တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ  တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၀၂၃ နံၣ် အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၁သီ, ၂၀၂၃ နံၣ် ဂီၤခီ (၂း၃၀) အဆၢကတီၢ် ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၄၀၁), (၄၀၂), (၄၀၄), (၄၀၇), (၄၀၈) ဒီး (၄၁၀) လၢအိၣ်သူၣ်လီၤသးဖဲ မာ်ထီသဝီ, မာ်ထီကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် ဟးဆှၣ်ဝ့ၢ်ဝီၤတၢ်ဒီးဒြိဝံၤအလီၢ်ခံ ခးလီၤကျိးဖးဒိၣ်နွံဖျၢၣ်လၢ ဝ--- သဝီ, မာ်ထီကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် သဝီဖိအါအါဂီၢ်ဂီၢ် အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ကမၤဘူၣ်က့ၤပှၤသံတဂၤဖဲ ဝ--- သဝီန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ သဝီဖိသးနံၣ်အိၣ် (၇၂) တဂၤလၢ အအိၣ်လၢအဒဲလၢ အဘူးဒီးသဝီန့ၣ် သံဝဲ တဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်အဂုၤအဂၤတဖၣ်လီၤတဲာ်လၢ သဝီဖိတဖၣ်အစံာ်ပူၤဒီး မၤဟးဂီၤဝဲဘုထူၣ်တနီၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢသဝီ ဖိတဖၣ် ပျံၤ SAC အတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ထီဘိတပယူာ်ဃီအဃိ ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဝဲန့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

(၁) တပတီၢ်- တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

SAC ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ သဝီဖိသံတဂၤ

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

ဝ--- သဝီ, မာ်ထီကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

နီၢ်ရ---

သးနံၣ်

၇၂ နံၣ်

မုၣ်/ ခွါ

မုၣ်

ကလုာ်

ကညီ

ထီၣ်ပှၢ်/သဘျ့

ထီၣ်ပှၢ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

ပှၤထူစံာ်ဖိ

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ဘါသီခါ

တၢ်ဟံမူဒါ/ လီၢ်လၤ

သဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

လ--- သဝီ, မာ်ထီကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ                    

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ/ သုးရ့ၣ် / သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ /သုးကလၢၤ

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၄၀၁), (၄၀၂), (၄၀၄), (၄၀၇), (၄၀၈) ဒီး (၄၁၀)

မာ်ထီသဝီ, မာ်ထီကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်,မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

LIB နီၣ်ဂံၢ် (၄၀၇) သုးရ့ၣ်ခိၣ် ထိမ့လဲၣ် ဒီး LIB နီၣ်ဂံၢ် (၄၀၈) သုးရ့ၣ်ခိၣ် ယ့ၤမူ [တသ့ၣ်ညါ သုးရ့ၣ်ခိၣ်အဂၤတဖၣ်အမံၤဘၣ်]

 

 (၂) တပတီၢ်- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

တၢ်ကစီၣ်အဝဲအံၤယ [KHRG ပျီၤပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ] ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤလၢ မာ်ထီကရူၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ [KNU အဖီလာ်] အိၣ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ ယလဲၤထံၣ်လိာ်သံကွၢ် နီၢ်ရ--- အဖိခွါ စီၤတ--- ဒီး ဝ--- သဝီသးပှၢ် ဖါဃ--- ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ကဲထီၣ်အသးလီၢ်တံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

 

နီၢ်ရ--- အဖိခွါ စီၤတ--- ဒီး သဝီသးပှၢ်ဖါဃ--- ဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သး အဆၢကတီၢ်န့ၣ် စီၤတ--- အိၣ်လၢအစံာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံ သဝီသးပှၢ်လဲၤကွၢ်နီၢ်ရ--- လၢတၢ်ကဲထီၣ်သး အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

(၃) တပတီၢ်- ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

 

ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၁ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ် ဂီၤခီ ၉ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၄၀၁), (၄၀၂), (၄၀၄), (၄၀၇), (၄၀၈) ဒီး (၄၁၀) လၢအိၣ်သူၣ်လီၤသးဖဲ မာ်ထီသဝီ, မာ်ထီကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ် ဟးဆှၣ်ဝ့ၢ်ဝီၤတၢ်ဒီးဒြိတဘ့ၣ်ဖဲဟီၣ်ကဝီၤလၢအအိၣ်ဖဲ ဝ--- သဝီ, မာ်ထီကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိ ကီၢ်ဆၣ်ပူၤဒီး ထံၣ်ဝဲသဝီဖိအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ကမၤဘူၣ်က့ၤပှၤဆိးက့သံတဂၤဖဲ ဝ--- သဝီန့ၣ်လီၤ.  ဝံၤအလီၢ်ခံ SAC ခး လီၤကျိဖးဒိၣ်နွံဖျၢၣ်လၢ တၢ်မၤဘူၣ်ပှၤသံအလီၢ်ဖဲသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ.

