၁. တၢ်ကတိၤလၢညါ

စးထီၣ်လၢပယီၤသုးမီၤစိရိၤ ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ၂၀၂၁ နံၣ်လံၤလံၤန့ၣ်, သုးဖီၣ်စုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်မၤ ဘၣ်ဒိဝဲဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အခွဲးအယာ် လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤ ဟဲအါထီၣ် ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤဘၣ်ဒိ ပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်သ့ၣ်တဖၣ်အကျါ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤဆါပယွဲဝဲထံဖိ ကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဟဲအါထီၣ်ဝဲဒိၣ်ဒိၣ် မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ထဲ ၂၀၂၃ နံၣ်တနံၣ်ဧိၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါ ထီၣ်ဝဲတၢ်မၤ ဘၣ်ဒိပှၤ ဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်အတၢ်ကဲထီၣ်သး ၃၃ ခါဆူ ကညီပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) အ အိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သး ၃၃ ခါအပူၤအံၤ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်ဝဲအစှၤကတၢၢ် ၃၇ ဂၤဒီးပှၤလၢအမၤကမၣ် တၢ်အခိၣ်သ့ၣ်တခီမ့ၢ်ဝဲ ပယီၤသုးမီၤ စိရိၤအသုးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) အသုးသ့ၣ်တဖၣ် သူဝဲတၢ်မၤဆါပယွဲနီၢ်ခိ က့ၢ်ဂီၤဒီးသူၣ်သးတၢ်ဆိကမိၣ် ဒ်ဒုးယၤစုကဝဲၤတခါအသိးန့ၣ်လီၤ. ဒူဖိသဝီဖိ လၢအအိၣ်လၢ ကညီကီၢ်စဲာ်အပူၤသ့ၣ် တဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်မၤအၢမၤသီ ဒီးတၢ်မၤဆါပယွဲသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲလၢတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်ဒုးဃာ် အဝဲသ့ၣ်အခါ, SAC အသုးသ့ၣ် တဖၣ်ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ကမၣ်, သူဝဲတၢ်စုဆူၣ် ခီၣ်တကးဒ်သိးကမၤပျံၤမၤဖုးအဝဲသ့ၣ် ဒီးတ လူၤပိာ်ထွဲ ဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် သဲစးတၢ်ဘျၢဒီး ဒုးယၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်. တၢ်မၤအၢမၤသီဒီးမၤဆါပယွဲ လၢအအိၣ်ဒီး အကျိၤအကျဲလီၤ တံၢ်လီၤဆဲးအံၤ မၤဘၣ်ဒိဝဲဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ, အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ ဒီးတၢ်လဲၤ ထီၣ်က့ၤလီၤ အတၢ်သဘျ့သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒ်ဘၣ်အမဲာ်ညါ တၢ်အံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး ဒူဖိသဝီဖိတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး နးနးကျံၤကျံၤ, တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး ဒီးသးတၢ်ဆိကမိၣ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးဒ်အမ့ၢ်တၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါတဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲပယီၤသုးမီၤစိရိၤအသုး ဒီးသုးဖီၣ်စုကဝဲၤအဂၤလၢအမၤသကိးတၢ်ဒီး အဝဲသ့ၣ် တဖၣ် အတၢ်မၤဆါပယွဲဝဲဒူဖိသဝီဖိလၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲလါယနူၤအါရံၣ်ဒီးလါဒံၣ်စဲ ဘၢၣ် ၂၀၂၃ နံၣ်အ ဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. လၢလံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါအံၤအစးထီၣ်န့ၣ် တၢ်ကွဲးဖျါဖုၣ်ကိာ် ဖိဘၣ်ဃး တၢ်အိၣ် သးဘၣ်ထွဲ ဒီးတၢ်မၤဆါပယွဲလၢ အဟဲကဲထီၣ်အသးလၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံး ဒီတ ဘ့ၣ်ညါအပူၤ စးထီၣ်လၢ သုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢ ၂၀၂၁ နံၣ် လံၤလံၤလံန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ လံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ် မၤဆါပယွဲလၢအကဲထီၣ်အသးလၢ ၂၀၂၃ နံၣ် အပူၤ အဂ့ၢ်အကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးတၢၣ်ပီၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်ကဲထီၣ် သးအက့ၢ်အဂီၤညီနုၢ် ဒ်အအိၣ်ဖျါလၢတၢ်ပာ်ဖျါလၢတၢ်ဆှၢ ထီၣ်အီၤဆူ KHRG အအိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, ပာ်ဃုာ်ဝဲဒီး တၢ်မၤဆါပယွဲထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်လၢတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်အီၤ ခီဖျိတၢ်ပာ်ကမၣ် အဝဲသ့ၣ်လၢအမၤ သကိးတၢ်ဒီးသုး ပၢၢ်ဆၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကမၤန့ၢ်ဘၣ်သုးပၢၢ် ဆၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်ဟူး တၢ်ဂဲၤအဂ့ၢ်အကျိၤ, ဒ်သိးကမၤ ပျံၤမၤဖုးထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ် ဒီးမ့တမ့ၢ်ဒ်သိးကမၢဆူၣ်သဝီဖိကဲပှၤဒီသဒၢတၢ်လၢတၢ်မဲာ်ညါ မ့တ မ့ၢ်ပှၤဝံတၢ်ဖိသ့ၣ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်ဃး တၢ်မၤဆါပယွဲအတၢ်ဟဲပိာ်ထွဲထီၣ်အခံ လၢပှၤ လီၢ်ကဝီၤဖိ သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံကတၢၢ်တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးစ့ၢ်ကီးဝဲ တၢ်အိၣ်သးဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ ဒီးသဲစးခီဖျိ တၢ်မၤဘၣ် ဒိပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်အၢအၢသီသီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဟ့ၣ် ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးဆူခိၣ်နၢ်ပှၤဘၣ်မူ ဘၣ်ဒါ သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ် လၢကျဲသနူတၢ်ဆီတလဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

၂. တၢ်အိၣ်သးအတၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖး - တၢ်သူ၀ဲတၢ်မၤဆါပယွဲဒ်ဒုးယၤစုက၀ဲၤပီးလီလၢကီၢ်ပယီၤပူၤ

ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအံၤ ဒ်သိးသူဝဲအစိအကမီၤလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတကပၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ဒုးယၤဂ့ၢ်ဝီတကပၤမ့ၢ်ဂ့ၤ လၢထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ် တဖၣ်အဖီခိၣ် လၢကီၢ်ပယီၤဒီတဘ့ၣ်ညါအပူၤကန့ၢ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်မၤအၢမၤနးဒီး မၤဆါ ပယွဲဝဲဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်လၢ အနံၣ်လၢအဆံတဖၣ်အဆံလံန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအံၤ ပညိၣ်ထီ ဒါဝဲထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢအတၢ်ထီၣ်ဒုးအပူၤ ခီဖျိတၢ်သူဝဲ “တဲာ်လွံၢ်တဲာ်”သနူန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် မၤဟးဂီၤဝဲတၢ်ဆှၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီ, ကျိာ်စ့, တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဒီး ပှၤလၢက နုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီးသုးဖီၣ် စုကဝဲၤပၢၢ်ဆၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်သူဝဲ “တဲာ်လွံၢ်တဲာ်”သနူအံၤ မ့ၢ်ဒ်သိး ကမၤဟးဂီၤဝဲ တၢ် ဘျးစဲ လၢအအိၣ်လၢပှၤပၢၢ်ဆၢတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးလီၢ်ကဝီၤဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဘၢၣ် စၢၤန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဟဲဆူၣ် ထီၣ်လၢကညီကီၢ်စဲာ်အပူၤ လၢအပူၤကွံာ်သၢနံၣ် လံၤလံၤလံန့ၣ် တၢ်မၤဘၣ်ဒိမၤပယွဲဝဲထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အခွဲးအယာ်ဟဲအါထီၣ်ဝဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဘၣ်ဒိ မၤပယွဲဝဲထံဖိ ကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အခွဲးအယာ်အါမးအကျါ ပာ်ဃုာ်ဝဲတၢ်မၤသံ, တၢ်ခး လီၤဒူဖိသဝီဖိအိၣ်ဆိးတၢ်အလီၢ်ဒီးကဘီယူၤ, တၢ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်, တၢ်သူဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်, တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ် သဝီဖိ, တၢ်မၤလီၤမၢ်ဆူၣ်သဝီဖိ, တၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိး, တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ် ခိသးသမူအတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီးတၢ်တြီမၤတံာ်တာ် ဒ်သိးတၢ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ အတၢ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယာ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

