တၢ်ကတိၤလၢညါ 

ပျီပူၤလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤ ပဲာ်ထံနီၤဖးဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) ပျီၤပူၤမၤတၢ် ဖိမၤနီၣ်မၤဃါဝဲ စးထီၣ်လၢ လါယူၤလံ တုၤလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်အတီၢ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ကီၢ်ပယီၤအသုးမုၢ်ဒိၣ်တဖၣ်ကၢၤဃာ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်အိၣ်ဆီလီၤအသးလၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးဒီဘ့ၣ်အပူၤကျၢၤကျၢၤႇ ဆှၢထီၣ်ဒံးဒၣ်အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိ ဒီးကျိချံမျိာ်သၣ်တဖၣ် စးထီၣ်လၢအသုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်အလီၢ်ဒီး ဆူအသုးက လၢၤလၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် လဲၤနုာ်လီၤတလၢကွံာ်ဆူ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) တၢ်ပၢဖီလာ် ဖဲဒူပျာ်ယာ်ဒီးတီအူကီၢ်ရ့ၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ်လၢ တၢ်ပာ်ပနီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး နုာ်လီၤတန့ၢ်ဘၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအိၣ်ဖျါထီၣ် ဒ်အံၤအဃိ ကဲထီၣ်လီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်တဖၣ် အတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤလၢအဝဲသ့ၣ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ် ဒီးကဲထီၣ်တၢ်မၤ ဟးဂီၤတကီၢ်ခါတၢ်မၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျဲသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ကမျၢၢ်လၢချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဒီးလီၢ်ကဝီၤ KNU ၦၤဘၣ် မူဘၣ်ဒါတဖၣ်ထီဒါဝဲကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး တပယူၤဃီအတၢ်တ့သုးသိလ့ၣ်ကျဲတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးအိၣ်ပတုာ်ဝဲ တစိၢ်တလီၢ်ဖဲတၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်ဖိတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဘၣ်သးထီဒါကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် သုးသိလ့ၣ်ကျဲတဘျုးဘျီညါဘၣ်ဆၣ် သုးသိလ့ၣ်ကျဲတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤ က့ၤစးထီၣ်ကဒီးအသးဖဲ လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၁ သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. 

လၢလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤ အဆၢကတီၢ်တကွီၣ်အပူၤ ၦၤမၤမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်ဖိတဖၣ် ဟူးဂဲၤဖံးမၤဒံးဒၣ်အမုၢ်ကျိၤဝဲၤ ကွာ်တၢ်တိာ်ကျဲၤလၢအဘၣ်ဒိ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိဖဲမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်နုာ်လီၤတဖၣ် အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဖံးအီၣ် မၤအီၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ် လၢၢ်သွဲၣ်လးတၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီ တၢ်အစုၣ်အပျၢ်တ ဖၣ်ဟဲယွၤလီၤလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်စဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤလီၢ်တဖၣ် ယွၤလီၤမၤဘၣ်အၢ ဘၣ်သီဝဲထံကျိ ဒီးထံကျိၤဖဲဟီၣ်ကဝီၤလၢအအိၣ်ဘူးဒီးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤလီၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအပိာ်ထွဲထီၣ် တဖၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဒူဖိသဝီဖိလၢသဝီ ၁၅ဖျၢၣ်အပူၤ ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီး ထံကဆှီတလၢလီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ခူၣ် ထူတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်မၤဟးဂီၤသ့ၣ်ၦၢ် ဒီးမၤဘၣ်အၢဘၣ်သီထံဒီးဟီၣ်ခိၣ်ညၣ်ထ့ၣ်တဖၣ်လၢကရူၢ်တဘျုးဘ့ၣ်အပူၤ ဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဒီးချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခူၣ်ထူ လၢကီၢ်ရ့ၣ်ခံဘ့ၣ်လၢာ်အပူၤအံၤန့ၣ် တၢ်လူၤပိာ်မၤထွဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ၦၢ် လၢအမ့ၢ် “တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါဆိဒီးတၢ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဘၣ်သးလၢအသဘျ့ (FPIC)” ဒီးလီၢ်က ဝီၤကမျၢၢ်တဖၣ်တအိၣ်ဘၣ် ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်က့ၤၦၤတဝၢတၢ်ဘၣ်ဒိဟးဂီၤအလုၢ်အပှ့ၤတဖၣ် တအိၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤကမၣ်သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးထီဒါဖိသၣ်စ့ၢ်ကီး ဟဲကဲထီၣ်အသးတဘျုးခါ ဒီးၦၤလၢအမၤကမၣ် တၢ်တဖၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ၦၤလၢ ဘူးတံၢ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိအကျါႇ တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်ကဲထီၣ်သးခီဖျိတၢ်ဖျီဆူၣ်အဃိႇ ဒီးကီၢ်ပယီၤပၢၤကီၢ် သုးဖိန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးလၢတၢ်ကမၤပယွဲအါထီၣ်ဆူညါႇ ၦၤတဝၢတၢ်ထံၣ်သံကွၢ်တလီၤဒီး တၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၢ် ၦၤတူၢ်ဘၣ်သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါတၢ်မၤပယွဲတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢမၤတံာ်တာ်ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်တူၢ် ဘၣ်ဒီး ဆီၣ်သနံးၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်လၢကဘၣ်အိၣ်ဘှီၣ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. ဂ့ၢ်ဝီတဖၣ် တၢ်မ့ၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်အီၤဒၣ်လဲာ် ညီနုၢ်ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဖၣ် တၢ်တစံၣ်ညီၣ်အီၤဘၣ်အဃိ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒီးသးအတၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်လၢၦၤတူၢ်ဘၣ် တၢ်တဖၣ်အဂီၢ်အါထီၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးတၢ်ကဘှါၡဲတၢ်မၤပယွဲသွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကး ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤပယွဲၦၤ ဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်အဂီၢ် စံၣ်ညီၣ်ပီတ့တီတြၢ်ကျိၤကျဲဒီး နီၢ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အကျိၤအကျဲတဖၣ်စ့ၢ်ကီး တတုၤထီၣ်ထီၣ် ဘးဒ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အိၣ်ဝဲအသိးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

KHRG မၤနီၣ်မၤဃါစ့ၢ်ကီး ဟီၣ်ကဝီၤပူၤသုးဖီၣ်စုကဝဲၤတၢ်မၤပယဲွတဖၣ်ဂ့ၢ်ဝီအါမံၤန့ၣ်လီၤ.  ဂ့ၢ်ဝီတဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် တၢ် ဖီၣ်ဒုးဃာ်ဆူၣ်တၢ်ႇ တၢ်ဟံးဆူၣ်ကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ႇ တၢ်ဃ့ဆူၣ်ဃ့စိးတၢ် ဒီးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘံၣ် တၢ်ဘၢတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢဟီၣ်ကဝီၤဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ် ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ခးကျိတၢ်မၤလိလၢလီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ ဒီးအကပိာ်ကပၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်တဂၤပၢခီပနံၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး မၤကမၣ်ဒံးၦၤမၤတၢ်ဖိခွဲးယာ်လၢလီၢ်ကဝီၤဒူသဝီ တဖၣ်ပူၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်ဂၢၢ်အိၣ်ကျၢၤႇ တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဒီးတၢ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ခွဲးယာ်န့ၣ်လီၤ.

အဆၢဒိၣ် ၁- တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤ ထီအဒိၣ်အမုၢ်တဖၣ်
က. တၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်သုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒီး တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်လၢ သုးဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤ

ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် အတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါဒီတကတီၢ်ညါအပူၤ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ်တဖၣ်ဆှၢထီၣ် ဒံးဝဲအသုးဖိဒီး ကျိချံမျိာ်သၣ်တဖၣ်ႇ သုးတၢ်စုကဝဲၤပီးလီဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ် ဆူအဝဲသ့ၣ်သုးကလၢၤလၢအအိၣ် လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤန့ၣ်လီၤ. သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်ႇ သိလ့ၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်ဒီး သုးတၢ်စုကဝဲၤတ ဖၣ်အိၣ်ဒံးဝဲလၢ ကမျၢၢ်အိၣ်ဆိးဟီၣ်ကဝီၤပူၤအဃိ ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတပယူာ်ဃီလၢဒူသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ သဝီဖိလၢအအိၣ်ဆိးဖဲ သိလ့ၣ်ယီၢ်အကျဲကပၤတဖၣ်ပာ်ဖျါဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်ကးဘၢဃးအသိလ့ၣ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်ဒ်သိးၦၤသုတထံၣ်တၢ်ပီးတၢ်လီလၢအဝဲသ့ၣ်တီၣ်ဆှၢဝဲတဖၣ်န့ၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ်ပျီပူၤၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်တဂၤစံးဝဲလၢ တၢ်အိၣ်သးအံၤ မၤဆံးလီၤစှၤ လီၤကွံာ်တၢ်နာ်န့ၢ်လိာ်သးလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်လဲၤကျဲအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.[1]  

ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် မၤဂၢၢ်မၤကျၢၢ်ဒံးအသုးဂံၢ်ဘါတၢ်အိၣ်ဆီလီၤသးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဖဲ တီအူကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. သုးမုၢ်သံၣ်ဘိလၢ စကခ-၄ အတၢ်ပၢဖီလာ်တဖၣ် ဟူးဂဲၤဒံးဝဲလၢတၢ်မဲာ်ညါသုးကလၢၤလၢအအိၣ်ဖဲ ထီတထူၣ်ဒီးဒီၣ် ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပယ့ၣ်နီၤသုးတၢ်မၤလိကၠိတခီ ဆဲးကၠီးလိအသးဒီး ခးခိကျိတၢ်စုကဝဲၤတဖၣ် ဖဲဒီၣ် ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးမုၢ်လၢအအိၣ်ဖဲ သုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် စကခ-၆ အဖီလာ်တဖၣ်တခီ ဟူးဂဲၤဒံးဝဲဖဲ သၣ်တီၣ်ဝ့ၢ်သီႇ ချၢၣ်မုၣ်ဃါႇ ပလ့ၤခံ ဒီးတါပူၤဝ့ၢ်သုးကလၢၤတဖၣ်အခိၣ်အဃၢၤ ဒီးဟူးဂဲၤစ့ၢ်ကီးဖဲသုးက လၢၤလၢအအိၣ်ဖဲဝ့ၢ်တီအူဆူ သထ့ခံဒီး ထံသးစီအကျဲမုၢ်ကပၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[2]

စးထီၣ်လါယူၤလံတုၤလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကစီၣ်တဖၣ်လၢအပာ်ဖျါဘၣ် ဃးတၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်သုးကလၢၤကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လၢကီၢ်ရ့ၣ်လွံၢ်ဘ့ၣ်-တီအူႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ဒီး ဒူပျာ်ယာ်တဖၣ်အတၢ် ဘၣ်ဒိပိာ်ထွဲအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်အတၢ်အိၣ်ဆိးဟူးဂဲၤဘူးဒီးလီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢတဖၣ်အဃိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢသဝီဖိ ကဟးထီၣ်ဟးလီၤဘူးဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးအိၣ်တၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢအဘၣ်ပဒ့ၣ်ဟး ဆှဲးသးဒ်အံၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ကဒိးန့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးတၢ်ကွၢ်ဒီး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီးလၢကအိၣ်ဆိး ဟူးဂဲၤဖံးမၤဝဲဒ်အညီနုၢ်အသိး လၢတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကွဲးလံာ်တၢ်ကစီၣ်အံၤဆၢကတီၢ်ႇ ဖိသၣ်လၢသဝီအါဖျၢၣ် ဖဲလၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် တလဲၤထီၣ်လၢၤကၠိဘၣ်မ့ၢ်လၢ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် အိၣ်ဝဲလၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. 

လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါႇ KHRG မၤနီၣ်မၤဃါစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိတဖၣ် နုာ်လီၤဟူးဂဲၤတ့ၢ်လံလၢ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ် တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဟံးန့ၢ်ဆိတၢ်ပျဲဘၣ်အဃိႇ တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်လၢ သုးဖီၣ်စုကဝဲၤခံဖုဟဲအါထီၣ်ဝဲအသိး လီၢ်ကဝီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်ယိၣ်သးပျံၤဝဲလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်ကကဲထီၣ်ကဒါက့ၤဝဲစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ကမျၢၢ်လၢအ အိၣ်ဖဲ လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီးဃ့ထီၣ်သကိးဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ကထုးကွံာ်အသးလၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤဒီး ကပတုာ်ကွံာ်တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲမုၢ်တၢ်တိာ်ကျဲၤလၢသုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအဂီၢ် ဘၣ်ဆၣ် လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်အတၢ်မုၢ်လၢ်အံၤ တကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲနီတမံၤဘၣ်.

     ၁. တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒီး ကညီတၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) အဘၢၣ်စၢၤ

KHRG မၤနီၣ်မၤဃါတ့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးအါမံၤလၢဒူပျာ်ယာ်ဒီးတီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤဘၣ်ဃးပယီၤပဒိၣ်သုး တဖၣ်နုာ်လီၤ ဟူးဂဲၤလၢခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်တၢ်ပၢ ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ပျဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢ တၢ်ပတုာ် တၢ်ခးပတြီၤ ဖဲ ၂ဝ၁၂ နံၣ်အပူၤဝံၤအလီၢ်ခံႇ ပါတံၣ်ခံဖုလၢာ် ပာ်ပနီၣ်လီၤဝဲ ဟီၣ်ကဝီၤတနီၤလၢ အတြီဝဲတၢ်ဆှၢထီၣ် သုးပီးလီဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီႇ သုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒီး တၢ်ဆီတလဲသုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ တၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ် အံၤဘၣ်တၢ်တူၢ်လိာ်အၢၣ်လီၤအီၤထဲလၢ ဟီၣ်ကဝီၤပတီၢ်ဒီး တဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤအီၤလၢ လံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအပူၤဘၣ်. 

လၢခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ် ညီနုၢ်တဟ့ၣ်တၢ်ပျဲလၢ ပယီၤပဒိၣ်သုး ကနုာ်လီၤဟူးဂဲၤလၢ ကမျၢၢ်အိၣ်ဆိးဟီၣ်ကဝီၤဒီး ကျဲလၢဒူသဝီဖိတဖၣ်သူဝဲန့ၣ်ဘၣ်. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤႇ ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၂ဝ၁၉ နံၣ်န့ၣ်ႇ ပယီၤပဒိၣ်သုးကျိၤတဖၣ်လၢ (သုးဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၄) အဖီလာ်န့ၣ် သူဝဲကျဲလၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် သူဝဲဒီးတၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်မၤပယွဲထီဒါဝဲ တၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ခီဖျိတၢ်ကတိၤ လၢခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ဒီး ပယီၤပဒိၣ်သုးခိၣ်နၢ် တဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကဲထီၣ်အသးဖဲ ခဝဲၤကရူၢ်ႇ ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိလၢ ခဝဲၤဒီး ကသီၦဲၤသုးကလၢၤတဖၣ် မၢဝဲသဝီဖိလၢအအိၣ်ဒီးသိလ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကတီဆှၢန့ၢ်သုးတၢ် အီၣ်တၢ်အီဒီးစုကဝဲၤပီးလီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပယီၤပဒိၣ်သုးတၢ်မၤပယွဲတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ် ယိၣ်ဘၣ်ဘီလၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိအကျါႇ ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢ တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်လၢသုးခံဖုအံၤအဘၢၣ်စၢၤက ကဲထီၣ်ဘၣ်ဖုး တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်အသီကဒီးန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၉သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ KNLA  သုးဖိတဖၣ်လဲၤခီဖျိကျဲလၢ မီၤနွဲၣ်ကၠံသဝီဆူ နါခၠ့ၤခွ့ၤသဝီ အဘၢၣ် စၢၤန့ၣ်လီၤ. ဒ် KNLA တၢ်ဃ့ထီၣ်အသိးႇ မီၤနွဲၣ်ကၠံကရူၢ်ခိၣ်လၢပယီၤပဒိၣ်တကပၤ လဲၤဒုးသ့ၣ်ညါဆိ ပယီၤပဒိၣ် သုး လၢမီၤနွဲၣ်ကၠံသုးကလၢၤန့ၣ်လီၤ.  တၢ်န့ၣ်ဝံၤႇ အဝဲဒုးသ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးဝဲ ပယီၤပဒိၣ်သုးလၢ ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (ခ.မ.ရ) နီၣ်ဂံၢ်-၇ဝ၉ႇ လၢဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲအီၤလၢ သုးရ့ၣ်ခိၣ်ဝနၣ်စီၤ ဒ်သိးအသုတသူ ကျဲလၢသဝီခံဖျၢၣ် အံၤအဘၢၣ်စၢၤ တဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဆိအိၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိဃိးဂၤ လူၤပိာ်ဝဲ KNLA သုးဖိတဖၣ်အခံန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အံၤအဖီခိၣ်ႇ KNLA သုးဖိတဖၣ်ပျဲဝဲ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (ခ.မ.ရ) နီၣ်ဂံၢ်-၇ဝ၉ လဲၤခီကျဲလၢ အဝဲခီစ့ၢ်ကီးဝဲန့ၣ် ဒီးတဒုးကဲထီၣ်စုကဝဲၤတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ဘၣ်ဆၣ်ႇ ဒူသဝီဖိလၢအထံၣ်ထွဲဝဲ သုးခံဖုအံၤ ဟူးဂဲၤလၢဟီၣ်ကဝီၤတပူၤဃီတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[3]  

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၁သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိ ၅၃ဂၤလၢ (ခ.မ.ရ) ၅၈၅ ဒီး ခီၣ်သုးရ့ၣ် (ခ.လ.ရ) ၃၁ တဖၣ်လၢတၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲအီၤလၢသုးရ့ၣ်ခိၣ်ခံထ့ၤလ့မၠၣ် ဟးဆှၣ်တၢ်ဖဲ မီၤကတိးကစၢၢ်လၢအအိၣ် ဖဲကီးတရံး ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဒီးလၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် ကီၢ်ဆၢဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် သုးခိးကီၢ်ဆၢ (BGF) အသုးတဖၣ် လၢသုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၁ဝ၂၃ လဲၤသကိးစ့ၢ်ကီးတၢ်ဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ KNLA သုးကလၢၤ အိၣ်ဖဲကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်အဃိ တၢ်တြီဃာ်ဝဲကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်လၢ ကဟူးဂဲၤဖဲဟီၣ်ကဝီၤအံၤအခိၣ်အဃၢၤ လၢတ အိၣ်ဒီး တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါဆိဒီးတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ပျဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒုးသ့ၣ်ညါဆိ KNLA လၢ အဝဲသ့ၣ်ကလဲၤ ဆှၣ်ဟီၣ်ကဝီၤအံၤ ဒ်သိးကဃုထံၣ်န့ၢ် ကညီတၢ်ဂုာ်ထီၣ်ပသီထီၣ်ဘူးဒးသုးမုၢ်ဒိၣ်-ထုးဖးကရူၢ် (DKBA-Splinter) ထုးဖးကရၢအသုးခိၣ်ကျၢၢ် ဆါအီၤန့ၣ်လီၤ. KNLA ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် တဟ့ၣ်အခွဲးလၢအဝဲသ့ၣ်ကဟူးဂဲၤဒ်အံၤဘၣ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ဆှၢထီၣ်အသုးတဖၣ်လၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤဒီးတပာ်ကဲဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲဖဲန့ၣ်ခံသီန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးအတၢ်အိၣ်ဖျါအံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ယိၣ် ကိၢ်ဂီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ် လၢတၢ်ဒုးကကဲထီၣ်ဘၣ်ဖုးဒီး အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံကဒီးန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၃သီႇ ၂ဝ၁၉ နံၣ်န့ၣ်ႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိလၢ ခီၣ်သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် -၅၅၉ လၢ သုးရ့ၣ်ခိၣ်ခံ မၠိမ့ သီ တီခိၣ်ရိၢ်မဲအီၤတဖု ဟးဆှၣ်တၢ်လၢ KNU တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤဖဲ အီကၠီကစၢၢ်ႇ နိၣ်တကီကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဒုးသ့ၣ်ညါ လီၢ်ကဝီၤ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ခိၣ်နၢ်ဒီး KNLA ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်. လီၢ်ကဝီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး တသ့ၣ်ညါဆိဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးကဟးဆှၣ်တၢ်ဖဲ လီၢ်ကဝီၤန့ၣ်ဘၣ်. ဖဲနံၤအဝဲန့ၣ်ႇ လီၢ်ကဝီၤပိာ်မုၣ်ခံဂၤ လၢ ရရ---သဝီ လဲၤဃုအီၣ်ညၣ်ဖဲ စစ---ထံကျိန့ၣ်လီၤ.[4]  ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိတဖၣ် ခးစိအဝဲသ့ၣ်ဒီးကျိခံထံၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ပျံၤတၢ်ဒီး က့ၤဃ့ၢ်ဝဲဆူအသဝီန့ၣ်လီၤ. မ့တမ့ၢ်လၢ ပိာ်မုၣ်ခံဂၤအံၤတဲဖျါထီၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအဂ့ၢ်ဘၣ်ဒီး လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်တသ့ၣ်ညါဒၣ်လဲာ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိတဖၣ် ဟးဆှၣ်တၢ်ဖဲ စစ---ထံကျိန့ၣ်ဘၣ်. လီၢ်က ဝီၤဖိတဖၣ် ဆိကမိၣ်နာ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖိတဖၣ်အံၤမ့ဟးဆှၣ်ဒံးတၢ်န့ၣ် တယံာ်တမီၢ်အတီၢ်ပူၤ KNLA သုးဖိ တဖၣ်ကလဲၤခးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

