီၤ.[41]  

ဖဲ KNLA သုးတဖု ဆီလီၤဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အါဖျၢၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤအပူၤ လၢကဒီသဒၢဟီၣ်ကဝီၤတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ် မ့ၢ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဟဲအါထီၣ်ဝဲအဃိန့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ပာ်အီၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဒီသဒၢလီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်တဖၣ်ဒီး အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူန့ၣ်လီၤ. KNLA ဒုးသ့ၣ်ညါလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢ ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်တၢ်အလီၢ်ႇ ဒီးစီၤက---စ့ၢ်ကီး သ့ၣ်ညါဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအနံၤန့ၣ် စီၤက--- လဲၤဃုအီၣ်ညၣ်လၢ ၦဲၤလိာ်ကျိအပူၤဃုာ်’ီးအဖိခွါလၢအသးနံၣ်အိၣ် ၁၄ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဟဲက့ၤလၢအသဝီ အဆၢကတီၢ်အဝဲယီၢ်ဘၣ်ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ် ဖဲမုၢ်ဃ့ၢ်လီၤ ၁ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. အခီၣ်တကပၤထီၣ်တဲာ်ကွံာ်ဖဲတၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဆၢကတီၢ်အဃိ အဖိခွါက့ၤဃ့ၢ်ကိးၦၤလၢသဝီပူၤ လၢကဟဲမၤစၢၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ်လဲၤစိာ်ဆှၢအီၤဆူ ဒ့ၣ်ဘူးနိၣ်သဝီတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးလၢ ကကူစါအသးအဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢအသွံၣ်ယွၤလီၤအါအါကလဲာ်အဃိ လၢခံကတၢၢ်အသးသမူဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲဖဲ မုၢ်ဟါလီၤ ၁ဝ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. 

စီၤက--- အဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢအိၣ်လီၤတဲာ်မ့ၢ်ဝဲ အမါလၢအအိၣ် ၃ဝ နံၣ်ဒီးအဖိဃိးဂၤ (ပိာ်မုၣ်သၢဂၤႇ ပိာ်ခွါယဲၢ်ဂၤ) လၢအကျါပၣ်ဃုာ်ဒီးအဖိဆံးလၢအအိၣ်ဖျဲၣ်သီတဂၤန့ၣ်လီၤ. အမါနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အိၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီ စးထီၣ်လၢအအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အဖိဆံးကတၢၢ်တဂၤဝံၤအလီၢ်ခံဒီး အဝဲဘၣ်သန့ၤအသးလၢအဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲမၤတၢ်တသ့ဘၣ်အဃိႇ အဖိအဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤလၢအအိၣ် ၁၄ နံၣ် လၢအလဲၤဃုာ်တၢ် ဒီးအပၢ်ဖဲတၢ်ကဲထီၣ် သးအဆၢကတီၢ်တဂၤဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်တၢ်မၤလိမၤ ဒိးဒီးကွၢ်ထွဲက့ၤဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢအိၣ်လီၤတဲာ်န့ၣ်လီၤ. 

     (ဃ) သွံၣ်ထံးတၢ်မၤပယွဲ

KHRG မၤနီၣ်မၤဃါတ့ၢ်ဘၣ်ဝဲ သွံၣ်ထံးတၢ်မၤပယွဲအဂ့ၢ် ၄ ခါလၢတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ် ကဲထီၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ် ၃ ခါလၢအမ့ၢ် သွံၣ်ထံးတၢ်မၤပယွဲဖိသၣ်ဒီးအဂၤတခါမ့ၢ်ဝဲ သွံၣ်ထံးတၢ်မၤ ပယွဲလၢပိာ်မုၣ်ဖၢစၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ဂ့ၢ် ၃ ခါန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဟံးထီၣ်မူဒါဘှါၡဲန့ၢ်အီၤလၢလီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢၦၤမၤကမၣ် တၢ်တဖၣ်တအိၣ်ႇ ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်စ့အီၣ်လိးဆူၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အအိၣ် လၢစ့ပယီၤ ၁ဝဝႇဝဝဝ ကၠး တုၤစ့ယိၤ ၁၅ဝႇဝဝဝ ဘးန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအကျိၤအကွာ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဘှါၡဲကျိၤကျဲ လၢသွံၣ်ထံးတၢ်မၤပယွဲတၢ်ဂ့ၢ် တဖၣ် လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးခိခိၣ်တပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဟဲလီၤစၢၤလၢအဒိးသန့ၤအသးထီၣ်အသး လၢလုၢ်လၢ်ထူသနူႇ ၦၤပိာ်ခွါတဖၣ်အတၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအတၢ်ဒိၣ်စိ လၢအကဲဒံးတၢ်တံာ်တာ်တခါလၢ ကဒီသဒၢဝဲၦၤတူၢ် ဘၣ်တၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်တီတၢ်တြၢ် ဒီးတၢ်မၤဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤၦၤဆၢတဲာ်တၢ်ပၢတဖၣ် အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ်သူဝဲကျဲသနူတဖၣ်အံၤ လၢတၢ်မၤဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့က့ၤတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်တဖၣ် ဒ်သိးကပၢၤဃာ် ဝဲဒူသဝီအမံၤလၤသၣ်ကပီၤ မ့တမ့ၢ်ၦၤတဝၢအတၢ်ဃူဖိးလီၤပလိာ်သးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တနီၤတဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဒၣ်လဲာ် ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ကတီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်ဆူ ကွီၢ်ဘျီၣ်ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်အ အိၣ်ဒၣ်လဲာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တဘျီလၢ်လၢ်ဖဲသွံၣ်ထံးတၢ်မၤပယွဲတၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ် တၢ်ဘှါၡဲအီၤလၢအဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါဒ်သဲစးန့ၣ်, တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤ ကွီၢ်မ့ၣ်တဖၣ်အံၤတအိၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါဘၣ် ဒီးတၢ်ဟံးန့ၢ်ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အတၢ်ဘၣ်သးတအိၣ်ဘၣ်ႇ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဖၣ် မ့မ့ၢ်ၦၤလၢအအိၣ်လၢၦၤဒိၣ်စိဒိၣ်ကမီၤအကျါန့ၣ်လီၤ. 