SAC အတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်ဝဲထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်ဝဲအသးလၢကီၢ်ပယီၤဒီတဘ့ၣ်ညါအပူၤ ဒီးလၢ တၢ်ဒုးဃာ်အ ပူၤန့ၣ် ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပှၤလီၤဘၣ်ဃိာ်ဖိအိၣ်လံဝဲ ၂၀, ၂၄၀ ဂၤဃာ်ဃာ်န့ၣ်လီၤ. ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ် သ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်မၤအၢ မၤနး ဒီး တၢ်မၤဆါပယွဲအကလုၣ်ကလုၣ် ဖဲလၢအအိၣ်လၢ တၢ်ဒုးဃာ် ပူၤအခါ ခီဖျိ SAC အံၤတလူၤပိာ်ထွဲဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် သဲစးတၢ်ဘျၢလၢ အဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဒီသဒၢဝဲပှၤဃိာ်ဖိဘၣ် ဒီး အဝဲသ့ၣ်တဟ့ၣ်ဝဲပီၢ်ရီသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပှၤကွၢ်ထံသမံသမိးတၢ်လၢ တၢ်ချၢသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ အခွဲးအယာ် လၢကလဲၤနုာ်လီၤသမံသမိးဝဲတၢ်အိၣ်သး လၢဃိာ်ပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ် ကလံၤထံးခိခိၣ်က စၢၢ်ချၢကျါတၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤလၢ SAC အပှၤသ့ၣ်တဖၣ်ခဲအံၤခဲအံၤ ဒီးဘၣ်တၢ်ဒုးဃာ်အီၤလၢသုးကလၢၤပူၤ, ပၢၤကီၢ်အရူ, ဃိာ်ပူၤ, ဒီးတၢ်သမံသမိးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ညီနုၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဒုးဃာ်အီၤလၢပယီၤသုးမီၤစိရိၤအသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢသဝီပူၤ, လၢအတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျး အီၣ်အလီၢ်, ဒီးလၢအဟံၣ်ပူၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢ အကဲထီၣ်အသးတပယူာ်ဃီ ဒီးတၢ်ပျၢ်ပူၤဝဲသုးဖီၣ်စု ကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်ကမၣ်ဒ်အံၤအဃိ ဒူဖိသဝီဖိ သ့ၣ်တဖၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်မၤသံမၤဝီ, တၢ်မၤဆါပယွဲ, ဒီးတၢ်မၤနါစံၣ်နါစိၤ လၢတအိၣ်ဒီးအဂ့ၢ်အကျိၤနီတ မံၤဘၣ် ဖဲလၢတၢ်ဒုးဃာ်အဝဲသ့ၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအံၤ သူဝဲတၢ်မၤဆါပယွဲ အိၣ်လံအနံၣ်လၢအဆံတဖၣ်အဆံလံ ဒီးတၢ်မၤဆါပယွဲအံၤတၢ်ပာ် ပနီၣ်အီၤဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဒုးတူၢ်ဝဲပှၤတဂၤဂၤလၢ တၢ်ဆါနးနးကလဲာ် ဒ်သိးတၢ်ကမၢဆူၣ်အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်တမံၤမံၤ မ့တမ့ၢ်ဖဲလၢတၢ်ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် တီၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်မၤဆါပယွဲ အၢအၢသီသီသ့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဃုာ်ဝဲတၢ်လူပှၤမဲာ် သၣ်လၢထံ, တၢ်ဒွဲၣ်အူထီၣ်ပှၤနီၢ်ခိ, တၢ်ကျီပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤ, တၢ်စၢလီၤစဲၤဒီးတၢ်ဘျၢလီၤပှၤလၢဟီၣ်ခိၣ်လာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဆါပယွဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်အသး လၢတၢ်ဒုးဃာ်အလီၢ်ပူၤ, လၢသဝီပူၤ, လၢပှၢ်ပူၤ, ဒီးတဘျီတခီၣ်လၢပှၤကမျၢၢ် အမဲာ်ညါ ဒ်သိးကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဆါပယွဲအကျိၤကျဲအၢသီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤတနီၤန့ၣ် အိၣ်ဖျါဝဲရှဲရှဲ လၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဖဲ လံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါအဝဲအံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ဝဲသဝီ ဖိတၢ်ကမၣ်ဒီး မၤဆါပယွဲဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲလၢမၤဝဲတၢ်သမံသမိးအဆၢကတီၢ် ခီဖျိအဝဲ သ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲလၢသဝီဖိသ့ၣ် တဖၣ် အတၢ်ဘျးစဲအိၣ်ဝဲဒီးသုးဖီၣ်စုကဝဲၤပၢၢ်ဆၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအသုးသ့ၣ်တဖၣ် တလူၤပိာ်ထွဲ ဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် သဲစးတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ ဒီးလုၢ်လၢ် လၢတၢ်မၤညီနုၢ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်အမ့ၢ်တၢ်တဘၣ်မၤနါစိၤဝဲ ပှၤလၢတၢ် ဒုးဃာ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. အဝဲ သ့ၣ်မၤဆူးမၤဆါဝဲ ထံဖိကီၢ်ဖိလၢအဖီၣ်ဒုးဃာ်ဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ် န့ၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ် ဒၣ်လဲာ်အီၤဒ်ဒုးယၤကွီၢ်မ့ၣ် ဒီးကွီၢ်မ့ၣ်ထီဒါပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိန့ဆၢၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်သဲစး တၢ်ဘျၢအဖီ လာ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

၃. တၢ်ဂ့ၢ်ကွဲးဖုၣ် - SAC သုးအတၢ်မၤဆါပယွဲ၀ဲသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးတၢ်လၢအဟဲပိာ်ထွဲထီၣ်အခံ

တၢ်ကွဲးတဆၢအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်အုၣ်သးဘၣ်ဃးဒီး SAC သုးဒီးသုးဖီၣ်စုကဝဲၤအဂၤ လၢအမၤသကိးတၢ် ဒီးအီၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်မၤဆါပယွဲဝဲ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံး အပူၤန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ် လၢသုးမီၤစိရိၤဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ် တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ၂၀၂၁ နံၣ်လံၤလံၤန့ၣ်, KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ပာ်ဖျါ လၢအဘၣ်ထွဲဒီးပယီၤသုး အတၢ်မၤဆါပယွဲဝဲသဝီဖိ သ့ၣ်တဖၣ် ၅၂ ခါလၢ KHRG ဟူးဂဲၤဟီၣ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ထဲ ၂၀၂၃ နံၣ်အပူၤန့ၣ်, KHRG ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ပာ်ဖျါ ၃၆ ခါလၢ အဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်မၤဆါပယွဲအတၢ် ကဲထီၣ်သး ၃၃ ခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သး ၃၃ ခါလၢတၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်အီၤအပူၤအံၤန့ၣ် ပှၤလၢ အတူၢ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ဝဲ ၃၇ ဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဆါပယွဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အါတက့ၢ်ကဲထီၣ်အသးဖဲတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်မၤဆါပယွဲအီၤဖဲတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်အီၤဝံၤဒီးတၢ်သမံသမိးအီၤအခါ ဒ်သိးတၢ်က မၤန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးဒီး သုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဆါပယွဲစ့ၢ်ကီးသဝီဖိ သ့ၣ်တဖၣ် ဒ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ကမၣ်အသိး ခီဖျိအဝဲ သ့ၣ်အတၢ်ဘျးစဲအိၣ်ဒီးကရူၢ်ကရၢလၢ တၢ်ထီဒါအီၤသ့ၣ် တဖၣ် ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဒီဘူးဒီတံၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်ကဲပှၤဟ့ၣ်တၢ်ကစီၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤဆီၣ်ထွဲကရူၢ်ကရၢ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤဟ့ၣ်မၤစၢၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးတၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤအဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ် အိၣ်သးတနီၤအပူၤန့ၣ်, SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ်သူနါစိၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒီးမၤဆါပယွဲစ့ၢ်ကီးဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိး ကမၤ ပျံၤမၤဖုး တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်မၤဆါပယွဲ ဖဲလၢသုးဖီၣ်စုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်မၢဆူၣ်အ ကဲပှၤဒီ သဒၢတၢ်လၢတၢ်မဲာ်ညါ မ့တမ့ၢ် ပှၤဝံတၢ်ဖိအခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ကဲထီၣ်သးတနီၤ ဖဲလၢသုးဖီၣ်စုကဝဲၤ ပၢၢ်ဆၢ တၢ်အသုး လၢအဟူးဂဲၤဖဲကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤသ့ၣ်တဖၣ် မၤဆါပယွဲဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအဆိမိၣ်ဝဲလၢ အကဲ န့ၢ် SAC တၢ်မဲာ်ချံသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဂ့ၤ တၢ်တပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်န့ၣ် လၢလံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါအံၤအပူၤဘၣ်. 

      က. တၢ်မၤဆါပယွဲဖဲလၢတၢ်မၤဝဲတၢ်သမံသမိးအခါဒ်သိးတၢ်ကမၤန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂီၢ်

ဖဲလၢတၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအကတီၢ်န့ၣ် SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်ဖီၣ်ဆူၣ်ဝဲသဝီဖိသ့ၣ် တဖၣ်ခဲအံၤခဲအံၤ ဒီးဒုးတံၢ်ဃာ်ဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကမၤန့ၢ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးဒီး လီၢ်ကဝီၤသုး ဖီၣ်စုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဟူးတၢ် ဂဲၤန့ၣ်လီၤ. ညီနုၢ်န့ၣ် SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဖီၣ်ဆူၣ်ဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲလၢ လီၢ်ကဝီၤသုးဖီၣ်စုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ် လဲၤခးဝဲ အဝဲသ့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကမၤန့ၢ်ဝဲ ပှၤလၢ အပာ်ဃုာ်ပာ်ဂီၢ်လၢတၢ်လဲၤခးတၢ်အပူၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ်လီၤ. SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ် သူဝဲတၢ်မၤ ဆါပယွဲ ဒ်သိးကမၤန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ မ့တမ့ၢ် ကမၢဆူၣ်ဝဲပှၤအၢၣ်လီၤတၢ် ဒီးတၢ်အိၣ်သး လၢတၢ်ဒုးဃာ်အလီၢ်န့ၣ် ညီနုၢ်နးဝဲဒၣ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. တၢ်သမံသမိးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တၢ်ညီနုၢ်မၤစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ ပှၤအါဂၤ အမဲာ်ညါ လၢသဝီပူၤ, လၢတၢ်သံသမိးအလီၢ်, လၢကျဲမုၢ်ခိၣ်, ဒီးလၢသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် အဟံၣ်ပူၤဒၣ်လဲာ် န့ၣ်လီၤ. SAC တဟ့ၣ်ဝဲ သဝီဖိ လၢအဖီၣ်ဝဲသ့ၣ်တဖၣ် အဘူးအတံၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပီၢ်ရီသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤအခွဲး လၢက လဲၤကွၢ်ဒီးသမံသမိးဝဲ ပှၤလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤသ့ၣ် တဖၣ် အတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်အိၣ်သးဘၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်မၤလီၤမၢ်ဆူၣ်စ့ၢ်ကီး သဝီဖိလၢ အဖီၣ်ဝဲ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ယိာ် ဘၣ်ဘှီဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကဖီၣ်ဒုးဃာ်အဝဲသ့ၣ်, မၤပျံၤမၤဖုးအဝဲသ့ၣ် ဒီးမၤဆါပယွဲ အဝဲသ့ၣ် လၢအတၢ်လဲၤ ခီဖျိတၢ်အိၣ်မူကိးနံၤဒဲးအပူၤ ဒ်အဖျါလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးလၢလာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အပူၤအ သိးန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါဖ့ၣ်ဘြူၤအါရံၣ် ၂၁ သီ ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် SAC ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (၆၀၃) အသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအဘၣ်တၢ်တီ ခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤ လၢသုးရ့ၣ်ခိၣ်ဟ့စၣ်ထိန့ၣ် လဲၤနုာ်လီၤဝဲဆူ တဆံသၢမံၤလာ်ဝ့ၢ်, သၣ်ဒီၣ်ဝ့ၢ်သီဟီၣ်ကဝီၤလၢအ အိၣ်လၢ ထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်လၢလီၢ်ကဝီၤပူၤဝံၤအလီၢ်ခံ ဒ်သိးကဟးလူၤ ဃုဝဲ ကမျၢၢ်တၢ်ဒီသဒၢသုးဖိ (PDF) သ့ၣ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်နုာ်လီၤလၢဝ့ၢ်ပူၤဝံၤအလီၢ်ခံ ဖီၣ်ဝဲပှၤကမျၢၢ် (၈)ဂၤ ဒီးက့ၤကိးဝဲဆူသၣ်ဒီၣ် ပၢၤကီၢ်အရူလၢအအိၣ် လၢသၣ်ဒီၣ် ဝ့ၢ် ဒီးသမံသမိး, ထိတီၢ်, မၤဒၢၣ်မၤဆါဝဲ ပှၤလၢအဖီၣ်ဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒွဲၣ်အူထီၣ်စ့ၢ်ကီး သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဟံၣ် အဃီ ဒီးအတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ပာ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ကူတၢ်ကၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးသိလ့ၣ်ယီၢ် (၅) ခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

