ဟီၣ်ကဝီၤတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ကဲထီၣ်အသးဖဲ ယ့ၤကၠီၤကၠံကရူၢ်ႇ ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၆သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအနံၤဝဲန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲနုာ်လီၤဆူ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) တၢ်ပာ်ပနီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤအဃိ တၢ်ခးတပျီၤကဲထီၣ်တ့ၢ်ဝဲ လၢ ကီၢ်ပယီၤသုးဒီးကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) သုးတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုး သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်တ့ၢ်ဝဲဖဲဟီၣ်ကဝီၤဖဲအံၤ တုၤလၢလါမးၡး ၁သီ ၂ဝ၂၁နံၣ်အဃိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဘံၣ်တၢ် ဘၢအတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီလၢလီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ် KNLA ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိးႇ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဟဲနုာ်လီၤဆူ KNU တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤ လၢအကဖီၣ်ကွံာ်ဝဲဒၣ် ၦၤလၢအပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်လၢ က မျၢၢ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤထီဒါသုးမီၤစိရိၤ (CDM) ဒီးတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သး လၢအထီဒါသုးမီၤစိရိၤတၢ်ဟံး ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[1]

 

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ် ဂီၤခီ ၁၁နၣ်ရံၣ် ၄ဝမံးနံးအဆၢကတီၢ်န့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢ ကညီဒီ ကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) သုးဒ့-၃ႇ သုးရ့ၣ်-၁၈ႇ သုးက့-၆ ဒီးကီၢ်ပယီၤသုး ခီၣ်သုးရ့ၣ် (IB) -၂၃ဝ ဒီး -၂၃၁ လၢအအိၣ်လၢသုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် (MOC) - ၁၂ ဖဲယွၤသ့ၣ်ကိသဝီဒီးသၤယၤကိသဝီအ ဘၢၣ်စၢၤႇ ယ့ၤကၠီၤကၠံကရူၢ်ႇ ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. (တၢ်ဘၢၣ်စၢၤ လၢသဝီခံဖျၢၣ်အံၤ ဒီးကီးတရံးဝ့ၢ်န့ၣ် ကလဲၤဘၣ်ဒီးသိလ့ၣ်ယီၢ် (ဆဲၣ်ကဲၣ်) ကအိၣ် ၁၅ တုၤ ၂ဝ မံးနံးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ). ဖဲတၢ် ဒုးကဲထီၣ်သးသီသီခါန့ၣ် ၦၤဖီၣ်စုကဝဲၤခံဖုအံၤ ခးလိာ်သးဒီးကျိဖိန့ၣ်လီၤ. လၢခံ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် နၢ်ဟူကျိ ဖးဒိၣ် (မီထၣ်)အကလုာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးအံၤ ကယံာ်ဒၣ်ထဲ ၁၆ မံးနံးန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ခးလိာ်သးအံၤ ကဲထီၣ်တ့ၢ်ဝဲဖဲကီၢ်ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲနုာ်လီၤဆူ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) တၢ်ပာ်ပနီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ ဘၣ်ဆၣ် KNLA သုး တဟ့ၣ်အခွဲးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သုးက့ ၆ KNLA  ဒုးယၤ ခိၣ်ပာ်ဖျါဝဲအသိးႇ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ကိးထံၣ်ဝဲ KNU ကီၢ်ဆၣ်ခိၣ်ဒီးတဲအီၤလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဟဲနုာ်လီၤ လၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤ လၢအကဖီၣ်ဝဲဒၣ် သရၣ်သရၣ်မုၣ်ဒီးကသံၣ်သရၣ်(လီၤဆီတၢ်ဖဲကီးတ ရံးဝ့ၢ်ဒီးတၢ်လီၢ်လၢအဘူး)တဖၣ်လၢ အလဲၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဝဲဒၣ်လၢကမျၢၢ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤထီဒါ သုးမီၤစိရိၤ (CDM) ဒီးတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးထီဒါသုးမီၤစိရိၤတၢ်ဟံးဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအံၤန့ၣ်လီၤ. (ကမျၢၢ်တနီၤ လဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုလၢ KNU တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤ ဒ်သိးကပဒ့ၣ်ဟးဆှဲးဝဲ ကီၢ်ပယီၤသုးအတၢ်ဖီၣ်တံၢ် ဃာ်သဝီ ဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ). အဃိကီၢ်ဆၣ်ခိၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါဝဲ KNLA သုးရ့ၣ်-၁၈ သုးခိၣ် ဘၣ်ဃးပယီၤသုးတၢ် ဃ့ထီၣ်အံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သုးရ့ၣ်ခိၣ်ဂ့ၢ်လိာ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဃ့ထီၣ်ဒီးတဲဘၣ်စ့ၢ်ကီး ကီၢ်ပယီၤသုး သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လၢအသုတဟဲနုာ်လီၤဆူ KNU ဟီၣ်ကဝီၤလၢတၢ်ပာ်ပနီၣ်ဃာ်အီၤ သ့ၣ်တဖၣ်အပူၤတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် သၢဘျီမ့တမ့ၢ်လွံၢ်ဘျီႇ တချုးလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် KNLA တတူၢ်လိာ်ဝဲဘၣ်ႇ ဒီး KNLA တဲပလီၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ဟဲနုာ်န့ၣ် တၢ်ဒုးကကဲထီၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဒီးကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် တဒိကနၣ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်တနံၤန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်အသိလ့ၣ်သၢခိၣ်ဟဲနုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဆူ KNU ဟီၣ်ကဝီၤလၢတၢ်ပာ် ပနီၣ်ဃာ်အလီၢ် ဖဲယွၤသ့ၣ်ကိအကျဲအံၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်လီၢ်ကဝီၤဖိတဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ ညီနုၢ် လၢတၢ်သမံသ မိးအလီၢ်လၢအအိၣ်ဖဲကျဲဝဲအံၤန့ၣ် KNLA သုးဖိတဖၣ်တအိၣ်အါအါဘၣ် ဒီးညီနုၢ်န့ၣ်အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒၣ် ထဲလွံၢ်ဂၤမ့တမ့ၢ်ယဲၢ်ဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်တနံၤန့ၣ် KNLA သုးဖိအိၣ်ဝဲ ၂၅ ဂၤတုၤ ၃ဝ ဂၤ (သုးဆှ့ၣ်တဆှ့ၣ်) ခီဖျိတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးထီဒါသုးမီၤစိရိၤတၢ်ဟံးဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအတၢ်ဟူးတၢ် ဂဲၤတဖၣ်အိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. KNLA သုးဖိတဖၣ်အံၤ ခးစိဃီၤဝဲ သိလ့ၣ်တခိၣ်လၢ အဟဲလၢတၢ်မဲာ်ညါအဃိ ကီၢ်ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤစ့ၢ်ကီး က့ၤခးးကဒါက့ၤအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. သိလ့ၣ်လၢအဂၤခံခိၣ်န့ၣ် တပၣ်ဃုာ် လၢတၢ်ဒုးအပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လၢသိလ့ၣ်သၢခိၣ်အပူၤန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်အိၣ်ဝဲ အဂၤ ၃ဝ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. သိလ့ၣ်အဂၤတခိၣ်န့ၣ် တၢ်ကးဘၢဃာ်အီၤအဃိ တၢ်မနုၤအိၣ်လၢအပူၤလဲၣ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်တထံၣ်သ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ် စံးဝဲဒၣ်လၢ ပယီၤသုးတဖၣ် တီစိာ်ဝဲဒၣ် ပာ်ထံဒၢ မ့တမ့ၢ် သိဒၢဖးဒိၣ် (တဲၣ် ကံၣ်ဘိ)တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် က့ၤဂုာ်က့ၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဒ်သဝီဖိတ ဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိးႇ လၢတၢ်ဒုးတဘျီအံၤအပူၤ ကီၢ်ပယီၤသုးသံသၢဂၤဒီးဘၣ်ဒိလွံၢ်ဂၤန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်သိ လ့ၣ်တီၦၤဆါဒီးကီၢ်ပယီၤသုးအသိလ့ၣ်လွံၢ်ခိၣ် ဟဲတုၤဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ် ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအ နံၤအံၤန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ပျံၤတၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢအဟံၣ်ပူၤဒၣ်ဝဲ ဒီးလဲၤထီၣ်ကွၢ် တၢ်အိၣ်သးလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်တဘူၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.  

ဖဲအနံၤဝဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ဟဲတုၤဝဲဒၣ်လၢယွၤသ့ၣ်ကိးဒီးသၤယၤကိသဝီခံဖျၢၣ်ဒီး ဖဲအနၤ ဝဲန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဆီလီၤအသးဝဲဖဲသဝီခံဖျၢၣ်အံၤအပူၤ ဘၣ်ဆၣ်တဃ့အခွဲးလၢ ၦၤနီတဂၤအအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် လီၤ. သဝီတဖျၢၣ်စုာ်စုာ်န့ၣ် အသုးဖိအိၣ်ဝဲ ၂၅ ဂၤဒီးတနီၤန့ၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ သဝီခံဖျၢၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဘူးဒီးအ့ၡၢၣ်သိလ့ၣ်ကျဲမုၢ်လါခိၣ် လၢအယံၤဒီးတၢ်ပာ်ပနီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤအလီၢ် ဒ်သိးကဟးဆှဲး ဝဲတၢ်ခးလိာ်သးသုတကဲထီၣ်ဒီး KNLA တဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤလီၤဂာ်လၢ ကီၢ်ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒီးလၢ ကလဲၤ ဃုဒီးဖီၣ်န့ၢ်ဝဲ ၦၤလၢအလဲၤပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်လၢ CDM တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်အိၣ်လၢသဝီပူၤအဃိဒီး လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ပျံၤဘၣ်ဖုးတၢ်ဒီနၤညါန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိ တနီၤပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဒီး မံသကိးဒ်သိးသိးန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိပိာ်ခွါတဖၣ် ဘၣ်စံၣ်မံခူသူၣ်ဝဲဒၣ် ကိးမုၢ်နၤခီဖျိ အဝဲသ့ၣ်ပျံၤဝဲ လၢပယီၤသုးကဖီၣ်ပီၤတၤဒီးတၢ်မၢဆူၣ်မၤစိးအဝဲသ့ၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးအ သးလၢ သဝီလၢအအိၣ်ဘူးတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုး တဖၣ် ဆှၢအါထီၣ်အသုးဖိတဖၣ် လၢကီးတရံးဝ့ၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၇သီႇ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ် ကီၢ် ပယီၤသုးတခိၣ် ဟဲဆှၢဝဲတၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်ဆူ တၢ်လီၢ်လၢအၦၤသုးဖိအိၣ်အလီၢ် ဖဲယွၤသ့ၣ်ကိးဒီးသၤယၤ ကိသဝီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (ပယီၤသုးတဖၣ် တဖီၣ်သဝီဖိနီတဂၤဘၣ်ဒီး) လၢခံကတၢၢ် ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ် ဟး ထီၣ်ကွံာ်ဝဲဒၣ် လၢလီၢ်ကဝီၤအံၤ ဖဲလါမးၡး ၁သီ ၂ဝ၂၁နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

Fri, 19 Mar 2021

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂ဝ၂၁နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ် ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲး ယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ် မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ် ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤႇ တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤ လၢအဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ် ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်

There is no data.