     ၁) သွံၣ်ထံးတၢ်မၤပယွဲထီဒါဖိသၣ်

ဖိသၣ်လၢအအိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤလၢတၢ်မၤဘၣ်ဒိအီၤညီဘၣ်ဃးသွံၣ်ထံးတၢ်မၤပယွဲႇ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဖၣ် မ့အိၣ်ဘူးအိၣ်တံၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. KHRG မၤနီၣ်မၤဃါတ့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ဖိသၣ်ပိာ်ခွါလၢအသးနံၣ်အိၣ် ၇ နံၣ်တဂၤဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မၤတရီတပါအီၤလၢ ၦၤသးစၢ်တဂၤလၢအၦၤတဝၢပူၤ ဖဲတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဘှါၡဲအီၤလၢဒူသဝီခိၣ်နၢ်ဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဒီးဖဲၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ဝဲလၢကဟံးန့ၢ်ဝဲစ့အီၣ်လိး ၁ဝဝႇဝဝဝ ကၠးဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်အၢၣ်လီၤတ့ၢ်ဝဲၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအမိၢ်အပၢ်အသိး တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢ အလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်တပာ်ဖျါထီၣ်အီၤလၢလံာ်တၢ်ကစီၣ်တဘ့ၣ်အံၤအပူၤဘၣ်. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤႇ တၢ်အံၤမ့ၢ်လၢတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်သဲစးတၢ်ဘျၢ စှၤဒီးဒူသဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ်အတၢ်ဆီၣ်သနံးလၢကမၤဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့လိာ်က့ၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဖဲလီၢ်ကဝီၤပတီၢ်အဃိ ကဲထီၣ်တၢ် တြီမၤတံာ်တာ်လၢမိၢ်ပၢ်တဖၣ်ကတီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဆူသဲးစးတၢ်ဘျၢအကျဲန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးခံမံၤလၢ ဘၣ်တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးအီၤဖဲလံာ်တၢ်ကစီၣ်တဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ၦၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်စိကမီၤႇ ဒီးမ့ၢ်ၦၤတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးတီၤပတီၢ်ထီဒီး သုးခိးကီၢ်ဆၢ (BGF) အသုးဖိတဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢတခါန့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ဒူသဝီခိၣ်နၢ်ဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်န့ၣ် ကွၢ်မဲာ်ဝဲၦၤဒိၣ်ကျိၣ်ဒိၣ်စ့လၢအမၤကမၣ် တၢ်တဖၣ်သ့ႇ ဒီးတုၤဒၣ်လဲာ်တဲပျံၤတဲဖုးဝဲ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ ကတူၢ်လိာ်ဝဲစ့အီၣ်လိးလၢတၢ်မၢ ဆူၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးခံခါတခါန့ၣ် ကျိၣ်စ့မ့ၢ်တၢ်တြီမၤတံာ်တာ်တၢ်တခါ လၢၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီ ဖိတဖၣ်အဂီၢ် ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ သဲးစးတၢ်ဘျၢအတၢ်ဘှါၡဲအကျိၤအကျဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိလၢၦၤတဝၢပူၤ ဒီးၦၤလၢအအိၣ်လၢခိခိၣ်တၢ်လီၢ်ယံၤတဖၣ်အဂီၢ် တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအဆှၢအဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးကပတုာ်ကွံာ်တၢ်ဘှါၡဲဒီးမ့ၢ် တၢ်လၢအမၤပျံၤအဝဲသ့ၣ်လၢကတီၣ်ဖျါထီၣ် သွံၣ်ထံးတၢ်မၤပယွဲတၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

     က) BGF အသုးဖိတဂၤ ဖီၣ်ဆူၣ်မၤတရီတပါဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်တဂၤဖဲ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ႇ လါယူၤ ၂ဝ၂ဝနံၣ်  

တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မၤတရီတပါဝဲ ဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ ကဲထီၣ်တ့ၢ်ဝဲဖဲ လါယူၤ ၁ဝ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ် ဖဲအ---သဝီ သီခါဖၠၣ်ႇ အ---သဝီႇ အ---ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.[42]  ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤ အသးနံၣ်အိၣ်ဝဲ ၁၃ နံၣ် ဒီးမ့ၢ်ဝဲဖံသူတပါ လၢအမံၤမ့ၢ်နီၢ်ဘ--- ဒီးအိၣ်ဖဲ စ---သဝီႇ ထံသဘျုၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤမၤကမၣ်တၢ်မ့ၢ်ဝဲမဲၣ်ကၠံ အသးနံၣ်အိၣ် ၂၃ နံၣ်ဒီးမ့ၢ်ဝဲသုးဖိ ဒီးအိၣ်ဖဲ အ---သဝီန့ၣ်လီၤ. အဝဲအသုးကလၢၤန့ၣ် အိၣ်ဖဲဘီကၠိၣ်ထၣ်တိၤကပၤႇ ဒီးအသုးဆှ့ၣ်ခိၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပိၤမဲာ်စံၢ်န့ၣ်လီၤ. မဲၣ်ကၠံမ့ၢ်သုးဖိတဂၤဖဲ BGF သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ်-၁ဝ၁၃ႇ သုးဒ့-၁ န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်အသးတနံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဖဲဟါခီ ၆ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်ႇ ဖဲနီၢ်ဘ---အိၣ်လၢ သီခါဖၠၣ်ပူၤထဲတဂၤအခါ မဲၣ်ကၠံ လဲၤတွံၢ်လီၤအီၤလၢတၢ်ချၢန့ၣ်လီၤ. ဖံသူလၢအဒိၣ်တပါထံၣ်ချုးဝဲဒီးလဲၤတီၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ သီခါဖးဒိၣ်အအိၣ်ႇ ဒီးအဝဲ မၢၦၤသဝီဖိခံဂၤလဲၤဃု နီၢ်ဘ---န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စးထီၣ်ဃုဝဲ (နီၢ်ဘ---) လၢသီခါဖၠၣ်ဒီးကိးဃီၤအမံၤအဃိႇ မဲၣ်ကၠံန့ၣ်ဃ့ၢ်ဖျိးကွံာ်တဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤထံၣ် နီၢ်ဘ---အခါန့ၣ် မဲၣ်ကၠံဖီၣ်ဆူၣ်အီၤဝံၤလံႇ ဒီးအဝဲအိၣ် တ့ၢ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါဝဲလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအဆၢကတီၢ် မဲၣ်ကၠံန့ၣ် သူစ့ၢ်ကီးကသံၣ်မူၤဘှီးန့ၣ်လီၤ. 

BGF သုးဆှ့ၣ်ခိၣ် ပိၤမဲာ်စံၢ်ဟ့ၣ်လီၤဝဲ စ့ ၅ဝႇဝဝဝ ကၠး လၢကလဲၤဆှၢနီၢ်ဘ---လၢ ဖၣ်ပူၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤအကသံၣ်ကသီတၢ်ကူစါယါဘျါအပှ့ၤဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီအဂီၢ် တၢ်တဟ့ၣ်စ့အီၣ်လိးနီတဘးဘၣ်ႇ ဘၣ်ဆၣ်ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအမိၢ်န့ၣ် လိးန့ၢ်က့ၤဝဲတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဘ--- ဘၣ်တၢ်လဲၤတီၣ် ထီၣ်အီၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ်ဒီး စံၣ်လီၤက့ၤဖဲလါယူၤ ၁၆ သီန့ၣ်လီၤ. ဒ်အမိၢ်ပာ်ဖျါတ့ၢ်ဝဲအသိးႇ အဝဲအပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤန့ၣ် ဘၣ်ဒိဝဲနးနးကလဲာ် ခီဖျိတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မၤတရီတပါအီၤန့ၣ်လီၤ. 

မဲၣ်ကၠံအံၤ BGF အသုးဖိတဖၣ် ဖီၣ်ချုးန့ၢ်အီၤဖဲ လါယူၤ ၁၁ သီႇ ဒီးဟ့ၣ်လီၤဝဲလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ပၢၤကီၢ်သုးတဖၣ်အစုပူၤန့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤအဝဲဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်အီၤလၢ ဖၣ်ပူၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးပၢၤကီၢ်ဝဲၤဒၢးန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ပၢၤကီၢ်သုးတဖၣ် လဲၤသမံသမိးတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လၢသဝီပူၤခံဘျီဒီး ဒိကနၣ်ဝဲၦၤထံၣ်ထွဲတၢ်တဖၣ် အတၢ်အုၣ်သးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ႇ သီခါလၢအပၣ်ဃုာ်လၢတၢ်ရဲၣ်ကျဲၤတၢ်မူးတၢ်ရၢ်အံၤန့ၣ်တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤတၢ်မူးတၢ်ရၢ်အံၤ ကဘှၢဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲဘၣ်လဲၤလၢ ပၢၤကီၢ်ဝဲၤဒၢးဃုာ်ဒီးၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအမိၢ်ယဲၢ်ဘျီလံႇ ဘၣ်ဆၣ်တၢ်မၢအဝဲ သ့ၣ်လၢကဟဲကိးအါထီၣ် ၦၤထံၣ်ထွဲတၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲကဟ့ၣ်ဝဲတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအလဲ လၢအကစၢ်အဂီၢ်ဒီးၦၤ တူၢ်ဘၣ်ဖိအမိၢ်အဂီၢ် ဒီးၦၤထံၣ်ထွဲတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်တန့ၢ်လၢၤဘၣ်အဃိႇ အဝဲသ့ၣ်တလဲၤပာ်ဃုာ်လၢ တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤတၢ်မူး တၢ်ရၢ်အံၤလၢပၢၤကီၢ်ဝဲၤဒၢးလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