တနံၤဃီအဝဲန့ၤန့ၣ်, SAC သုးဖီၣ်အါထီၣ်ကဒီး သဝီဖိအဂၤ (၅) ဂၤလၢသဝီတဖျၢၣ်ဃီန့ၣ်အပူၤ ဒီးသဝီဖိလၢ တၢ်ဖီၣ်အီၤသ့ၣ် တဖၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်သံကွၢ်သမံသမိးအီၤလၢပၢၤကီၢ်အရူန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤ (၅) ဂၤ အကျါအံၤ ပိာ်ခွါပာ်ဝဲ (၃) ဂၤ ဒီးပိာ်မုၣ်ပာ် (၂) ဂၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤအကျါ (၄) ဂၤန့ၣ် တၢ်ဖီၣ်အီၤတယံာ်ဘၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်ပျၢ်လီၤကဒါက့ၤအီၤ န့ၣ်လီၤ. ပှၤလီၢ်ကဝီၤဖိလၢအအိၣ်လၢ တဆံသၢ မံၤလာ်ဝ့ၢ်တဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်က့ၤကိးဝဲပှၤသးစၢ်တဂၤဆူ SAC အသုးကလၢၤဝံၤတၢ်သံကွၢ်သမံ သမိးအီၤဒီးမၤဆါပယွဲအီၤဖဲန့ၣ် တချုးလၢတၢ်ပျၢ်လီၤကွံာ်အီၤလၢခံစှၤသီဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသဝီဖိ သ့ၣ်တဖၣ် တယးဝဲဒၣ်လၢ SAC အသုးထံၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဘၣ်ထွဲဒီးပှၤသးစၢ်လၢအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်, ဘၣ်သ့ၣ် သ့ၣ်ဘၣ် ထွဲဒီး PDF သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအလီတဲစိပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. 

ဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်ဝံၤ ဘၣ်တၢ်မၤနါစိၤအီၤဒီးမၤဆါပယွဲအီၤလၢ SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲလၢ တၢ်လဲၤခးအဝဲ သ့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဟးလူၤဃုဝဲပှၤလၢအပာ်ဃုာ်ပာ်ဂီၢ်လၢ တၢ်လဲၤခးတၢ်အ ပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါထွဲတၢ်ဂ့ၢ် တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ လၢလီၢ်ကဝီၤပူၤအခါန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, တၢ်လီၤပျံၤလီၤဘၣ်ယိာ်အိၣ်ဒိၣ်ဝဲ လၢဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ် တဖၣ်အဂီၢ် ဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဟးထီၣ်က့ၤလီၤဖဲ တၢ်လဲၤ ခး SAC သုးဝံၤအခါန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢအအိၣ်လၢဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဒီးတူၢ်ဘၣ် SAC သုးအတၢ်မၤဆါပယွဲဖဲ လါယနူၤအါရံၣ် ၆ သီ ၂၀၂၃ နံၣ် တဂၤပာ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ 

“အဝဲသ့ၣ် (SAC) ဆိကမိၣ် ဝဲလၢယကဲတၢ်မဲာ်ချံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲဖဲယက့ၤလၢသဝီပူၤ ဒ်သိးယကက့ၤဘုၣ်လီၤယထီးသ့ၣ်တဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. အဝဲ သ့ၣ်ဆိက မိၣ်ဝဲလၢယကဲတၢ်မဲာ်ချံဒီးဖီၣ်ဝဲယၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်သံကွၢ်ယၤတၢ်သံကွၢ်အါမး ဒီးမၤဆါပယွဲဝဲယၤန့ၣ်လီၤ. ယတဲ အဝဲသ့ၣ်လၢယတမ့ၢ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်. ယတဲအဝဲသ့ၣ်လၢ ယမ့ၢ်ဒၣ်သဝီဖိမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤတဂၤန့ၣ်လီၤ.” 

အဝဲတဲအါထီၣ်စ့ၢ်ကီး ဝဲဒၣ်လၢ “ယပျံၤတၢ်ဒီးယမၤတၢ်တသ့နီတမံၤဘၣ်. ယကဘၣ်ပျံၤတၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတ သ့ၣ်ညါဘၣ်. ယဆိမိၣ်လီၤယသးလၢ ယသံလံန့ၣ်လီၤ.” ဖဲလၢ SAC သုးသံကွၢ်သမံသမိးအီၤ အဆၢကတီၢ် န့ၣ် SAC သုးထူတံၢ်အီၤ ဒီးဆဲးအီၤလၢဒီတဘျူး ထံၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂၤတခါတခီမ့ၢ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးရှး ၂၆ သီ ၂၀၂၃ နံၣ်, ကဘၣ်ဖဲဟါခီ ၃:၀၀ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် စီၤကက---လၢအသးနံၣ်အိၣ် ၁၈ နံၣ် ဒီးအိၣ်လၢ က---သဝီ, အီပလါကရူၢ်, ဆီထံးကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤလၢ SAC ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (၂၀) အသုးသ့ၣ်တဖၣ် လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ ညီၣ်လ့ပ့ၣ်ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိအံၤ ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤခီဖျိ တၢ်ဆိကမိၣ်လၢအပာ် ဃုာ်ပာ်ဂီၢ်လၢ တၢ်လဲၤမၤပိၢ်ဖးထီၣ်မ့ၣ်ပိၢ် ဒီးသဝီဖိအဂၤ (၆) ဂၤန့ၣ်လီၤ. စီၤက---အံၤဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤ ဖဲအလဲၤဒိးသိလ့ၣ်ယီၢ်ဆူ ခခ---သဝီဒ်သိးကလဲၤပှ့ၤအီၣ် ထိၣ်ဒ့ၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိအဂၤလၢအအိၣ်လၢ ခခ-- သဝီသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးသ့ၣ်ညါဝဲစီၤက---အမိ, ခ---, ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဖီၣ်အဖိခွါန့ၣ်လီၤ. စီၤက---အမိအံၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကစီၣ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ အဝဲဒီးအဝၤလဲၤဃုက့ၤဝဲအဖိခွါ န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးရှး ၂၇ သီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်လဲၤ ဃုဝဲဖဲ SAC ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (၂၀) အသုးကလၢၤ ဒီးဖဲလါမးရှး ၂၈ သီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်လဲၤဃုဝဲဖဲဘီဘံၣ်ပၢၤကီၢ် ရူန့ၣ်လီၤ. စီၤက---အမိဒီးအပါဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်အီၣ် ဒီးစ့ပယီၤ ၂၀,၀၀၀ ကၠး (၉.၅၀ ဒီၣ်လၣ်) လၢလၣ်ဖးထံအဂီၢ် ဒ်သိးတၢ်ကဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်အခွဲးလၢ ကသံကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ် ကျိၤဘၣ် ဃးဒီးအဖိခွါန့ၣ်လီၤ. SAC သုးလၢအအိၣ်လၢ ဘီဘံၣ်ပၢၤကီၢ်ရူသ့ၣ်တဖၣ် တဲဝဲ စီၤက---အမိဒီးအပါလၢ တဘၣ်ကိၢ်တၢ်နီတမံၤတဂ့ၤ ခီဖျိလၢအဖိခွါန့ၣ်တၢ်သမံသမိးအီၤဝံၤဒီး တၢ်မ့ၢ်ထံၣ်လၢအတၢ်ကမၣ် တအိၣ်နီ တမံၤဘၣ်န့ၣ် တၢ်ကပျၢ်လီၤက့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်ပျၢ်လီၤက့ၤစီၤက---ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် အဝဲတဲဘၣ်အမိဘၣ်ဃး တၢ်မၤဆါပ ယွဲလၢအဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲ ဖဲတၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်သမံသမိးအီၤအခါန့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒၣ်လၢတၢ် ဖီၣ်အီၤဝံၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်တီၢ် အီၤနး နးကလဲာ်လၢပှၤအါဂၤအမဲာ်ညါ တချုးလၢတၢ်က့ၤကိးအီၤဆူပၢၤကီၢ်အရူ ဒီး တၢ်မၤဆါပယွဲက ဒီးအီၤဖဲလၢ တၢ်သံကွၢ်သမံ သမိးအီၤဘၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ခခ---သဝီဖိလၢအဘၣ်တၢ်ဖီၣ် ဃုာ်အီၤဒီးစီၤက---သ့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် ဝဲဒၣ်လၢ သဝီဖိအဂၤ တဘျုးဂၤ တူၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲ SAC သုးအတၢ်မၤဆါပယွဲန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါစဲးပထဲဘၢၣ် ၁၈ သီ ၂၀၂၃ နံၣ် ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝံၤဒီးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်ဖဲ တကိၣ်တဲၣ်ကရူၢ်, ဝီၢ်ရ့ၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဖီၣ်ဝဲသဝီဖိတဂၤလၢအသးနံၣ်အိၣ်ဝဲ ၅၀ ဒီးအိၣ်လၢ ဂ---သဝီ, ကလဲၣ်တကိၣ်တဲၣ်ကရူၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဂၤအံၤဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤ ဖဲအဟဲက့ၤ လၢအတၢ်လဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုအလီၢ် ဒ်သိးကက့ၤ ဒုးအီၣ်အတၢ်ဘုၣ်တၢ်ဖီၣ်အဆၣ် လၢသဝီပူၤအခါန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိအံၤ SAC သုးဖီၣ်အီၤဝံၤအလီၢ်ခံအတၢ် တီၢ်အီၤထိအီၤနးနး ကလဲာ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢသဝီဖိအံၤတၢ် မၤဆါပယွဲအီၤနးနးကလဲာ်အဃိ အဝဲဘၣ်လဲၤဒိးကူစါယါ ဘျါအသးန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဖီၣ်ဒီးမၤဆါပယွဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ညီနုၢ်ကဲထီၣ်စ့ၢ်ကီးအသးဖဲ တၢ်သမံသမိးအလီၢ်သ့ၣ် တဖၣ်န့ၣ် လီၤ. ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၆ သီ ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် သဝီဖိတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် ကိၣ်ဃ---လၢအအိၣ်လၢ ဃက---သဝီ, စၣ်ထ့ကရူၢ်, လၢၢ်ကဆီကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤလၢ SAC ခီၣ်သုးရ့ၣ် (၅၅၉) ဒီး (၅၆၀) အသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲတၢ်သမံ သမိးအလီၢ်လၢကျဲမုၢ်ခိၣ်တတီၤ လၢအအိၣ်ဘူးဒီး ငက---သဝီန့ၣ်လီၤ. ကိၣ်ဃ---အံၤလဲၤဟးဝဲလၢ ဃက---သဝီဒ်သိးကလဲၤ ပှ့ၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤ လၢအနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ် ဒီးဘၣ်တၢ်ဖီၣ်တံၢ်ဃာ်အီၤ ဖဲအဟဲက့ၤလၢကျဲအခါန့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ပတုာ် အီၤလၢကျဲ ဝံၤဃိကွၢ်ဝဲအလိၤ, အသိလ့ၣ်ယီၢ် ဒီးသံကွၢ်သမံသမိးဝဲအီၤတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢ SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဃိကွၢ်အသိ လ့ၣ်ယီၢ်အခါန့ၣ် ထံၣ်ဝဲကသံၣ်ကသ့ၣ် အဖျၢၣ် ၂၀ လၢသိလ့ၣ်ယီၢ်အခံဆ့ၣ်နီၤကိပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢ SAC အသုးသံကွၢ် ကိၣ်ဃ--- ဘၣ်ဃးဒီးကသံၣ် ကသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအခါ, ကိၣ်ဃ---တဲအီၤလၢကသံၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ဒၣ်လၢအနီၢ်ကစၢ်က သူဝဲဖဲအ မၤတၢ် အခါန့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ် ဂ့ၤဂ့ၤ SAC သုးဖိအကျါတဂၤစံးအီၤလၢ “နလီအီၣ်နဆၣ်လီ. ယသ့ၣ်ညါလၢနပှ့ၤ ကသံၣ်တဖၣ်အံၤလၢ PDF အဂီၢ်လီၤ.” ဖဲလၢ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် သံကွၢ်သမံသမိးဝဲကိၣ်ဃ---အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ထိဝဲတီၢ်ဝဲဒၣ် ကိၣ်ဃ---န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ SAC သုးခိၣ်အကျါတဂၤတဲပျံၤတဲဖုးဝဲကိၣ်ဃ---လၢ “ဘၣ်ဃး ဒီးတၢ်အံၤန့ၣ် နတဘၣ်တဲပၠးမ တၤတဂၤ မးဘၣ်. နမ့ၢ်တဲပၠးပှၤတဂၤဂၤ ဒီးပမ့ၢ်ထံၣ်ဝဲတၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်အီၤလၢ လဲဖီခိၣ် န့ၣ် ပကမၤသံနၤန့ၣ်လီၤ.” 