 

ကျိဖးဒိၣ် (၈၁) မမ ခံဖျၢၣ်န့ၣ် လီၤတဲာ်လၢ သဝီဖိသးနံၣ်အိၣ် (၇၂) တဂၤအမံၤမ့ၢ် နီၢ်ရ--- အစံာ်ပူၤ [အအိၣ်ဖဲဝ--- သဝီဃၢၤ ထ--- တၢ်လီၢ်] ဖဲအအိၣ်လၢအစံာ်ဒဲပူၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်အက့အခီတက့ဘၣ် အခိၣ်သးဃံအထွဲတထံၣ်ဒီးသံဝဲတဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ကျိဖးဒိၣ် [၈၁ မမ အက့အခီ] ဘၣ်စ့ၢ်ကီးနီၢ်ရ--- အစိၤလၤ တဘ့ၣ်, ဘၣ်ဒဲဂိာ်ပၤဒီး အဒဲ ထူၣ်တထံၣ်န့ၣ်လီၤ.  ကျိဖးဒိၣ် ၁၂၀ မမ တဖျၢၣ်လီၤတဲာ်လၢ ဖါဃ--- အစံာ်ပူၤဒီး အဂၤတဖျၢၣ်လီၤတဲာ်ဘူးဒီးအဟံၣ်အိၣ်လၢ ဝ--- သဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံအဂုၤအဂၤတဖၣ်လီၤတဲာ်လၢ စီၤဟ--- ဒီး စီၤအ--- အစံာ်ပူၤလၢအအိၣ် ဝ--- သဝီဒီး အဝဲသ့ၣ် အဘုထူၣ်ဟးဂီၤတနီၤန့ၣ်လီၤ. ဝ--- သဝီသးပှၢ် ဖါဃ--- တဲဝဲလၢ မုၢ်နံၤဝဲန့ၣ် ကျိဖးဒိၣ်မ့ၢ်လီၤတဲာ်ဘၣ်ဖုးလၢ ပှၤမၤဘူၣ်က့ၤပှၤသံအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အကျါဒု တၢ်သံတၢ်ပှၢ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးကအိၣ်ဖးအါန့ၣ်လီၤ.

 

နီၢ်ရ--- အိၣ်လၢလ--- သဝီ, မာ်ထီကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် [လၢ အအိၣ်စီၤစုၤ ဒီး ဝ--- သဝီ ၁.၆ ကံလိ] န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢ SAC ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ နီၢ်ရ--- အိၣ်လၢလ--- သဝီတဘူၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး လဲၤအိၣ်လၢအစံာ်ဒဲလၢအအိၣ်ဖဲ ထ--- တၢ်လီၢ် [လၢအနာ်လၢအကအိၣ်ဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ] န့ၣ်လီၤ. နီၢ်ရ--- သံဝံၤအလီၢ်ခံ ဝ--- သဝီသးပှၢ်ဖါဃ---, ကရူၢ်ခိၣ်, ဒီး သဝီဖိတဖၣ်လဲၤဟံန့ၢ်အစိၣ်လၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ် ဟါခီ ၁ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပှၤပာ်လီၤနီၢ်ရ--- အစိၣ်ဖဲထ--- တၢ်လီၢ် အစံာ်ဃၢၤပှၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.

 

ခီဖျိလၢ SAC သုးတဖၣ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်လၢ ဒူသဝီပူၤထီဘိတပယူာ်ဃီအဃိ သဝီဖိတနီၤ သံ, ဘၣ်ဒိဒီး သဝီဖိတနီၤ ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢပှၢ်ကျါ, ခုးဒဲစံာ်ဒဲပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤအဃိ ကၠိဖိတဖၣ်ဘၣ်မၤလိတၢ်လၢ ကျီၢ်ဒဲ ပနၢ်ဒဲ ဒီး တဘျီတခီၣ်လၢပှၤဂၤအဟံၣ်ဒီး ကၠိဖိတနီၤဘၣ်မၤလိတၢ်လၢ ပှၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤ သဝီဖိတဖၣ်အိၣ်ပလီၢ်လၢ ပယီၤသုးကဟဲနုာ်လီၤလၢသဝီပူၤ, ဒီး ဘၣ်ပျံၤဘၣ်ဖုးဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီ တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်, တၢ်ခးလီၤတၢ်ဒီးကဘီယူၤ, ဒီးတၢ်ခးလီၤတၢ်ဒီး ဒြိထီဘိ တပယူာ်ဃီန့ၣ်လီၤ.

 

(၄) တပတီၢ်- တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကသူ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီး သဝီသးပှၢ် ဟ့ၣ် KHRG အခွဲးလၢ ကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

Fri, 13 Dec 2024

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၄ နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤ မၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်မၤဘၣ်ဒိ ၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲး ယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤလၢ အဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ် ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

Related Readings