     ၂) သွံၣ်ထံးတၢ်မၤယွဲထီဒါပိာ်မုၣ်ဖၢစၢ်တဂၤ

တၢ်အံၤကဲထီၣ်အသးဖဲ လါမးၡး ၁၉ သီ ဖဲ တ--- သဝီႇ လ့ဖိကရူၢ်ႇ တၢ်ကြဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပယီၤသဝီဖိ ရွှ့ၣ်ယ့ၣ်ကၠီၤလၢအအိၣ်ဖဲသဲခွ့ၤလ့သဝီတဂၤ ဂုာ်မၤတရီတပါဝဲပိာ်မုၣ်ဖၢစၢ်တဂၤလၢအသးနံၣ်အိၣ် ၂၅ နံၣ်ႇ ဖဲအဝဲဟဲက့ၤလၢအစံာ်ပူၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်အံၤဂုာ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးကွံာ်အသးချုးဝဲ ဒီးက့ၤတဲဘၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ပိာ်မုၣ်အံၤအမိၢ် တီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဆူ KNPF ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤဝံၤအလီၢ်ခံတနံၤန့ၣ် ပၢၤကီၢ်တဖၣ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်ဝဲ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ရွှ့ၣ်ယ့ၣ်ကၠီၤႇ လၢအအိၣ် ၄ဝ နံၣ်တဂၤအံၤ ဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိး ဖဲသဲခွ့ၤလ့သဝီဒီးအဖိအမါတဖၣ် ဖဲတယံာ်တမီၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါလိာ်အသးဒီး ပိာ်မုၣ်လၢအကျဲးစၢးမၤတရီတပါဝဲတဂၤအံၤအဖါတံၢ် ဒီးထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါမးၡး ၂၁ သီန့ၣ်, တၢ်မူးတၢ်ရၢ်အံၤဘၣ်တၢ်ဆှၢခီအီၤဆူ သဲခွ့ၤလ့သဝီခိနၢ်တဖၣ်အစုပူၤန့ယလီၤ. ရွှ့ၣ်ယ့ၣ်ကၠီၤ အၢၣ်လီၤဝဲလၢအဂုာ်မၤတရီတပါဘၣ်ပိာ်မုၣ်အံၤႇ ဒီးပိာ်မုၣ်အံၤဃ့အီၤစ့အီၣ်လိး ၁ႇဝဝဝႇဝဝဝ ကၠးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲတဲဝဲလၢ အစ့တအိၣ်ဘၣ်ဒီး အဝဲကဒိးတူၢ်တၢ်ကမၣ် ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်လၢဃိာ်ပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်စံၣ်ညီၣ်သံမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ခိၣ်နၢ်ရဲၣ်ကျဲၤတၢ်တဖၣ်ဒီး ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲဆိကမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ရွှ့ၣ်ယ့ၣ်ကၠီၤအဖိဂီၢ်ဒီးအမါ လၢအဒၢၦၢ်တဂၤအဂီၢ်အဃိ ဃ့စှၤလီၤဝဲစ့အီၣ်လိးဆူ ၆ဝဝႇဝဝဝ ကၠးန့ၣ်လီၤ. လၢခံႇ ရွှ့ၣ်ယ့ၣ်ကၠီၤ အတၢ်မၤအခိၣ် (သထ့)လၢအမ့ၢ် ပိာ်မုၣ်အံၤအဖါတံၢ်တဂၤဟ့ၣ်လီၤန့ၢ်ဝဲ စ့အီၣ်လိးအံၤတဝာ် ဒီးမ့မ့ၢ်အဂၤတဝာ်တခီ သဝီဖိအဂၤလၢ ရွှ့ၣ်ယ့ၣ်ကၠီၤမၤဒိးလဲန့ၢ်ဘၣ်အတၢ် လၢအပူၤကွံာ်တဂၤဟ့ၣ်လီၤဝဲန့ၣ်လီၤ. ဒူသဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ်နီဟးထီၣ်ကွံာ်ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤ လၢလူၢ်ပျဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤဒီးတဲအီၤလၢ အဝဲမ့ၢ်ဟဲက့ၤဖဲတၢ်လီၢ်အံၤန့ၣ်တၢ်ကဟံးန့ၢ်အီၤအရ့န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ရွှ့ၣ်ယ့ၣ်ကၠီၤဒီးအၦၤဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဟးထီၣ်ကွံာ်ဖဲတၢ်လီၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. 

ပိာ်မုၣ်လၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိသးတမံလၢ လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်အတၢ်ရဲၣ်ကျဲၤဂ့ၢ်ဝီအံၤအဖီခိၣ် ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တအဲၣ်ဒိးစိာ်ခီတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢၤဘၣ်မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ၦၤလၢအဟ့ၣ်တ့ၢ်စ့ အီၣ်လိးတဖၣ်ကဘၣ်ဟံးမူဒါလၢ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤအဂီၢ်ကဒီးအဃိန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ်, လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ် တဖၣ်တဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ အမ့ၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဆူကွီၢ်ဘျီၣ်ဒၣ်လဲာ်တမ့ၢ်တၢ်ညီဘၣ်ႇ မ့ၢ်လၢၦၤမၤကမၣ်တၢ် တဂၤအံၤအစ့တအိၣ်လၢကဟ့ၣ်စ့အီၣ်လိးဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တဲစ့ၢ်ကီးအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤကွီၢ်မ့ၣ်န့ၣ် တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအိၣ်အါမးဒီး လၢာ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဆၢကတီၢ်အဃိ ပိာ်မုၣ်အံၤမ့ၢ်ပတံထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဆူကွီၢ်ဘျီၣ်န့ၣ် စ့အီၣ်လိးလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်တ့ၢ်လံဝဲတဖၣ် လၢာ်ကွံာ်သ့ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. 

လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အံၤအဃိဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ နီၢ်ယ--- ဟးထီၣ်ဟးလီၤထဲတဂၤတဘူၣ်လၢၤဘၣ် ဒီးအဝဲမဲာ်ဆှးဒိၣ် မးလၢကထံၣ်လိာ်သးဒီးအတံၤသကိးသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်လၢညါအသိးန့ၣ်လီၤ. အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်ဘၣ်ယိၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လၢ အဝဲတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်ဒီး ထီဘိဒုးဟးထီၣ်ဟးလီၤက့ၤအီၤဒီးၦၤတဂၤဂၤ ဖဲအလဲၤဆူစံာ်ပူၤတဘျီလၢ်လၢ်န့ၣ်လီၤ. 
 