စးထီၣ်လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် ကိၣ်ဃ---အံၤပျံၤဝဲလၢကဟးထီၣ်က့ၤလီၤဒီး အဝဲအီၣ်တၢ်တနုာ်အါအါ ဘၣ်. ကိၣ်ဃ---အမါဒုးသ့ၣ်ညါဝဲ KHRG လၢဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤ ဒီးဘၣ်ယိာ်ဘၣ်ဘှီ တၢ်လၢအတၢ် ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

ဒူဖိသဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်ဒီးမၤဆါပယွဲအီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တူၢ်ဘၣ်ဝဲသးတၢ်ဆိကမိၣ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး ဒီးအ ဝဲသ့ၣ်ပျံၤတီၢ်ဝဲ တၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်ဒီးမၤဆါပယွဲဒူဖိသဝီဖိ ဟဲအါထီၣ်လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံး အပူၤအံၤ ဒုးအါထီၣ်ဝဲတၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဘၣ်ဘှီ ဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကလဲၤက့ၤထီၣ်က့ၤလီၤဖံးအီၣ်မၤအီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

      ခ. တၢ်မၤဆါပယွဲ ဒီးတၢ်မၤဒၢၣ်မၤလီၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤ ဒ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အသိး

ဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်အီၤဒီးဒုးတံၢ်ဃာ်အီၤ လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်သးနီတမံၤဘၣ် ဒီးတၢ်ဖီၣ်အဝဲသ့ၣ် ခီဖျိ တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ထွဲဒီးလီၢ်ကဝီၤသုးပၢၢ်ဆၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ဆီၣ်ထွဲဝဲသုးပၢၢ်ဆၢတၢ်သ့ၣ်တ ဖၣ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် ဆိမိၣ်ကမၣ်သဝီဖိ ဒီးဖီၣ်ဒုးတံၢ်ဃာ်ဝဲ အခါန့ၣ် ဟ့ၣ်ဝဲသဝီဖိတၢ်စံၣ်ညီၣ် ဒ်အမ့ၢ်မၤပျံၤ မၤဖုး, မၤဆါပယွဲသဝီဖိနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤ ဒီးမၤနါစံၣ်နါစိၤဝဲသဝီဖိ အကလုၣ်ကလုၣ်န့ၣ်လီၤ. 

သဝီဖိသးစၢ်ပိာ်ခွါလၢအမံၤမ့ၢ်ဝဲစီၤင--- ဒီးအိၣ်လၢစက---သဝီ, တန့ကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဒုး တံၢ်ဃာ်အီၤလၢ SAC သၢဘျီဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၀၂၃ နံၣ်အပူၤ ဒီးလၢခံကတၢၢ် န့ၣ်ဘၣ် တၢ်မၤဆါပယွဲအီၤတုၤလၢအသံန့ၣ်လီၤ. လၢအခီၣ်ထံးတဘျီန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤဒီးဒုးတံၢ်ဃာ်အီၤလၢ အစံာ်ပူၤဝံၤ တၢ်သံကွၢ်အမံၤအသၣ်ဒီး အတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီး သုးဖီၣ်စု ကဝဲၤအိၣ်တမံၤမံၤဧါန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် မၢဆူၣ်အီၤဒီးအသကိးတနီၤ လၢကလဲၤဆှၢအဝဲသ့ၣ် ဆူဝၣ်ဝံလ့ ကျဲမုၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံဘျီတဘျီန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ် အီၤဖဲလၢအဟးလၢကျဲဒီးအသကိး မီၢ်စ---ဒီးဆ---အခါန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒီသ ကိးသၢဂၤအံၤ တၢ်ဖီၣ်အီၤခီဖျိ တၢ်တဲလၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဘျးစဲအိၣ်ဒီး ကညီသုးဖီၣ်စုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲလၢတၢ်ထံၣ်လၢအ ဝဲသ့ၣ်စိာ်ဃုာ်ဒီး လီဆၣ်ဒၢအဃိန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်တဲအီၤလၢ လီဆၣ်ဒၢသ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ဒၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်အနီၢ်က စၢ်ကသူဝဲ လၢကဆးအလီတဲစိအဂီၢ်ဘၣ်ဆၣ်တၢ်တနာ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. SAC သုးသ့ၣ်တ ဖၣ်အံၤဟ့ၣ်လီၤဝဲပှၤသးစၢ် သၢဂၤအံၤ စ့ပယီၤ ၂၄၀,၀၀၀ ကၠး [114 ဒီၣ်လၣ်] ဒီးမၢဝဲအလဲၤပှ့ၤတၢ်အီၣ်တၢ် အီလၢပှၤသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် လၢဆက---သဝီ, တန့ကရူၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ မ့မ့ၢ် ဆ---တခီတၢ် မၢအအိၣ်တ့ၢ်ဒီး SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် SAC အသုးတဖုအံၤဘၣ်တၢ်လဲၤခးအီၤလၢ ကညီဒီကလုၣ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲး သုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) အသုးသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးမီၢ်စ---ဒီး စီၤင---ခံဂၤက့ၤ ကဒါဝဲတဘူၣ်လၢၤဘၣ် ခီဖျိလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ်ဆိ ကမိၣ်ဝဲလၢသဝီဖိသး စၢ်သၢဂၤအံၤပာ်ဃုာ်ပာ်ဂီၢ်လၢ တၢ်လဲၤခးအဝဲသ့ၣ် တၢ်ရဲၣ်တၢ် ကျဲၤအပူၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢ မီၢ်စ---န့ၣ်မ့ၢ် ဝဲ KNLA အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဟ့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်အဂီၢ်, ဆ---န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ဒုးဃာ်အီၤ ဒီးမၤဆါပယွဲအီၤနးနးကလဲာ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒွဲၣ်ထီၣ်ဝဲ ဆ---အမဲာ်သၣ်ဒီးမ့ၣ်အူ, ဆဲးဝဲအချၢ ဃံလၢဒီ ဒီးတီၢ်ဝဲအခိၣ်သၣ်ဃံန့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ်တဲဝဲ ဆ---လၢ 

“သုသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ သုမ့ၢ်ဝဲကီၢ် သူလ့ၤသုးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နထံၣ်ဧါဖဲလၢတၢ်ပျၢ်လီၤနသကိးအခါန့ၣ် KNLA အသုးသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲခးဝဲပှၤန့ၣ် လီၤ. နသကိးခံဂၤမ့ၢ်တဟဲက့ၤကဒါဘၣ်ဒီး KNLA သုးမ့ၢ်ဟဲးခးကဒီးပှၤန့ၣ် ပကခူၣ် လီၤဆၢထၢၣ်နၤန့ၣ်လီၤ.”

