တၢ်ဂီၤတၢ်ကစီၣ်တဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂီၤအတၢ်အုၣ်သးတဖၣ် လၢ ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) အတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ် တဖၣ်ဆူ ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်တဖၣ်အတၢ်အိၣ်ဆိးလီၢ်, ပှၤတဝၢပူၤ ဒီး တၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤလီၢ်တဖၣ် စးထီၣ် လါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၃ နံၣ် တုၤ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၄ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကွဲးလံာ်တၢ်ပာ်ဖျါအံၤအဆၢကတီၢ်, KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ် လၢအဘၣ်ထွဲဘၣ်ဃးဝဲဒၣ်ဒီး ခးကျိဖးဒိၣ် ဒီး အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတၢ်ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ် ဒီး မ့ၢ်တၢ်အအါကတၢၢ်တမံၤစး ထီၣ်လၢ ၂၀၂၁ နံၣ်သုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအခါလံၤလံၤလံန့ၣ်လီၤ. KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ဂီၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအအါန့ၢ်ဒံး ၂,၇၀၈ ခါလၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤ ဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢအကဲထီၣ်သး ခီဖျိလၢခးကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်အဃိ ဖဲဒူသထူၣ်, တီအူ, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်, ဘျံး-ဝဲၢ်, မုၢ်တြီၢ် ဒီး ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ် ခးဝဲကျိဖးဒိၣ်ဖဲအသုးကလၢၤတဖၣ်အခိၣ်အဃၢၤ ကိးနံၤဒဲးဃၣ်ဃၣ်, လီၤလီၤဆီဆီဖဲဟီၣ်ကဝီၤလၢစုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ် သဘုၣ်အိၣ်ဝဲအလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ တဲာ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဝဲလၢ ဒူသဝီပူၤ, စံာ်ပှဲာ်, ခုး ဒီး တၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်လီၢ်, ကျဲလၢပှၤကမျၢၢ်သူဝဲတဖၣ်, ဒီး တၢ်ကူစါယျါဘျါလီၢ်ကျဲ, တၢ်ဆါဟံၣ်, သရိာ်, ဒီး ကၠိသ့ၣ်တဖၣ် အကရၢၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အံၤဟဲပိာ်ထွဲထီၣ်က့ၤအခံလၢ တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အံၤဘၣ်သံ ဒီး ဘၣ်ဒိဝဲဒူသဝီဖိတဖၣ်, မၤဟးဂီၤဝဲကမျၢၢ်ဟံၣ်ဃီ, တၢ်သူၣ်ထီၣ်, တၢ်ဖံၤအီၣ်မၤအီၣ်လီၢ် ဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢအဒိၣ်အမုၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤထီဒါအံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး, တၢ်မၤတံာ်တာ်လၢတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဒီး ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်လၢအပှဲၤဝဲဒၣ်ဒီး ကျိချံမျိာ်သၣ်လၢအတပိၢ်ဖးထီၣ်ဒံးဘၣ်တဖၣ် (UXOs) န့ၣ်လီၤ.  ဒူသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်က့ၤတၢ်လၢအစံာ်အခုးပူၤ ဒီးအကျီးပူၤလၢအဝဲသ့ၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်တဘူၣ်ဝဲဒၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ခူသူၣ်လၢမှံၤခိၣ် ပှၢ်လၢ်ကျါ, လ့ပူၤ ဒီး သီခါဖၠၣ်တဖၣ်အပူၤ မ့ၢ်လၢ SAC သုးဖိတဖၣ်ပညိၣ်ခးဝဲကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်ဆူ သဝီပူၤ ဒီး ဒူဖိသဝီဖိတဖၣ်အဟံၣ် အဃီအဃိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအါမးအကျါစ့ၢ်ကီး SAC သုးဖိတဖၣ်အံၤ ခးလီၤဝဲကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်ဆူ သီခါဖၠၣ်ကရၢၢ်ပူၤ ဒီး သီခါဖၠၣ်ခိၣ်ဃၢၤတဖၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပူၤဖျဲးလီၢ်တအိၣ်ဝဲဒၣ်နီၤတတီၤလၢသဝီဖိတဖၣ်ဖဲကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ် ကလံၤထံးပူၤအံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

တၢ်ဂီၤတၢ်ကစီၣ် - SAC သုးခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ဖဲကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးပူၤ ဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢ ဒူသဝီဖိ တဖၣ်, လါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၃ နံၣ် တုၤ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၄ နံၣ် 

တၢ်ဂီၤ (၂,၇၀၈) ဘ့ၣ်လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲစးထီၣ် လါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၃ နံၣ် တုၤ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၄ နံၣ်အတီၢ်ပူၤဒီး လၢတနီၤအကျါဘၣ်တၢ်ဒိန့ၢ်အီၤလၢလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိ တဖၣ် ဒီးအဂၤတဖၣ်န့ၢ်တၢ်ဒိန့ၢ်အီၤလၢ KHRG ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ လၢအမ့ၢ်ဝဲလီၢ်ကဝီၤဖိလၢတၢ်သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်လၢကမၤနီၣ် မၤဃါဝဲတၢ်မၤ ဘၣ်ဒိဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်လၢအဟဲကဲထီၣ်အသးလၢအလီၢ်ကဝီၤပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အကျါ တၢ်ဂီၤ (၆၁) ဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးလၢ ကီၢ်ရ့ၣ် (၆) ဘ့ၣ်ဖဲကညီကီၢ်စဲၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်အုၣ်ကီၤသးတခါ လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးကိၢ်ကိၢ်လၢၤလၢၤဖဲလၢဒူသဝီဖိတဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒၣ်ဒီး SAC သုးတဖၣ်ခးလီၤဝဲကျိဖးဒိၣ်ဆူ ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အတၢ်အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲပူၤအခါန့ၣ်လီၤ.

Fri, 07 Jun 2024

Footnotes: 

[1] KHRG, “တီအူကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါ- ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤ SAC ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်ချံအဃိ သဝီဖိသံတဂၤဒီး ဟံၣ်တဖၣ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤ (လါအီကူး ၂၀၂၃ နံၣ်)”, လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၄ နံၣ်.

[2] KHRG, “တီအူကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်- ပယီၤသုးဒွဲၣ်အူဟံၣ်ဃီ, ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ် ဒီး ခးလီၤတၢ်လၢကဘီယူၤ ဖဲထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ် (လါစဲးပထ့ဘၢၣ် တုၤ လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်, ၂၀၂၃နံၣ်)”,  လါမးရှး ၂၀၂၄ နံၣ်.

[3] KHRG, “တီအူကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်- ပယီၤသုးဒွဲၣ်အူဟံၣ်ဃီ, ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ် ဒီး ခးလီၤတၢ်လၢကဘီယူၤ ဖဲထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ် (လါစဲးပထ့ဘၢၣ် တုၤ လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်, ၂၀၂၃နံၣ်)”,  လါမးရှး ၂၀၂၄ နံၣ်.

[4] KHRG, “တီအူကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်- တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ချံ, ကဘီယူၤခးလီၤတၢ် ဒီး SAC သုးတဖၣ်ဒွဲၣ်အူထီၣ်ဟံၣ်, PDF သုးဖိတဖၣ် မၢဆူၣ်သဝီဖိလၢကဒုးနဲၣ်ကျဲ ဖဲထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်ပူၤ (လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် တုၤလၢ လါဒံၤစဲဘၢၣ် ၂ဝ၂၃ နံၣ်) ”, လါအ့ဖြ့ၣ် ၂၀၂၄ နံၣ်.

Related Readings