အကူာ် -၂ တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ ၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ဒီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအတၢ်အိၣ်သးဖဲ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံး
     
          (က) တၢ်မၤပယွဲလၢ ကီၢ်ပဒိၣ်ဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်

ထံကီၢ်ပဒိၣ်သုးဒီးပဒိၣ်ၦၤမၤတဖၣ်ဖိတဖၣ် ဆဲးမၤဘၣ်ဒိဒံးဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ် ဖဲတၢ်ကွဲးဝဲတၢ်ပာ်ဖျါအံၤ အကတီၢ်အပူၤအံၤန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢလါယနူၤအါရံၤ တုၤ လါယူၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အပူၤ KHRG မၤနီၣ်မၤဃါန့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤသံတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်ခံခါ ဒီးတၢ်မၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တခါ လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိတဖၣ်မၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးအံၤ တြီဃာ်ဝဲ ဒူသဝီဖိတဖၣ်လၢ ကပာ်ထီၣ်ဝဲကညီဒီကလုာ်နီၣ်တယၢ်ဆူကၠိမဲာ်ညါဖဲ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဒီးမၤတံာ်တာ်ဝဲဒၣ် ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ KNU အတၢ်ဟ့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃး NCA  အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဖဲချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် သုးခိးကီၢ်ဆၢ (BGF) ဒီး ကီၢ်ပယီၤတၢ်ပၢဆှၢတၢ်သူၣ် တၢ်ဖျးဟီၣ်ခိၣ်လီၢ် ဒီးတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါအဝဲၤကျိၤ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ဝဲ သဝီဖိတဖၣ်အဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ဖဲ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. 

     ၁) တၢ်မၤသံတဖၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤသုးဖိတဖၣ်မၤဝဲဖဲ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ

ဖဲလါမးၡး ၅ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အပူၤ ကီၢ်ပယီၤသုးဖိတဖၣ်လၢအမ့ၢ် (ခမရ-၃၃၈) ခးဝဲ KNU သ့ၣ်ၦၢ်ၦၤမၤတၢ်ဖိခံဂၤဖဲ အဝဲသ့ၣ်လဲၤတၢ်လၢသိၣ်လ့ၣ်ယီၢ် (ဆဲးကဲး) အခါန့ၣ်လီၤ.[43]  ၦၤလၢအမံၤလၢစီၤမီၤအ့သါတဂၤ ဘၣ်ဒိဝဲဒၣ်ဒီးကျိတထံၣ်ဖဲအဟၢဖၢ ဒီးဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးဝဲသၢထံၣ် ဖဲအခီၣ်အစ့ၣ်တကပၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢအဘၣ်ဒိဝဲနးနးကလဲာ်အဃိႇ အဝဲသံကွံာ်ဝဲလၢကျဲ ဖဲတၢ်လဲၤစိာ်ဆှၢဃီၤအီၤဆူ KNU မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဝဲၤဒၢးအခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအနံၤန့ၣ်, ကီၢ်ပယီၤသုးဖိတဖၣ်အိၣ်ခိးလီၤတၢ်လၢအစီၤစုၤဒီး သုးကလၢၤ ၂ဝဝ အ့ၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ခးဝဲသ့ၣ်ၦၢ်ၦၤမၤတၢ်ဖိခံဂၤအံၤဒီးကျိ အထံၣ်ခံဆံဘျဲၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဘၣ်ဃးတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤလၢ အသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဒီသဒၢလီၤက့ၤအနီၢ်ကစၢ်သး ခီဖျိလၢသ့ၣ်ၦၢ်ၦၤမၤ တၢ်ဖိခံဂၤအံၤခးဆိအဝဲသ့ၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ KNU တကပၤတတူၢ်လိာ်ဝဲဒၣ်တၢ်ပာ်ဖျါအံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.[44]  

ဖဲလါမးၡး ၃၁ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အပူၤ ကီၢ်ပယီၤသုးလၢ ခီၣ်သုးရ့ၣ် (ခလရ-၂ဝ) အသုးဖိတဖၣ် ခးဝဲသဝီဖိခံဒူၣ် ဖဲစီၤမုၢ်ပျီကရူၢ်ႇ လူၤသီကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အဝဲသ့ၣ်ခိးဟံးဃာ်န့ၢ်ဝဲတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢ အသုးကျိၤလၢအဆှၢထီၣ်သုးတၢ်ပီးတၢ်လီဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ညီနုၢ်ဘၣ်တၢ် ဆှၢခီဖျိ ဒီးဟံးန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢ KNLA  သုးဖိတဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤဆူတၢ်လီၢ်အံၤအခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲဂီၤခီ ၆ နၣ်ရံၣ် အမံးနံး ၁ဝ အဆၢကတီၢ် (ခလရ-၂ဝ) အသုးဖိတဖၣ် ခးဝဲသဝီဖိတဒူၣ် ဖဲအခီကျဲအခါ ဘၣ်ဆၣ်သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် တဘၣ်ဒိနီတဂၤ ဒီးပူၤဖျဲးဝဲဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. မၤကဒီးဖဲ ဟါခီ ၆ နၣ်ရံၣ် အမံးနံး ၅ဝ အခါၦၤသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် အံၤခးကဒီးဝဲသဝီဖိလၢအခီကျဲလၢအသီတဒူၣ် ဒီးဖဲန့ၣ်ဘၣ်ဒိသံဝဲ စီၤသဲၣ်မံ လၢအမ့ၢ်လီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢခိၣ်နၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. KNLA သုးဖိဒီးသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ပျံၤဝဲလၢကလဲၤဟံးန့ၢ်က့ၤ စီၤသဲၣ်မံအသံစိၣ် မ့ၢ်လၢကီၢ်ပယီၤသုး ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဟူးဂဲၤဒံးဝဲဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အနံၤန့ၣ် KNLA သုးဖိတဖၣ် လဲၤဃုက့ၤဝဲ စီၤသဲၣ်မံအသံစိၣ် ဘၣ်ဆၣ်တထံၣ်က့ၤဝဲလၢၤဘၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးဖိတဖၣ် ကခူၣ်လီၤကွံာ် စီၤသဲၣ်မံ အသံစိၣ်လံန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤသဲၣ်မံ သံအဆၢကတီၢ် အဝဲပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အမါဒီး အဖိသၢဂၤန့ၣ်လီၤ. 

လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးခံခါလၢာ်အံၤအဖီခိၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကမၣ်ခါပတာ်ဝဲ NCA  အလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အဆၢဖိ-၅ (က) ဒီး NCA  သုးခံခီခံကပၤ ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲ တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ သုးဂ့ၢ်ဝီတၢ်သိၣ်တၢ်သီ တၢ်ဘျၢတဖၣ် (NCA Code of Conduct) အဆၢဖိ-၈ (က) လၢအတြီဃာ်ဝဲ ၦၤလၢဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ် လၢအတဘၣ်ခးစုကဝဲၤဖဲ တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအဟီၣ်ကဝီၤပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးခံခါတခါအဖီခိၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤကမၣ်ဝဲ NCA  အလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အဆၢဖိ-၉(ခ) ဒီး NCA  သုးခံခီခံကပၤ ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲ တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ သုးဂ့ၢ်ဝီတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢတဖၣ် (NCA Code of Conduct) အဆၢဖိ-၇ (ခ) လၢအတြီဃာ်ဝဲ ၦၤလၢဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ် လၢအတဘၣ်မၤသံကမျၢၢ်တဖၣ် လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအဟီၣ် ကဝီၤပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

     ၂) တၢ်မၤဟးဂီၤတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ် လၢကီၢ်ပယီၤသုးဖိတဖၣ် မၤဝဲဖဲ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ

ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁၉ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အနံၤန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးဖိလၢအမ့ၢ် ခီၣ်သုးရ့ၣ် (ခလရ-၁၉), ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (ခမရ-၃၄ဝ), (ခမရ-၃၄၁) ဒီး (ခမရ-၄၃၄) တဖၣ် မၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ ကျိချံမျိာ်သၣ် ဒီးမ့ၣ်ပိၢ်လီၢ်လံၤတဖၣ် ဖဲသဝီဖိတဂၤအစံာ်ပျီပူၤ ဖဲ အဒ--- သဝီႇ မဲးကျီကရူၢ်ႇ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. သုးတဖၣ်အံၤ အိၣ်ဝဲလၢသုးဟူးဂဲၤသုးခိၣ်အီၤခဲၤခၠိၤ အတၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.[45]  

ၦၤသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တမၤၦဲၤက့ၤတၢ်ပူၤလၢ အဝဲသ့ၣ်ခူၣ်ထီၣ်ဝဲလၢတၢ်ကမၤပိၢ်ထီၣ်ကျိချံၦာ်သၣ် သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်လီၤ. စံာ်ကစၢ်တခီ အဝဲဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢခါဆူညါ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိဒ်အမ့ၢ် ကျီၢ်-ပနၢ်သ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်လီၤတဲာ်ဆူတၢ်ပူၤ အံၤကသံသ့ မ့တမ့ၢ်ကဘၣ်ဒိဝဲဒၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ပူၤအံၤကကဲထီၣ်ကွံာ်ကလီာ် ဖဲတၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်လီၤ. လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအဖီခိၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကမၣ်ခါပတာ်ဝဲ NCA  အလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အဆၢဒိၣ်-၅ (က) လၢအတြီဝဲ တၢ်တဘၣ်မၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

     ၃) ကီၢ်ပယီၤသုး တြီဝဲသဝီဖိတဖၣ် လၢကပာ်ထီၣ်ကညီနီၣ်တယၢ်ဆူကၠိမဲာ်ညါ ဖဲဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ

ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အနံၤန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးဖိတဖၣ်လၢ ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (ခမရ-၂၆၅) တြီဝဲလီၢ်က ဝီၤသဝီဖိ ဒီးကၠိသရၣ်တဖၣ်လၢကပာ်ထီၣ်ကညီနီၣ်တယၢ်ဆူ လီၢ်ကဝီၤပူၤကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တီၤဖုၣ်ကၠိတဖျၢၣ် အမဲာ်ညါ ဖဲထ--- သဝီႇ တနီသရံၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤသုးဖိတဖၣ် မၤဟးဂီၤကွံာ်စ့ၢ်ကီး နီၣ်တယၢ် အတၢၣ်ဒီး တၢ်ပာ်ထီၣ်နီၣ်တယၢ်အလီၢ် လၢသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘှီထီၣ်ဃာ်ဝဲဒၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်တတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး တၢ်ဒီးလီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ် ဒီးတဃ့န့ၢ်ဝဲအခွဲးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.[46] 

ကီၢ်ပယီၤသုးဖိတဖၣ် တဲအါတၢ်ဒီးစံးဝဲလၢ ကၠိအံၤတဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ပျဲလၢ ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် လၢကပာ်ထီၣ် ကညီနီၣ်တယၢ်အဂီၢ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်တဲအါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ အတအဲၣ်ဒိးထံၣ်တၢ်မၤသးဒ်အံၤဘၣ်. ကီၢ်ပယီၤသုးအံၤ တဲဘၣ်သရၣ်ကၠိခိၣ်ဒီး သဝီဖိတဖၣ်ဒ်အံၤႇ “ကညီနီၣ်တယၢ်အံၤတဘၣ်အိၣ် ဖဲကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကၠိဘၣ်. သုမ့သိၣ်လိ အဲကလံးကျိာ်လၢကၠိပူၤန့ၣ် မ့ၢ်သုကပာ်ထီၣ် အဲကလံးနီၣ်တယၢ်စ့ၢ်ဧါ.” ဒီးဆဲးတဲဝဲလၢႇ “မ့ၢ်လၢကီၢ်ပယီၤသုး အိၣ်ဆီလီၤသးဖဲသဝီပူၤအဃိ ပဟ့ၣ်အခွဲးတသ့ဘၣ်. အဃိန့ၣ်, သုမၤဒ်အံၤဒု ပဟ့ၣ်အခွဲးတသ့ဘၣ်.”

လီၢ်ကဝီၤကရူၢ်ခိၣ်တဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအတၢ်သးဒိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤလီၤ. “အဝဲသ့ၣ်တကြၢးထုးလီၤ ကွံာ်ကညီနီၣ်တယၢ် ဒ်အံၤဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ကြၢးတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးဒီး လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ် ဒီးကြၢးလၢအမၢဝဲလီၢ်ကဝီၤ ဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢကထုးလီၤကွံာ်နီၣ်တယၢ်အံၤလီၤ. မ့မ့ၢ်တခီႇ အဝဲသ့ၣ်ဟဲလၢမုၢ်နၤခီဒီး မၤဟးဂီၤကွံာ် တၢ်ပာ်ထီၣ် နီၣ်တယၢ်အလီၢ် ဒီးနီၣ်တယၢ်အတၢၣ်လီၤ.” လီၢ်ကဝီၤကၠိသရၣ်မုၣ်တဂၤ တဲဘၣ်စ့ၢ်ကီး KHRG လၢအမ့ၢ်ဘၣ်အိၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်လိာ်သးဒီးကီၢ်ပယီၤသုးအိၣ်အလီၢ်ဘၣ်ဆၣ် အဝဲပာ်လီၤအသးကျၢၤမုဆှုလၢ ကပာ်ထီၣ်ဝဲကညီနီၣ်တယၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. “ယတူၢ်ဘၣ်ဒုတမုာ်နီတစဲးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်ယသးဆူၣ်ဒံးလၢ ယကဂုာ်ကျဲးစၢးမၤကဒီး အသီတဘျီလီၤ. ယကဂုာ်ကျဲးစၢး ယူၤထီၣ်ပကညီအနီၣ်တယၢ် လၢကၠိမဲာ်ညါ. မ့ၢ်တကဲထီၣ်ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ႇ ယကမၤကဒီး အသီတဘျီ တုၤလၢအန့ၢ်တစုလီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ဝဲတမုာ်နီတစဲးဘၣ်.”

     ၄) ကီၢ်ပယီၤသုး တြီဝဲ KNU လၢကမၤဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဃးဒီ NCA  ဖဲချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၄ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အနံၤန့ၣ် ဆီထံးကီၢ်ဆၣ် KNU ခိၣ်နၣ်တဖၣ်လဲၤဝဲဆူ အီပလဲးသဝီႇ အီပလဲးကရူၢ်ႇ ဆီထံးကီၢ်ဆၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢကဟ့ၣ်ဝဲတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃးဒီး NCA ဒီးတကီၢ်ခါထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.[47]  ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ကီၢ်ပယီၤသုးလၢခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (ခမရ- ၁၂၄)တဖု လၢဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢ သုးရ့ၣ်ခိၣ်သါဝ့ထိတဂၤ ဟဲနုာ်လီၤဆူသဝီပူၤဒီး မၤပတုာ်ကွံာ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဘျီဝဲအံၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲစံးဝဲလၢဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ တၢ်တဒုးသ့ၣ်ညါဒံးဘၣ် တၢ်ကွၢ်စူၣ်ကယာ်တၢ်ဒုး အကမံးတံာ် (JMC) ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ သဝီဖိလၢအဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ် အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်ဒီး မ့ၢ်တၢ်လၢအမၤဆံးလီၤစှၤဝဲ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်နာ်န့ၢ်အီၣ် NCA အံၤန့ၣ်လီၤ.  ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးအံၤ တဘၣ်မၤပတုာ်ဝဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒ်အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