သဝီသးပှၢ်လၢစက---သဝီ လဲၤထံၣ်လိာ်တဲသကိးတၢ်ဒီး SAC အသုး ဒီး SAC အသုးစံး အီၤလၢ အကဘၣ် ဟ့ၣ်က့ၤစ့ လၢအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်လီၤ မီၢ်စ---ဒီး စီၤင---ဒ်သိးတၢ်ကပျၢ်လီၤကွံာ် ဆ---အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပျၢ်လီၤကွံာ် ဆ--- ဖဲနံၤအဝဲန့ၣ်ဝံၤအဝဲဘၣ်ဒိးကူစါယါဘျါက့ၤ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ် ထံးအလီၢ် သ့ၣ်တ ဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၄ သီ ၂၀၂၃ နံၣ်, ကဘၣ်ဖဲဟါခီ ၃:၀၀ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် စီၤင---အံၤဘၣ်တၢ်ဖီၣ်က ဒီးအီၤအသီတ ဘျီလၢ SAC အသုးတဖုဃီလီၢ်လီၢ် ဖဲအလဲၤလၢကျဲ ဒ်သိးကလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးအသကိး သ့ၣ်တဖၣ်အခါ ဒီးဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤဖဲ တၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်အလီၢ် အဃၢၤတတီၤန့ၣ်လီၤ. စီၤင---အံၤတၢ်ဖီၣ် အီၤဝံၤ တၢ်စၢတံၢ်ဃာ်အီၤတပူၤဃီဒီး သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤ လၢမဲာ်ညါတဂၤ လၢအမံၤမ့ၢ်စီၤရှ---ဒီးအိၣ်ဟဲ လၢဆက---သဝီ, တန့ကရူၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်ဒုးတံၢ်ဃာ်စီၤင---အံၤဝံၤတဘျီ ဃီန့ၣ် SAC သုးစကီၤ လၢအဘၣ်မူဘၣ်ဒါဖဲန့ၣ်တဂၤ ဟ့ၣ်ဝဲအသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢဒီ ဒီးမၢဝဲအမၤဆါပယွဲစီၤင---န့ၣ်လီၤ. SAC အသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ထူဝဲတီၢ်ဝဲစီၤင--- ဝံၤကွဲးထုးထီၣ်ဝဲအမဲာ်ချံခံကပၤလၢာ် ဒီးဘျၣ်ကွံာ်ဝဲအနၢ်လၢဒီန့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိသ့ၣ် တဖၣ်တဲစီၤင---ဒ်အံၤ “ဖဲတၢ်ဖီၣ်နၤအပူၤကွံာ်တဘျီန့ၣ် နဟံးန့ၢ်စ့ဝံၤ နစံာ်ဖျိးဒီး နဟဲက့ၤ ခးပှၤ ဒီးအခဲအံၤန့ၣ်န ဟဲကွၢ်ဟုၣ် ကွၢ်စူၣ်ကဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ.” ဖဲလၢ SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကွဲးထုးထီၣ်အမဲာ်ချံဒီး ဘျၣ် ကွံာ်အနၢ်အခါစံးဝဲ “မဲာ်ချံလၢ ဟဲကွၢ်ဟုၣ် ကွၢ်စူာ်ပှၤ ဒီးနၢ်လၢဟဲကနၣ်ဟုၣ်ခူသူၣ်တၢ်” န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်မၤ ဆါပယွဲဝဲစီၤင---အဆၢကတီၢ်န့ၣ်, စီၤရှ---စံာ်ခူသူၣ်ဒီးစံာ်ဖျိး ကွံာ်န့ၣ်လီၤ. စီၤရှ---တဲဘၣ်သဝီဖိလၢတန့ ဟီၣ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးစီၤင--- အဂ့ၢ် ဒီးစက---သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် လဲၤဝဲဆူမဲၣ်ပြ့းခံသုး ကလၢၤ ဒ်သိးကလဲၤဃုက့ၤစီၤင---အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်လဲၤ ဃုက့ၤစီၤင---အခါ, SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် တဲဝဲ သဝီဖိလၢ စီၤင---န့ၣ်ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်အသံလံဖဲလၢ KNLA သုးသ့ၣ်တဖၣ် လဲၤခးအဝဲသ့ၣ်အခါလံ ဒီးတဟ့ၣ်အါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂၤနီတမံၤဘၣ်.

ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၂ သီ ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်ဖီၣ်ဝဲ စီၤရှ---ဖဲအဝဲလဲၤကွၢ်အကျီၢ်လၢဆက---တၢ်လီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်သံကွၢ်ဝဲ စီၤရှ---တၢ်သံကွၢ်အါမး ဒီးစံးဝဲလၢ စီၤရှ---အံၤအတၢ်ဘျး စဲအိၣ်ဝဲဒီး KNLA အသုးသ့ၣ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. စီၤရှ---က့ၤတဲပၠးကဒါတၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အံၤ 

“SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ် တီၢ်ယၤလၢဃဲာ် ဒီးယသွံၣ်လီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဒဲယမဲာ်သၣ်ဝံၤ လဲၤဟံးန့ၢ်ဝဲပျံၤ ဒီးစၢဃာ်ယစုလၢယချၢဃံန့ၣ်လီၤ. ယစုသ့ၣ်တဖၣ်ညိးထီၣ်ခီဖျိလၢ ယသွံၣ်လဲၤတန့ၢ်ဘၣ် အဃိန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စၢယၤဃံးဒိၣ်မး အဃိယကီၤတန့ၢ်လၢၤဘၣ် ဒီးယမၢဝဲအသုးစကီၤလၢ ကဟဲမၤကျီလီၤန့ၢ်ယၤပျံၤန့ၣ် လီၤ. ဖဲလၢတၢ်မၤလီၤ ကျီန့ၢ်ယၤပျံၤအခါန့ၣ် ယတူၢ်ဘၣ်မုၣ်ဒိၣ်ထီၣ်တစဲးန့ၣ်လီၤ”

စီၤရှ---အံၤတၢ်ဖီၣ်အီၤခံသီဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်စၢဃုာ်အီၤတပူၤဃီ ဒီးစီၤင---ဖဲတၢ်မၤသံဝဲစီၤင---တနၤန့ၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢ SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်သံကွၢ်သံဒိးဒီးမၤဆါပယွဲဝဲစီၤင---အခါ, စီၤရှ---ဃ့ၣ်လီၤခူသူၣ်ပျံၤ လၢတၢ်စၢဃာ်အီၤ ဒီးဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးဆူပှၢ် ပူၤန့ၣ်လီၤ. စီၤရှ---အံၤဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးန့ၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, မံဝဲတန့ၢ်ဘၣ်တဘျုးသီညါ ခီဖျိလၢအပျံၤ တၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢန့ၣ် လံၤလံၤန့ၣ် သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ပျံၤဝဲဒၣ်လၢ SAC သုးကဖီၣ်အဝဲသ့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်လဲၤ ဝဲဆူအစံာ်ပျီပူၤ ဒီးခုးကျါပူၤတဘူၣ်လၢၤ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢအဂၤတခါတခီ, ဖဲလါယူၤလံ ၉ သီဂီၤခီ ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်, သဝီဖိလၢအအိၣ်ဘူးဒီးပရဲလိာ် ကျိမုၢ်ထီၣ်လၢလၢၢ် ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤသ့ၣ်တဖၣ် လဲၤဝဲဆူကၠီးတကါဝ့ၢ်ဒ်သိးကလဲၤပှ့ၤ တၢ်အီၣ်တၢ်အီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲ သ့ၣ်လဲၤနုာ်လီၤဝ့ၢ်ပူၤအခါန့ၣ် SAC ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (၂၆၄) အသုးဖိသ့ၣ်တ ဖၣ်ပတုာ်အီၤ ဒီးဖီၣ်ဝဲသဝီဖိအကျါ ၁၆ ဂၤ ခီဖျိအစံး ဝဲလၢသဝီဖိတဖၣ်အံၤဆှၢန့ၢ်ဝဲ PDF အတၢ်အီတၢ်အီဒီး တၢ်ဖိတၢ်လံၤအဂၤ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤအကျါ သၢဂၤန့ၣ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ် လၢ SAC သုးတီၢ်အဝဲသ့ၣ် နးနးကလဲာ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိလဲၤဆှၢန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်အီၣ်န့ၢ်ဘၣ် ဆၣ်သ နာ်က့, တၢ်တပျဲထံၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢအနီၢ်ကစၢ်ဘၣ်. တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤ အလီၢ်ခံ ဖဲလါယူၤလံ ၁၄ သီ ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်မၤဝဲတၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိး ဒီးသဝီသူၣ်က့ သးပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိး ကျဲးစၢၤဒ်သိးတၢ်ကပျၢ်လီၤက့ၤ သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ် အီၤသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ် ပျံၤဝဲဒၣ်လၢ ကလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢအနီၢ်ကစၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ လါအီကူး ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် တၢ်ပျၢ်လီၤက့ၤသဝီဖိ လၢတၢ်ဖီၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်အကျါအါဂၤဟးဃ့ၢ် အိၣ်က့ၤလၢတၢ်လီၢ်အဂၤ ခီဖျိအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိာ်တၢ်လၢ အတၢ် ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါစဲးပထဲဘၢၣ် ၁၁ သီ ၂၀၂၃ နံၣ် ဂီၤခီ ၅ နၣ်ရံၣ်ဒီး ၆ နၣ်ရံၣ် အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ PDF ဒီး SAC သုးအဘၢၣ်စၢၤ ဖဲလၢ SAC ခီၣ်သုးရ့ၣ် (၂၈၅) အသုးဖိကအိၣ်အါန့ၢ်ဒံးပှၤအဂၤ (၃၀) ဟဲထီၣ်ဝဲဆူ တက---သဝီ, ပလီၣ်ဟီၣ် ကဝီၤ, လၢၢ်မုၢ်လါကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ် SAC သုးခးလီၤနါစိၤဝဲကျိဖးဒိၣ် ဆူသဝီဒီးတၢ်လီၢ်လၢအအိၣ်ဘူးဖဲန့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အပူၤတုၤလၢ ဟါခီ ၁၂:၀၀ နၣ်ရံၣ် ၃၀ မံးနံးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခးလီၤနါစိၤကျိ ဖးဒိၣ်အံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲသဝီဖိတၢ်ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံ ဟးဖျိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်လၢအဒူသဝီအဆၢကတီၢ် သဝီဖိလၢအမံၤမ့ၢ် မီၢ်ထ---လၢအသးနံၣ်အိၣ် ၂၆ နံၣ် ဒီးအိၣ်လၢ တက---သဝီ, ပလီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤ, လၢၢ်မုၢ်လါကီၢ်ဆၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ် အီၤလၢ SAC သုးန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိအံၤ SAC သုးဖီၣ်အီၤဝံၤ မၤဆါပယွဲအီၤတုၤအသံန့ၣ်လီၤ. SAC သုးသ့ၣ် တဖၣ်ဖီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲ သဝီဖိအဂၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးက့ၤကိးဝဲဆူပလီၣ်ဝ့ၢ် ပၢၤကီၢ်ရူန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတနီၤတၢ်ဖီၣ်အီၤ ဝံၤတယံာ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ပျၢ်လီၤက့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်မ့ၢ်ဖီၣ်ဝဲသဝီဖိတဂၤဂၤ ခီဖျိတၢ်ဆိကမိၣ်လၢအမၤသကိးတၢ်ဒီး သုးဖီၣ်စုကဝဲၤပၢၢ်ဆၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ညီနုၢ်န့ၣ် တၢ်ပညိၣ် ဒီးလူၤဃုဖီၣ်စ့ၢ်ကီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပှၤလၢအဘူးတံၢ်ဒီးအီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ဖဲလၢ တၢ်မ့ၢ်ဖီၣ်ဒီးဒုးတံၢ်ဃာ် ဝဲသဝီဖိတဂၤဂၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ် လၢသဝီဖိဝဲန့ၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးအတံၤသကိးသ့ၣ်တဖၣ် အကျါန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအပူၤန့ၣ် ပှၤမၤတၢ်လၢ ပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲး ယာ်အဂီၢ်တဂၤ ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤဒီးမၤလီၤမၢ်ဆူၣ်အီၤ ခီဖျိတၢ်ပာ်ကမၣ်နါစိၤအီၤလၢ အမ့ၢ် PDF သုးအဃိန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤ ဒီးမၤလီၢ်မၢ်ဆူၣ်အီၤအံၤအဖိမုၣ် ဘၣ်ပျံၤတၢ်လၢ အနီၢ်ကစၢ် အဂီၢ် ဒီးစံးဝဲ