     ၂. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးထီဒါ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးမုၢ်တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲ

ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ်တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါအပူၤ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးမုၢ်တ့ထီၣ်တ့ၢ်လံဝဲကျဲမုၢ်ကျဲဘိ လၢ KNU တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤ လၢအဝဲသ့ၣ်အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိအတၢ်ပညိၣ်အဂီၢ်ႇ ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဟံးန့ၢ်တၢ်ပျဲလၢ KNU ခိၣ်နၢ်ဖဲ တီအူႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ဒီးမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အအိၣ်ဘၣ်. စးထီၣ်လၢ၂ဝ၁၉နံၣ် စးထီၣ်န့ၣ် လၢဃုလါအတီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးစဲးပြဲးကဲထီၣ်ဝဲလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒီး KNLA အဘၢၣ်စၢၤအဃိ လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဒီး ဘၣ်ယိၣ်သး ပျံၤတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤဒီးလါအ့ဖြ့ၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်ႇ လၢ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတ့ထီၣ်ဝဲကျဲမုၢ်တဘိဒီး တိာ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ သၣ်ဘိၣ်သဝီဒီး ပာ်ကီၤ ထၣ် (ခံ) သဝီအဘၢၣ်စၢၤ ဖဲဃဲဒၢကရူၢ်ႇ လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ် အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး ကမၤဆူၣ်ထီၣ်အသုးမုၢ်ဒီး ကမၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤလၢ အသုးကလၢၤလၢအအိၣ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[5]  

ဖဲတၢ်စူၤခါ (လါမ့ၤထီၣ်တဝာ်တုၤ လါအီးကထိဘၢၣ်) ကတီၢ် တၢ်ဆိကတီၢ်ကွံာ်တၢ်တ့ကျဲဘၣ်ဆၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် သုးမုၢ်တဖၣ်အဝဲသ့ၣ်ဟူးဂဲၤပာ်ဖျါအသးအါဒံးဝဲလၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ ဒ်သိးကခိးကွၢ်ဝဲ တၢ်တ့ထီၣ်ဘှီထီၣ်အလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ လီၢ်ကဝီၤဖိအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်ဒီး ၦၤတနီၤဟးထီၣ်ဟးလီၤ ဒၣ်လဲာ်တဘူၣ်လၢာ်ဘၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်သးအံၤကဲထီၣ်တၢ်မၤတံာ်တာ်လၢ လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်ကလဲၤဆူစံာ်လီၢ် တၢ်ဖံးတၢ် မၤလီၢ်ႇ တၢ်မၤလိမၤဒိးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဂီၢ် ဒီးလၢတၢ်ဒိးန့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးတၢ်ကွၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီကူး ၂ဝ၁၉ နံၣ်န့ၣ် (KHRG ဃုသ့ၣ်ညါအနံၤအသီလီၤတံၢ်တန့ၢ်ဘၣ်), လီၢ်ကဝီၤဖိတဂၤလဲၤဆူ တတ---သဝီဃုာ်ဒီး အမါဒီးအဖိအဆၢကတီၢ် ဘၣ်သဂၢၢ်ဝဲဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖုလၢအဟးဆှၣ်တၢ်ဖဲ အ---န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ကီၢ်ပယီၤ ပဒိၣ်သုးဖိခံဂၤ ညိၣ်ဃီၤကျိဆူအအိၣ် ဒီးလဲၤတလၢကွံာ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်တကဲထီၣ်အသးအါန့ၢ်အန့ၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤႇ အဝဲဆၢတဲာ်လီၤသးအသးလၢကက့ၤကဒါက့ၤဆူအဟံၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲပျံၤတၢ်ဒိၣ်မးလၢ ကလဲၤဆူညါအဂီၢ်လီၤ.[6]  

လၢသုးဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်ဖျါဒ်အံၤအဃိ လီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢဖိတဖၣ်နာ်ဝဲလၢ တၢ်စူၤခါကတီၢ်မ့ၢ်ဝံၤဒီး တၢ်တ့ကျဲအံၤ ကက့ၤစးထီၣ်က့ၤဝဲန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ်ႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ပာ်ဃာ်ဝဲအသိလ့ၣ်ဖးဒိၣ်ဒီး သိလ့ၣ်ထဲၣ်ဟီၣ် ခိၣ်-ဘဲးခိတဖၣ်ဖဲ ဆီမံၤလူၢ်ဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ထံၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ပယီၤသုးသူဝဲ ကဘီယူၤဒိတၢ်ဂီၤမူ တဖၣ် (drones) ဟးယူၤဝဲလၢ ပာ်ကီၤထၣ် (ခံ) သဝီအါဘျီႇ ဒီးဖဲတၢ်မၤလၤကပီၤဝဲ ကညီမၤထူရၤမုၢ်နံၤဖဲ လါအီ ကူး ၁၂သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအံၤပာ်ဖျါဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် ကွၢ်ဟုၣ်ကွၢ်စူၣ်ဒံးဝဲ ဟီၣ်ကဝီၤတၢ်အိၣ်သးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၆သီ ဒီး ၂၇သီ ၂ဝ၁၉ နံၣ်န့ၣ်ႇ ဃဲဒၢကရူၢ်ၦၤဂ့ၢ်ဝီကမံးတံာ်သ့ၣ်တဖၣ် ထံၣ်လိာ်သးဒီးလီၢ်ကဝီၤ ဖိတဖၣ်ဖဲ ဘ---သဝီ တီၤခၢၣ်သးကၠိႇ ဒီး တဲသကိးဝဲဘၣ်ဃး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးမုၢ်တဖၣ်အတၢ်တ့ကျဲအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ထံၣ်လိာ်တဘျီအံၤႇ အဝဲသ့ၣ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်သကိးဝဲ တၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ် ဃုထံၣ်ႇ ဒ်လၢအဖီလာ်အသိး-

“၁. တၢ်ကဘၣ်ဆိကတီၢ်ကွံာ် တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤခဲလၢာ်လၢအတဟံးန့ၢ်ဆိတၢ်ပျဲလၢ ကညီၦၤထူလံၤဖိ တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. 
၂. တၢ်ကဘၣ်ပတုာ်ကွံာ် တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤခဲလၢာ် လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်တဃူတဖိးႇ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂၤတဖၣ်လၢ ကညီၦၤထူလံၤဖိအဂီၢ်. 
၃. သုးမုၢ်သံၣ်ဘိ တဘၣ်ပၢဆှၢဒိၣ်စိလၢကညီၦၤထူလံၤဖိတဖၣ်အဟီၣ်ခိၣ်ဘၣ်. 
၄. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဘၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢအထိၣ်ဂဲၤထီၣ် စုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ်ႇ တၢ်က ဘၣ်ပတုာ်ကွံာ် တၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်သုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢကညီၦၤထူလံၤဖိဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ. 
၅. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဘၣ်တ့ထီၣ်သုးကလၢၤတဖၣ်လၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤဘၣ်. 
၆. ၦၤလၢတမ့ၢ်ၦၤထူလံၤဖိလၢအနုာ်လီၤဟံးန့ၢ် ကညီၦၤထူလံၤဖိအဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ် ကဘၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢအဆိအချ့န့ၣ်လီၤ. 

တိၢ်နီၣ်- ပၣ်တံၣ်လၢအဘၣ်ထွဲဘၣ်ဃးတဖၣ်မ့တလူၤပိာ်ထွဲ တၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်ဒီးႇ ပကညီၦၤထူလံၤဖိတဖၣ် ဟံးမူဟံးဒါလၢ တၢ်ပိာ်ထွဲထီၣ်သးအဖီခိၣ်တသ့ဘၣ်.”

တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤဝံၤအလီၢ်ခံႇ သဝီဖိတဖၣ် ဘျးလီၤဝဲ လံာ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဃး တၢ်ဘျၢတဖၣ်အံၤ လၢကျဲမုၢ်ဒီ ဘိညါန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၆သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ KHRG ၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်တဂၤ မၤတၢ်ထံၣ်လိာ် သံကွၢ်ဒီး ဃဲဒၢကရူၢ်ခိၣ် လၢအတဲဖျါထီၣ်ဝဲအတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီအဂ့ၢ်ဘၣ်ဃး တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအံၤ ကမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ဖုးတၢ်အိၣ်ယၢၤတဖၣ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒီး KNLA သုးအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. “ပယီၤသုးအတၢ်တ့ထီၣ်ကျဲမုၢ်ကျဲဘိအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးလၢ ကမျၢၢ်အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်ႇ ဒီး မၤဘၣ်ဒိတ့ၢ် စံာ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအကျဲန့ၣ်လီၤ. (...) ပယီၤသုး တဖၣ် တလူၤပိာ်ထွဲ ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ (NCA) အတၢ်ဘျၢဘၣ် ဒီးတဒိကနၣ်ဝဲ ကမျၢၢ်အကလုၢ်စ့ၢ်ဘၣ်. အဃိန့ၤ ယဆိမိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်လဲၤတလၢ (NCA) တၢ်ဘျၢဒီး ဘှီထီၣ်ကျဲလၢသုးတၢ်ပညိၣ် အဂီၢ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ် တၢ်ဒုးစဲးပြဲးကဲထီၣ်သ့ဒၣ်တၢ်လီၤ. (...) တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်ကကဲထီၣ်ႇ ဝံၤဒီးကဘၣ်ဒိကမျၢၢ်တဖၣ်  ဒီးတၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးကအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. ပကဘၣ်ခီဖျိကဒီး တၢ်အိၣ်သးကီခဲဒ်န့ၣ်လီၤ.”

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၇သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ သဝီဖိလၢ လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ် ဘၣ်သးထီဒါဝဲ တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲမုၢ်ကျဲဘိတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်အပူၤ ကညီကမျၢၢ်ဖိ ၃၉၃ ဂၤလၢ ဃဲၣ်ကၤခိၣ်ႇ စီၤခးဒဲဒီး ဃဲဒၢကရူၢ်တဖၣ် ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်လၢ တၢ်ပာ်ဖျါတၢ်ဘၣ်သးထီဒါအဘျီဝဲအံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စးထီၣ်ဟးဝဲလၢခီၣ် လၢသ့ဂ့ၤပျီႇ မုၢ်သဲးသဝီအပူၤ တုၤလၢကဘီစိကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးကလၢၤအိၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ်ဘျးလီၤဝဲ လံာ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတဖၣ်လၢကျဲဒီဘိညါ  ဖဲအဘူးဒီးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတၢ်သူၣ် ထီၣ်အလီၢ်တဖၣ်ႇ ဒီးလၢတၢ်လီၢ်လၢၦၤထံၣ်သ့ဝဲဖျိဖျိဖျါဖျါန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကိးသထြီထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ၦၤဆဲးလီၤ စုမုၢ်ကျၢၢ်တဖၣ် ကပာ်ကဲဒီးလူၤပိာ်ထွဲ (NCA) အတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ဃ့ထီၣ်ဝဲလၢ ၦၤမၤပယွဲတၢ်ဘျၢတဖၣ် ကဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၈သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ စီၤခးဒဲဒီး ဃဲၣ်ကၤခိၣ်ကရူၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ် ထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်လိာ်သးဒီးလီၢ်ကဝီၤ ၦၤတဝၢတဖၣ် လၢကတဲသကိးဝဲတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအသီတဖၣ်လၢတၢ်တ့ထီၣ်ကျဲတၢ်တိာ်ကျဲၤအပူၤ မ့ၢ်လၢသဝီဖိ တဖၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ တၢ်တ့ကျဲအံၤကစးထီၣ်ကဒါအသးဖဲတယံာ်တမီၢ်အံၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၁သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ဒီးခိၣ်နၢ်ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် မၤဝဲတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးစးထီၣ်လၢ ပာ်ကီၤထၣ် (ခံ) သဝီတုၤလၢ မုၢ်သဲးသဝီန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဆၢကတီၢ် တၢ်ဘျးလီၤအါထီၣ်ဝဲ လံာ်ဘိးဘၣ် သ့ၣ်ညါတဖၣ်ဘူးဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးအတၢ်သူၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဘၣ်သးအံၤ အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး ကဃ့ထီၣ် ဝဲၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤလၢအဖီခိၣ်တဖၣ် ကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်လၢအမ့ၢ်အတီဒီးလၢအယူာ်ကၢ ဆူလီၢ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်တၢ်မၤအီၤဘၣ်ဆၣ်ႇ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤကမျၢၢ်တၢ်ကစီၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် သုးတဖၣ် က့ၤစးထီၣ်ကဒါအတၢ်တ့ထီၣ်ကျဲတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဖဲ လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၁သီ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဒုးအါ ထီၣ်တၢ်ဖ့ၣ်ဆၢဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒီး KNLA သုးအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.[7] 

ခ. မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး 

KHRG တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ၦၤမၤမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်တဖၣ် ဟူးဂဲၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဒီး ၦၤတဝၢတၢ် ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝ၁၈နံၣ်အပူၤ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး အဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်စဲးဖီကဟၣ် တၢ်မၤလီၢ်ခံဖျၢၣ် ဖဲဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ် စးထီၣ်သူက့ၤလၢၢ်သွဲၣ်လးလၢအတၢ်ထုးထီၣ်ဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ပာ်ကီၤဃာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးကမူၣ်အကျိၤအကျဲတဘံၣ်ဘၢဘၣ်အဃိ ဖဲ ၂ဝ၁၉နံၣ် တၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ် မူခိၣ်စူၤထံလဲၤနုာ်လီၤလၢလၢၢ်သွဲၣ်လးကမူၣ်အကျါဒီး တၢ်စုၣ်တၢ်ပျၢ်အထံတဖၣ် ယွၤလီၤလၢထံကျိထံကျိၤဖဲ လီၢ်ကဝီၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်အံၤကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီတၢ်ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံလၢအမ့ၢ် ထံကဆှီတလၢလီၣ်ဒီး တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢလီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ် ကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်က့ၤတၢ်လၢအတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး တၢ်ခူၣ်ထူတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢ မုၢ်တြီၢ်ဒီးချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤစ့ၢ်ကီးမၤဘၣ်အၢဘၣ်သီထံကျိထံကျိၤ ဒီးစံာ်လီၢ်ၦဲၤလီၢ်ႇ ဒီး မၤဟးဂီၤဝဲသ့ၣ်ၦၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ၦၤမၤမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်လၢအပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးခံမံၤအပူၤအံၤတဖၣ် တချုးဒံးလၢစးထီၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ဒံးဘၣ်အခါ တရဲၣ်ကျဲၤလူၤပိၤမၤထွဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ၦၢ်လၢအမ့ၢ် “တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါဆိဒီးတၢ် ဟံးန့ၢ်တၢ်ဘၣ်သးလၢအ သဘျ့”(FPIC) ဒီးလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်အမဲာ်ညါ တဒိကနၣ်သဝီဖိတဖၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဘၣ်သးထီ ဒါတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်အံၤ ဒီးမၤလိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ်ဒၣ်အမုၢ်ဝဲကွာ်တၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအကျိၤအကျဲဝဲအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအမၤကမၣ်ဝဲ ၂ဝ၁၅ တၢ်ဒီသဒၢထံဖိကီၢ်ဖိကလုာ်ဂ့ၢ်ဝီၤခွဲးယာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ အဆၢဖိ-၅ လၢအပာ်ဖျါ ထီၣ်ဘၣ်ဃးၦၤထူလံၤဖိတဖၣ် တၢ်ကြၢးဒုးသ့ၣ်ညါဆိပာ်အီၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးမုၢ် ကျိၤဝဲၤကွာ်တၢ်တိာ်ကျဲၤလၢ တၢ်ကမၤအီၤဖဲအဟီၣ်ကဝီၤအပူၤတဖၣ်လၢလၢၦဲၤပှဲၤ ဒီးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် ၦၤမၤမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်တဖၣ်အံၤ တဂုာ်ကျဲးစၢးမၤစှၤလီၤက့ၤတၢ်မၤဘၣ်ဒိခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဘၣ်အမဲာ်ညါ တဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးစ့အီၣ်လိးဆူသဝီဖိလၢအ တူၢ်ဘၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်အနီၢ်နီၢ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ်ဒီးလီၢ်ကဝီၤၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ် မၤသကိးတၢ်ဒီးၦၤမၤမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်ဖိတဖၣ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အဃိ တြီတံၢ်ကးဘၢတံၢ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်လၢကမျၢၢ်အမဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ် မ့တူၢ်ဘၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ၦၤလၢအစိအကမီၤတအိၣ်ဘၣ် ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်သူစူးကါဝဲ အဝဲသ့ၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တၢ် မၤစံးဆၢထီဒါတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်လၢကျဲတဘျုးဘိ ဒ်သိးကမၤစှၤလီၤက့ၤတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဝဲသ့ၣ်တနံၤဘၣ်တနံၤ တၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒံးဒၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတဖၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်ဒီး တၢ်ဘှါၡဲန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအလီၤမံသူၣ်မံသးတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

     ၁. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်စဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤလီၢ် (၂) ဖျၢၣ်မၤဘၣ်အၢဘၣ်သီထံ

ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်ပနံာ်တၢ်ကၤရိဖှိၣ်ဖးဒိၣ် (MEC)[8]  ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤမၤလိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ်ဝဲ ဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်စဲးဖီက ဟၣ်တၢ်မၤလီၢ်ခံဖျၢၣ်အံၤအါန့ၢ်ဒံးအနံၣ် ၂ဝဘျဲၣ်လံဒီးလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိသ့ၣ်ညါဝဲလၢအမ့ၢ် (တန်လေးထောင်) (၄ႇဝဝဝ တၣ်) ဒီး (တန်ကိုးရာ) (၉ဝဝ တၣ်) ဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်စဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤလီၢ်ဖဲ မၠဲၤကလ့ဟီၣ်ကဝီၤႇ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂ဝ၁၆နံၣ်န့ၣ် ခီၣ်ပနံၣ်ၦၤပၢဆှၢတၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ် ကိးထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်သဝီဖိ ဒီးဒုးသ့ၣ် ညါအဝဲသ့ၣ်လၢ ခီပနံၣ်ကပတုာ်တၢ်သူစူးကါဂာ်သဝံလီမ့ၣ်အူဒီးကသူက့ၤဝဲ ဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးလီဂံၢ်လၢတၢ်ထုးထီၣ် ဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[9] သဝီဖိခၢၣ်စးလၢအကတိၤပယီၤကျိာ်ဘၣ်ဖဲသဝီ ၁၁ဖျၢၣ်အပူၤတဖၣ် လဲၤထီၣ်ဝဲတၢ် အိၣ်ဖှိၣ်တဘျီအံၤန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ခီပနံၣ်ခိၣ်နၢ်ခၢၣ်စးလၢအဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဝဲ အူညိၤဝ့ႇ အံၣ်ကၠ့နံယၢၢ်ခိၣ် အူမိဝ့ဒီးအဂုာ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဲနၢ်ပၢၢ်သဝီဖိဘၣ်ဃးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအဝဲသ့ၣ်ကဒွဲၣ် လၢၢ် သွဲၣ်လးတဖၣ် ဟဲလၢယပၣ်ကီၢ်ဒီးအကံၢ်အစီဂ့ၤ အဃိတၢ်လၢကမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတအိၣ်နီတမံၤဘၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.[10] 

သဝီဖိလၢအလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အကျါတဂၤလၢအမ့ၢ်စီၤစ---အံၤပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီတဖၣ်ဆူခီပနံၣ်အိၣ်ဒီးသံကွၢ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်အုၣ်ကီၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤစ---စံးဝဲဒ်အံၤႇ “ယတဲအီၤလၢ စဲးဖီကဟၣ်တၢ်ဖိတၢ် လံၤတဖၣ်အံၤန့ၣ် မုၢ်တနံၤနံၤန့ၣ်ကဟးဂီၤဒၣ်တၢ်လီၤ... အဝဲတအိၣ်ကျၢၤလီၤစိၤဘၣ်အဃိ ယသံကွၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤဒ်အံၤႇ “စဲးဖီကဟၣ်တဖၣ်အံၤမ့လဲၤကမၣ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဘၣ်ဖုးတၢ်န့ၣ် တၢ်ဟ့ၣ်စ့အီၣ်လိးလၢ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂီၢ်ကအိၣ်တမံၤမံၤဧါ. ကလံၤဒီးထံလၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤအံၤကဘၣ်အၢဘၣ်သီထီၣ်လီၤ. အဃိ ပတၢ်ဖိ တၢ်လံၤမ့ဘၣ်တၢ်တမံၤမံၤန့ၣ် နကလိးက့ၤၦၤတၢ်ဘၣ်ဒိအံၤအပှ့ၤစ့ၢ်ဧါ. အဒိ ဆၣ်ဖိကျီဖိတဒု မ့တမ့ၢ် ၦၤတဂၤဂၤမ့သံန့ၣ် နကဟ့ၣ်စ့အီၣ်လိးလၢဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဒု မ့တမ့ၢ် ၦၤတဂၤအံၤ အသးသမူအဂီၢ်လၢအကၢအကီၣ်စ့ၢ်ဧါ. တၢ်အိၣ် ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီမ့ကဲထီၣ်ကဒီးတခီ မ့ၢ်နကဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ကူစါဘျါအပှ့ၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤစ့ၢ်ကီးဧါ. ပသ့ၣ်ထူၣ်ဝၣ်ဘိ ကျိးသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဘၣ်ဒိဒီး မ့ၢ်နကဟ့ၣ်က့ၤၦၤ စ့အီၣ်လိးလၢပကျိးႇ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီးသ့ၣ်ထူၣ်ဝၣ်ဘိကိးထူၣ်ဒဲးအဂီၢ်စ့ၢ် ကီးဧါ. မ့မ့ၢ်ဒ်အံၤတခီ တၢ်အုၣ်ကီၤလၢကဟ့ၣ် ၦၤဟ့ၣ်စ့အီလိးလၢအကၢကီၣ်အိၣ်တမံၤမံၤဧါ. မ့တမ့ၢ်တခီ တၢ်မၤ တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢကဟ့ၣ်စ့အီၣ်လိးလၢတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂီၢ်အိၣ်ဧါ.”အဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.” 

