တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးလၢ ကၠဲးထိကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၂သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၂ သီ, ဂီၤခီန့ၣ် ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၂) ခးလီၤ (၈၁) မမ ကျိဖးဒိၣ်ချံဆူ ဂ--- သဝီ, ငပၠီတီကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံတဖျၢၣ်လီၤတဲာ်လၢ သဝီဖိတဂၤ အဟံၣ် ဒီး သဝီဖိဘၣ်ဒိ သၢဂၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢအဘၣ်ဒိတဖၣ်န့ၣ် လဲၤထီၣ်ကၠဲးထိတၢ်ဆါဟံၣ်လၢ ကကူစါယါဘျါသးအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. လၢခံ သဝီဖိလၢ အဘၣ်ဒိအကျါတဂၤ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနးဒိၣ်မးအဃိ ဘၣ်တၢ်ဆှၢခီအီၤဆူ သထူၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ် လီၤ.[1]

 

 

(၁) တပတီၢ်- တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

SAC ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ချံအဃိ သဝီဖိဘၣ်ဒိသၢဂၤ

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါအီးကထိဘၢၣ် ၂၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

ဂ--- သဝီ, ငပၠီတီကရူၢ်, ကၠဲးထိကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤဃ---

နီၢ်င---

နီၢ်ဆ---

သးနံၣ်

၄၁ နံၣ်

၃၂ နံၣ်

၄၄ နံၣ်

မုၣ်/ ခွါ

ပိာ်ခွါ

ပိာ်မုၣ်

ပိာ်မုၣ်

ကလုာ်

ကညီ

ကညီ

ကညီ

ထီၣ်ပှၢ် / သဘျ့  

ထီၣ်ပှၢ်

ထီၣ်ပှၢ်

ထီၣ်ပှၢ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး

တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး

တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ဘါသီခါ

ဘါသီခါ

ဘါသီခါ

တၢ်ဟံးမူဒါ/ လီၢ်လၤ

သဝီဖိ

သဝီဖိ

သဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

ဂ--- သဝီ

ဂ--- သဝီ

ဂ--- သဝီ

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ                    

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ/ သုးရ့ၣ် / သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ /သုးကလၢၤ

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (ခမရ) နီၣ်ဂံၢ် (၂)

အိၣ်ဟဲလၢသထူၣ်ဝ့ၢ်  သုးကလၢၤ, အိၣ်ဆီ လီၤသး တစိၢ်တလီၢ်ဖဲ လဲၣ်ပဲၤပ့ၤသုးက လၢၤ လၢအိၣ်ဖဲ ဂ--- သဝီ

တသ့ၣ်ညါ

 

 (၂) တပတီၢ်- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဂၤ (တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဃိ တပာ်ဖျါထီၣ်မူဒါလီၢ်လးဘၣ်) ဒုးသ့ၣ်ညါဆိဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ KHRG ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ လဲၤလၢ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဒီး မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး စီၤဃ--- ဒီး နီၢ်င--- န့ၣ်လီၤ.

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

လၢတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်အပူၤ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖိ ခံဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

 (၃) တပတီၢ်- ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

 

ဖဲလါ အီးကထိဘၢၣ် ၂၂ သီ ၂၀၂၃ နံၣ် ဂီၤခီ ၇ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (LIB) နီၣ်ဂံၢ် (၂) အိၣ်ဟဲလၢ သထူၣ်ဝ့ၢ်သုးကလၢၤ အိၣ်ဆီလီၤသး တစိၢ်တလီၢ်ဖဲ လဲၣ်ပဲၤပ့ၤသုးကလၢၤလၢ အအိၣ်ဖဲ ဂ--- သဝီပူၤန့ၣ် ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ချံ (၈၁) မမ လၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤဒီး ကျိဖးဒိၣ်ချံတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤတဲာ်လၢ ဂ--- သဝီ, ငပၠီတီကရူၢ်, ကၠဲးထိကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် လၢကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ SAC ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ချံအါဖျၢၣ်အဃိ သဝီဖိတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် စီၤဃ--- လဲၤအိၣ်ခူသူၣ်လၢ အဟံၣ်ဖၢလာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ကျိဖးဒိၣ်ချံတဖျၢၣ် လီၤတဲာ်ဘၣ်အဟံၣ်ဖီခိၣ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဒီး ဘၣ်ဒိစီၤဃ--- ဃုာ်ဒီး ပိာ်မုၣ်ခံဂၤလၢ အအိၣ်ခူသူၣ်လၢဟံၣ်ဖၢလာ်န့ၣ်လီၤ.ပှၤလၢအဘၣ်ဒိ ခဲလၢာ်အိၣ်သၢဂၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤပိာ်မုၣ်ခံဂၤလၢ အဘၣ်ဒိန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ နီၢ်င--- ဒီး နီၢ်ဆ--- န့ၣ်လီၤ.