     ၅) တၢ်ဟံးဆူၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်လၢ သုးခိးကီၢ်ဆၢ (BGF) ဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် ဖဲဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ

ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ် ကီၢ်ပယီၤတၢ်ပၢဆှၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးဟီၣ်ခိၣ်လီၢ် ဒီးတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါအဝဲၤကျိၤ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီး သုးခိးကီၢ်ဆၢ (BGF)သုးဖိလၢ သုးတၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤနီၣ်ဂံၢ် (တပ်နယ်-၂) တဖၣ် ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်လၢအအိၣ်ဝဲ ၇ဝဝ အ့ကၢၢ် ဖဲယီၢ်ကုာ်ကရူၢ်ႇ တန့ဆါကီၢ်ဆၣ်ႇ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ လၢအမ့ၢ်ဝဲသဝီဖိဖဲ ဖ--- ဒီး ဝ--- သဝီတဖၣ်အဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ.[48]  တၢ်ဟံးဆူၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်အံၤ ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢ သုးခိးကီၢ်ဆၢသုးတၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤနီၣ်ဂံၢ် (၂) သုးခိၣ် ဘိၤကၠးအ့ ဒီးသုးခိၣ်ဖုထးကျါ အတၢ်ကလုၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်လၢတၢ်ဟံးဆူၣ်န့ၢ်အီၤတနီၤအကျါန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ၦၤတဝၢတၢ်ဒုးအီၣ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ ဆၣ်အီၣ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အဂၤတဖၣ်န့ၢ် မ့ၢ်ဝဲသဝီဖိတဖၣ်အတၢ် ဒီးတနီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤအီၣ်တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ခိၣ် လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ခဲအံၤတၢ်မၤပျီမၤပၢၤကွံာ်အီၤလံလၢ သိလ့ၣ်ထဲၣ်တၢ် (ဘူၤဒိၤစၤ) ဒီး တၢ်တီၤထီၣ်ကွံာ်အီၤလံန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တသ့ၣ်ညါတၢ်နီတမံၤ မ့ၢ်ကီၢ်ပယီၤတၢ်ပၢဆှၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးဟီၣ်ခိၣ်လီၢ် ဒီးတၢ်မၤနီၣ် မၤဃါအဝဲၤကျိၤ  ဒီး BGF ကမၤတၢ်မနုၤဖဲဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အံၤ ဒီးသဝီဖိတဖၣ်ပျံၤတၢ်ဒိၣ်မးလၢကကွၢ်ဆၢၣ်မဲၣ်ဒီးအဝဲ သ့ၣ်ဘၣ်ထွဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် တီၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ KNU တန့ဆါကီၢ်ဆၣ်ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ အအိၣ်ဒီးၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်အံၤ တီၣ်ဖျါထီၣ်ကဒီးအီၤတဆီဆူ KNU ကီၢ်ရ့ၣ်ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်အအိၣ် န့ၣ်လီၤ.

ဒ် BGF သုးအံၤ မ့ၢ်ဝဲကီၢ်ပယီၤသုး တၢ်ပၢအစုဒုၣ်တီၤဖီလာ်တဖုအသိးအဃိႇ လၢအတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကမၣ်ခါပတာ်ဝဲ NCA အလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အဆၢဖိ-၉ (စ) ဒီး NCA သုးခံခီခံကပၤ ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ သုးဂ့ၢ်ဝီတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢတဖၣ် (NCA Code of Conduct) အဆၢဖိ-၇ (စ) တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်ဃံးဃာ် အဆၢဒိၣ်ခံထံၣ်လၢာ်အံၤ တြီဃာ်ဝဲ ၦၤလၢဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ် လၢအတဘၣ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်တဖၣ်အဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

     (ခ) တၢ်မၤကမၣ်တၢ်လၢ KNU ဒီး KNLA ကရၢဖိတဖၣ်မၤဝဲ

ဖဲတၢ်ကွဲးတၢ်ပာ်ဖျါအံၤအကတီၢ် KHRG မၤနီၣ်မၤဃါန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး KNU ဒီး KNLA ကရၢဖိတဖၣ်အတၢ်ပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်လၢ တၢ်ထၢဆူၣ်ဖိသၣ်သုး ဒီးတၢ်ထၢတၢ်ခိတၢ်သွဲ ဖဲမုၢ်တြီၢ်ဒီး ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ်ဝဲ  KNU တၢ်ကရၢကရိဒၣ်ဝဲ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

     ၁) KNLA တၢ်ထၢဖိသၣ်သုး ဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ 

ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) မၤနီၣ်မၤဃါဘၣ်ဃး KNLA တၢ်ထၢန့ၢ်ဖိသၣ်အသုးအဂ့ၢ် (၅)ခါ ဖဲဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ် KHRG ပျီပူၤၦၤမၤနီၣ်မၤ ဃါတၢ်ကစီၣ်တဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိးႇ KNLA သုးက့ (၅) သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၁ဝ၂) အသုးခိၣ်ဒိၣ်ဂီၢ်ဂ့ၢ် စီၤထူကစီၤ တဲဘၣ် မဲးညူးကရူၢ် ခိၣ်လၢ ကဃုထၢန့ၢ်ၦၤသးစၢ်လၢသဝီကိးဖျၢၣ်ဒဲး လၢအအိၣ်လၢအမူဒါဖီလာ်တဖၣ် ဒ်သိးကနုာ်လီၤကဲသုးဖိလၢ KNLA  အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကရူၢ်ခိၣ်အံၤ ဆှၢဃီၤဝဲတၢ်မၤအံၤဆူ ကရူၢ်အတၢ်ကရၢကရိဝဲၤကျိၤခိၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.[49]

လၢခံတၢ်ထၢန့ၢ်ဝဲသုး အစှၤကတၢၢ် (၅) ဂၤ လၢအမ့ၢ် ဖိသၣ် ၁၄ နံၣ် တုၤ ၁၇ နံၣ် ဖဲမဲးညူးကရူၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဖျါလၢ အဝဲတမၤလီၤတံၢ်ဆိဘၣ်ဝဲ ၦၤဖိသၣ်လၢတၢ်ထၢအီၤလၢသုးအသီတဖၣ်အသးနံၣ်ဘၣ်ဒီး ညီနုၢ် KNLA စ့ၢ်ကီးတမၤဝဲတၢ်ဒ်အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်လၢတၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤအကျါ (၃)ဂၤ ဘၣ်တၢ်လဲၤပာ်ဃုာ်အီၤဖဲ KNLA  အ သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၁ဝ၂) ဒီးအဂၤ(၂)ဂၤတခီ တၢ်ပာ်အီၤဒ်ကရူၢ်ဂၢၤသးန့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်လၢအကျါတဂၤအမိၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ၦၤလၢအလဲၤဆဲးလီၤပာ်အမံၤလၢကၠိဝံၤလံသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်တဟ့ၣ်အခွဲးလၢကဆဲးထီၣ်ကၠိဘၣ်-“ယအဲၣ်ဒိး ဆဲးပာ်ယဖိခွါလၢကၠိန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် [KNLA] တအဲၣ်ဝဲဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ဝဲယဖိခွါ ဒ်န့ၣ်လီၤ.”