တၢ်သူဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးအဃိ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးမ့ဟဲကဲထီၣ်အသးဒီးလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ် (တန်လေးထောင်) ဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်စဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤလီၢ်အခိၣ်အူညိၤဝ့ ဂ့ၢ်လိာ်တၢ်ဟံးမူဒါလိလိၤလၢတၢ်ဟ့ၣ်စ့အီၣ်လိးအဂီၢ်ဒီး စံးဝဲဒ် အံၤႇ “တၢ်မၤတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်အဂ့ၢ်ဒု တဘၣ်ဃးဒီးယၤနီတမံၤဘၣ်... အိၣ်လၢမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်ဝဲၤလီၢ် ခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အစုပူၤလီၤ...” ဝံၤအဝဲစံးကဒီးဝဲဒ်အံၤႇ “ယမ့မၤတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်သနာ်က့ ယမ့သံ မ့တမ့ၢ် လဲၤအိၣ်ကဒါဆူတၢ်လီၢ်အဂၤန့ၣ်ႇ မတဂၤလၢကဟံးထီၣ်က့ၤတၢ်အၢၣ်လီၤအံၤလၢယလီၢ်လဲၣ်.” အဝဲသံကွၢ် ကဒါက့ၤလၢၦၤတခီ အဃိပဝဲသဝီဖိတဖၣ် ပတဘၣ်သးတဲအါထီၣ်တၢ်အါအါဘၣ်ဒီးပအိၣ်ပတုာ်ဒၣ်ဒ်န့ၣ်.” န့ၣ်လီၤ.  

တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖဲ ၂ဝ၁၆နံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံႇ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် သူစူးကါအဝဲသ့ၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အကလုာ်ကလုာ်ဒ်သိး စဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤလီၢ်တဖၣ် သုတသူဂာ်လၢၢ်သဲွၣ်လးတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢအဝဲသ့ၣ်ဟူးဂဲၤထီဒါဝဲ တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤတဖၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်ဆူ ၦၤကွဲးတၢ်ကစီၣ်ဒီးတၢ်ကစီၣ်သန့တဖၣ်ႇ ဟးကျး လီၤလံာ်ထီဒါတၢ်တိာ်ကျဲၤအဂ့ၢ်လၢကျဲကပၤ ဒီးပတံထီၣ်လံာ်တၢ်ကအုကစွါတဖၣ်ဆူၦၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢအမၤတၢ်ဆၢတဲာ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. 

စီၤစ---လၢအမ့ၢ်လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤ “ပကွဲးတီၣ်ဖျါထီၣ်လံာ်တၢ်ကအုကစွါ ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၄သီႇ ၂ဝ၁၆နံၣ်ဝံၤ ကညီကီၢ်စဲၣ်ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် (ဒီၤနါခ့ၤထွ့မၠ့ၣ်) ဟဲထံၣ်လိာ်သးဒီးၦၤ.” ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ အဝဲတဒိကနၣ်လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် အတၢ်ကအုကစွါ အတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်တဖၣ်အံၤဘၣ်အမဲာ်ညါ တမၤလီၤတံၢ်က့ၤတၢ်သူစူးကါ ဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးလၢကထုးထီၣ် လီမ့ၣ်အူသဟီၣ်အဂံၢ်လၢ အပူၤဖျဲးဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိစီၤစ--- စံးကဒီးဆူညါဒ်အံၤႇ “ကိတိၤခိၣ်ကျၢၢ်တဲၦၤဒ်အံၤ... ‘အမဲရံၤကၤဒီး တရူးကီၢ်တဖၣ် သူဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးအဃိ ခဲအံၤ အဝဲသ့ၣ်ထံကီၢ်ကဲဒိၣ်ဒီးဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်. ပထံပကီၢ်တဘ့ၣ်လီၤႇ အိၣ်တီၢ်လၢတၢ်လီၢ်ခံအဃိပကဘၣ်သူဂာ်လၢၢ်သွဲၣ် လးလီၤ. ပမ့တသူဘၣ်န့ၣ် ပလဲၤဆူညါတသ့လၢၤဘၣ်အဃိ ပသူဘၣ်တန့ၢ်လၢၤဘၣ်. အခဲအံၤန့ၣ် သဝီဖိတဖၣ် ပျံၤဝဲ တၢ်ထုးထီၣ်ဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်စဲးဖီကဟၣ် ကသူဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးအံၤဒု လီၤဂာ်မးဒ်အကဘၣ်သံခဲၤဂီၤခဲတဂီၤမးလီၤ... တၢ်အံၤတဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်စုၣ်တၢ်ပျၢ်လၢမူခိၣ်ထံကျါဘၣ်. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒု... ယကသူဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးအံၤလၢ တၢ်ထုးထီၣ်ဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်အဂီၢ်လီၤ.’ အဝဲစံးၦၤဒူဒူလၢ တၢ်နာ်လီၤအီၣ်သးၦဲၤၦဲၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.”

တၢ်အိၣ်အံၤတလၢထီၣ်ၦဲၤထီၣ် ဒ်သဝီဖိအတၢ်တိာ်ပာ်ဘၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ သဝီဖိတဖၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ကဒါတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်ၦၤဒိၣ်စိဒိၣ်ကမီၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဂၤအံၤပာ်ဖျါအါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ဖဲလါဒံၤစဲဘၢၣ် ၂ဝ၁၆ နံၣ်လၢၤန့ၣ် ပကွဲးတီၣ်ဖျါထီၣ်ကဒီးလံာ်တၢ်ကအုကစွါ ထီဒါဝဲတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤဆူကီၢ်ခိၣ်အအိၣ်အဃိ ကီၢ်ပယီၤသုး တဖၣ် မၢပလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.” သဝီဖိတဖၣ်ဒုးသ့ၣ်ညါ ကီၢ်ပယီၤသုးတဖၣ်ဘၣ်ဃး အဝဲသ့ၣ်တၢ်ယိၣ်ကိၢ်ဂီၤတဖၣ်အံၤဘၣ်ဆၣ် သုးတဖၣ်ပာ်ပတုာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢတၢ်ကသူဂာ် လၢၢ်သွဲၢ်လးလီၢ်ဂံၢ်သဟီၣ် အံၤထဲတစိၢ်တလီၢ်ဧိၤလီၤ. အဃိစီၤစ---အံၤ စံးကဒီးဝဲလၢႇ “ပစံးဆၢအီၤလၢ ပကိၢ်ဂီၤတၢ်လၢစၢၤသွဲၣ်သီလၢခံတ စိၤအဂီၢ်ဒီး ဘၣ်ယိၣ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢကဟဲကဲထီၣ်သးတဖၣ် ကဘၣ်ဘၣ်ဖုးအဝဲသ့ၣ်လီၤ. အဃိပထီဒါဝဲတၢ်သူ ဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤလီၤ. တၢ်မ့သူဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးန့ၣ် ကမၤဘၣ်ဒိပတၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်ထူၣ်ဝၣ်ဘိကျီးႇ စံာ်လီၢ်ၦဲၤလီၢ်ဒီး ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢထံဒီးလၢခိတဖၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. တၢ်အံၤကထီၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢပဂီၢ်လၢတကီၢ်ခါ ပတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူဒီးခါဆူညါစၢၤသွဲၣ်သီတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. သုးတဖၣ်မၤနီၣ်မၤဃါပတၢ်ပာ်ဖျါအံၤ ဒီးတဲၦၤလၢ သုကြၢးပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူၦၤခိၣ်ၦၤနၢ် လၢအဒိၣ်အထီတဖၣ်အအိၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်စး ထီၣ်သူဒၣ်ဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးအံၤဖဲ လါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝ၁၈နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အနီၢ်နီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တယၢ်လီၤပာ်ဝဲ လၢကစးထီၣ်သူဝဲ ဖဲလါအီကူး ၂ဝ၁၇နံၣ် ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သုးတၢ်ဆၢကတီၢ် မ့ၢ်လၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ထီဒါဝဲ တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤအဃိန့ၣ်လီၤ.”     
 
စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဒီး စဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤလီၢ်အတၢ်ပာ်ကီၤဃာ်ဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးအံၤအလီၢ်အံၤ တဘံၣ်တဘၢမူၤနီၢ်ဘၣ်အဃိ တဒီသဒၢတၢ်မၤဘၣ်ဒိ ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်စူၤထံယွၤလီၤယွၤစိာ်ဃုာ်ဒီး ဂာ်လၢၢ်သွဲၣ်လးထံဘၣ်အၢဘၣ်သီတဖၣ် ဆူထံကျိထံကျိၤပူၤဖဲ ၂ဝ၁၉နံၣ်တၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်အပူၤန့ၣ်ကမျၢၢ်ဖဲဟီၣ်ကဝီၤ ဖဲန့ၣ်အပူၤတဖၣ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲ ထံလၢအကမျၢဒီး နိၣ်ပူၤတဖၣ်ထီၣ်သူဒီးထံအလွဲၢ်ဒ်အံၤ တကဲထီၣ်သးလၢအပူၤကွံာ် နီတဘျီဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤတနီၤနီၤလုၢ်ထံဝံၤ အလိၤသးဒီး ညၣ်လၢနိၣ်ပူၤတနီၤသံကွံာ်ဝဲအိၣ်န့ၣ်လီၤ. 

လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢထံဘၣ်အၢဘၣ်သီတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးကဲထီၣ်သးလၢအၦၤတဝၢပူၤတဖၣ်သူၣ်ဘုမၤစံာ် တဘူၣ် လၢာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိနီၢ်ယ---ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “လၢထံ တခါအံၤအဃိလၢအပူၤကွံာ်သဝီဖိတဖၣ် မ့သူၣ်ဘုထူစံာ် ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤဒု ပသူၣ်အီၣ်ဘုတဘူၣ်လၢၤဘၣ် မ့ၢ်လၢပ ဘၣ်ယိၣ်လၢ ပဘုတဖၣ်ကသံကွံာ်ဘၣ်ဖုး... အဃိပကွၢ် ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒီဒူၣ်ညါ. ဟီၣ်ခိၣ် တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ထီၣ်သူကွံာ်ဝဲ. ပမ့ကွၢ်ဟီၣ်ခိၣ်လၢအဖီခိၣ်ဒု တဘၣ်တၢ်နီ တမံၤဘၣ် ဘၣ်ဆၣ်ပမ့ခူၣ်လီၤလၢအဖီလာ် တကထၢန့ၣ် အလွဲၢ်ကဲထီၣ်က့ၤလၢအသူလီၤ.”

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဖဲ၂ဝ၁၉နံၣ်အံၤန့ၣ် သဝီဖိတဖၣ်တမၤအီၣ်ဘၣ်လၢာ်စံာ် လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

သဝီဖိတနီၤကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် ဒီးထံကဆှီတလၢလီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထံကဆှီဖဲၦၤလၢဖၣ်အၣ်ဒီး သဝီအဂၤတဖၣ်ဟဲဟ့ၣ်မၤဘူၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ်အခါဧိၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး ၦၤဟဲဟ့ၣ်မၤစၢၤတၢ်တနီၤစံးဘၣ်ဝဲ လၢအဝဲသ့ၣ်ဟဲဟ့ၣ်မၤစၢၤထံတန့ၢ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤသဝီဖိတဖၣ် ဖၢနုာ်လီၤလၢၢ်ဆံၣ်လၢထံဘၣ်အၢတဖၣ်အကျါဒ်သိးကမၤကဆှီထီၣ်က့ၤထံလၢကလုၢ်မၤကဆှီအလိၤဒီး ဒုးအီအဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ထၢဖှိၣ်မၤနီၣ် မၤဃါသဝီလၢအကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီးထံတၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတအိၣ်ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့အစှၤကတၢၢ် သဝီဖိလၢသဝီ၁၅ဖျၢၣ် ဖဲကရူၢ် ၄ဘ့ၣ်အပူၤ ၦၤကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်သံကွၢ်လီၢ်ကဝီၤဖိလၢဟီၣ်ကဝီၤဘၣ်ဒိအလဲၢ်အထီတဖၣ်အခါ စီၤစ--- စံးဆၢ ဝဲဒ်အံၤႇ “ယတသ့ၣ်ညါဘၣ် ဒီးယတယးကွၢ်တဘၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ရၤဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤလၢအပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်လီၢ်လၢအဘၣ်ဒိတဖၣ် စးထီၣ်လၢဃိၣ်လိာ်ကျိဒီးတုၤလၢ ဒိနမံၣ်တၢ်လီၢ်ညါလီၤ. သဝီလၢအအိၣ်လၢကစၢၢ် ဝၢ်ခီဖးယံာ်ဒ်အမ့ၢ် ဆ---သဝီအထံပူၤ တဖၣ်အထံထီၣ်သူတၢ်ဂ့ၢ်ကီဟဲကဲထီၣ်အသးစ့ၢ်.” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၃သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် ကညီကီၢ်စဲၣ်ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်ဒီၤနါခ့ထွ့မၠ့ၣ်လဲၤထံၣ်လိာ်အသးဒီးသဝီဖိတဖၣ်အခါ စံးဘၣ်သဝီဖိတဖၣ်လၢ ထံတဖၣ်အံၤတလီၤဘၣ်ယိၣ်တအိၣ်ဘၣ် ပအီအီၤသ့လီၤ ဒီးအဝဲအီကွၢ်ထံအံၤ လၢအနီၢ်ကစၢ်လၢသဝီဖိအမဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ. ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ် ဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်ၦဲၢ်ထံကဆှီဒီးခူၣ်န့ၢ်သဝီဖိ ထံပူၤသီ တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအလၢလီၣ်လၢ သဝီဖိကိးဂၤအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိစီၤစ---ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ထံလၢ ထံပူၤသီတနီၤဒၣ်လဲၤပူၤ အိၣ်ဒီးဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်တၢ်ဘၣ်အၢဖျၢၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢ KHRG မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်တၢ်ဒီးအီၤတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တဖၣ် တဟူးဂဲၤ ဟံးထီၣ်န့ၢ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီဂ့ၢ်ဝီဒီးတၢ်ဘၣ်သးလၢအဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢကဘှါၡဲန့ၢ်အီၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအယံာ်ထၢတဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သးဝဲလၢတၢ်ကပတုာ်ကွံာ်ဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်စဲးဖီကဟၣ် တၢ်မၤလီၢ်တဖၣ်အံၤ ဒ်သိးဒီးကက့ၤမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ထံကျိထံကွာ်လီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်ယ--- လၢအအိၣ်ဖဲၡၡ---သဝီႇ ယသ့ၣ်ပၠ့ကရူၢ်ႇ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ် တဂၤအံၤဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ် KHRG ဒ်အံၤႇ “ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟဲလၢသဝီပူၤ တဘျီလၢ်လၢ်န့ၣ် တသံကွၢ်ပတၢ်ဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်ႇ ပအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးပတၢ်တူၢ်ဘၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်တဖၣ် နီတဘျီဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဟဲကွၢ်ပထံပူၤဝံၤဒီးက့ၤကွံာ်ဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့သံကွၢ်ၦၤဒီး ပဘၣ်သးတဲတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ် စ့ၢ်...ပတဃ့အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဂၤနီတမံၤဘၣ် ထဲတမံၤလၢယဘၣ်သးဃ့အဝဲသ့ၣ် လၢကဘၣ်မၤစၢၤၦၤဒ်သိးဒီး ပကဒိးန့ၢ် ဘၣ်က့ၤန့ဆၢၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ညါထ့ၣ်ဒီးထံဒ်လၢညါအသိးတဖၣ်အဂီၢ် ကဘၣ်ပတုာ်ကွံာ်ဂာ်လၢၢ်ကမူၣ်စဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤ လီၢ်အံၤလီၤ.”

     ၂. တၢ်တၢ်ခူၣ်ထူမၤဟးဂီၤမၤဘၣ်အၢခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်

စးထီၣ်လၢ ၂ဝဝ၉နံၣ်န့ၣ် နီၢ်တဂၤပၢခီပနံၣ်ဒီးၦၤဒိၣ်ကျိၣ်ဒိၣ်စ့တဖၣ် မၤဝဲတၢ်ခူၣ်ထူလၢ ဘီပီၢ်ကျိႇ ဘုလိၤကျိ ဒီးမဲၤ ဝ့ၤကျိတဖၣ် ဖဲဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.[11]  ၦၤလၢစးထီၣ်ခူၣ်ထူအဆိကတၢၢ်တဖုဖဲ ၂ဝဝ၉ ဒီး ၂ဝ၁ဝ နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်မ့ၢ် BGF သုးခိၣ်ဒိၣ်စိမီၤခၠံၢ်သူၤအခီပနံၣ် ခၠံၣ်လ့မၠဲၤန့ၣ်လီၤ. KHRG မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ဂ့ၢ် တၢ်ကျိၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ခူၣ်ထူတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအဟီၣ်ကဝီၤလဲၢ်ထီၣ်ဒီး ခီပနံၣ်တဖၣ်ဟဲပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်အါထီၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိဖဲ ၂ဝ၁၈ ဒီး ၂ဝ၁၉နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် တရူးခီပနံၣ် ဟိၤခၠဲၤ ဟဲမၤဝဲတၢ်ခူၣ်ထူဖဲ ဘုလီၤကျိတြီၤႇ မးလ့ လၢၢ်ဒီး မဲၤဝ့ၤကရူၢ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်လၢ ၂ဝ၁၇နံၣ်န့ၣ် ၦၤဟဲဘျၢလီၤကျိၣ်စ့လၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတန့ၢ်ဘၣ်တဖၣ် မၤသကိးတၢ်ဒီး လီၢ်ကဝီၤ KNLA သုရ့ၣ်-၂ ခိၣ်နၢ်တနီၤဒီး ဟဲခူၣ်စ့ၢ်ကီးထူ ဖဲကလီၤမၠီၤကျိႇ သီတကူၢ်ကရူၢ်ႇ မူကီၢ်ဆၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ် ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခူၣ်ထူၣ်အဟီၣ်ကဝီၤလဲၢ်ထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိ ခဲအံၤဟဲတုၤဃီၤလၢ လ---သဝီအဃိ တၢ်ခူၣ်ထူဟီၣ်ကဝီၤကအိၣ်လံ ၃၄၆ အ့ကၢၢ်လၢထံကျိတီၤလိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[12]

ခီပနံၣ်ဒီးၦၤဒိၣ်ကျိၣ်ဒိၣ်စ့ခူၣ်ထူလၢကီၢ်ဆၣ်ခံဘ့ၣ်လၢာ်အပူၤအံၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်တဲသကိး တၢ်ဒီးလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိ တဟံးဃာ်လူၤပိာ်ထွဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ၦၢ်လၢအမ့ၢ် “တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါဆိဒီးတၢ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဘၣ်သး လၢအသဘျ့” ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိစီၤရရ--- လၢရ---သဝီႇ မးလ့လၢၢ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “အဝဲသ့ၣ်တဒုးသ့ၣ်ညါ မ့တမ့ၢ်တထံၣ်လိာ်စၢၢ်လိၤအသးဒီးၦၤဘၣ်. ပဝဲသဝီဖိတဖၣ် ပတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢကထီဒါ ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်မ့တဲၦၤလၢသံဒီး ပဘၣ်သံလီၤႇ ဒီးမ့ၢ်တဲၦၤလၢမူဒီးပမူလီၤ. အဃိတၢ်ပျဲလၢခီပနံၣ်ကခူၣ်ထူအဂီၢ်အံၤဒု တဟဲလၢသဝီဖိအိၣ်ဘၣ်.” 

လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢ မူကီၢ်ဆၣ်ဒီးဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်တဖၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ခူၣ်ထူတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအပိာ်ထွဲထီၣ်အခံ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကပံာ်ထံဒီးပဒါထံအစုၣ်အပျၢ်တဖၣ်လီၤယွၤလၢစံာ်ပျီပူၤႇ မၤဘၣ်ဒိဟီၣ်ခိၣ် ညၣ်ထ့ၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်တၢ်ဘိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ တၢ်ဘၣ်ဒိအံၤမၤလီၤစှၤကွံာ်လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် အတၤသူတၤသၣ်အတၢ်ဟးထီၣ်တဖၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢမူကီၢ်ဆၣ်တဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ KHRG အိၣ်ဒ်အံၤႇ “စံာ်လီၢ် လၢအဟးဂီၤတဖၣ်ကအိၣ် ၁ဝလီၢ်ဒီးအကစၢ်အိၣ် ၁ဝဂၤ. (ကီၢ်ဆၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်) တဲလၢကဟ့ၣ်ၦၤစ့အီၣ်လိး ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တဟ့ၣ်ၦၤဘၣ်. တၢ်ခူၣ်ထူတဖၣ် (ကပံာ်ထံတဖၣ်လီၤ ယွၤလၢစံာ်ပျီပူၤအဃိ) စံာ်တဖၣ်ဟးဂီၤကွံာ်အိၣ် တဝာ်ဃၣ်ဃၣ်လံ မ့ၢ်လၢအပူၤကွံာ်ပန့ၢ်ဘု ၃ဝဝ ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤ ပန့ၢ်က့ၤထဲ ၁ဝဝလီၤ. အဃိ ပမ့ဘၣ်န့ၢ် ၃နာ်န့ၣ် ပန့ၢ်က့ၤထဲတနာ်ဘျဲၣ်လီၤ.” ဒ်န့ၣ်အသိး တၢ်ခူၣ်ထူဒုးအိၣ်ထီၣ်သဝီဖိတဖၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီ လၢအမ့ၢ်ထံကျိထံကွာ်ဘၣ်အၢႇ ဒ့ၣ်ဖိညၣ်ဖိတဖၣ်သံကွံာ် ဒီးထံကဆှီတလၢလီၣ်လၢၤလၢသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလဲၢ်ထီၣ်တၢ်ခူၣ်ထူဟီၣ်ကဝီၤမၤဘၣ်ဒိ သ့ၣ်ၦၢ်တဖၣ်အဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲဒိၣ်ထီၣ်လၢသဝီဖိတဖၣ် အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူလၢ ကဃုအီၣ်ဃာ်အီၣ်က့ၤသ့ၣ်မုၣ်ဝၣ်ဘိ ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢ မူကီၢ်ဆၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အံၤဆူ ကရူၢ်ဒီးကီၢ်ဆၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဘျုးဘျီလံန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤ ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဟဲဃိထံသ့ၣ်ညါဝဲတၢ်ဂ့ၢ်ႇ ဒိဃာ်တၢ်ဂီၤ ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ခူၣ်ထူတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ် မၤဒံးဒၣ်အသးကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.[13]

သဝီဖိတနီၤ အဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် ဘူးထီၣ်လၢတၢ်ခူၣ်ထူအံၤကမၤဟးဂီၤအဟီၣ်ခိၣ်လံအဃိ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဆါဆိကွံာ်အဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤရရ---လၢအမ့ၢ် မးလ့လၢၢ်ကရူၢ်သဝီဖိအကျါတဂၤဖဲ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်အပူၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “မ့ၢ်တဆါကွံာ်ပဟီၣ်ခိၣ်ဘၣ်ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အံၤကဟးဂီၤကွံာ်ကလီလီလီၤ. ကျဲလၢအဂၤတအိၣ်နီ တဘိလၢၤဘၣ်အဃိ သဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဆါကွံာ်အဟီၣ်ခိၣ်ဆူခီပနံၣ်တဖၣ်အအိၣ်လီၤ.” ဒ်န့ၣ်အသိး တၢ်လီၢ်တနီၤနီၤ ဒ်အမ့ၢ်မဲၤဝ့ၤကရူၢ်အပူၤ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်လၢထူအိၣ်တဖၣ် အပှ့ၤဒိၣ်ထီၣ်သတူၢ်ကလာ်အဃိ ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်သဝီဖိ တဖၣ်အသးလၢကဆါကွံာ်အဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ် လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် တအဲၣ်ဒိး ဆါကွံာ်အဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်တၢ်လီၢ်အဂၤ လၢကအိၣ်ကဆိးဒီး သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်လၢအတၢ်လုၢ်အီၣ် နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ်အံၤ ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီးတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်ခူၣ်ထူအီၣ်ကလိာ်ဟီၣ်ခိၣ်ကၢၢ်လာ် မၤဟးဂီၤသဝီဖိအဟီၣ်ခိၣ်လၢအအိၣ်ဘူးဒီး တၢ်ခူၣ်ထူၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. စီၤရရ---ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ပျံၤတၢ်ဒိၣ်မးအဃိ ပာ်ဖျါထီၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီဒီး ကိးသတြီထီၣ်ဒ်သိးတၢ်ကပတုာ်ကွံာ် တၢ်ခူၣ်ထူအံၤအဂီၢ်တဘူၣ်ဘၣ်အဂ့ၢ်ဒ်အံၤႇ “ပဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤဒံးအဃိ ပတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ခွဲးယာ်သဘျ့လၢလၢၦဲၤၦဲၤလၢကပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ် ပတၢ်တူၢ် ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တဖၣ်ဒံးဘၣ်. ၦၤလၢအပတုာ်ကွံာ်တၢ်ခူၣ်လၢၢ်အံၤသ့န့ၣ် မ့ၢ်ထဲဒၣ်ၦၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤတဖၣ်ဧိၤလီၤ.”

တၢ်ခူၣ်ထူတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ် ညီနုၢ်တဘၣ်ဘျုးဘၣ်ဖှိၣ် လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိဒီးဒူသဝီတၢ်ဂုာ်ထီၣ်ပသီထီၣ်တဖၣ်ဘၣ်လီၤ. သဝီဖိစီၤတတ---လၢအအိၣ်ဖဲ ဆဆ---သဝီႇ မဲၤခၠိၤကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ပာ်ဖျါစံးဝဲဒ်အံၤႇ “တၢ်ကဲဘျုး လၢၦၤတဝၢအဂီၢ်ဒုတအိၣ်နီတမံၤဘၣ် ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ပဃ့ထီၣ်ခီပနံၣ်လၢအခူၣ်ထူတဖၣ်အံၤလၢ ကတ့ထီၣ်န့ၢ်ၦၤ ထဲကၠိတဖျၢၣ် ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးတဖျၢၣ်ဧိၤလီၤန့ၣ် တမၤန့ၢ်ၦၤဘၣ်. ပမၤန့ၢ်ဒၣ်ထဲ (တၢ်မၤဒိးလဲသးလၢတနံၤအဂီၢ် တနံၤအဂီၢ်လၢခီပနံၣ်အိၣ်)ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ်ပတၢ်ဘၣ်သးလၢတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤအဖီခိၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်တသ့ဘၣ်. အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်သူသုးမီၤစိရိၤသနူလၢအမ့ၢ် စ့ဒီးသုးအစိကမီၤတၢ်မၤလီၤ..” လၢအကျါ အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် မၤဟးဂီၤစ့ၢ်ကီးသဝီဖိတဖၣ် အတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ် ဒ်စီၤရရ--- လၢအအိၣ်ဖဲ ရ---သဝီႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်တဲဖျါထီၣ်ဝဲ အသိးႇ “တၢ်ခူၣ်ထူဟဲတုၤဃီၤလၢပသဝီ တုၤလၢဟံၣ်တနီၤကလီၤၦီၢ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ၦၤမုၣ်ၦၢ်တဖၣ်လဲၤခးအဝဲသ့ၣ်ဒီး နီၣ်ဘျုး (ကွာ်)အဃိအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ပတုာ်ခူၣ်ထူလီၤ.” 

လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိအတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတဖၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢသ့ၣ်ၦၢ်ႇ ကျီးဒီစံာ်ၦဲၤတဖၣ်အဃိ တၢ်ခူၣ်ထူ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုးလီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်အတၢ်အိၣ်မူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်တူၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ တၢ်တိာ်ကျဲၤဒ်အံၤတကလုာ်န့ၣ်ကဲဘျုးဒၣ်ထဲ ၦၤနီၢ်တဂၤၦၤဒိၣ်ကျိၣ်ဒိၣ်စ့ဒီး သုးဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. အဃိႇ စီၤတတ---ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ KHRG အအိၣ်လၢ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်သးလၢအဝဲသ့ၣ်ကပတုာ်ကွံာ်တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤႇ “တၢ်ခူၣ်ထူအံၤ မၤဟးဂီၤပသဝီဒီးသ့ၣ်ၦၢ်တဖၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အဃိ ပဘၣ်သးလၢ (ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်) ကပတုာ်ကွံာ်တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤ. မုၢ်တနံၤနံၤန့ၣ် ထူသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကလၢာ်ကွံာ်ဝဲလီၤ ဘၣ်ဆၣ်ကမျၢၢ်တဖၣ်အံၤကအိၣ်ဝဲလီၤစိၤ တစိၤဝံၤတစိၤလီၤ. အဃိ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်လၢပကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်က့ၤ တၢ်လၢပတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိၣ်သးသမူဂီၢ် မ့ၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ဒု ခါဆူညါပအိၣ်မူက့ၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ပကြၢးဆိကမိၣ် တယာ်လီၤပာ်တၢ်တၢ်လၢကတီၢ်ယံာ်အဂီၢ်စ့ၢ်.”

ဂ. တၢ်မၤကမၣ်သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါထီဒါဖိသၣ်

ဖဲလံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအဆၢကတီၢ် KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်သွံၣ်ထံးမုၢ်ခွါဂ့ၢ်ဝီ ၄ခါ လၢအထီဒါဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ် အကျါ ၂ ခါန့ၣ် ၦၤမၤကမၣ်တၢ်မ့ၢ်ဒၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိႇ တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတခါတခီ ကဲထီၣ်အသးခီဖျိ တၢ်ဖျီဆူၣ်ဒီးတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မံဃုာ်ဂ့ၢ်ဝီႇ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လွံၢ်ခါတခါတခီ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်မ့ၢ်ဝဲ ကီၢ်ပယီၤပၢၤကီၢ်န့ၣ်လီၤ. ညီနုၢ်ၦၤတူၢ်ဘၣ်သွံၣ်ထံး မုၣ်ခွါတၢ်မၤပယွဲတဖၣ် တတီၣ်ဖျါထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီတဖၣ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်မ့ၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤတၢ်ထံၣ်သံဒီးလုလၢ်တၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် တၢ်တြီတံာ်ဃာ်အဝဲသ့ၣ်အဃိနၣ်လီၤ. လၢကွီၢ်ဘျီၣ်အပူၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒံးစ့ၢ်ကီးတၢ်တြီမၤတံာ်တာ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဘှါရှဲတၢ်မၤကမၣ်သဲစး တၢ်သိၣ်တၢ်သီအၢအၢသီသီဒ်အံၤတဖၣ် လၢအကျိၤအကျဲၤဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါ အဂီၢ်ကီဝဲဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် တၢ်မ့တစံၣ်ညီၣ်အီၤဘၣ်ဒီးတၢ်ပျၢ်ပူၤဖျဲးကွံာ်အီၤအခါန့ၣ် ညီနုၢ်ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် ဘၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဒံး တၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တညီနုၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်နီၢ်သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့လၢ တၢ်ကကူစါ က့ၤသးအတၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်လၢအကဲထီၣ်သးခီဖျိသွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါတၢ်မၤပယွဲတဖၣ်ဘၣ်လီၤ. ဂ့ၢ်ဝီတနီၤနီၤတခီ ၦၤတူၢ်ဘၣ် တၢ်တဖၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒံးဒၣ်တၢ်မဲာ်ဆှး ဒီးမံၤလၤသၣ်ကပီၤဟးဂီၤလၢအလီၢ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် တနီၤဘၣ် အိၣ်ယံာ်ထီၣ်ဒီးၦၤတဝၢတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲ ခီဖျိတလဲၤထီၣ်ကၠိလၢၤဘၣ် မ့တမ့ၢ်တၢ်မၢဆူၣ်အီၤလၢ ကဟး ထီၣ်ကွံာ်လၢကၠိန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤသးဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဒုးဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်တၢ်ဂံၢ်ဆံးဘါစၢ်လၢကမၤအါထီၣ် သွံၣ်ထံး မုၣ်ခွါဂ့ၢ်ဝီ ဒီးမၤဘၣ်ဒိၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အကံၢ်အစီ လၢကသူၣ်ထီၣ်က့ၤအမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်လၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

     ၁. သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါဂ့ၢ်ဝီလၢတၢ်မၤကမၣ်အီၤခီဖျိဘူးတံၢ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိ

KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါဂ့ၢ်ဝီထီဒါဖိသၣ်လၢအဘၣ်တၢ်မၤကမၣ်အီၤလၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိဘူးတံၢ်ဂ့ၢ်ဝီ တၢ်ပာ်ဖျါ တဖၣ်အိၣ်၂ဘ့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်တဖၣ်တူၢ်ဘၣ်သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါတၢ်မၤပယွဲလၢအဘၣ်တၢ်မၤကမၣ်အီၤလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ အါမ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဘၣ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ် ဒီးကီဒိၣ်မးလၢကကတိၤထီဒါအဘူးတံၢ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိဒၣ်ဝဲအဃိန့ၣ်လီၤ. မိၢ်ပၢ်တၢ်ပၢဆှၢဖိလံၤလၢအဃံးဒီး သူဝဲအတၢ်စိတၢ်ကမီၤတဖၣ်အဃိ ဆီၣ်သနံးဖိသၣ်တဖၣ်လၢကဘၣ်အိၣ်ဘှီၣ်က လၤန့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃးသွံၣ်ထံးမုၢ်ခွါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဒီးတၢ်ကဘၣ်တဲထီၣ် ဖျါအီၤဒ်လဲၣ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢဖိသၣ်တဖၣ် ကတဲဖျါထီၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်အိၣ်သးတဖၣ် ဆူၦၤဂၤန့ၣ်လီၤ.  

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢတခါ 

နီၢ်က---မ့ၢ်တီၤဖုၣ်ကၠိဖိတဂၤလၢအအိၣ်ဖဲ ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.[14]  အမိၢ်ဒီးအပၢ်လီၤဖးလၢ အနီၢ် ဆံးခါအဃိ အဝဲဒီးအမိၢ်ဘၣ်လဲၤအိၣ်လၢအဖါတံၢ်ဟံၣ် ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢ ကထီၣ်ဘၣ် ကၠိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဖါတံၢ်စီၤမ---အံၤ ပညိၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးထီဘိ လၢကမၤကမၣ်သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါဖီၣ်ဆူၣ်အီၤ စးထီၣ်လၢအသးနံၣ်အိၣ် ၁ဝနံၣ်လံၤလံၤလံန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယူၤလံ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် အဝဲအိၣ်ထီၣ်ဒီးအဟုးအသးဒီး အသးနံၣ် အိၣ်ဒၣ်ထဲ ၁၃နံၣ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝသီႇ ၂ဝ၂၁၉နံၣ်န့ၣ် အဖါတံၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး အသရၣ်မုၣ် ကၠိခိၣ်ဒီၤန---လၢအကထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢကၠိမ့ၢ်လၢအအိၣ်ထီၣ်ဒီး အဟုးအသးအဃိန့ၣ်လီၤ. နီၢ်က---အသရၣ် မုၣ်သံကွၢ်အီၤဒီး အဝဲတဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢအဖါတံၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မၤတရီတပါအီၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အသရၣ်မုၣ်ကၠိခိၣ် တီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ ဒူသဝီခိၣ်နၢ်ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်အအိၣ်အဝံၤ အဝဲသ့ၣ်ဆဲးကျိးက့ၤကီၢ်ပယီၤ ပၢၤကီၢ်လၢ သၤဒီၣ်မၠိၣ်သ့ၣ်ဝ့ၢ်တဖၣ်ဝံၤ ပၢၤကီၢ်တဖၣ်အံၤဖီၣ်ကွံာ်ဝဲအဖါတံၢ်တဂၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၁ သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ ကီၢ်ပယီၤပၢၤကီၢ်တဖၣ်ပျၢ်လီၤကွံာ်အဖါတံၢ် မ့ၢ်လၢပိာ်မုၣ်ဖိအံၤအမိၢ်အပၢ် တဟဲတုၤလၢပၢၤကီၢ် ဝဲၤဒၢးဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ် လၢကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢလံာ်လဲၢ် တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါစရီပူၤအဂီၢ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ တၢ်တစံၣ်ညီၣ်အဖါတံၢ်နီတမံၤဘၣ်ဒီးတၢ်ပျၢ်လီၤကွံာ်အီၤဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်တဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီလၢစီၤမ---အံၤလၢကွီၢ်ဘျီၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအမဲာ်ညါဘၣ်န့ၣ်ႇ သဝီဖိတဖၣ်မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ် ဖှိၣ်တဲသကိးလိာ်သးဘၣ်ဃးဂ့ၢ်ဝီတၢ်ကဲထီၣ်သးအခါအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဝ--- ကရူၢ်ခိၣ်စီၤဖ ---ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်ဒီးစံၣ်ညီၣ် စီၤမ---အံၤလၢ ကဘၣ်တၢ်နီဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢဒူသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်က--- အံၤ ဘၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဒံးတၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်အဃိ အဝဲဘၣ်လဲၤအိၣ်ဒီး အပၢ်လၢသဝီအဂၤတဖျၢၣ် ဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢဂ့ၢ်ဝီတခါအံၤ တၢ်ဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီဘှါၡဲအီၤ ဒ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့ကျိၤကျဲအသိးတအိၣ်ဘၣ်အဃိ နီၢ်က---အပၢ်လဲၤတီၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ဝဲၤဒၢး ဖဲဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. 