 

ဖဲနီၢ်င--- ဟးဟ့ၣ်နီၤလီၤလံာ်ကွဲမုာ် (လၢတၢ်သံမူးအဂီၢ်) အဆၢကတီၢ် အနၢ်ဟူကျိဖးဒိၣ်ချံသီၣ်ဒီး လဲၤအိၣ်ခူသူၣ်လၢ စီၤဃ--- အဟံၣ်ဖၢလာ်ဒီး အဘၣ်ဒိတပူၤဃီဒီး စီၤဃ--- န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ဖဲနီၢ်ဆ--- အိၣ်ခိး သိလ့ၣ်လၢကလဲၤဆူကၠဲးထိဝ့ၢ်အဆၢကတီၢ် အနၢ်ဟူကျိးဖးဒိၣ်ချံသီၣ်ဒီး လဲၤအိၣ်ခူသူၣ်လၢ စီၤဃ--- အဟံၣ်ဖၢလာ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဘၣ်ဒိတပူၤဃီဒီး နီၢ်င--- ဖဲန့ၣ်လီၤ.

 

ကျိဖးဒိၣ်ချံပိၢ်ဖးထီၣ်အက့အခီ ဘၣ်နုာ်လီၤလၢ စီၤဃ--- အစုထွဲဒီး အဃံကၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံအက့အခီဘၣ်နီၢ်င--- အစုထွဲ ဘၣ်ဆၣ် တဘၣ်ဒိ နးနးကျံးကျံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဆ--- န့ၣ်ကျိဖးဒိၣ်ချံအက့အခီဘၣ်ဒိအခိၣ်သၣ်ဃံဒီး အသးသမူအတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ဆှၢသဝီဖိလၢအဘၣ်ဒိသၢဂၤအံၤလၢ (SAC) ကၠဲးထိတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ ကၠဲးထိတၢ်ဆါဟံၣ်အံၤ တၢ်ကူစါယါဘျါတၢ်ပီးတၢ်လီတအိၣ်လၢလၢလီၢ်လီၢ်လၢ ကကူစါယါဘျါစီၤဃ--- ဘၣ်အဃိ တဒုးထီၣ်အီၤတၢ်ဆါဟံၣ်ဖဲန့ၣ်ဘၣ်ဒီး ဘၣ်တၢ်ဆှၢခီက့ၤအီၤဆူ (SAC) သထူၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၄ နံၣ်န့ၣ် စီၤဃ--- အံၤအတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတကိညၢ်လီၤဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

 

ဖဲစီၤဃ--- ဒိးကူစါယါဘျါသးလၢတၢ်ဆါဟံၣ်အဆၢကတီၢ်, အဒိးန့ၣ်ဘၣ် ၁၅၀,၀၀၀ ကၠးလၢ လီၢ်ကဝီၤပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်တိစၢၤမၤ စၢၤကရူၢ်ခံဖုအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤဃ--- ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “အဝဲသ့ၣ် (SAC သုးဖိတဖၣ်) မ့တခး လီၤကျိဖးဒိၣ်ချံဒ်အံၤလၢၤဘၣ်ဒု ကဂ့ၤဒိၣ်မး. ခဲအံၤ အဝဲသ့ၣ်ကခးလီၤတၢ်အခါဖဲလဲၣ်န့ၣ်ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်အဃိ ပမံတဘူၣ် ဘၣ်.” အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “စးထီၣ်လၢယဘၣ်ဒိန့ၣ် ယလဲၤမၤတၢ်တကဲလၢၤဘၣ်ဒီး ကဲထီၣ်တၢ်တၤတၢ်လၢ ယတၢ်လုၢ် အီၣ်နီၣ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”

 

 

(၄) တပတီၢ်- တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကသူ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤလၢအစံးဆၢတၢ်တဖၣ်မ့ၢ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်လၢ အလဲၤခီဖျိ တၢ်မၤဘၣ်ဒိၣ်ပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤလၢာ်ဟ့ၣ်တၢ်ပျဲလၢ ကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤ ဒ်တၢ်လိၣ်အိၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.

Fri, 28 Jun 2024

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၄ နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤ  ၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်မၤဘၣ်ဒိ ၦၤဟီၣ်ခိၣ် ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤ ဘၢအီၤလၢ အဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲ ပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ် ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

Related Readings