KHRG တီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်အံၤဆူ KNLA သုးက့ (၅) အသုးက့ခိၣ်အအိၣ်ဒီး အဝဲဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ် ဆူသုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၁ဝ၂ အအိၣ် ဒ်သိးကဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်မူဒါဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်သၢဂၤလၢာ် တၢ်ဟ့ၣ်အီၤအခွဲးဒ်သိးကက့ၤထီၣ်ကဒါကၠိဘၣ်ဆၣ် အမိၢ်ပၢ်တဖၣ်ဘၣ်ဆဲးလီၤဝဲလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤလၢအဖိတဖၣ်ကဘၣ် ဟဲကဲ KNLA အသုးဖဲအမၤလိတၢ်မ့ၢ်ဝံၤအဆၢကတီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်ခံဂၤလၢ တၢ်ပာ်လီၤအီၤဒ်ကရူၢ်ဂၢၤသးတခီ ဟးထီၣ်ကွံာ်ကၠိလံအဃိ တၢ်တပျဲအက့ၤကဒါဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ပနီၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်မၤတၢ်ဖဲန့ၣ်သၢနံၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ထၢန့ၢ်ဖိသၣ်အသုးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိ NCA  တၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ် အဆၢဖိ (၉) (ပ)ဒီး အဆၢဖိ (၇) (ပ) န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ထီဒါဝဲ KNLA  အသုးသဲစးဒီးတၢ်ဘျၢ ဒီးမ့ၢ်တၢ်တမံၤလၢအတဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့လိာ်သးဒီး Geneva Call အလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢ KNU ဆဲးလီၤတ့ၢ်စုမုၢ်ကျၢၢ်ဖဲ လါယူၤလံ ၂၁ သီႇ ၂ဝ၁၃ နံၣ်အပူၤ ဘၣ်ဃးတၢ်ဒီသဒၢဖိသၣ်လၢစုကဝဲၤအတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်လီၤ.[50] 

     ၂) KNU ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ထၢဆူၣ်တၢ်ခိတၢ်သွဲဖဲ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ

ဖဲလါယူၤ ၁၃ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အပူၤ KNU တၢ်ကြဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်ဝဲၤဒၢးခိၣ် စီၤခၠါနၤကိးဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်လၢအအိၣ်ဒီးကျီၢ်(ဂီၤဖံး) - ပနၢ်လၢအပျၢ်ဒုးအီၣ်ဝဲအဆၣ်ဆူကစၢၢ်ကျါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[51] အဝဲတဲဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်သဝီဖိတဖၣ်လၢ သဝီဖိအကျီၢ်ပနၢ်တဖၣ် မၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤဝဲ တၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိသ့ၣ်တဖၣ်အဃိ ဃ့ဝဲစ့ကျီၢ် (မ့) ပနၢ် တဒုလၢစ့ပယီၤတမၢ (၁ဝဝဝ) ကၠး လၢကျီၢ်-ပနၢ်ကစၢ်တဖၣ်အအိၣ် ဒ်တၢ်ခိတၢ်သွဲအသိးန့ၣ်လီၤ.  ဖဲကျီၢ်-ပနၢ်ကစၢ် သ့ၣ်တဖၣ်သံကွၢ်အီၤ မ့ၢ်အဝဲကသူဝဲ ကျိၣ်စ့သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်, စီၤခၠါနၤတဲဝဲလၢ အဝဲကပှ့ၤဝဲ တဘျုၣ်-သဲးသၣ် ဒီးမီၤထူလၢ KNLA သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတနီၤ တတူၢ်လိာ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဃ့စ့အံၤဘၣ်ဒီး သံကွၢ်အါထီၣ်ဝဲလၢ မ့ၢ်အဝဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ပျဲလၢ KNU ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အအိၣ်လၢကထၢဝဲတၢ်ခိတၢ်သွဲအံၤဧါ. မ့မ့ၢ်သဝီဖိတနီၤတခီ ခီဖျိအဝဲသ့ၣ်တနၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်အိၣ်သးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်အဃိ ဟ့ၣ်ဝဲစ့ဒ်တၢ်ဃ့အီၤအသိး ဘၣ်ဆၣ် ဝဲၤဒၢးခိၣ် စီၤခၠါနၤ တမၤနီၣ်န့ၢ်အဝဲသ့ၣ်အမံၤအသၣ်လၢအဟ့ၣ်ဝဲစ့အံၤလံလၢတၢ်မၤနီၣ်အဂီၢ် နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤကမၣ်ခါပတာ်ဝဲ NCA သုးခံခီခံကပၤ ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲ တၢ်ပတုာ်တၢ်ခး အတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ သုးဂ့ၢ်ဝီတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢတဖၣ် (NCA Code of Conduct) အလံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ အဆၢဖိ-၇ (င) လၢအမ့ၢ်ဝဲ တၢ်တဘၣ်ဃ့ကျိၣ်ဃ့စ့ ဆူကမျၢၢ်တဖၣ်အအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.  ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ႇ ဖဲတၢ်ကွဲးထုးထီၣ်ဝဲလံာ်ပာ်ဖျါအံၤအဆၢကတီၢ် စီၤခၠါနၤ အံၤတၢ်တဟံးထီၣ်န့ၢ် ဂ့ၢ်ဝီနီတမံၤဒံးဘၣ်လီၤ.

     (ဂ) တၢ်လုၢ်အီၣ်သးမူတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်

လၢတၢ်ပာ်ဖျါဘၣ်ဃးတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ခီဖျိခိရိနၣ်တၢ်ဆါ အမဲာ်ညါႇ KHRG တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပာ်ဖျါ ထီၣ်စ့ၢ်ကီး သဝီဖိဖဲ မုၢ်တြီၢ်ဒီး ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤတဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒၣ်ဒီး တၢ်ဃံးတၢ်စ့ၤတဖၣ် မ့ၢ်လၢအခုးလီၢ်-စံာ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဒိဒီးဟးဂီၤကွံာ် ခီဖျိမူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤ တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးႇ မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ် (မ့) ဆီၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်မၤဟးဂီၤတၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိဖဲ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးပူၤတဖၣ် အါတက့ၢ်မ့ၢ်ၦၤဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအဝဲသ့ၣ် တၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်အပူၤဒ်အံၤန့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် အဝဲသ့ၣ်အါဒၣ်တက့ၢ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢထံကီၢ်ပဒိၣ် (မ့) ၦၤဟ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤကရူၢ်ကရၢတဖၣ်အအိၣ် ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

     မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ဖဲ ၂ဝ၁၉ နံၣ် တၢ်မၤဝဲၤ (တၢ်ကူးဘုကူးဟု) အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ကမျၢၢ်အါဒံအါဂၤ ဖဲလူၤသီကီၢ်ဆၣ်ပူၤတဖၣ် တမၤန့ၢ်အီၣ်ဘုလၢလၢလီၣ်လီၣ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢခုးလီၢ်လၢတၢ်ဖဲးလီၤဝဲတနီၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဒွဲၣ်အူထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးလၢ တဘၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢတၢ်ကဒွဲၣ်အီၤဒံးဘၣ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီအိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢတၢ်ကိၢ်ဃ့ထီဒီး ယုၢ်တဖၣ်လီၤမၤဟးဂီၤ ဝဲအဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်ဒ်အံၤအဃိႇ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ခဲအံၤဘၣ်သဂၢၢ်ဝဲဒၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအါမး လၢကဒိးန့ၢ် ဘၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီအလၢအၦဲၤလၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[52] တနီၤန့ၣ် အတၢ်ဃုထၢတအိၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အခုးလီၢ်-စံာ်လီၢ်တဖၣ်ဒီး ဒိးတူၢ်ငါမၤလဲအီၣ်က့ၤ တၢ်လၢတနံၤဂီၢ်တနံၤဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကွဲးဝဲလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါအံၤအဆၢကတီၢ်ႇ သဝီဖိဖဲ ဃိၣ်လိာ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢၢ်ပူၤတဖၣ် သူၣ်လီၤဘုဟုလၢအစံာ် ပူၤတန့ၢ်လၢၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ကိၢ်ဃ့ထီ ဒီးတနီၤန့ၣ်အဘုထူၣ်လၢအစံာ်ပျီပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ဃ့ထီသံကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢအဝဲသ့ၣ်ဂီၢ် မ့ၢ်တအိၣ်လၢလၢၦဲၤၦဲၤဘၣ်ဒီး ခါဆူမဲာ်ညါ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒၣ်ဒီးတၢ်လုၢ် အီၣ်သးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီတကူတယၢဘၣ်န့ၣ်လီၤ.[53] 