ဘၣ်ဆၣ် ကရူၢ်ခိၣ်တခီဒ်အမ့ၢ်ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိတဂၤအသိး ဘၣ်သးလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီတခါ အံၤ ဒီးအဝဲဆီၣ်သခူထီၣ်စီၤမ---အခံလၢ ကက့ၤဟ့ၣ်လီၤအသးဆူကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ပၢၤကီၢ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ အဝဲက့ၤဟ့ၣ်လီၤက့ၤအသးဆူကီၢ်ပယီၤပၢၤကီၢ်အအိၣ်ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂ဝသီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါနိၣ်ဝ့ ဘၢၣ် ၂၅သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် သၣ်ဒီၣ်မၠိၣ်သ့ၣ်ဝ့ၢ်ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ပၢၤကီၢ်တဖၣ် ဆှၢခီဝဲၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤဆူ ဖၣ်အၣ်ဝ့ၢ်လၢတၢ်ကလိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်အီၤလၢကွီၢ်ဘျီၣ်ပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃိထံကမံသမိးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဖဲ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ကွီၢ်ဘျီၣ်ႇ ဖၣ်အၣ်ဝ့ၢ် ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၁၆သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်အံၤဝံၤလံဘၣ်ဆၣ် တၢ်တမၤဘၣ်တၢ်ဆၢတဲာ်နီတမံၤဒံး ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. KHRG လီၢ်ကဝီၤပျီပူၤၦၤမၤတၢ် ဖိတဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢတၢ်ကလိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်အီၤ လၢကွီၢ်ဘျီၣ်ပူၤ ခံဘျီတဘျီဖဲ ၂ဝ၂ဝနံၣ်ထီၣ်သီအဆၢကတီၢ်ဘၣ်ဆၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါမုၢ်နံၤမုၢ်သီဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတကီၢ်ခါ အဆၢကတီၢ် ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်က့ၤဘှါၡဲက့ၤ အတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢဘၣ်အီၤတဖၣ်အံၤတသ့နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကြၢးပာ်သူၣ်ပာ်သးတခါမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံာ်အဃိ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိကလဲၤ ဆူကီၢ်ပယီၤ ပဒိၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဘျီၣ်လၢဝ့ၢ်ဖၣ်အၣ်အဂီၢ်ကီခဲဝဲန့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ နီၢ်က--- အဟုးအသးၦၢ်ထီၣ်အဃိအဝဲ ဟးထီၣ်ဟးလီၤတသ့လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိမ့လဲၤလၢကွီၢ်ဘျီၣ်အပူၤဒၣ်ကယၢာ် ၦၤလၢက အုၣ်အသးဘၣ်ဃးဖါတံၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မၤပယွဲသွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါထီဒါက့ၤအဖိဒိၣ်အံၤသ့ဒၣ်ထဲ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအနီၢ်ကစၢ် တဂၤအံၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်က---လဲၤထီၣ်ဆူကွီၢ်မ့တသ့ဘၣ်သၢပျၢၤန့ၣ် ကကဲထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢတၢ်လိာ်ဘၢ လိာ်ကွီၢ်ကျိၤကျဲဒီးတၢ်စံၣ်ညီဆၢတဲာ်အစၢတဖၣ်သ့န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကဲထီၣ်သးခံခါတခါ

နီၢ်ခ--- လၢအအိၣ် ၂၂နံၣ် ဖဲနိၣ်တကီကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤတဂၤအံၤ အပၢ်အူအီၤမ့ဖီၣ်ဆူၣ် မၤကမၣ် သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါထီဒါအီၤ စးထီၣ်လၢ ၂ဝ၁ဝ တုၤလၢ၂ဝ၁၉နံၣ်ပူၤအံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ခ---အမိၢ်ဒီးအပၢ်လီၤဖးဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်မၢဆူၣ်အီၤလၢကလဲၤအိၣ်ဒီးအပါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ စးထီၣ်အသးလၢအအိၣ် ၁၃နံၣ်အခါ တုၤလၢအဘၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အဖိတုၤလၢ၂ဂၤညါန့ၣ်လီၤ.[15] 
 
ဖဲ ၂ဝ၁ဝဒီး၂ဝ၁၉နံၣ် အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အံၤ ဂုာ်ကျဲးစၢၤပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်မၤပယွဲအံၤဆူလီၢ်ကဝီၤၦၤန့ၢ်စိန့ၢ် ကမီၤတဖၣ်အအိၣ်အဆၢကတီၢ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲတၢ်တြီမၤတံာ်တာ်အကလုာ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ. အူအီၤမ့တြီအီၤလၢတဘၣ်ကိးအီၤလၢပၢ်ဘၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ၦၤလၢတၢ်လီၢ်အဂၤဟဲအိၣ်တမှံၤဖဲဟီၣ်ကဝီၤ လၢအအိၣ်ဝဲတဖၣ် အဃိ အဝဲသ့ၣ်တၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲဘူးတံၢ်နီၢ်နီၢ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ၦၤတသ့ၣ်ညါနီတဂၤဘၣ် ၦၤဆိကမိၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ အံၤမ့ၢ်ဒၣ်နီၢ်ဒီမိၢ်ဝၤနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. အူအီၤမ့အံၤသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ၦၤမ့သ့ၣ်ညါအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤနီၢ်နီၢ်တဖၣ်န့ၣ် ၦၤကဖီၣ်အီၤအဃိ မၤပျံၤမၤဖုးဝဲအဖိမုၣ်လၢအမ့တဲဘၣ်ၦၤတဂၤဂၤလၢအဝဲသ့ၣ်ဒီဖိပၢ်န့ၣ် အဝဲကမၤသံကွံာ်အဖိမုၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ခ---အပၢ်ပာ်လီၤဖျီၣ်အီၤလၢဟံၣ် ဒ်သိးအဝဲသုတအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲဒီးၦၤဂၤတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီ နီၢ်ခ---ဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ချၢဒီးဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲတၢ်မၤပယွဲတဖၣ်အံၤဆူ ၦၤလၢအဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤတဖၣ် လၢအမၤစၢၤက့ၤအီၤဒ်သိးကဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးထီၣ်ဘၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.  ဘၣ်ဆၣ် အပၢ်သ့ၣ်ချုးလၢအဟးထီၣ်တၢ်ချၢအဃိ မၤဆါပယွဲတီၢ်အီၤနးနးကလဲာ်ဒီးမၤပျံၤအီၤလၢ အမ့မၤကဒီးအသီတဘျီန့ၣ် အပၢ်ကမၤသံကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ အဝဲခူၣ်လီၤပာ်တၢ်ပူၤလၢကခူၣ်လီၤအနီၢ်ခ---အသံစိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါမ့ၤ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် အဝဲဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ဒီးဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်ကဒီး ၦၤလၢအအဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤဘၣ်ဃး အတၢ် အိၣ်သးတဘျီကဒီးန့ၣ်လီၤ. ၦၤလၢအဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤတဂၤအံၤ ထီၣ်ဘၣ် KHRG ဒူသဝီတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် တၢ်တၢၣ်ပီၣ် တဲသကိးအဃိ အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတမၤပယွဲတခါအံၤဆူ ကညီပိာ်မုၣ်ကရၢ (KWO) အအိၣ်ဖဲ လါအီကူး ၇သီႇ ၂ဝ၁၉ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢတၢ်စိာ်ခီဆှၢက့ၤဂ့ၢ်ဝီအံၤဆူ KNU အိၣ်ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် နီၢ်ခ--- ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးထီၣ်ကွံာ်အသးလၢအပၢ်ဟံၣ်ပူၤဒီးလဲၤအိၣ်ကဒုက့ၤဝဲ ဆူဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤလၢကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ် ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ်၂ဝ၁၉နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မ့ဒုးဃာ်အူအီၤမ့လၢဃိာ်ပူၤလံဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤတၢ်စံၣ်ညီဆၢတဲာ်တအိၣ်နီတမံၤ ဒံးဘၣ်အဃိ တၢ်မ့ပျၢ်လီၤဘၣ်ဖုးအီၤန့ၣ် နီၢ်ခ--- ဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်ပူၤဖျဲးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

     ၂. တၢ်ဒုးဖျီဆူၣ်ဖိၣ်သၣ်အဃိကဲထီၣ်တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မံဃုာ်[16]

တၢ်ဒုးဖျီဆူဖိသၣ်အံၤ မ့မ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ်ၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ် တခါလၢအကဲထီၣ်ညီနုၢ်သးလၢ ၦၤတဝၢဖဲကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးတနီၤအပူၤဒီးမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်မၤတခါလၢ ၦၤအၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်အီၤသ့န့ၣ်လီၤ. ၦၤဖိသၣ်လၢတၢ်ဖျီဆူၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် ဖျါလၢအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ၦၤတဖၣ် လၢအကွၢ်ဆၢၣ် မဲာ်ဘၣ်အဝၤတၢ်မၤကမၣ်သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မံဃုာ်ဒီး ဟံၣ်ဃီတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးထီဒါအီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအဆၢကတီၢ် KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဒုးဖျီဆူၣ်ဒီးတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မံဃုာ်ဖိသၣ်ဂ့ၢ်ဝီအိၣ်တခါန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါမ့ၤ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် နီၢ်ဂ--- အသးအိၣ်ဒၣ်ထဲ ၁၇နံၣ်တဂၤအံၤ အမိၢ်လၢအကွၢ်လုၢ်ဖိအီၤတဂၤန့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ကလုၢ်လၢအကဘၣ်ဖျီအသးဒီး စီၤဃ---လၢအသးနံၣ်အိၣ်လံ ၄၈နံၣ်တဂၤအံၤ ဖဲဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ် ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဂ့ၢ်လိာ်လၢကဖျီအသးစီၤဃ---အံၤအဃိ အမိၢ်ကွၢ်လုၢ်ဖိအီၤအံၤ မၤဆါပယွဲတီၢ်အီၤ တဘျုးဘျီညါန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤပယွဲအီၤတဖၣ်အံၤအါဝဲအဃိ အတူၢ်ဝဲတန့ၢ်လၢၤဘၣ်ဒီး ဘၣ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်လၢကဖျီအ သးဒီးစီၤဃ---န့ၣ်လီၤ. စီၤဃ---အံၤ ဖီၣ်ဆူၣ်မံဃုာ်ထီဒါအီၤတလီၢ်လီၢ်ဒီးရ့လိာ်အီၤ ဒ်ဃဲသဲအကုၢ်တဂၤအသိး အဃိ အဝဲဘၣ်ဃုာ်ကျဲးစၢးဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသး အဘျီတဖၣ်အဘျီန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တဘျီလၢ်လၢ်ဖဲအဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးသးဝံၤ အလီၢ်ခံ တၢ်က့ၤကိးဆူၣ်က့ၤအီၤဒီးဖျီဃုာ်န့ၢ်ဆူၣ်ကဒီးအီၤဒီး ၦၤမၤပယွဲတၢ်တဂၤအံၤကိးဘျီဒဲးန့ၣ်လီၤ. လၢအၦၤ တဝၢအပူၤအံၤန့ၣ် တၢ်တပာ်ပနီၣ်တၢ်ဖျီန့ၢ်ဆူၣ်ဖိသၣ်ဒ်အမ့ၢ် တၢ်မၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်ဘၣ်အဃိ ၦၤထံၣ်ထွဲတၢ်မၤပယွဲ တဖၣ်အံၤဘၣ်ဆၣ် ၦၤလၢကဒီသဒၢအီၤတအိၣ်နီတဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်ဒၣ်လဲာ် လဲၤဒံး လၢအတၢ်ဒုးဖျီဆူၣ်အမူးတဘျီဝံၤတဘျီအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်နီၢ်ဂ---အံၤ ဃ့ထီၣ်လၢကလီၤဖးဒီး အဝၤလၢအဖိးသဲးစးအခါ  လီၢ်ကဝီၤၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ် တဟံးထီၣ်န့ၢ်အီၤဂ့ၢ်ဝီဘၣ်ဒီး မၢအက့ၤဆိကမိၣ်လီၤ တံၢ်က့ၤလၢတၢ်ဆၢကတီၢ်သၢလါအတီၢ်ပူၤ တုၤအဘၣ်တၢ်ဖျီဆူကဒီးအီၤအလီၢ်ခံကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်မၤပယွဲထီဒါနီၢ်ဂ---အံၤ ကဲထီၣ်သးတလီၢ်လီၢ်အဃိ တၢ်အံၤစးထီၣ်မၤဘၣ်ဒိက့ၤဝဲအခိၣ်နူာ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်နာ်ဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးအီၤဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢၦၤအူအီၤလိၢ်အီၤအဃိန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဂ ---အပၢ်ကွၢ်လုၢ်ဖိအီၤအံၤ ပာ်သူၣ်ပာ်သးအတၢ်ဆီတလဲတဖၣ်အံၤ ဒီးဆိကမိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ၦၤအူၦၤလိၢ်အဖိမုၣ် အဃိ အဝဲကိး ကညီဒီကလုာ်ပၢၤကီၢ်သုး (KNPF)အသုးဖိတဖၣ်လၢကဟဲလီၤဃိထံသ့ၣ်ညါတၢ်အူတၢ်လိၢ်ဂ့ၢ်ဝီတခါ အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

KNPF တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါဂ့ၢ်ဝီတဘျီအံၤအပူၤ တၢ်ဖျီဆူၣ်ဒီးတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မံဃုာ်ဂ့ၢ်ဝီခံခါအံၤဟဲဖျါထီၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် ဖီၣ်ကွံာ်ဝဲစီၤဃ---အံၤဖဲ လါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်ဝံၤ ဖီၣ်ကွံာ်စ့ၢ်ကီးနီၢ်ည---ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်စံၣ်ညီၣ် အီၣ်လိးနီၢ်ည---အံၤဝံၤ ပျၢ်လီၤကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် စီၤဃ---တခီဘၣ်အိၣ်ဒံးဒၣ်လၢတၢ်ဒုးဃာ်အလီၢ်ဒီးအိၣ်ခိးတၢ်မူးတၢ်ရၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ်တပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ဆူ ပၢၤကီၢ်အိၣ်နီတဘျီဘၣ်မ့ၢ်လၢ အပျံၤဘၣ်အမိၢ်လၢအကွၢ်လုၢ်ဖိ အီၤဒီးအဝၤစီၤဃ---အဃိႇ ဒီးတၢ်မၤဆါပယွဲသးခီၣ်မ့ၣ်လီၢ်ဆီၣ်သနံးအီၤအဃိန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် အဝဲတသ့ၣ် ညါစ့ၢ်ကီးကွီၢ်မ့ၣ်ဒီးစံၣ်ညီပီတ့ကျိၤကျဲၤတဖၣ်ဘၣ်ႇ ဒီးအမဲာ်ဆှးဝဲဒိၣ်မးလၢကတဲဖျါၦၤဂၤ ဘၣ်ဃးအတၢ်တူၢ်ဘၣ် တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒံးဒၣ်နီၢ်သးခီၣ်မ့ၣ်လီၢ်ဒီးတဒိးန့ၢ်ဘၣ် နီၢ်သးတၢ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ယါဘျါ မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤစၢၤနီတဘျီဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

     ၃. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ပၢၤကီၢ်တဂၤမၤကမၣ်သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါဂ့ၢ်ဝီ[17] 

KHRG တညီနုၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ပၢၤကီၢ်တဂၤ မၤကမၣ်သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါဂ့ၢ်ဝီထီဒါဖိသၣ်ဘၣ်. တၢ်မၤပယွဲဂ့ၢ်ဝီလၢအကဲထီၣ်သးဒ်အံၤတဖၣ် ညီနုၢ်တၢ်တဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီၤအီၤလၢ စံၣ်ညီပီၤတ့အကျိၤအကျဲလၢ အဖိးသဲစးအပူၤဘၣ်အမဲာ်ညါ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်မ့မ့ၢ်ဘၣ်ဖုးၦၤလၢအအိၣ်ဒီး အလီၢ်လၤလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရၢအပူၤ မ့တမ့ၢ် အမ့ၢ်ၦၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢတၢ်တီခိၣ်ရိၢ်မဲအပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤလီၤမၢ်ကွံာ်တၢ်ဂ့ၢ်ဒ်အံၤတဖၣ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤကမၣ်သွံၣ်ထံးမုၢ်ခွါဂ့ၢ်ဝီအဂၤတဖၣ် မ့ၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ် ဒူသဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ် ကဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီဒၣ်ဝဲဒီးမၤကတၢၢ်ကွံာ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢ စ့အီၣ်လိးမ့တမ့ၢ်ဖျီဃုာ်ဝဲ ၦၤတူၢ်ဘၣ် တၢ်ဒီးၦၤမၤကမၣ်တၢ်ဖိန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိကတူၢ်လိာ်ဝဲ တၢ်ဆၢတဲာ်အံၤမ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မ့လဲၤဆူ ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအဖိးသဲစးန့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီဒ်အမ့ၢ်တၢ်အီၣ်ကဘျံးအီၣ်ကဘျၣ်ႇ စံၣ်ညီၣ်ပီတ့ကျိၤကျဲၤတဖၣ်တအိၣ်ဖျါဖျိဖျိ ဖျါဖျါဘၣ်ႇ တၢ်ကတိၤကျိာ်ဒီးကျိၣ်စ့လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ကဘၣ်တီၣ်ထီၣ် ဂ့ၢ်ဝီအကျိၤအကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် တ့သၣ်ညါဝဲစ့ၢ်ကီးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤအံၤန့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ပီတ့ကျိၤကျဲအိၣ်သဃဲၤလိာ်အသးခံမံၤလၢအမ့ၢ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီးခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် စံၣ်ညီၣ်ပီတ့ကျိၤကျဲခံမံၤလၢၤအံၤန့ၣ် လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်တသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဝဲလီၤတံၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ပၢၤကီၢ်လၢအမ့ၢ် အၤကၤဖၠိတဂၤအံၤ ဖီၣ်ဆူၣ်ဝဲနီၢ်င---လၢအသးနံၣ်အိၣ်ထဲ ၁၅နံၣ်တဂၤအံၤ ဖဲလါ အီကူး ၃ဝသီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်မုၢ်နၤခီအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဟဲကဲထီၣ်အသးဖဲ လၢၢ်ဒိၣ်ဝ့ၢ်ပၢၤကီၢ်ဝဲၤဒၢးႇ လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဒံးဘၣ်န့ၣ် ဖိသၣ်မုၣ်ဖိအံၤစံးဘၣ်ၦၤဂၤလၢ အသ့ၣ်ညါလိာ်သးဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်လၢ အဝဲကလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးအကၠီလၢပၢၤကီၢ် ဝဲၤဒၢးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ၦၤတဖၣ်အံၤ သးဒ့ဒီဒီးဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢအဂီၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ ဖဲပၢၤကီၢ်လၢအ လီၤမူဒါတဖၣ်ဃုကွၢ်သမံသမိးပၢၤကီၢ်ဝဲၤဒၢးအခါ အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲဖိသၣ်ပိာ်မုၣ်ဒီးပၢၤကီၢ်ခံဂၤအံၤ အမိၢ်ၦၤလၢအဖီ ခိၣ်တကုးအိၣ်ဘ့ၣ်ဆ့န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ် တၢ်မနုာ်ကဲထီၣ်အသးလဲၣ်တခီ ၦၤတသ့ၣ်ညါလီၤ တံၢ်နီတဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်ဖီၣ်ဆူအဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် နီၢ်င---တဒုးသ့ၣ်ညါၦၤနီတဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ဟဲဖျါထီၣ်ဖဲလၢ အမုၢ်ဂၢ်နၣ်ဟူၦၤတဲအဂ့ၢ်လၢသဝီပူၤအဃိ အမုၢ်ဂၢ်လဲၤဒုးသ့ၣ်ညါက့ၤအမိၢ်အပၢ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ နီၢ်င---စံးဘၣ် က့ၤအမိၢ်လၢပၢၤကီၢ်တဂၤအံၤဖီၣ်ဆူၣ်အီၤအဂ့ၢ်အဃိ အဟံၣ်ဖိဃီဖိလဲၤတီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူလၢၢ်ဒိၣ်ပၢၤကီၢ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢၢ်ဒိၣ်ပၢၤကီၢ်တဖၣ် ဖီၣ်ကွံာ်ဝဲၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤဖဲ လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ဒီး တနံၤဃီန့ၣ် ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီးၦၤမၤကမၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိခံကပၤလၢာ် အိၣ်ဖှိၣ်ထံၣ်လိာ်တဲသကိးတၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဆၢတဲာ်အပူၤ တၢ်ဃ့ထီၣ်လၢတၢ်ကဒုးဖျီၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီးၦၤလၢအမၤကမၣ်တၢ် ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဘှါၡဲအကျိၤ အကျဲတခါလၢကမၤကတၢၢ်ကွံာ်ဂ့ၢ်ဝီအံၤဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်ခံကပၤလၢာ်တတူၢ်လိာ်ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ၦၤတူၢ် ဘၣ်တၢ်အမိၢ်ပၢ် အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အံၤလၢစ့အီၣ်လိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်လၢအမ့ၢ် သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါ တၢ်ဖီၣ်ဆူဂ့ၢ်ဝီၤအံၤ တၢ်မၤကတၢၢ်ကွံာ်ဂ့ၢ်ဝီလၢစ့သ့လီၤန့ၣ် အိၣ်ဒံးဒၣ်တၢ်လၢၦၤတဝၢအတၢ်ထံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမိၢ်အပၢ်ဘၣ်သးဝဲလၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤတၢ်ကဟံးဂ့ၢ်ဝီအီၤဒ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့ကျိၤကျဲအိၣ်အသိးအဃိ ထီၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ လၢၢ်ဒိၣ်ပၢၤကီၢ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမိၢ်စံးဝဲဒ်အံၤႇ “ယဖိမုၣ်အံၤအညါဘီၣ် ဒီးမ့ၢ်ဒံးဒၣ်ၦၤ ကၠိဖိအဃိ ယတီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူလၢၢ်ဒိၣ်ပၢၤကီၢ်ဝဲၤဒၢးလၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤပိာ်ခွါလၢအဒိၣ်တုၤခိၣ်ၦဲၤ အိၣ်ဒီး တၢ်သ့ၣ်ညါလၢအကဘၣ်ပာ်ကဲဒီးလူၤပိာ်မၤထွဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဂၤအံၤန့ၣ် ဖီၣ်ဆူၣ်အီၤအဃိ ယဘၣ်သးလိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်အီၤ.” န့ၣ်လီၤ.

အၤကၤဖၠိအၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်အတၢ်ကမၣ်လၢအဖီၣ်ဆူၣ်နီၢ်င---အံၤလံဘၣ်ဆၣ် တၢ်လိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်ဒၣ်အီၤလၢလီၢ် ကဝီၤပူၤကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤ ဒီးတၢ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်အကျိၤအကျဲစ့ၢ်ကီးစဲၤခံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဟံး ထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီထီဒါၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤဒ်လဲၣ် ဒီးဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်တၢ်တဒုးသ့ၣ်ညါၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမိၢ်အပၢ်နီတ မံၤဘၣ်. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တၢ်ဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီအကျိၤအကျဲတအိၣ်ဖျါဖျိဖျိဖျါဖျါဘၣ်အဃိ နီၢ်င--- အဟံၣ်ဖိဃီ အတၢ်နာ်န့ၢ်အီၤအဝဲသ့ၣ်စှၤလီၤဒီးလဲၤတီၣ်ဖျါထီၣ်က့ၤဝဲဂ့ၢ်ဝီအံၤဆူ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်အိၣ် ဒီးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဘှါၡဲလၢ အတီအတြၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပကြၢးပာ်သူၣ်ပာ်သးအီၤတခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်မ့အိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်နီၢ်ကစၢ်စံၣ်ညီၣ် ပီတ့ကျိၤကျဲဒၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဃဲၣ်လီၤဘှါလီၤတၢ်မၤပယွဲ သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါဂ့ၢ်ဝီအကျိၤအကျဲၤတဖၣ် တအအိၣ်ဖျါၡဲၡဲ ပျီပျီဒီးအတီၤပတီၢ်တတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးဒ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပာ်ပနီၢ်ၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်အသိးဒံးစ့ၢ်ကီးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.[18] 

အကူာ် (၂) - တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤတၢ်မၤပယွဲၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ်အိၣ်သးလၢ ကီၢ်ပယီၤ မုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤ 
က. သုးဖီၣ်စုကဝဲၤတၢ်မၤပယွဲတဖၣ်

သုးဖီၣ်စုကဝဲၤလၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးတဖၣ် ပညိၣ်မၤပယွဲ ဒံးဒၣ်ၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ထီဒါကမျၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢလါယူၤလံဒီးလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ် အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် KHRG မၤနီၣ်မၤဃါန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃး ကညီတၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်ကရၢ (KNU/KNLA-PC) အတၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်ဂ့ၢ်ဝီ ၁ခါ ဒီးတၢ်ဟံးဆူၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ဂ့ၢ်ဝီ ၁ခါ ဖဲဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤပယွဲဂ့ၢ်ဝီခံခါလၢာ်အံၤမ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ် ္ဒဃ  ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်ပူၤဖျဲးထီၣ်ကွံာ်လၢတၢ်ကဘၣ် စံၣ် ညီၣ်အီၤအလီၢ်ကိးဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ဟံးထီၣ်မူဒါတုၤလီၤတီၤလီၤတအိၣ်အဃိ ကဲထီၣ်တၢ်တံာ်တာ်အဒိၣ်အမုၢ်တခါ လၢကမၤပတုာ်မၤလီၤမၢ်ကွံာ် KNU/KNLA-PC ကရၢဖိအတၢ်မၤကယွဲၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တဖၣ်မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ လၢအမ့ၢ်မၤကမၣ်ၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်တဟံးထီၣ်အီၤဂ့ၢ်ဝီဘၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်လိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်အီၤထဲတဆံးတ က့ၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး ခီၣ်သုးရ့ၣ်-၉၆ မၤကမၣ်တၢ် ခီဖျိအီၣ်ဟုၣ်သဝီဖိကမျၢၢ် တၢ်စုလီၢ် ခီၣ်ခိၣ် ဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဒီးမၤသုးတၢ်ခးလိကျိလၢအဘူးဒီးလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိ အိၣ်ဆိးဟီၣ်ကဝီၤဖဲ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤကမျၢၢ်တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ် ဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတၢ် လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢလီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.   

     ၁. တၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ် [19]  

ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် KNU/KNLA-PC သုးရ့ၣ်-၇၇၃ အသုးဖိတဖၣ်ဖီၣ်ဒုးဃာ် သဝီဖိစီၤၡ--- လၢ ထ---သဝီႇ ထ---ကရူၢ်ႇ တၢ်ကြဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်ဝဲ သဝီဖိတဂၤ အံၤ ၄သီဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်က့ၤကိးအီၤဆူတၢ်ဒုးဃာ်လီၢ် ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤလၢကဘၣ်မၤတၢ်ဖဲန့ၣ် ၃လါ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်အီၤဒ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢအိၣ်အသိးတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ် ကမၢ်ဒီးဖီၣ်စ့ၢ်ကီးသဝီဖိအဂၤ ၁ဝဂၤ လၢအအိၣ်ဖဲသဝီလၢ အဘူးဒီး စီၤၡ--- သဝီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်စီၤၡ---ယံာ် ၄၅သီအတီၢ်ပူၤ အဝဲတလုၢ်ဘၣ်ထံ ဒီးထံၣ်လိာ်ဘၣ်အသးဒီးအမါဘၣ်ႇ ထံအီႇ တၢ်အီၣ် တလၢလီၣ်လၢအဂီၢ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ၄၅သီဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်အိၣ်သးလၢတၢ်ဒုးဃာ်အီၤအလီၢ်ဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်ဂ့ၤ ထီၣ်က့ၤတဆံးတက့ၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤၡ---အမါဟ့ၣ်လီၤ KNU/KNLA-PC သုးစ့ ၂ဝဝႇဝဝဝ ကၠးဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်ပျၢ် လီၤကွံာ်အဝၤအံၤ ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂ဝသီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်အနံၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိအဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဟ့ၣ်စ့ၦဲၤသိးဒီး အီၤဒီးတူၢ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်သးအံၤဒ်သိးဒီးအီၤဘၣ်ဆၣ် ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤတၢ်ဒုးဃာ်အီၤ အသီစှၤန့ၢ်ဒံးအီၤန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢအမ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ် NCA  တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ် အဆၢဖိ (၉ -ခႇ င)လၢအတြီတံၢ်ဃာ်တၢ်တၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်ဆူၣ်တၢ်မၤပယွဲတဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃ့ဆူၣ်ဃ့စိးသဝီဖိကျိၣ်စ့လဲလိာ် လၢကန့ၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢတၢ်ဒုးဃာ်အလီၢ်အံၤ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်မၤပယွဲ NCA  တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ်အဆၢဖိ (၇ -ဃ)လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃး “တၢ်တဘၣ်ဃ့ဆူၣ်ဃ့စိးကမျၢၢ်အစ့ဘၣ်”ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

     ၂. တၢ်ဟံးဆူၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်[20]  

ဖဲလါအီကူး၁၃သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါဘၣ်ဃး KNU/KNLA-PC  ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ကွံာ် လီၢ်ကဝီၤ သဝီဖိမုၣ်တဂၤ အဟီၣ်ခိၣ် ၁အ့ကၢၢ်ဖဲ ထိၣ်ကီးကိကရူၢ်ႇ တန့ၢ်ဆါကီၢ်ဆၣ်ႇ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. KHRG ဃုသ့ၣ်ညါသုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်လၢအပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲတၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ဂ့ၢ်ဝီတခါအံၤအပူၤတဖၣ်ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သး မုၢ်နံၤမုၢ်သီလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတန့ၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

KNU/KNLA-PC  ဟံးဆူၣ်ကွံာ်သဝီဖိတဂၤအဟီၣ်ခိၣ်လၢအအိၣ်ဘူးဒီးအစံာ်လီၢ်တက့အံၤ  ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အံၤသူဝဲလၢ အကၠိတၢ်ဂဲၤလိာ်ကွဲပျီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဃိအဝဲသ့ၣ် မၤပၢၤထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီးကျီပျီကွံာ်သ့ၣ်ထူၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ခိၣ် ကစၢ်အံၤအိၣ်ဒီး KNU တၢ်န့ၢ်ပၢဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်လံာ်အုၣ်သး ဒီးအဝဲဒုးနဲၣ် KNU/KNLA-PC  ဘၣ်ဆၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ် အစၢနီတမံၤဘၣ်ႇ တဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးစ့အီၣ်လိးလၢအဟီၣ်ခိၣ်အဂီၢ်နီတမံၤစ့ၢ်ကီးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ် ဂ့ၢ်အံၤဆူသဝီသးၦၢ်ဒီး ကီၢ်ရ့ၣ်ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ် ၦၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤမၤစၢၤအီၤ တသ့နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢအမ့ၢ် တၢ်မၤကမၣ် NCA  တၢ်သိၣ်တၢ်သီခိၣ်သ့ၣ် အဆၢဖိ (၉-စ) လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃး ကလုာ်ဒူၣ်သုးဖီၣ်စုကဝဲၤတၢ်ကရၢကရိတဖၣ် တဘၣ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ကမျၢၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

     ၃. တၢ်ဃ့ဆူၣ်ဃ့စိးတၢ်[21]
 
ဖဲလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအဆၢကတီၢ် ကီၢ်ပယီၤသုးခီၣ်သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၉၆လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ က့ခိၣ်သုးကလၢၤႇ မးလ့လၢၢ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်တဖုအံၤ မၤကမၣ်ၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တဘျုးဂ့ၢ်ဝီဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဃ့ဆူၣ်ဃ့စိးတၢ်ဒီး တၢ်ဟုၣ်သဝီဖိတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤသုးခိၣ် စ့ၤယၣ်သူၤတီခိၣ်ရိၣ်မဲဝဲ သုးရ့ၣ်တဖုအံၤန့ၣ်လီၤ.[22]

ဒ် KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကစီၣ်စးထီၣ်လၢ လါယူၤတုၤလါယူၤလံ ၂ဝ၁၉နံၣ်အဘၢၣ်စၢၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ခီၣ်သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ်-၉၆ သုးဖိတဖၣ် ဟံးန့ၢ်ကွံာ်လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတၢ်ဖိတၢ်လံၤႇ တၤသူတၤသၣ်ဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်တ ဟ့ၣ်စ့နီၣ်လိးနီတဘးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကျီစ့ၢ်ကီးသဝီဖိလိၣ်လၣ်ႇ သ့ၣ်ထူၣ်ႇ ဝၣ်ဒီးမိၢ်ဂံာ်ထူၣ်ႇ ဒီးအီၣ်ကွံာ်သဝီ ဖိအထိး ၃ဒုလၢအဟးဝ့ၤဝီၤဃုအီၣ်ဆၣ်ဒီးအလဲၤနုာ်လီၤကမၣ်ဆူအသုးကလၢၤပူၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. သုးတဖု အံၤတဒုးသ့ၣ်ညါထိးကစၢ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤပယွဲဂ့ၢ်ဝီလၢအကဲထီၣ်သးတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ် NCA  တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ် အဆၢဖိ (၉-ဃ) လၢတြီတံၢ်ဃာ်ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်လၢတဘၣ်ဟံးဆူၣ်သဝီဖိ ကျိၣ်စ့ႇ တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

သုးတဖုအံၤဟံးန့ၢ်ဆူၣ် သဝီဖိတၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိလိၣ်လၣ်တဖၣ်အံၤ လၢအတၢ်က့ၤမၤဂ့ၤထီၣ်ဒီးမၤလဲၢ်ထီၣ် က့ခိၣ်သုး ကလၢၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်စံးဝဲဒ်အံၤႇ “ပယီၤသုးတဖၣ်န့ၢ်ဘၣ်လါလဲလံဒၢး ဘၣ်မနုာ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တပှ့ၤ သဝီဖိ (တၢ်သူတၢ်သၣ်ႇ တၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ) တဖၣ်ဘၣ်လဲၣ်.” သဝီဖိတနီၤပာ်ဖျါထီၣ်တၢ် ကဲထီၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဆူ KNU ကရူၢ်ဒီးကီၢ်ဆၣ်ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ်အအိၣ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီအီၤတ အိၣ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

     ၄. သုးတၢ်ခးလိကျိတၢ်မၤလိဒီးတၢ်မၤဟးဂီၤတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်တဖၣ်

KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါတဖၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် မၤသုးတၢ်သိၣ်လိဃုာ်ဒီးခးလိကျိတၢ်မၤလိတဖၣ်လၢ ကမျၢၢ်ဟီၣ်ကဝီၤပူၤတဘျုးဘျီအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၃၁၄ လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ သံရိၣ်ထၣ်သုးကလၢၤႇ ဘုအါဒၢကရူၢ်ႇ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤတဖၣ်တခီ ခးပိၢ်ထီၣ်ကျိဖိ ဖဲလါစဲးပထ့ ဘၢၣ် ၈သီအနံၤ ၃ထံၣ်ႇ ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၉သီ ၅ထံၣ်ႇ ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁ဝသီ ၆၆ထံၣ် ဒီးဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၇ သီန့ၣ် ၃၁ထံၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်မနုာ်အဃိကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ်အံၤခးကျိလဲၣ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်လၢအအိၣ် ဖဲသဝီ ၄ဖျၢၣ်လၢအအိၣ်ဘူးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအလီၢ်တဖၣ်တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢအနီၢ် ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[23] 

တၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အံၤန့ၣ် ဟဲကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးအသးလၢတီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ၂ဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီကူး ၁၃သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးလၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲသအ့ထၣ်တဖၣ် ခးလီၤဝဲကျိချံ ၂ဖျၢၣ်လၢဒ--- သဝီဖိအစံာ်ပျီပူၤ ဖဲထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢကျိချံ ၂ဖျၢၣ်အံၤအကျါလီၤတဲၤပိၢ်ဖးထီၣ် ၁ဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါ အီးကထိဘၢၣ် ၁၁သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်နၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဖဲ ဘယ့ၣ်နီၤသုးကလၢၤတဖၣ် မၤဝဲကရူၢ်တၢ်ခးလိမီထးကျိ ဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တနီၤ ခးမီထးချံလီၤတဲာ်လၢသဝီဖိကျဲဒီးမၤဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီး တၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိလၢကျီးပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ်ပျံၤတၢ်ဒိၣ်မးအဃိ လဲၤဖံးလဲၤမၤက့ၤတၢ်လၢအကျီးပူၤတဘူၣ်လၢၤဘၣ်အဃိ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢ အမၤဘၣ်ဒိက့ၤသဝီဖိအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အတၢ်ဟဲနုာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖု ခးလီၤစ့ၢ် ကီးကျိလၢအဘူးဒီး ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်တၢ်ထၢတၢ်ခိတၢ်သွဲတြဲၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်လိၤလိၤအဃိ မၤပျံၤမၤဖုးဝဲၦၤလၢ အအိၣ်ခိးတြဲၤဒီးလီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်တဖၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ.[24]

သဝီဖိတဖၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဘယ့ၣ်နီၤသုးတၢ်မၤလိကၠိအံၤ တဒုးသ့ၣ်ညါဆိလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ဘၣ်ဃးအဝဲသ့ၣ် တၢ်ခးလိကျိဘၣ်အဃိ ကဲထီၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သုးတၢ်မၤလိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ လၢမၤဘၣ်ဒိလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိကျီးဒီးစံာ်လီၢ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိ NCA တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢခိၣ်သ့ၣ် အဆၢဖိ (၅-က) လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်ဃး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဒီးသုးဖီၣ်စုကဝဲၤလၢအဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်ဆူ NCA လံာ်ဃံးဃာ် ပူၤတဖၣ် တဘၣ်မၤဟးဂီၤတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဖၣ် အမူဒါလၢကဘၣ်မၤၦဲၤဝဲ တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ NCA လံာ်ဃံးဃာ်အပူၤ ဖဲအဆၢဖိ (၉-ဖ) ဒ်အံၤ “ကဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီးတၢ်ဂုာ် ထီၣ်ပသီထီၣ်လၢလီၢ်ကဝီၤၦၤတဝၢလၢတၢ်ပတုၤတၢ်ခးဟီၣ်ကဝီၤပူၤ”အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်သကဲးပဝးတဖၣ်လၢ အတပာ်ကဲဝဲလီၢ်ပဝီၤသဝီဖိတဖၣ်အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီး တၢ်ပူၤဖျဲးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ခ. နီၢ်တဂၤပၢခီပနံၣ်အတၢ်မၤအၢမၤသီတဖၣ်

လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤန့ၣ် နီၢ်တဂၤပၢခီပနံၣ်တဖၣ် မၤပယွဲဒံးဒၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိအခွဲးအယာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခိခိၣ်ဒူသဝီဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ် ၦၤမၤဒိးလဲတၢ်ဖိမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤလၢတနံၤဂီၢ်တနံၤအဂီၢ်တဖၣ် အိၣ်အါမးဘၣ် ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်တသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃး ၦၤမၤတၢ်ဖိအလံာ်ဃံးဃာ်အကျိၤအကျဲသနူ ဒီးၦၤမၤတၢ်ဖိခွဲးယာ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိဝဲသ့ၣ်တဒိးန့ၢ်ပလၢၢ်ဘၣ် သဲစးတၢ်ဒီသဒၢဒီးအတၢ်ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်တဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် ၦၤတဝၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ ဒီးတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဘူးတၢ်လဲလၢအကၢကီၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီး သဲစးတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ခွဲးယာ်တဖၣ်ဘၣ်အဃိ မ့ၢ်တၢ်ဂံၢ်စၢ်တခါလၢအတြီတံၢ်ဃာ် အဝဲသ့ၣ်လၢကပာ်မၤနီၣ်မၤဃါဒီးထီၣ် ဖျါထီၣ်တၢ်မၤသီတဖၣ်ႇ တနီၤအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဘှီၣ်ကလာ် မ့ၢ်လၢအဘၣ်ယိၣ်လၢအတၢ်မၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်ဒီးတနီၤမ့ၢ် လၢ အတနာ်အီၣ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့အကျိၤအကျဲအဃိန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤခွဲးယာ်စှၤဒိၣ်မးဒီး တၢ်ဖံးတၢ်မၤ အဂၤလၢကလုၢ်အီၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်တအိၣ်ဘၣ်အဃိ တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲတဖၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲစှၤ ဘၣ်မၤတၢ်လီၤဘှံးလီၤတီၤဘၣ်ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ် မၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

     ၁. တၢ်မၤပယွဲၦၤမၤတၢ်ဖိခွဲးယာ်ဒီးမုၣ်ခွါတၢ်နီၤဖးတၢ်ဒူၣ်တၢ်ဆၢ

ဖဲလါအီကူး ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် ခီပနံၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိလီၢ်လံၤတဂၤလၢအအိၣ်ဖဲ ၡၡ---သဝီႇ လ့ၤညၤဘိၣ်ပၠ့ဟီၣ်ကဝီၤလီၤဆီႇ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃး ခီပနံၣ်မၤပယွဲတၢ်ဒီသဒၢၦၤမၤတၢ်ဖိခွဲးယာ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂ့ၢ်ဆူ KHRG အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဟံၣ်ဖိဃီဖိအကျါတဂၤ မၤတၢ်လၢယူၣ်စနၣ်ခီပနံၣ်ထံမိၤတြိၤ (မာ်တီၢ်ထူၣ်)ကျီးအပူၤ ဘၣ်ဆၣ် လံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလံာ်ဃံးဃာ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်အုၣ်ကီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢၦၤမၤတၢ်ဖိတ ဖၣ်အဂီၢ်တအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒ်အံၤႇ “လၢညါ ၦၤမၤတၢ်ဖိတနီၤအလံာ်အုၣ်သးအိၣ် ဘၣ်ဆၣ်ခဲအံၤအဝဲသ့ၣ်တၢ် တအိၣ်လၢၤဘၣ်.”[25]  

ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်မၤတၢ်တနွံဃုသီ ဒီးတဘျီတခီၣ် ဘၣ်မၤစ့ၢ်ကီးတၢ်လၢမုၢ်ခီၣ်ထံးနံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်မၤအဘူးအလဲ ၃လါ မ့တမ့ၢ် ၄လါ ထဲတဘျီဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤဘူးအလဲဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အီၣ်ဒၣ်တၢ်အီၣ်လၢခီပနံၣ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤအီၤတလါတဘျီ ဒ်အမ့ၢ်ဘုသး ၁ဝသလီး (ပြ့ၣ်) ဒီးသိအစီၤ တပီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဃိအါဒၣ်တၢ်တက့ၢ်ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်တပာ်ကီၤဃာ်ဘၣ်ကျိၣ်စ့ဘၣ်ႇ ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢတၢ်မၤဒီးက့ၤ အိၣ်က့ၤဆူအနီၢ်ကစၢ်ဒူသဝီန့ၣ်လီၤ. ခီပနံၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိလီၢ်လံၤတဂၤအံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ၦၤမၤတၢ်ဖိဘၣ်မၤတၢ် လၢတၢ်မၤအဆၢကတီၢ်ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤအလဲ ဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်ဘၣ်. ပဘၣ် သူကျိၣ်စ့လၢပဟံၣ်ဖိဃီဖိဂီၢ်အဃိ ပဒ့ၣ်ကမၢ်ထီၣ်. ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်ဟးထီၣ်ဝဲတၢ်မၤဧဲၤ...”န့ၣ်လီၤ.

ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ် ၦၤလၢအဃုတၢ်မၤအဂၤမ့တဘၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တူၢ်နးအသးမၤဝဲတၢ်မၤတခါအံၤ လၢအတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤက့ၤအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ၦၤမၤတၢ်ဖိပိာ်ခွါတဖၣ် တဘျီတခီၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်မၤအဘူး အလဲတုၤလၢ (၃လါ မ့တမ့ၢ် ၄လါ) ၂ဝဝႇဝဝဝ ကၠး ဘၣ်ဆၣ်ပိာ်မုၣ်တဖၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဘူးတၢ်လဲအါန့ၢ်ဒံး ၁ဝဝႇ ဝဝဝ ကၠးနီတဘျီဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်မၤစ့ၢ်ကီးတၢ်အစှၤကတၢၢ် တနွံဃုသီအဃိ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်နီၤဖးတၢ်အဒူၣ် အဆၢထီဒါပိာ်မုၣ်လၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤ ဒီးမ့ၢ်တၢ်မၤပယွဲကီၢ်ပယီၤတၢ်ပာ်ပနီၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိအဘူးအလဲအနီၣ် ထိၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲႇ တၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိအဘူးအလဲကဘၣ်မ့ၢ် တနံၤ ၄ႇ၈ဝဝ ကၠးန့ၣ်လီၤ.     

     ၂. တၢ်တဟ့ၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိဘူးလဲ

ဖဲလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအဆၢကတီၢ် သဝီဖိတဖၣ်လၢဖၣ်ပူၣ်ဝ့ၢ်ႇ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး ဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးလၢအမ့ၢ် လၢၣ်ကံၤဒံၤဖျိမၤခီပနံၣ် (Lucky Diploma commercial company) တဟ့ၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိ အဘူးအလဲဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီပနံၣ်အကစၢ်မ့ၢ်ဝဲ အူဝ့ကိၤဒီးအအိၣ်ဆိးဝဲဖဲ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ခီပနံၣ် အံၤစးထီၣ်ဟဲလၢသဝီဖိတဖၣ်သဝီပူၤဖဲ လါမးၡး၁၇သီႇ ၂ဝ၁၈နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီပနံၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် ဃုထၢထီၣ် ၦၤမၤတၢ်ဖိ ၂ဝဂၤ လၢကစိာ်လၢၢ်ႇ မဲးႇ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီးဟီၣ်ကုၢ်လိၣ် (အူးခဲ) တဖၣ်လၢတၢ်တ့ထီၣ်ကၠိဒီးကရူၢ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ် မဲဝဲၤဒၢးတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤအဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်လံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢ ၦၤမၤတၢ်ဖိဒီးတၢ်မၤ ကစၢ်အဘၢၣ်စၢၤတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အဆိကတၢၢ်အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ခီဖျိဝဲသဝီဖိၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်အဘူးအလဲလၢ အူယယ---အအိၣ်မ့ၢ်လၢအအိၣ်ဒီး သိလ့ၣ် ဖးဒိၣ်တီမဲးႇ လၢၢ်ဒီးဟီၣ်ကုၢ်လိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢခံခီပနံၣ်စံးဘၣ်သဝီဖိတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကဟ့ၣ်တၢ်မၤအလဲ လၢအအိၣ်တီၢ်တဖၣ်လၢခံတဘျီ ဘၣ်ဆၣ်တုၤမ့ၢ် ခီပနံၣ်ၦၤတီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်တဂၤအံၤက့ၤဆူအတၢ်အိၣ် တၢ်ဆိးလီၢ်ဝံၤ တဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယူၤလံ ၂ဝ၁၉နံၣ်အပူၤန့ၣ် အူယယ---ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ KHRG အအိၣ်လၢႇ“(လၢၣ်ကံၤဒံၤဖျိမၤခီပနံၣ်) ဘၣ်လိးယၤစ့အိၣ်ဒံး ၃ႇ၈၈ဝႇဝဝဝ ကၠးဒံးအဃိ ယဟ့ၣ်ၦၤမၤတၢ်ဖိ အလဲတန့ၢ်ခဲလၢာ်ဒံးဘၣ်. ဖဲဃ့က့ၤစ့လၢ အူဝ့ကိၤ (ခီၣ်ပနံၣ်ကစၢ်) အိၣ်အခါ အဝဲတဲယၤလၢ ကဟ့ၣ်ယၤလၢကဒီး တလါႇ တလါဝံၤတလါတုၤခဲအံၤတဟ့ၣ်ယၤဒံးဘၣ်. ယကိးအလီတဲစိတန့ၢ်လၢၤဘၣ်.”[26]  အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တုၤလၢ ၂ဝ၁၉ နံၣ်လၢာ်လံဘၣ်ဆၣ် သဝီဖိတဖၣ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဒံး အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်အဘူးအလဲတဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဂ. တၢ်မၤလဲၢ်ထီၣ်သ့ၣ်ၦၤပျံၤကွီၤဟီၣ်ကဝီၤလၢမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ဟီၣ်ကဝီၤပူၤ 

ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤ တပာ်ပနီၣ်မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်န့ၢ်ပၢဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ကျဲသနူဘၣ်အဃိ ကဲထီၣ်တၢ် လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢလီၢ်ကဝီၤ ၦၤထူစံာ်ဖိတဖၣ်အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤလၢကမၤလဲၢ်ထီၣ်အသ့ၣ်ၦၢ်ပျံၤကွီၤလၢအအိၣ်စီၤစုၤဒီး ဝၣ်ဆှုၣ်ခိၣ်သဝီႇ ကမိသွ့ဟီၣ်ကဝီၤႇတနီသရံၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဘၣ်လဲၤလၢခီၣ်ကအိၣ်တနံၤကျဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤကဲထီၣ်တၢ်လီၤ ဘၣ်ယိၣ်လၢ သဝီဖိလၢသဝီ ၂ဖျၢၣ်အဂီၢ်မ့ၢ်လၢ သဝီဖိ ၃ဝဂၤဃၣ်ဃၣ် အဟီၣ်ခိၣ်လၢအမၤတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်လၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်တဖၣ်အံၤ ကလီၤမၢ်ကွံာ်ဒီးတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်လၢ သ့ၣ်ၦၢ်ပျံၤကွီၤ ပူၤတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

လီၢ်ကဝီၤဖိလၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးတဖၣ် သူဆိးကါဒံးဝဲလုလၢ်ထူသနူတၢ်န့ၢ်ပၢဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်သနူအံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂ဝ၁၅နံၣ်အပူၤန့ၣ် သဝီဖိတနီၤဒိးန့ၢ်ဘၣ် ခ့ၣ်အဲၣ်ယူၣ်ဟီၣ်ခိၣ်လံာ်အုၣ်သးဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တအိၣ်ဒီး ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဟီၣ်ခိၣ်လံာ်လဲၢ်နီတဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤခိၣ်ပိာ်မုၣ်အကျါတဂၤစံးဝဲဒ်အံၤႇ “ပသဝီသးၦၢ်တဲၦၤလၢ ပဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ်အံၤ ပယီၤပဒိၣ်ပာ်ပနီၣ်ဝဲလၢအမ့ၢ် တၢ်လီၢ်လီၤလၢပျီႇ လီၤဟိဒီးသဘျ့ (အကစၢ်တအိၣ်)ဘၣ်. ပဟီၣ်ခိၣ်အလံာ်လဲၢ်တအိၣ်ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ပအိၣ်ဆိးဖံးအီၣ်မၤအီၣ်ဖဲတၢ်လီၢ်အံၤ လၢပမိၢ်ပၢ်ဖံဖုစိၤအခါလံၤလံၤလံ. ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤတၢ်သူတၢ်သၣ်အိၣ်ဖဲန့ၣ်လီၤ. ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢဟ့ၣ်ၦၤဟီၣ်ခိၣ်အလံာ်အုၣ်သးဘၣ်ဆၣ် ပယီၤပဒိၣ်တဟ့ၣ်ၦၤဘၣ်.”န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤလဲၢ်ထီၣ်သ့ၣ်ၦၢ်ပျံၤကွီၤဟီၣ်ကဝီၤတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤ တၢ်မ့တစးထီၣ်မၤအီၤဒံးဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဟဲခူၣ်နီၣ်ပာ်လီၤသ့ၣ်တၢၣ် ဖဲတၢ်လီၢ်အဆၢလၢ တၢ်ကပာ်ပနီၣ်သ့ၣ်ၦၢ်ပျံၤကွီၤအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤသဝီဖိတဖၣ် ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်လၢအဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ပူၤဘၣ်ဆၣ် ခါဆူညါတၢ်အိၣ်မူတမ့ၢ်တၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤလၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ပာ်ဖျါ ထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “ပမၤအီၣ်တၢ်လၢပတၢ်လီၢ်ဒုသ့ဒံး. ၦၤဟ့ၣ်ၦၤအခွဲးလၢပကမၤအီၣ်ပကျီးလၢအအိၣ်ပာ်တဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် ပမၤလဲၢ်ထီၣ်ကျီး သူၣ်အါထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတသ့လၢၤဘၣ်. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် ပဝီသးၦၢ်တဲၦၤလၢ ပယီၤပဒိၣ်ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ပျဲလၢကမၤအီၣ်တၢ်လၢတၢ်လီၢ်တဖၣ်အံၤအပူၤဘၣ်ဆၣ် တဟ့ၣ်ၦၤလံာ်အုၣ်သးလၢကန့ၢ်ပၢဘၣ် ဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်.” လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ဂုာ်ကျဲးမၤန့ၢ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဟီၣ်ခိၣ်လံာ်အုၣ်သးဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲတန့ၢ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢအဟီၣ်ခိၣ်လၢမိၢ်ပၢ်ဖံဖုဟ့ၣ်ညါတ့ၢ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အိၣ်လၢပဒိၣ်ပာ်ပနီၣ်သ့ၣ်ၦၤပျံၤကွီၤဟီၣ် ကဝီၤအဃိန့ၣ်လီၤ.

ဃ. တၢ်ဒိးန့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲဒီး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့
     ၁. တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့

ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ်တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပာ်ဖျါဝဲလၢႇ တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢအဂ့ၤတဖၣ်အိၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ် လီၢ်ကဝီၤတနီၤလၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤ အိၣ်ဒံးဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကဒိးန့ၢ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်တိာ်ပာ်အိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကမၤလဲၢ်ထီၣ်အါထီၣ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဆီလီၤလၢတၢ်မၤလိတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ်ႇ အါစုအါဘျီ တၢ်တိာ်ပာ်တဖၣ်အံၤဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်တြီမၤတံာ်တာ်ကီခဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၢ်အါပူၤအါတီၤ တဒိးန့ၢ်တၢ်ထဲသိးတုၤလၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အပူၤဘၣ်ဒီး ဘၣ်သဂၢၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲကျိၣ်စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ကၠိအါဖျၢၣ် သိၣ်လိအါထီၣ်ဝဲကညီကျိာ်လၢကၠိပူၤဘၣ်ဆၣ် ကၠိသရၣ်လၢအသိၣ်လိကညီကျိာ်တဖၣ် လၢတၢ်လီၢ်အါပူၤ အါတီၤတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အအိၣ်ဘၣ် (၂ဝ၁၄ ကီၢ်ပယီၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ကူၣ်ဘၣ် ကူၣ်သ့သဲစးတၢ်ဘျၢအံၤ ဟ့ၣ်အခွဲးလၢတၢ်သိၣ်လိ ကလုာ်ဒူၣ်ဖိတဖၣ်အကျိာ်ဒီးအတၢ်ဆဲးတၢ်လၤတဖၣ်ဒၣ်လဲာ်).[27]   သဝီဖိလၢ အပလိာ်သဝီႇ မဲာ်တလံၣ်ကရူၢ်ႇ ဝီၢ်ရ့ၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ် တဖၣ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဟ့ၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤ (KECD) အကၠိသရၣ်တဖၣ် လၢအသိၣ်လိကညီကျိာ်ဖဲသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. သရၣ်လၢအသိၣ်လိကညီကျိာ်တဖၣ်န့ၣ် မၤတၢ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကၠိအပူၤဘၣ်ဆၣ်ႇ အဝဲသ့ၣ်တဒိးန့ၢ်အဘူး အလဲလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အအိၣ်ဘၣ်. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဂၤစံးဝဲႇ တၢ်အံၤမ့ၢ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ဘူးဟ့ၣ်လဲထဲကၠိသရၣ်လၢ အဖျိထီၣ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ကၠိတဖၣ်န့ၣ်အဃိလီၤ. ကၠိဖိတဂၤစုာ်စုာ်လၢသဝီအပူၤ ဘၣ်ဟ့ၣ် ဝဲ စ့ယိၤ ၂ဝ ဘး ကိးလါဒဲးလၢကမၤစၢၤဝဲလီၢ်ကဝီၤကၠိသရၣ်တဖၣ်န့ၣ်အဂီၢ်လီၤ.[28]  

ဒ်န့ၣ်အသိးလၢ ဖီကဒါလီၤသဝီႇ ဝီၢ်က့ကရူၢ်ႇ ကၠဲးထိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ် သဝီဖိတဖၣ်ဘၣ်ဟ့ၣ် စ့ၢ်ကီးဝဲလီၢ်ကဝီၤကၠိသရၣ်လၢအသိၣ်လိကညီကျိာ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ်ႇ သဝီဖိတဖၣ် ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးကီၢ် ပယီၤပဒိၣ်ကၠိသရၣ်ခံဂၤ ခီဖျိဟ့ၣ်ဒုးအိၣ်ကလီဝဲ ဒၢးအိၣ်ကဒုလီၢ်ႇ တၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်ဒီး တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤန့ၣ်လီၤ.[29]  ဟံၣ်တဖျၢၣ်စုာ်စုာ်ဘၣ်ဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ကၠိသရၣ်ကဟၣ်သိအပှ့ၤ တလါန့ၣ် ၁ႇဝဝဝ ကၠး လၢတၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤ လီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်မၤလိအပီးအလီဒီး ကၠိတၢ်လိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်တခီ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤအီၤလၢ KECD ဘၣ်ဆၣ် တဘျီတခီၣ်တၢ်အပီးအလီတဖၣ် တလၢတလီၣ်လၢဒီတနံၣ်ညါအဂီၢ်ဘၣ်. ကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢအအိၣ်ပာ်တဖျၢၣ် န့ၣ်ဆံးတလၢအဃိ အဆၢကတီၢ်ခဲအံၤအဝဲသ့ၣ်သူဆိဝဲသီခါဖၠၣ်ဒ်တၢ်သိၣ်လိအဒၢးန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂ဝ၁၈နံၣ်န့ၣ်ႇသဝီသး ၦၢ်ဃ့ထီၣ်တ့ၢ်လံကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢ KNU ပဒိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ဒ်သိးတၢ်ကသူၣ်ထီၣ်ကၠိတဖျၢၣ်အဂီၢ်ႇ ဒီးတုၤအခဲအံၤ သဝီဖိတဖၣ်အိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပဒိၣ်တဖၣ်ကတူၢ်လိာ်အတၢ်ဃ့ထီၣ်အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.[30] 

လၢဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်အပူၤ တၢ်တိာ်ပာ်ဝဲလၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်ကၠိန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၈သီ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဝဲၤကျိၤၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ စီၤကၠီၤစွၤ ထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်သကိးတၢ်ဒီး မီလိာ်ကျိသဝီကၠိ ကမံးတံာ်ဒီး ကၠိသရၣ်တဖၣ်ဖဲ ဖှ့ထီၣ်ရူၢ်တြဲၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးဝဲလၢ ကတ့အါထီၣ် ကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖဲ မီ လိာ်ကျိႇ ဖါလိဒိၣ်ဒီး နိၣ်ဖီထံသဝီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအဖီခိၣ်ႇ အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ် ဝဲလၢကဟ့ၣ်မၤစၢၤဝဲ သ့ၣ်ဘၣ် (၁ဝ) တၣ်ဒီး စ့ ၃ႇဝဝဝႇ ဝဝဝ ကၠး လၢကၠိတဖျၢၣ်စုာ်စုာ်န့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသ ဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကဘၣ်ထုးထီၣ်က့ၤဝဲ တၢ်ပီးတၢ်လီအဂၤဒီးတ့ထီၣ်ကၠိလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖါလိဒိၣ်ဒီး နိၣ်ဖီထံ သဝီတဖၣ်ကတ့ထီၣ်ဝဲကၠိဖဲ လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကတ့ထီၣ်ကၠိလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. 

ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤႇ သဝီဖိလၢမီလိာ်ကျိတဖၣ်  တတူၢ်လိာ်ဝဲတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအံၤဘၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပယီၤပဒိၣ် ကဟံးန့ၢ်အီၤမူဒါခဲလၢာ်လၢတၢ်တ့ထီၣ်ဘှီထီၣ်ကၠိလၢအဝဲသ့ၣ်သဝီပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်လၢ KECD ဒီးလီၢ်ကဝီၤ ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ခီ တသးလီၤပလိာ်ဒီး မီလိာ်ကျိသဝီဖိတဖၣ်အတၢ်ဆၢတဲာ်အံၤဘၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ သဝီဖိတဖၣ်ကကျဲးစၢးဆၢထၢၣ်လၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဒီးကဟ့ၣ်မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်အပာ်ပနီၣ်အိၣ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ တၢ်ကဆှၢထီၣ်အီၤဆူၦၤတဝၢတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးန့ၣ်လီၤ. အဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ မ့ၢ်မီလိာ်ကျိသဝီဖိတဖၣ်ကတူၢ်လိာ်  KECD အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢကတ့ထီၣ်အကၠိဒၣ်ဝဲဧါတတူၢ်လိာ်ဝဲဧါန့ၣ် တၢ်တသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ဒံးဘၣ်. 