“ဖဲလၢ SAC သုးဖီၣ်ယပါဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်ယနၢ်ဟူလၢအဝဲသ့ၣ်ဟးလူၤဃုဖီၣ်စ့ၢ်ကီး ပဟံၣ်ဖိဃီ ဖိအဂၤ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဟးဒုးနဲၣ်ပၠးဝဲပဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၤ ဒီးသံကွၢ်ဝဲပအိၣ်တၢ်အလီၢ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်သံကွၢ်စ့ၢ်ကီးလၢ ယပါန့ၣ်အဖိအိၣ်ပှဲၤဂၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် သံကွၢ်ဝဲပှၤလၢအဂၤလၢ မ့ၢ်ပကက့ၤကဒါက့ၤဒ်ဆူ ယဘ--- သဝီ [ဟံၣ်ဖိ ဃီဖိအိၣ်ဆိးတၢ်အလီၢ်] ဒ်ဧါန့ၣ်လီၤ. ယဆိကမိၣ်ဒုအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးဖီၣ်ဝဲပဟံၣ်ဖိဃီဖိခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. ပအိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိာ်ဘၣ် ဘှီလၢ ပတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ အဂီၢ် ဒီးပဘၣ်ဃ့ၢ်ဆူတၢ်လီၢ်တတီၤဝံၤတတီၤန့ၣ်လီၤ.”

      ဂ. တၢ်မၤဆါပယွဲဒ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး (မ့တမ့ၢ်) တၢ်သူနါစိၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤ

SAC သုး ဒီးသုးဖီၣ်စုကဝဲၤအဂၤ လၢအမၤသကိးတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ် မၤဆါပယွဲစ့ၢ်ကီးသဝီဖိ လၢတအိၣ် ဒီးတၢ် ပညိၣ်ဘၣ် ထွဲဒီးဒုးယၤတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဖျိဖျိဖျါဖျါနီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တၢ် ပာ်ပနီၣ်အီၤဒ် တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢ SAC သုးမၤဝဲ ဒ်သိးကပာ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢတလိၣ်ပျံၤဝဲ တၢ်စံၣ်ညီၣ် လၢသဲစးအဖီလာ်နီတမံၤ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်သူနါစိၤဝဲအတၢ်စိတၢ်ကမီၤ ခီဖျိမၤကမၣ်, မၤပျံၤမၤဖုး ဒီးမၤဆါပယွဲဝဲ ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဆၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်နီတမံၤဘၣ်.

အဒိ, ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် စီၤဒ---, လၢအသးနံၣ်အိၣ်ဝဲ ၃၀ နံၣ် ဒီးအိၣ်လၢ ထက---သဝီ, ကမိသွ့ဟီၣ်ကဝီၤ, လၢၢ်ဒိၣ် စိကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤလၢ SAC ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (၄၀၉) အသုးသ့ၣ် တဖၣ်လၢအအိၣ် ဆီလီၤအသးဖဲ ငပၠီဒီဝးတၢ်သမံသမိးအလီၢ် လၢဒဝဲၢ်အဝ့ၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. စီၤဒ---အံၤလဲၤဆှၢ ဝဲပှၤကၠိဖိဆူကၠိလၢဒဝဲၢ်ဝ့ၢ် ဒီးဖဲအဟဲက့ၤဆူအဟံၣ်လၢ ကျဲဒီးသိလ့ၣ်ယီၢ်အခါန့ၣ် SAC သုးဖိလၢအအိၣ် လၢတၢ်သမံသ မိးအလီၢ်သ့ၣ် တဖၣ်မူၤလၢတၢ်မူၤတၢ်ဘှီးဒီးကိးအီၤဘၣ်ဆၣ် အဝဲတနၢ်ဟူဝဲဘၣ်ခီဖျိ ကါစဲး သီၣ်ဒိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိအဝဲ တပတုာ်ဘၣ်အဃိ, SAC အသုးသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲလူၤပိာ်အခံ လၢကါ ဒီးဖီၣ်အီၤဖဲ ဒက---သဝီလၢအအိၣ်ဖဲ ထံလၢၢ်ကျ့ ဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖီၣ်အီၤဝံၤအလီၢ်ခံ, SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်တီၢ် ဝဲအီၤဒီးနီၣ်က့န့ၣ်လီၤ. စီၤဒ---အံၤမ့ၢ် ဒၣ်သဝီ ဖိမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤတဂၤ လၢအမၤတၢ်လၢခုးပူၤ လၢတၢ်လုၢ်အီၣ် နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. 

တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂၤတခါတခီန့ၣ် ဖဲလါအီကူး ၁၇ သီ ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်, စီၤတၢ်ဒါဝ့လၢအမ့ၢ်ဝဲ ကညီဘူးဒးသုးမုၢ်ဒိၣ် (DKBA) အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤ မၤသကိးတၢ်ဒီး SAC ဒီးမၤဆါပယွဲဝဲသဝီဖိသၢဂၤ လၢကျဲမုၢ်ခိၣ်ဖဲမံကၠ့ကရူၢ်, ဖၣ်အၣ် ကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသၢဂၤအံၤမ့ၢ်ဝဲ စီၤန---(၄၉ နံၣ်), စီၤပ---(၂၃ နံၣ်) ဒီးစီၤဖ--- (၄၀ နံၣ်) ဒီးအဝဲသ့ၣ်အိၣ်လၢ ပက---သဝီ, မံကၠ့ကရူၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသၢဂၤအံၤမ့ၢ်ဝဲပှၤမၤအီၣ်မုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤ လၢအမၤဆါ ဝဲလၢၢ်ဖိပြံသ့ၣ်တဖၣ် လၢတၢ်လုၢ်အီၣ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢခိၣ်ဖၢၣ်ဘီသုးခိၣ်အံၤ ထံၣ်ဝဲပှၤပာ်ပူၣ် ထီၣ်လၢၢ်ဖိပြံသ့ၣ်တဖၣ်လၢကျဲ ဖဲအဝဲလဲၤဆူ နက---တၢ်လီၢ်လၢအအိၣ်လၢ ဖၣ်အၣ်ကီၢ် ဆၣ်အခါန့ၣ် အဝဲတဲ အါဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဃ့ကညး အီၤဒီးစံး အီၤလၢ ကထုးကွံာ် လၢၢ်ဖိပြံလၢ တၢ်ပာ် ပူၣ်ထီၣ်အီၤဘၣ်ဆၣ် ခိၣ်ဖၢၣ်ဘီသုးခိၣ်အံၤမၤဆါပယွဲဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် နးနးကလဲာ် န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိတၢ်တီၢ်ဝဲစီၤန---လၢသ့ၣ်အဃိ အထးခိၣ်သ့ၣ်ဖးဝဲ ဒီးစီၤပ--- ဒီးစီၤဖ---စ့ၢ်ကီး ဘၣ်တၢ် တီၢ်တပျုာ်အီၤတဘျုး ထံၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအဃိ သဝီဖိလၢအအိၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤဖဲန့ၣ်သ့ၣ် တဖၣ် ပျံၤဝဲလၢတၢ် ကမၤနါစိၤအဝဲ သ့ၣ်ဒ်န့ၣ် စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအမၤကမၣ်တၢ် စီၤတၢ်ဒါဝ့အံၤမ့ၢ်ဝဲ ဒုးယၤခိၣ် လၢအအိၣ်လၢ DKBA သုးကျိၤလၢအဘၣ်တၢ် တီခိၣ်ရိၣ် မဲအီၤလၢ စီၤဘိၣ်ဘံအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.

SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဖီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲလၢသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်လဲၤဖံးလဲၤမၤတၢ်လၢအစံာ်ပူၤ ဒီးအတၢ်သူၣ် အီၣ်ဖျး အီၣ်အလီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၇ သီ ၂၀၂၃ နံၣ် ဟါခီ ၄:၀၀ နၣ်ရံၣ် ၃၀ မံးနံးအဆၢကတီၢ်န့ၣ် SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဖီၣ်ဒီးမၤဆါပယွဲဝဲ နီၢ်ဘ---လၢအအိၣ်လၢ ဖက---သဝီ, မးထီ ကရူၢ်, ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဘ---အံၤ SAC သုးဖီၣ်အီၤဖဲအလဲၤကွၢ်ပနၢ်လၢအစံာ်ပူၤ လၢအအိၣ်လၢသွၣ်ခိၣ်လီၣ် ဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဘ---လဲၤကွၢ်ဝဲအ ပနၢ်သၢဒုလၢအကစၢ် ခီဖျိအဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်အဆၢကတီၢ်ဒ် အံၤန့ၣ် အဖိခွါဒီးအမာ်မ့ၢ်လဲၤကွၢ်ပနၢ်န့ၣ် တၢ်လီၤပျံၤဘၣ်ယိာ်ကအိၣ်အါဒိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢ SAC သုးဖီၣ်ဝဲ နီၢ်ဘ---ဝံၤန့ၣ် ထီးဝဲအကျိခိၣ်လၢနီၢ်ဘ--အသးနါပှၢ်ဒီး သံကွၢ်ဝဲ နီၢ်ဘ---တၢ်သံကွၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကမၤန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ် ကျိၤဘၣ်ဃး ဒီး သုးဖီၣ်စုကဝဲၤပၢၢ်ဆၢတၢ်သ့ၣ် တဖၣ်အတၢ် ဟူးတၢ်ဂဲၤ လၢလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ်က့ၤကိး ဝဲနီၢ်ဘ---ဆူအသုးကလၢၤ လၢအအိၣ်လၢဝၣ်မ့ကၠိပှၢ်ပူၤ ဒ်သိးကလဲၤထံၣ်လိာ် သးဒီးအသုး ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဘ---အံၤကတိၤပယီၤကျိၣ်တဘၣ်ဘၣ်အဃိ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ကတဲသကိးတၢ်ဒီး SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲကျဲးစၢၤတဲပၠးဝဲ SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်လၢအလဲၤကွၢ်ဒၣ်ပနၢ်တဂၤဘၣ်ဆၣ် SAC သုးသ့ၣ်တ ဖၣ်မၤနါစိၤဒ်အီၤန့ၣ်လီၤ. SAC သုးသ့ၣ်တဖၣ်စၢဘၣ်စီၣ်အီၤလၢပှၢ်ပူၤဒီတနၤညါလၢတၢ်ခုၣ်ကျါ ဒီးတဒုၣ်အီၣ် အီၤတၢ် ဘၣ်. လၢခံန့ၣ်အတၢ်ဒုးအီၣ်အီၤကိၣ်ဒီးအဝဲတအဲၣ်ဒိးဟံးအီၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်ဟံးအီၣ်ဝဲခီဖျိပျံၤဝဲလၢတၢ်ကမၤဆါ အီၤအဃိန့ၣ်လီၤ. မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တနံၤမုၢ်ဝါထီၣ်မး ဘၣ်တၢ်ပျၢ်လီၤက့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. 