သဝီကရူၢ်ဖဲ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်ကီဒ်သိးအံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂ဝ၁၉ နံၣ်အပူၤႇ ခီဖျိလၢတၢ်ကိၢ်ဃ့ထီဆါဒီး ယုၢ်တဖၣ်အတၢ်နုာ်လီၤမၤဟးဂီၤတၢ်အဃိ စံာ်လီၢ်လၢတနံၣ်ဂီၢ်တၢ်မၤန့ၢ်ဘုအနာ် ၃ဝဝ န့ၣ် တၢ်မၤန့ၢ်က့ၤအီၤထဲဒၣ်ထဲ အနာ် ၉ဝ ဧိၤန့ၣ်လီၤ. စံာ်ကစၢ်တနီၤ မၤန့ၢ်က့ၤဘုအနာ် လီၤလၢထဲဒၣ်ဘုနာ်ချံလၢ အသူၣ်လီၤဝဲတဖၣ်အသိးဧိၤန့ၣ်လီၤ. တနီၤနီၤန့ၣ် အဘုတန့ၢ်ဘၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကျိၣ်စ့တၢ်ဟဲနုာ်လၢအမၤန့ၢ်ဝဲတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကဘၣ်ပှ့ၤအီၣ်က့ၤဝဲ တၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. အဃိသတးဒီး အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ဝဲ KNU တၢ်ခိတၢ်သွဲတန့ၢ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ KNU ခိသွဲဝဲၤကျိၤကြၢးဆိကမိၣ်ပဲာ်ထံနီၤဖး ဒီးကြၢးပျဲပူၤ တၢ်ထၢတၢ်ခိတၢ်သွဲဆူၦၤတဝၢတဖၣ်လၢအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒၣ် န့ဆၢၣ်တၢ်တတၢာ်တနါ လၢတၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူ အဖီခိၣ်အဃိအံၤန့ၣ်လီၤ. တသ့တဘၣ် တၢ်မ့ၢ်ဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ခိတၢ်သွဲန့ၣ် တၢ်အံၤကဲထီၣ်က့ၤဝဲ တၢ်အိၣ်သးလၢအကီအခဲလၢသဝီဖိတဖၣ်လၢအတူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[54]

     ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ဖဲတနီသရံၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤစ့ၢ်ကီး ခီဖျိတၢ်ကိၢ်ဆါဝဲအဃိ သဲးထူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်သံဟးဂူာ်ဟးဂီၤဒီး ဘုစ့ၢ်ကီးဟးဂီၤ ဝဲအါမးလီၤ. တၢ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲတၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူတၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်နီၢ်မးလၢၦၤလၢအဘၣ်ကွၢ်သဂၢၢ်ဝဲဒီး တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လီၤလီၤဆီဆီ ဖဲတၢ်လီၢ်ဒ်အမ့ၢ် တကဲးႇ က့ႇ မိၣ်တီၢ်ႇ မနိရိၢ်ႇ အနဲစ့ၣ်ကူ ဒီးပဝးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်ဒီး တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢ သ့ၣ်ၦၢ်မ့ၣ်အူ အီၣ်တၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒိၣ်အါထဲလဲၣ်န့ၣ် တၢ်တသ့ၣ်ညါအီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်လီၤ.[55]

     ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်

လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢအအိၣ်ဆိးဖဲဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်ပူၤတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤအါဒၣ်တက့ၢ် လုၢ်အီၣ်သးသမူလၢ တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးဒီး တၢ်မၤဒိးမၤလဲသးန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အပူၤအံၤန့ၣ် ခီဖျိလၢတၢ်ကိၢ်ဆါဝဲအဃိ တၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဒိဟးဂူာ်ဟးဂီၤအါမးအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကမၤန့ၢ်အီၣ်ဘၣ်ဘုလၢလၢလီၣ်လီၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤနီတမံၤလၢလီၢ်ကဝီၤၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ မ့တမ့ၢ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တဖၣ် အအိၣ်လၢကကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး လဲၤခီဖျိတၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.[56]

     (ဃ) တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးထီဒါ ထံတမၢၢ်ဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ

ဖဲလါမးၡး ၁၄ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အနံၤန့ၣ် သဝီဖိၦၤနီၣ်ဂံၢ်လၢအအိၣ်ဝဲ ၁၆၇၂ ဂၤ ဖဲ ဖၣ်အၣ် ဒီး မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤတဖၣ် ဟဲပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးလၢကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သး ထီဒါတၢ်တ့ထီၣ်ထံတမၢၢ်တၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်လၢလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲ မၤအီၤလီၤ သုးက့ (၅) သုးရ့ၣ် (၁ဝ၂) သုးဒ့ (၃) အသုးဒ့ခိၣ် စီၤဆၣ်ယိၤမူ ဃုာ်ဒီးတၢ်ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးလၢ လီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးထီဒါအံၤ ကဲထီၣ်အသးဖဲဃိၣ်လိာ်ကျိနံၤ လၢအဘူးဒီးတၢ်ကတ့ထီၣ်ဝဲ ဟၣ်ကၠံထံတမၢၢ်[57] တၢ်လီၢ် ဖဲဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤဒီး တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ စးထီၣ် ဂီၤခီ ၇နံၣ်ရံၣ် တုၤ ၁ဝနၣ်ရံၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ရဲၣ် တၢ်ကျဲၤတဘျီအံၤ ပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဒီး တၢ်ထုကဖၣ်သၣ်ကမဲာ်လၢ ဘူးဒးတၢ်ဘါမ့ၢ်ဂ့ၤဒီး ၦၤခရံာ်ဖိတၢ်ဘါမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲလၢ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ထိၣ်လီၤထွံကွံာ်ဝဲ တၢ်ကိးသထြီတဖၣ်လၢထိပူၤအခါန့ၣ်လီၤ. ၦၤလၢဟဲပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးထီဒါအံၤတဖၣ်အိၣ်ဝဲဒီး တၢ်ဃ့ထီၣ် (၄)ထံၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁. ပျဲဃိၣ်လိာ်ကျိ ယွၤသဘျ့
၂. တၢ်တ့ထီၣ် က့ဒိၣ်ထံတမၢၢ် ပတသးလီဘၣ်.
၃. တၢ်တ့ထီၣ်ထံတမၢၢ် လၢကညီၦၤထူလံၤဖိဟီၣ်ကဝီၤ ပတအဲၣ်ဘၣ်.
၄. တၢ်တ့ထီၣ်ထံတမၢၢ် လၢကလုာ်ဒူၣ်ဖိ ၦၤထူလံၤဖိဟီၣ်ကဝီၤ ပတအဲၣ်ဘၣ်.