သဝီအါဖျၢၣ်အိၣ်လံဝဲဒီး တီၤဖုၣ်ကၠိဘၣ်ဆၣ် တၢ်တာ်တၢ်တဖၣ်အိၣ်ဒံးဝဲလၢ တၢ်ကမၤလိတီၤထီတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢသဝီပူၤ တီၤထီကၠိမ့တအိၣ်နီတဖျၢၣ်ဘၣ်ဒီး ၦၤကၠိဖိတဖၣ် ဘၣ်လဲၤဝဲဆူတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤအယံၤဒ်သိး ကမၤလိဘၣ်တၢ်ဖဲ ကီၢ်ဆၣ်မ့တမ့ၢ် ကီၢ်ရ့ၣ်အကၠိလၢအဘူးကတၢၢ်ဒီးအသဝီန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးအံၤ မ့ၢ်ဝဲဖဲ ဃိခံဒီး မီၤန့ၢ်ၦၤကရူၢ်ႇ ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲ ကၠိဖိထဲ ၅ဝရ မျးကယၤန့ၣ် လဲၤထီၣ်ဘၣ်ကၠိမ့ၢ်လၢ တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤ ယံာ်ဝဲခံသီကျဲလၢသိလ့ၣ်ယီၢ်ဒ်သိးကလဲၤဆူကီၢ်ဆၣ်ဒီး ကီၢ်ရ့ၣ်ကၠိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[31]

ဒ်န့ၣ်အသိးႇ ကီၢ်သ့ဒၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ ဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအဖျိထီၣ်တီၤခၢၣ်သးကၠိန့ၣ် အါတက့ၢ်လဲၤထီၣ်ဝဲ တီၤထီကၠိဖဲ ချၢၣ်လာ်ဝ့ၢ် မ့တမ့ၢ် တီအူဝ့ၢ် လၢတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤအိၣ်ဝဲ နံၤတဝာ်တုၤ ဒီတနံၤဃၣ်ဃၣ်လၢသိလ့ၣ်ယီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤအဃိႇ ကၠိဖိလၢအလဲၤမၤလိတီၤထီကၠိတဖၣ် ဘၣ်လဲၤအိၣ်လဲၤဆိးဝဲလၢ ဒူသဝီအဂၤႇ ဒီးတနီၤနီၤတခီ ဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲ ဟံၣ်ဒွဲအဘူးအလဲဒ်သိးကအိၣ်ဆိးဘၣ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[32]

     ၂. တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့

ဟီၣ်ကဝီၤတနီၤတအိၣ်ဒီး ဆူၣ်ချ့တၢ်သူၣ်ထီၣ်ပီးလီလၢလၢၦဲၤၦဲၤဘၣ်ႇ တနီၤတခီအိၣ်ဒီးလီၢ်ကဝီၤ ဆူၣ်ချ့တၢ်သူၣ် ထီၣ်ကစီဒီဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်လၢဆူၣ်ချ့တၢ်လိၣ်ပီးလီဒီး တၢ်ကွၢ်ထွဲမၤစၢၤတခီ တဘျီဘျီတအိၣ်လၢအိၣ်ၦဲၤဝဲဘၣ်. ဆူၣ်ချ့တၢ်သူၣ်ထီၣ်ပီးလီအလီၢ်ဒီး တၢ်ကွၢ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ်အိၣ်အါထီၣ်ဝဲလၢတၢ်လီၢ်အါပူၤဘၣ်ဆၣ်ႇ တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ် စ့ၤလၢ ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးတၢ်ကွၢ်ဒီးတၢ်ကူစါယါဘျါတဖၣ်အဂီၢ်တခီ ကဲထီၣ်တၢ်တြီမၤတံာ်တာ်တမံၤလၢ ဒူသဝီဖိအါဒံအါဂၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

သဝီဖိအါဂၤလၢ ဝီၢ်ရ့ၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါဘၣ် မ့ၢ်လၢလီၢ်ကဝီၤအပူၤ ဆူၣ်ချ့တၢ်သူၣ်ထီၣ်ပီးလီတအိၣ်လၢၦဲၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂ဝ၁၉နံၣ်တဝာ်န့ၣ်ႇ အပလိာ်သဝီ လၢအအိၣ်လၢ မဲာ်တလံၣ်ကရူၢ်န့ၣ် တအိၣ်ဒီး တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးလၢအသဝီအပူၤဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်လဲၤဆူ KNU တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးလၢ အအိၣ်ဖဲသ့ၣ်ကတဲးဒီး မၠဲၤသၤယၤသဝီတဖၣ်ဒီး တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံာ်ဝဲ တနၣ်ရံၣ်လၢ သိလ့ၣ်ယီၢ် (ဆိုင်ကယ်) န့ၣ်လီၤ.[33]  မ့မ့ၢ်တၢ်ဆူးတၢ်ဆါလၢအဒိၣ်တဖၣ်တခီ ဘၣ်လဲၤဒိးတၢ်ကူစါယါဘျါဆူ ဃိၣ်သၢဖျၢၣ်ဝ့ၢ် လၢ တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံာ်ဝဲတဘျုးနၣ်ရံၣ်လၢသိလ့ၣ်ယီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ တၢ်ကတ့ထီၣ်န့ၢ်အီၤ တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးလၢအသဝီပူၤတဖျၢၣ် မ့ၢ်လၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ ကမျၢၢ်အိၣ်ဆိးဝဲအါမးဒီး အဝဲသ့ၣ်ကလဲၤကူစါအသးလၢသဝီအဂၤ အဂီၢ်ကီစ့ၢ်ကီးဝဲ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲတၢ်စူၤခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ကျဲတဖၣ်ဟးဂီၤအဃိန့ၣ်လီၤ. 

သဝီဖိလၢ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးလၢ ဖဲသဝီအဘူးကစီဒီဘၣ်ဆၣ် သဝီဖိတဖၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်လၢ ကဟ့ၣ်တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့လဲၤဒုးနဲၣ်အသးလၢတၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ် ဒၢးတဘျီဒီး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကသံၣ်ဖဲ သၢသီအဂီၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲစ့ ၂ႇဝဝဝ တုၤ ၃ႇဝဝဝ ကၠးန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ် စ့ၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢသဝီဖိလၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤဂၢၢ်ကျၢၤတအိၣ်ဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ တၢ်မၤဒိးလဲတနံၤဂီၢ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲအဘူးအလဲ ၄ႇဝဝဝ တုၤ ၅ႇဝဝဝ ကၠးန့ၣ်လီၤ. လၢဖၣ်ပူၣ်ပဒိၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်အပူၤ မ့ဘၣ်ကူစါယါဘျါသးဒီးမံတ့ၢ်ဝဲ တနၤမုၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲအဘူးအလဲ ၃ဝႇဝဝဝ ကၠးန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတနီၤတဲဖျါဝဲလၢႇ တဘျီဘျီ တၢ်ဆါဟံၣ်လၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ တအိၣ်ဒီးကသံၣ်လၢပှဲၤလၢတၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်ဘၣ် အဃိဒီးအဝဲသ့ၣ်  ဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်အဘူးအလဲဒၣ်လဲာ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကသံၣ်ကသီဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်လဲၤပှ့ၤကသံၣ်လၢတၢ်ဆါဟံၣ် အချၢ ဒ်ကသံၣ်သရၣ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကဲထီၣ် တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤခံကထၢလၢသဝီဖိတဖၣ် အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ လါယူၤလံတုၤလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ ကညီဆူၣ်ချ့မၤစၢၤဝဲၤကျိၤ (KDHW) ဟ့ၣ်မၤစၢၤဝဲကသံၣ်ဒီသဒၢ ပိၣ်လံၣ်ယိၣ်တၢ်ဆါ လၢဖိသၣ် ၁၅နံၣ်ဆူအဖီလာ်တဖၣ်အဂီၢ်ဒီး ဘျးလီၤဝဲ လံာ်ဘိးဘၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်ဃးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤလၢသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[34]

ကညီဆူၣ်ချ့မၤစၢၤဝဲၤကျိၤ ဟ့ၣ်မၤစၢၤစ့ၢ်ကီး ကသံၣ်ဒၢးတဖျၢၣ်လၢ ခိခိၣ်ၦၤတဝၢတဖၣ်ဖဲ သအ့ခံသဝီႇ ဃိခံကရူၢ်ႇ ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သဝီဖိလၢအအိၣ်ဘူးတဖၣ်စ့ၢ်ကီးဟဲဒိးကူစါအသးဖဲန့ၣ် ညီထီၣ်ဝဲ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤဝဲတနံၤကျဲလၢခီၣ်ဒီး နံၤတဝာ်ကျဲလၢ သိလ့ၣ်ယီၢ်န့ၣ်လီၤ. (သိလ့ၣ်ဒီးစဲးဖီကဟၣ် အဒိၣ်တဖၣ် လ့ၢ်လိၤဝဲဖဲကျဲအံၤတန့ၢ်ဒံးဘၣ်). လၢမီၤန့ၢ်ၦၤကရူၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် သုးက့ခိၣ်နၢ်တဖၣ် တ့ထီၣ်န့ၢ်ဝဲ (FBR) တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢးတဖျၢၣ်ဖဲ က---သဝီ ဒီးလီၢ်ကဝီၤဖိဖဲန့ၣ်ကိးဂၤဒဲးလဲၤကူစါအသးသ့ဝဲအမဲာ်ညါ တဘၣ် ဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲအဘူးအလဲနီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢကီၢ်သ့ဒၢဒီး ပၢၤထံးဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ် လဲၤဒိးကူစါအသးဖဲ ဝ့ၢ် လၢအဘူးတဖၣ် ဒ်အမ့ၢ်ချၢၣ်လာ်ဒီး စယးကၠံဝ့ၢ်တဖၣ်လၢအအိၣ်ဖဲ ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.[35]

င. တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ

ဒူသဝီဖိတဖၣ်အါတက့ၢ်လုၢ်အီၣ်အသးသမူလၢ တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအဃိ ဖဲမူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤ တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးဒ်အမ့ၢ် ထံဒိၣ်ခိၣ်ယွၤႇ တၢ်ကိၢ်ဃ့ထီဒီး တၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်အီၣ်ဟးဂီၤတၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိတဖၣ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲတဘိယူၢ်ဃီအခါ တၢ်ကီတၢ်ခဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ တၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးႇ စုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်ႇ တၢ်မၤဟးဂီၤဒီးတၢ် ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ႇ ဒီးပဒိၣ်ပၦၢ်တဖၣ်တဟ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢၦဲၤဘၣ်အဃိ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်ဒံးအါထီၣ် ဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်ကလုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ် ဒီးတၢ်အိၣ်သးအံၤအဖီခိၣ် အဝဲသ့ၣ်ကသူၣ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်မူဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤ ကျၢၤအဂီၢ်တသ့စ့ၢ်ကီးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ကမျၢၢ်အိၣ်ဆိးလၢ အပလိာ်သဝီႇ ဝီၢ်ရ့ၣ်ကီၢ်ၣ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသ မူအဂီၢ်မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်လီၢ်တဖၣ်စှၤလီၤကွံာ်ဝဲအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂ဝ၁၉နံၣ် တၢ်စူၤခါကတီၢ်န့ၣ်ႇ KNU ပဒိၣ် စးထီၣ်ဒီသဒၢသ့ၣ်ၦၢ်ဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ် ခီဖျိတြီဃာ်ဝဲတၢ်လဲၤဖံးတၢ်မၤဖဲသ့ၣ်ၦၢ်ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ် ကတိၤအါတၢ်ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဘူၣ်ဘၣ် သနာ်က့ဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ KNU လီၢ်ခၢၣ်သးခိၣ်နၢ်တဖၣ် ကနၢ် ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအါထီၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်အိၣ်သးကီခဲအံၤအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢ ကမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်အတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးန့ၣ်လီၤ.[36]  စီၤ ဘ---တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢႇ “ပအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဒီးတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်လီၢ်ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤဒ်သိးဒီး ပသုတဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤလၢ ပဖိတဖၣ်အတၢ်အိၣ်မူ ခါဆူညါအဂီၢ်တဂ့ၤ. အဒိႇ ပစံာ်လီၢ်မ့တအိၣ်ဘၣ်ဒီး ပလဲၤဖဲးလီၤသ့ၣ်ၦၢ်တကဝီၤလၢပကမၤခုးအဂီၢ်န့ၣ်. ပဟီၣ်ခိၣ်မ့ တအိၣ်ဘၣ်ဒုႇ ကီဒိၣ်မးလၢပကမၤၦဲၤဟံၣ်ပူၤဃီပူၤတၢ်လိၣ်အဂီၢ်လီၤ. (...) အခဲအံၤႇ ပတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤ တအိၣ်နီတမံၤဘၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်မၤဒိးလဲတနံၤဂီၢ်တဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤလၢပဂီၢ်ဘၣ်အဃိလီၤ. ပတအဲၣ်ဒိးဟး ဖံးဟးမၤလၢထံကီၢ်အဂၤစ့ၢ်ဘၣ်. ပအဲၣ်ဒိး အိၣ်ဒီးပကစၢ်ဒၣ်ဝဲတၢ်မၤလီၢ် ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ထူစံာ်ဖဲးခုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”

ဖဲလါယူၤလံ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢ တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးတကပၤဟဲသိၣ်လိကဒီး ဒူသဝီဖိလၢ မဲာ်ကျီကရူၢ်တဖၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်သူၣ်ဘုလၢကျဲမုၢ်ဖးဒိၣ်အကပၤန့ၣ်လီၤ.[37]  အဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်ကူၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒူသဝီဖိတဖၣ် လၢကဃုထၢဘုချံလၢ အကြၢးကတၢၢ်ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်ညၣ်လၢလီၢ်ကဝီၤန့ၣ်အပူၤ ဒီးသိၣ်လိစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ တၢ်ကသူကသံၣ် မၤသံတၢ်ဖိဃၢ်ဒီးယုၢ်တဖၣ်လၢအအီၣ်ဟးဂီၤဘု ဒ်သိးကဒီသဒၢဘုထူၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ လၢကမၤထွဲ ကျဲသနူအသီအံၤအဂီၢ် သဝီဖိတဖၣ်ကဘၣ်ပှ့ၤဝဲတၢ်လိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ခဲလၢာ်လၢအမ့ၢ် (တၢ်ချံတၢ်သၣ်ႇ တၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိဒီး ကသံၣ်မၤသံတၢ်ဃၢ်) လၢပဒိၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ညီနုၢ်တခီ သဝီဖိတဖၣ်သူဝဲ တၢ်ချံလၢအဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်တ့ၢ်ဝဲလၢ နံၣ်အ ပူၤကွံာ်တဖၣ်အတၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိအပူၤ ဒီးသူၣ်လီၤက့ၤဝဲလၢတနံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အခဲအံၤအဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ပှ့ၤဝဲ ကယဲၢ်တၢ်ချံဒီးတၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိလၢကသူၣ်လီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[38]

လီၢ်ကဝီၤဖိလၢသဝီအါဖျၢၣ်ဒီး ကီၢ်ဆၣ်အါဘ့ၣ်ပူၤဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်ကီတၢ်ခဲခီဖျိလၢ ထံၣ်ဒိၣ်ခိၣ်ယွၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီကူး ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ သဝီဖိလၢ တနီသရံၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်တာ်တၢ်လၢ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူႇ တၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီး တၢ်လဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအပူၤ ခီဖျိလၢ ထံဒိၣ်ခိၣ်ယွၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဟံၣ်ဃီတနီၤလီၤဘျၢကွံာ်ဝဲခဲလၢာ်လၢထံဒိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တနီသရံၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤဒူသဝီလၢ အဘၣ်ဒိဘၣ် ထံးအါကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပျီသီႇ တကဲးႇ ပျီဖးထီႇ ပဝးဒီး တကဲးလာ်ခီသဝီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢလါအီကူး တုၤလၢလါစဲးပထ့ဘၢၣ်န့ၣ်ႇ ၦၤလၢအကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် ထံဒိၣ်ခိၣ်ယွၤတဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဒ်အမ့ၢ်ဟုသးႇ မးမး (မမခေါက်ဆွဲ), ထံအီႇ ညၣ်ဒၢႇ ယၣ်လုးႇ အိၤဘၤထံကမူၣ်ဒီး ကိၣ်ဖိနီဖိတဖၣ်လၢ ကရၢသဘျ့တဖၣ် ဒ်အမ့ၢ် MYTEL ခီပနံၣ်ႇ TriNat ခီပနံၣ်ႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ် NLD ဒီး KNU ပဒိၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤထူစံာ်ဖိတနီၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ဘုချံတဖၣ် ဃုာ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအဂၤန့ၣ်လီၤ. ဟံၣ်ဒူၣ်လၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ် ခဲလၢာ်အိၣ်ဝဲ ၁၇ဝ ဒူၣ်န့ၣ်လီၤ.[39]

ဖဲထံဒိၣ်ခိၣ်ယွၤအကတီၢ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်လၢအအိၣ်ဆိးဖဲ အပလိာ်သဝီႇ ဝီၢ်ရ့ၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢ ပယီၤပဒိၣ်ဒီး ထံဂုာ်ကီၢ်ဂၤတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. နံၣ်ပိၣ်ဖီၣ်ဒ့ၡၢၣ် (Nippon Foundation) ဟ့ၣ်မၤစၢၤဝဲ ထံပဲးလိဒီး (လူထုအခြပြု) တခီရဲၣ်ကျဲၤပာ်လီၤန့ၢ်ဝဲ ထံပဲးလိတဖၣ်အံၤဒီး တ့ထီၣ်န့ၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ကမျၢၢ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖျၢၢ်န့ၣ်လီၤ.[40]

ဖဲတၢ်ကူးဘုကူးဟုကတီၢ် စးထီၣ်ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် တုၤလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် ၦၤကမျၢၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လၢ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်အပူၤ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူဒီး တၢ်အီၣ်တကူတလၢတဖၣ် မ့ၢ်လၢ ဘုထူၣ်တဖၣ်ဃ့ထီၣ်ကွံာ်ဖဲတၢ်ကိၢ်ဃ့ထီအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဘုလၢစံာ်လီၢ်တနီၤတၢ်ကူးက့ၤအီၤတသ့လၢၤဘၣ် ဒီးတနီၤ တၢ်ကူးအီၤသ့ဒံးဝဲတဖှံၣ်တဝာ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတ ဖၣ်မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ခိၣ်နၢ်ၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤဒီး တၢ်ကရၢကရိလၢ အဘၣ်ထွဲတဖၣ် ကဟ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဆူအဝဲသ့ၣ်အ အိၣ်ဒ်အဟ့ၣ်မၤစၢၤကမျၢၢ်လၢအလဲၤခီဖျိဘၣ်ထံဒိၣ်ခိၣ်ယွၤ ဒီးန့ဆၢၣ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိအဂၤတဖၣ်န့ၣ်အသိးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် သနာ်က့ကမျၢၢ်သ့တဖၣ်အံၤ တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤ စၢၤနီတမံၤဘၣ်.[41]      

လီၢ်ကဝီၤဖိလၢအအိၣ်လၢဃိခံကရူၢ်ႇ ကီၢ်သ့ဒၢကရူၢ်ဒီး မီၤန့ၢ်ၦၤကရူၢ်ႇ ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲ တၢ်အီၣ်တကူတလၢဒီး တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိ သးမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်ခီဖျိလၢ တၢ်ကိၢ်ဃ့ထီသဟီၣ်လၢအပူၤ ကွံာ်တနံၣ် (လါမးၡးဒီးလါအ့ဖြ့ၣ်အတီၢ်ပူၤ) န့ၣ် မၤဘၣ်ဒိ က့ၤတၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိသ့ၣ်တဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.[42]

စ. မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီ

မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီ မ့ၢ်ဒံးတၢ်ဂ့ၢ်ကီတခါလၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအါပူၤအါတီၤအဃိႇ မ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး လၢ လီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ်ဒီး မ့ၢ်တၢ်လၢအတြီမၤတံာ်တာ် ၦၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိဒီး ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤၦၤဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံ တဖၣ်လၢ ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဆူအအိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယူၤလံ ၁၈သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ် သဝီဖိ လၢ ဆီဝါဒၢႇ ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် လဲၤဆူအကျီးကရၢၢ်အခါ ထံၣ်န့ၢ်ဝဲ (M-၁၄) ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ် လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးဆီလီၤတ့ၢ်ဝဲဖဲကျဲကပၤန့ၣ်လီၤ.

ဆ. တၢ်ကသါနုာ်ဘၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ကမူၣ်ခုၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လၢကျဲမုၢ်ပူၤ

သဝီဖိတဖၣ်ဖဲ တ---သဝီႇ ထံဂုၢ်သီကရူၢ်ႇ ကြူၢ်တုကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဘၣ်ဃးတၢ်ပိာ်ထွဲလၢ အတဂ့ၤတဖၣ် ဖဲတၢ်တ့ထီၣ်အ့ၡၢၣ်ကျဲမုၢ်ဖးဒိၣ်ခံဘိတဘိလၢအဝဲသ့ၣ်အသဝီကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲတၢ်ဟူးတၢ် ဂဲၤတဖၣ်စးထီၣ်တ့ၢ်ဝဲဖဲ ၂ဝ၁၄နံၣ် ဒီးဖဲန့ၣ်ခီပနံာ်အါဖုပာ်ဃုာ်လၢတၢ်တ့ထီၣ်ကျဲမုၢ်အံၤဒီး (Steel Stone Company) စတံစတိခီပနံာ် မ့ၢ်အကတၢၢ်တဖုန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး ကျဲမုၢ်အံၤတၢ်တဒါလီၤဘၣ်အီၤဒီးလၢၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလၢအပူၤကွံာ်ဃုနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကသါနုာ်ဘၣ်ဝဲဟီၣ်ခိၣ်ကမူၣ်လၢ တၢ်တ့ထီၣ်ကျဲအတၢ်ဟူးတၢ် ဂဲၤတဖၣ်ဒီး သိလ့ၣ်လၢအဟးထီၣ်ဟးလီၤတဖၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢအဝဲသ့ၣ်အကျါတဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဆူ KHRG လၢအဝဲသ့ၣ်အဖိတဖၣ် အိၣ်ထီၣ်ဒီးတၢ်ကူးထီရီၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်လီၢ်ကဝီၤထံဖိကီၢ်ဖိတဂၤတဲဖျါတ့ၢ်ဝဲအသိး “ကျဲလၢတၢ်တဒါလီၤဒီးလၢၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဝဲ ၅ ကံလိမံထၢၣ် ဃၣ်ဃၣ်လီၤ. အဃိန့ၣ်ပဘၣ်ကသါဟီၣ်ခိၣ်ကမူၣ် ယံာ်န့ၢ် တၢ်လီၢ်လၢအဂၤတဖၣ်လီၤ. ဖိသၣ်အါဂၤ ပၣ်ဃုာ်ဒီးယဖိန့ၣ်  တၢ်ကူးအီၣ်အီၤဒီးအနါဒ့စ့ၤ (ခီဖျိဟီၣ်ခိၣ်ကမူၣ် အဃိ) လီၤ.”

ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၉သီႇ ၂ဝ၁၉နံၣ်န့ၣ်ႇ ခီပနံာ်ဟးလူဝဲ ထံထဲတဘျီဧိၤ ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ်အပူၤ ဒ်သိးကဒီသဒၢဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ကမူၣ်ခုၣ်ထီၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိဖဲန့ၣ် တၢ်ဘှါ ၡဲအစၢလၢအလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢပထံၣ်အီၤသ့န့ၣ်တအိၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.