ဒ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တ့ၢ်ဃာ်ဝဲအသိး, သဝီဖိဖဲကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးပူၤတဖၣ် ညီနုၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဝဲဒၣ်ဒီး တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ဆူၣ် ဒီးတၢ်မၤပယွဲ ဃုာ်ဒီးတၢ်မၤဘၣ်ဒိပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အဂုၤအဂၤတဖၣ် လၢ SAC သုး ဒီး သုးဘၣ်ထွဲတဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤတၢ်က့ၤတၢ်အခါ, လဲၤပှ့ၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ် မ့တမ့ၢ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်အဆၢကတီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်သဝီဖိတဖၣ်လၢအဘၣ်လဲၤဖံးလဲၤမၤ မ့တမ့ၢ် ဘၣ်မၤအီၣ်မၤအီလၢတနံၤဂီၢ်တနံၤဂီၢ်လၢတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ် တဖၣ် တမ့ၢ်တၢ်ညီလၢအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လၢအကဟးဆှဲးဝဲ တၢ်ဘၣ်ဆၢၣ်ဘၣ်တီၤဒီးသုးဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ်, တၢ်ကဲထီၣ်သးတနီၤန့ၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသးလၢတၢ်ပလီၢ်သူၣ်ပလီၢ်သးဘၣ်အပူၤ ဒီးလၢကျဲမုၢ်တီၤလိၤအပူၤ စ့ၢ်ကီး တၢ်သမံသမိးအတြဲၤသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲအါမးအဃိန့ၣ်လီၤ. စီၤခ---, လၢအသးနံၣ်အိၣ် ၂၆ နံၣ် ဒီး အိၣ်ဖဲ ပအ--- သဝီ, အလူကရူၢ်, ကၠဲးထိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤတဂၤ, အပၢ်ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤလၢကျဲဖဲအလဲၤမၤတၢ်လၢ တနံၤဂီၢ်တနံၤဂီၢ်အခါ ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအတၢ်အတၢ်သူၣ်ပျံၤသုးဖုးဒ်အံၤ -

“တချုးဒံးလၢ သုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဘၣ်အခါန့ၤ ပလဲၤပက့ၤဘၣ်သဘျ့လီၤ. ပတနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ဆူၣ်ပှၤ အဂ့ၢ်ဘၣ်. ဖဲသုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဝံၤအလီၢ်ခံဘျီ ပလဲၤက့ၤလၢအလူလ့ မးတဘူၣ်လၢၤဘၣ်. ပဘၣ်ပျံၤတၢ် ဖဲပလဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအခါ. ပဘၣ်ယိၣ်လၢတၢ်ဒုးကကဲထီၣ်ဘၣ်ဖုး. ဖဲတချုးဒံးလၢ သုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဘၣ်အခါ, ပတၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူလဲၤသးဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲသုးဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤဝံၤအလီၢ်ခံဘျီ ပတၢ်လုၢ်အီၣ် သးသမူဟဲဃံးထီၣ်ဝဲနးမးလီၤ.”

      င). သဝီဖိလၢတၢ်မၤပယွဲတဖၣ်ဘၣ်တၢ်မၢဆူၣ်အီၤလၢကကဲဝဲတၢ်ဒီသဒၢကတီၤ ဒီးပှၤဝံတၢ်ဖိ

SAC သုးတဖၣ်ဖီၣ်န့ၢ်ဆူၣ်ဝဲသဝီဖိတဖၣ် ဒီးမၢဆူၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢကကဲဝဲတၢ်ဒီသဒၢကတီၤ မ့တမ့ၢ် မၢဆူၣ်အီၤဒ်ပှၤဝံတၢ်ဖိ ဒီးဘၣ်ပိာ်ဝဲသုးအခံ ဒီးဘၣ်ဟးဝဲလၢအခီၣ် ဖဲတၢ်လီၢ်ဟီၣ်ကဝီၤလၢပှၤထီဒါတၢ်ဖိတဖၣ်ဟးဂဲၤဝဲအပူၤလီၤ. တၢ်အံၤဖျါဝဲ တြၢၢ်ကလာ်လၢ အမ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤပယွဲအဝဲသ့ၣ်တခါ, ဒီးတၢ်မၢဆူၣ်အဝဲသ့ၣ်ဝံတၢ်လၢအဃၢ ဖဲလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် လၢတၢ်ကခးအဝဲသ့ၣ်လၢသုးဖီၣ်စုကဝဲတဖၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟးဝဲအခါန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ်, သဝီဖိလၢအဘၣ်တၢ်မၢဆူၣ် အဝဲသ့ၣ်လၢအကဲဝဲတၢ်ဒီသဒၢကတီၤတဖၣ်အံၤ အါတက့ၢ် တၢ်မၤဒၢၣ်မၤလိၤအဝဲသ့ၣ်ဖဲတၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်အဝဲသ့ၣ်အခါန့ၣ် လီၤ. လၢတနီၤအကျါ တၢ်မၤလီၤမၢ်န့ၢ်ဆူၣ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်, တၢ်ပာ်လီၤဖးအဝဲသ့ၣ်, ဒီး တၢ်ဒီၣ်တဲာ်ကွံာ်တၢ်ဆဲးကျၢဆဲးကျိးဒီး ပှၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၂၃ နံၣ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤအံၤ KHRG မၤနီၣ်မၤဃါဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးလၢတၢ်သူဝဲပှၤကညီဒ် တၢ်ဒီသဒၢကတီၤ ဒီးတၢ်မၢဆူၣ်ဝံတၢ် (၁၃) ခါ လၢအပၣ်ဃုာ်ဝဲသဝီဖိ (၉၇) ဂၤန့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအပူၤ, ဖဲလါမးရှး ၂၀သီ, ၂၀၂၃ နံၣ် SAC သုး ခီၣ်ချ့သုးတြိၤ (၇၇) ဒီးအသုးပာ်ဖှိၣ်လၢပှၤနီၣ်ဂံၢ် ကအိၣ်သုးဖိအဂၤ (၅၀) တု (၇၀) တဖၣ်နုာ်လီၤဝဲဆူ ခအ--- သဝီ ဒီး ရအ--- သဝီ, နၣ်သၤကွ့ကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဖီၣ်န့ၢ်ဝဲ သဝီဖိ (၂၂) ဂၤ လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီးဖိသၣ် (၄) ဂၤလၢအသးနံၣ်အိၣ်ဝဲ ၆ နံၣ် ဒီး ၁၇ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ SAC သုးအံၤပျၢ်ကွံာ်ဝဲ သဝီဖိ (၆) ဂၤ (လၢအကျါပၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤဖၢစၢ် (၂) ဂၤ) ဒီး မ့မ့ၢ်ပှၤအဂၤတဖၣ်ခဲလၢာ် အဝဲသ့ၣ်လဲၤကိးဝဲဒီးသူအဝဲသ့ၣ်ဒ်တၢ်ဒီသဒၢကတီၤ အသိးန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤသ့ၣ် တဖၣ်အံၤ တၢ်စၢဃာ်အဝဲသ့ၣ် ဒီး တၢ်မၢဆူၣ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဟးလၢ SAC သုးဖိတဖၣ်အမဲာ်ညါ ဒီး တၢ်တဲပျံၤအဝဲသ့ၣ်လၢ KNLA သုးဖိတဖၣ်မ့ၢ်ခိးခးတၢ်လၢကျဲန့ၣ် တၢ်ကမၤသံအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢခံတနံၤန့ၣ် တၢ်ပျၢ်ကွံာ်ဝဲ သဝီဖိလၢအသးပှၢ် (၂) ဂၤန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်သဝီဖိအဂၤ (၁၄) ဂၤ, လၢအကျါပၣ်ဃုာ်ဒီးဖိသၣ် (၃) ဂၤတခီ တၢ်ကိးတ့ၢ်ဃာ်ဒံးအီၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢအပၣ်ဃုာ်လၢဘၣ်ကဲဝဲတၢ်ဒီသဒၢကတီၤလၢတၢ်ကဲထီၣ်တသးတဘျီအံၤတဂၤတဲဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤ-

“ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဖီၣ်ပှၤဝံၤအလီၢ်ခံ, အဝဲသ့ၣ်ဖီၣ်စၢဃာ်ပစု, စၢဃာ်ဝဲ ပှၤ ၇ ဂၤ ၈ ဂၤတဒူၣ်. အဝဲသ့ၣ်တတဲပှၤတၢ်နီတမံၤလၢ အဝဲသ့ၣ်ကလဲၤကိးပှၤဖဲလဲၣ်ဘၣ်. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဖီၣ်ပှၤအခါ တဲပှၤတၢ်အ့စိၢ်အ့န့အဃိ ပဂ့ၢ်လိာ်အဝဲလၢပတလဲၤပိာ်အဝဲသ့ၣ် အခံဘၣ်န့ၣ် ပတဲတဘူၣ်ဘၣ်. သုးဖိတဖၣ်တဲပှၤလၢ - ‘ဃ့ၢ်ဖျိးမ့ဘူၣ် ဃ့ၢ်ကွၢ်. သုမ့ၢ်ဃ့ၢ်ဖျိးဒု ပကခးသံသု.’ အဝဲသ့ၣ် အ့န့ဒံးန့ၤဘျီ နဃ့ၢ်ဖျိးကဘူၣ်ဝဲလဲၣ်. ပဟူးမးတဘူၣ်နီစဲး.” 

