တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်တဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါဝဲတၢ်ကဲထီၣ်အသးဖဲ ဒီၣ်ဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်, ဂီၤခီအဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးတဖၣ်ခးတပျုာ်တပျီၤ ဝဲကျိတဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟဲနုာ်လီၤလၢ က---သဝီ, ထံဒ့ကရူၢ်, ဒီၣ်ဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ်ဖီၣ် ဝဲသဝီဖိလၢတဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးတဖၣ် အါန့ၢ်ဒံး (၂၀) ဂၤ ဒီးမၤဆါပယွဲဝဲသဝီဖိ (၃) ဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲဂီၤခီ ၉ နၣ်ရံၣ် အခိၣ်အဃၢၤ ဆၢကတီၢ်, တၢ်ခးလိာ်သးကဲထီၣ်ဝဲလၢ SAC သုး ဒီး လီၢ်ကဝီၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢသုး အဘၢၣ်စၢၤ ဖဲ က---သဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဒုးကဲ ထီၣ်ဆၢကတီၢ်, SAC သုးတဖၣ်ဒွဲၣ်အူထီၣ်ဝဲ ကမျၢၢ်ဖိအဟံၣ် (၁၅) ဖျၢၣ် ဒီး ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ်န့ၢ်ဝဲပှၤတၢ်စုလီၢ် ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤ. SAC သုးဖိတဂၤ ဖီၣ်ဆူၣ်မၤတရီတပါဝဲ သဝီဖိလၢအသးနံၣ်အိၣ် ၉၀ နံၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ SAC သုးဖိတဖၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ် လၢသဝီပူၤဆၢကတီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ဖီၣ်န့ၢ်ဝဲသဝီဖိ (၂) ဂၤ, ဒီးသူအဝဲသ့ၣ်ဒ်တၢ်ဒီသဒၢစုကဝဲၤ ဒီးပှၤဝံတၢ်ဖိတဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.[1]
တၢ်တြီမၤတံာ်တာ်တၢ်သဘျ့ခွဲးယာ် ဒီးတၢ်မၤဆါပယွဲသဝီဖိ
ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်, ဂီၤခီဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးတဖၣ် [တၢ်တသ့ၣ်ညါ သုရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်ဘၣ်] နုာ်လီၤဆူ က--- သဝီ, ထံဒ့ကရူၢ်, ဒီၣ်ဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်နုာ်လီၤလၢသဝီ ပူၤဆၢကတီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ခးဝဲဒၣ်ကျိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်နာ်ဝဲလၢ SAC သုးတဖၣ်အံၤအိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ န့ၣ်ပၠံၣ်ဒီၣ် ကီၣ်ကးကရၢ တၢ်လီၢ် [ကီၢ်ပယီၢ်ခၢၣ်သး] ဒီးတၢ်မၢအအဝဲသ့ၣ်လၢကဘၣ်ဟဲဟူးဂဲၤဝဲဖဲဟီၣ်ကဝီၤပူၤအံၤန့ၣ်လီၤ.
သဝီဖိအါဂၤ, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပိာ်ခွါ သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ဝဲလၢသဝီချၢ ဖဲလၢအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်လၢပယီၤသုးတဖၣ်ဟဲနုာ် လီၤလၢသဝီပူၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. [အဝဲသ့ၣ်ပျံၤဝဲတၢ်မၤဆါပယွဲ ဒီးတၢ်ကဖီၣ်အဝဲသ့ၣ်]. SAC သုးတဖၣ်ထံၣ်ဝဲသဝီဖိလၢတ ဃ့ၢ်ကွံာ်တဖၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဖီၣ်ဝဲသဝီဖိလၢဟံၣ်ပူၤအါန့ၢ်ဒံး အဂၤ (၂၀), ဒီးအါဒၣ်တက့ၢ်မ့ၢ်ဝဲပိာ်မုၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးတ ဖၣ် ပာ်ဖှိၣ်အဝဲသ့ၣ်ဖဲကျဲကပၤတၢ်လီၢ်တီၤဖဲသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ, SAC သုးဖိတဖၣ်မၢအဝဲသ့ၣ်ကြၤလီၤ ဒီးပာ်ထီၣ်စုလၢ အဝဲသ့ၣ်အခိၣ်လိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ [သၢဂၤ] သဝီဖိတဖၣ်ယူာ်ထီၣ်စုဒီးကွၢ် SAC သုးဖိတဖၣ်ဆၢကတီၢ်, SAC သုးဖိတဂၤစံးဝဲ, ‘ဘၣ် မနုၤနကွၢ်ပှၤလဲၣ်’ နလိၣ်ဘၣ်မနုၤလဲၣ်’. ဝံၤဒီး SAC သုးဖိတဖၣ် ထူတံၢ်အဝဲသ့ၣ်ခိၣ်သၣ်ဃံ ဒီးယီၢ်တံၢ်အဝဲသ့ၣ်အကိာ်ဘိလၢ သုးခီၣ်ဖံးဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. [ဖဲလၢ KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဖဲလါ မးၡး ၂၀၂၄ နံၣ်ဆၢကတီၢ်, သဝီဖိလၢတၢ်ထူတံၢ်အခိၣ် သၣ်ဃံတဂၤအတၢ်ပူၤလီၢ်တဘျါဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.] သဝီဖိတဂၤစံးဝဲ, SAC သုးဖိတဖၣ်နုာ်လီၤလၢသဝီပူၤဒီးမၤပျံၤမၤဖုးသဝီဖိဒ် အံၤန့ၣ်, မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲလၢ ကမျၢၢ်တၢ်ဒီသဒၢသုး (PDF) သုးဖိတဖၣ်အိၣ်လၢသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ် ဒီးတၢ်မၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်
တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံ, ဖဲ ဂီၤခီ ၉ နၣ်ရံၣ်ဆၢကတီၢ်, [လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၂ သီ, ၂၀၂၃နံၣ်], တၢ်ခးလိာ်သးကဲထီၣ်ဝဲလၢ SAC သုး ဒီး လီၢ်ကဝီၤတၢ်ပၢၢ်ဆၢသုးတဖၣ် အဘၢၣ်စၢၤ ဘူးဒီ က---သဝီန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခးလိာ်သးကဲထီၣ်ယံာ်ဝဲ ၁၅ မံးနံး န့ၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်ခးလိာ်သးကဲထီၣ်ဆၢကတီၢ်, SAC သုးဖိတဖၣ်ဒွဲၣ်အူထီၣ်ဝဲသဝီဖိဟံၣ် (၁၅) ဖျၢၣ် ဒီး ကျီၢ်ကရၢတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ်န့ၢ်ဝဲသဝီဖိတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်, တၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးကိၣ်ဖိနီဖိလၢသဝီဖိအကျးပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ခးဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးဝဲ သဝီဖိကျီၢ်တဒုဖဲသဝီပူၤအံၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ်အဟံၣ်အဃီ ဒီး တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤ ပာ်ဃာ်ဝဲလၢတၢ်ဖံးအီၣ် မၤအီၣ်ခါဆူညါအဂီၢ် ဒီအဖိအလံၤအဂီၢ်တဖၣ်လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
မုၣ်ခွါသွံၣ်ထံးတၢ်မၤတရီတပါ
ဖဲတၢ်ခးလိာ်သးကဲထီၣ်ဆၢကတီၢ်, SAC သုးဖိတဂၤ မၤဆါပယွဲ ဒီး မၤတရီတပါဝဲ ဖံလၢအအိၣ် ၉၀ နံၣ်တဂၤ ဖဲ က---သဝီပူၤ န့ၣ်လီၤ. [ဖးအါထီၣ်က့ၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါလၢတၢ်ရၤလီၤတ့ၢ်လံအီၤအပူၤတက့ၢ်]. ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အ မံၤမ့ၢ်ဝဲ ဒီၤဘ--- န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဆၢကတီၢ်, အဖိမုၣ် [သးနံၣ်အိၣ် ၅၀ ဘျဲၣ်], အလံၤခံဂၤ [သးနံၣ်အိၣ် ၄၀ ဘျဲၣ်] ဒီး သဝီဖိပိာ်မုၣ်အဂၤတဂၤ အိၣ်ခူသူၣ်ဝဲလၢဟံၣ်ဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ ကဲထီၣ်သးဖဲ SAC သုးဖိတဖၣ်ဒွဲၣ်အူထီၣ်ဝဲသဝီဖိတဖၣ်အဟံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီၤ ဘ---အသး ပှၢ်အဃိ ဖဲတၢ်ခးလိာ်သးကဲထီၣ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်, အဝဲဃ့ၢ်ကွံာ်တကဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သူသဝီဖိဒ်တၢ်ဒီသဒၢစုကဝဲၤ ဒီးပှၤဝံတၢ်ဖိတဖၣ်အသိး
ဖဲ SAC ဒွဲၣ်အူထီၣ်ဝဲသဝီဖိတဖၣ်အဟံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, အဝဲသ့ၣ်ပျၢ်လီၤကွံာ်သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်ဃာ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်, ဘၣ်ဆၣ်ဖဲအဝဲ သ့ၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကိးဃုာ်ဝဲဒီသဝီဖိပိာ်ခွါခံဂၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်သူဝဲသဝီဖိခံဂၤအံၤဒ်တၢ်ဒီသဒၢစုကဝဲၤ ဒီးပှၤဝံတၢ်ဖိတဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မၢဝဲသဝီဖိတဖၣ်အံၤဝံဝဲတၢ်ပီးတၢ်လီလၢအဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ဆူၣ်န့ၢ်ဝဲလၢ ကျး ဒီးဟံၣ်ပူၤ တဖၣ်, ဒီး မၢစ့ၢ်ကီးသဝီဖိတဖၣ်အံၤဟးလၢအဝဲသ့ၣ်မဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ် မၤဆါပယွဲ ဒီးမၤမဲာ်ဆှး ဝဲသဝီဖိခံဂၤအံၤ လၢကျဲတီၤလိၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ထူဝဲသဝီဖိခံဂၤအံၤအကပၤလၢခီၣ်ဖံးဖးဒိၣ် ဒီးထိစ့ၢ်ကီးအဝဲသ့ၣ်အမဲာ်သၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲ သ့ၣ်လဲၤတုာ်ဆူတၢ်လီၢ်လၢအယံာ်ဒီးသဝီဆၢကတီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ပျၢ်လီၤကွံာ်ဝဲသဝီဖိခံဂၤအံၤန့ၣ်လီၤ. [ဒ်လီၢ်ကဝီၤဖိတဂၤပာ်ဖျါ ထီၣ်ဝဲ KHRG အသိး], သဝီဖိလၢတၢ်မၤဆါပယွဲအီၤတဂၤန့ၣ်, အမဲာ်သၣ်ထီၣ်လုးထီၣ်လါ ဒီးအယီၢ်ဒ့ဆါဝဲနးနးကလဲာ်ဒံးန့ၣ် လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူစါယါဘျါ ဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤနီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
Footnotes:
[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါမးၡး ဒီး လါမ့ၤ ၂၀၂၄ နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢလီၢ်ကဝီၤ ၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲး ယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ်တၢ်မၤလီၤဘၢ အီၤလၢအဝဲ နီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲ ပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ် တၢ်ကျိၤန့ၣ် လီၤ.