SAC သုးဖိတဖၣ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်ဝဲသဝီဖိတဖၣ်အံၤဖဲ ကၠိတီၤဒၢးတဖျၢၣ်ပူၤ ဖဲ ရအ--- သဝီ ဒီး ခးတံၢ်ဃာ်ဝဲဒီးနီၣ်ဝံာ် (သီး) န့ၣ်လီၤ. လၢယဲၢ်သီအတီၢ်ပူၤ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဘၣ်အိၣ်, ဘၣ်အီၣ်, ဘၣ်မံ ဒီး ဘၣ်သူဝဲတၢ်တပှီၤဒၢဒ်တၢ်ဟးလီၢ်အသိး ဖဲတီၤဒၢးပူၤအံၤကတံာ်ကတူာ်လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ်အိးထီၣ်န့ၢ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်ပဲတြီတနံၤတဘျီ လၢကသ့စု, သ့ခီၣ် ဒီး အီၣ်လုၢ်ထံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ်ဘျးလီၤဃာ်ဝဲ အသုးကူသုးကၤတဖၣ်ဖဲတီၤဒၢးအဖီၣ်ဒုးဃာ်ဝဲသဝီဖိတဖၣ် အမဲာ်ညါ မ့ၢ်ဒ်သိး KNLA သုးဖိတဖၣ်မ့ၢ်ဟဲခးတၢ်ဒီး ကဘၣ်ဒၣ်ဝဲသဝီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးရှး ၂၄ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်အနံၤ န့ၣ် SAC သုးဖိတဖၣ်ပျၢ်ကွံာ်ဝဲသဝီဖိတဖၣ်အံၤ ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့အဝဲသ့ၣ်စၢဃာ်ဝဲသဝီဖိတဖၣ်အံၤလၢပှၢ်ပူၤတၢ်လီၢ် တတီၤန့ၣ်လီၤ.[1]

ဖဲလါယူၤလံ ၉ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်အပူၤ SAC သုးခီချ့သုးရ့ၣ် (ခမရ)- ၅၆၀ လၢဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢ မ့မ့ထိ ဒီး အိၣ်ဆီလီၤအသုးကလၢၤဖဲ အအ--- သဝီ, စထ့ကရူၢ်, လၢၢ်ကဆီကီၢ်ဆၣ်, ဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤတဖု လဲၤဃီၤဝဲဆူ ဒအ--- သဝီန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤလၢကျဲအခါ ကဘၣ်ဖဲ ဂီၤခီ ၉ နၣ်ရံၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဖီၣ်န့ၢ်ဝဲ ကိၤစ---, လၢအမ့ၢ် ဒအ--- သဝီဖိတဂၤ ဒီး မၢဝဲအတၢ်ဝံန့ၢ်ကျိချံပှာ်သၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကိၤစ--- တဲဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ယီၢ်ဒ့ဆါတၢ်ဆါ အဃိ အဝံကျိချံတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် SAC သုးဖိတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် ကိၤဆါနဲၤ တဲအီၤလၢ - “တဲကြီတၢ်တဂ့ၤ. ပမၢနဝံကျိချံန့ၤ နဘၣ်ဝံအီၤလီၤ.” ဝံၤအဝဲသ့ၣ်မၢန့ၢ်ဆူၣ်ဝဲအီၤလၢကဝံကျိချံတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤလၢကျဲအခါ, SAC သုးဖိတဖၣ်ဖီၣ်ဝဲပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢအထံၣ်န့ၢ်ဝဲဖဲကျဲတီၤအခါ ဒီး မၢအတၢ်ဝံန့ၢ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဒီး သူဝဲလၢတၢ်ဒီသဒၢ ကတီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကိၤစ--- ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဆူ KHRG အအိၣ်လၢ SAC သုးဖိတဖၣ်ဖီၣ်ဝဲပှၤခဲလၢာ်အဂၤ (၁၀) ဒီး မၢဝဲအတၢ်ဝံန့ၢ်ကျိချံပှာ်သၣ်တဖၣ် ဒီးမၢဝဲအတၢ်ဟးလၢသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အမဲာ်ညါလီၤ. သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤတဖၣ်အကျါ န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဒီး ပှၤမုၢ်ပှၢ်ဒီးအဖိပိာ်ခွါဆံးလၢအသးနံၣ်အိၣ် (၃) နံၣ်တဂၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤတုၤဝဲဖဲ ကိၤတ--- (လၢအမ့ၢ် ဒအ--- သဝီဖိတဂၤ) အကျိးအခါ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သဂၢၢ်လိာ်သးဒီးကီၢ်သူလ့ၤသုးမုၢ်ဒိၣ် (KTLA)ဒီး တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် KTLA သုးဖိတဖၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ လၢ SAC သုးဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဒီး သဝီဖိတဖၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တခးလၢၤကျိဒီး က့ၤဂုၤက့ၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ်အခါ SAC သုးဖိတဖၣ်တဲဘၣ် သဝီဖိတဖၣ်လၢကကြၤလီၤသနာ်က့ တပျဲအတၢ်ပာ်လီၤကျိချံလၢအဘၣ်ဝံဝဲတဖၣ်ဘၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဒုးအဘျီဝဲအံၤ သဝီဖိလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤတဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, SAC သုးဖိတဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတအိၣ်ဝဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဒုးကဲထီၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ SAC သုးဖိ တဲဘၣ်သဝီဖိတဖၣ်လၢ, - “သုမၤအဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ.” ဒီးဖဲန့ၣ်အဝဲသ့ၣ်ပျၢ်ကွံာ်ဝဲ သဝီဖိတဖၣ်အံၤ ခဲလၢာ်လီၤ. သနာ်က့ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဘၣ်က့ၤဟးဝဲလၢအခီၣ်ဆူအဟံၣ်တံာ်တာ်ဝဲ ၂ နၣ်ရံၣ်န့ၣ်လီၤ. ကိၤစ--- တဲဝဲလၢ, - “အဝဲသ့ၣ် (SAC သုး) အသုးဖိမ့ၢ်သံ မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်ဘၣ်ဒိ တဂၤဂၤဒု အတပျၢ်က့ၤပှၤဘၣ်.” ကိၤစ--- ဒီးသဝီဖိလၢ အဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤတဖၣ်အံၤ တၢ်ပျၢ်အဝဲသ့ၣ်သနာ်က့အပျံၤတ့ၢ်ဒံးတၢ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ် ဒီး သူၣ်ပျံၤသးဖုးဝဲလၢ တၢ်ကဖီၣ်အီၤအသီတဘျီ ဒီး မၤသံဘၣ်ဖုးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. 

သဝီဖိတဖၣ်လၢတၢ်ပျၢ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ် မ့တမ့ၢ် ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးကွံာ်အသးတဖၣ်အံၤ ဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်လၢအသးပူၤ ဒီး ဘၣ်ဆဲးတူၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢနီၢ်ခိ ဖဲတၢ်မၤပယွဲအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ခအ--- ဒီး ရအ--- သဝီတဖၣ်လၢ နၣ်သၤကွ့ကရူၢ်, မူကီၢ်ဆၣ်ပူၤ လၢ SAC သုး ဖီၣ်န့ၢ်ဒီးမဲအကဲတၢ်ဒီသဒၢကတီၤဖဲ လါမၤရှုး ၂၀၂၃ နံၣ်ပူၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤလၢနီၢ်သးန့ၣ်လီၤ. ရအ--- သဝီဖိအကျါတဂၤ တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ, - “ခီဖျိလၢ ပှၤဖီၣ်ပှၤအဘျီဝဲအံၤအဃိ ပပျံၤတၢ်. ဒီးဖိသၣ်ဖိတဂၤ အိၣ်တဆူၣ်ထီၣ်. ဖျါလၢ ဖိသၣ်အံၤ ပျံၤတၢ်ဒိၣ်မးအဃိလီၤ. ပှၤသးပှၢ်တနီၤ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤတုၤလၢသဝီပူၤဘျီ ဘၣ်အီဝဲကသံၣ်.”

တၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်မၢကဲတၢ်ဒီသဒၢကတီၤအံၤ ကဲထီၣ်ဝဲ တၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်လၢသးပူၤ ဒီး တၢ်မၤကမာ်ကွီၢ်မ့ၣ်အဝဲအံၤကဲထီၣ် ညီနုၢ်သးလၢအအါတမံၤလီၤ. သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်ကမၤဒံးအီၤအသီကဒီတဘျီဒံးလီၤ. သဝီဖိလၢ တၢ်မၤပယွဲ ဒီးပျၢ်ကွံာ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ် ဆဲးလိၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကူစါယါဘျါ လၢအတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဖၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. လၢစုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်အိၣ်ဝဲတပယူာ်ဃီအကတီၢ်အဖီခိၣ် ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဝဲလၢကဖံးကမၤတၢ်လၢတၢ်ဟဲနုာ် အဂီၢ်အဃိ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒၣ်ဒီး တၢ်ဃံးတၢ်စ့ၤလၢကကွၢ်ထွဲမၤစၢၤက့ၤအဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢအဘၣ်ဒိ တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. 

၄. တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖး - သဲစးလၢဘၣ်ထွဲဒီး SAC အတၢ်မၤဆါပယွဲသဝီဖိတဖၣ်

သဝီဖိလၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပညိၣ်ထီဒါအီၤလၢနီၢ်တဂၤအဖီခိၣ်, တၢ်မၤအၢတပျုာ်တပျီၤ ဒီးတၢ်မၤ ဆါပ ယွဲအီၤလၢ SAC သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲမ့ၢ်ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် သုးပၢၢ်ဆၢတၢ်ကရူၢ်အဂ့ၢ်အကျိၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ပာ် ကမၣ်သဝီဖိလၢအဘၣ်ထွဲဒီး သုးကရူၢ်ကရၢတဖၣ်အဃိဟ့ၣ်တၢ်ကမၣ်ဆူသဝီဖိတဖၣ်ခီဖျိ တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး ဒီးတၢ် မၤတပျုာ်တပျီၤတၢ် မ့တမ့ၢ်မၤဝဲဒ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိဖဲဖီၣ်န့ၢ်ဝဲလၢ ကသူဝဲလၢပှၤကညီတၢ်ဒီသဒၢ မ့တမ့ၢ် တၢ်မၢဆူၣ်အဝံတၢ် အခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲသုးပၢၢ်ဆၢတၢ်ကရူၢ် တဖၣ်ထီၣ်ဒုးတၢ် ဝံၤအလီၢ်ခံ SAC တဖၣ်သူဝဲတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကး အကျဲလၢတၢ်ပညိၣ် ထီဒါမၤကၣ်က့ၤတၢ်အဂီၢ် မ့ၢ်ဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်က မၤန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အကျိၤဘၣ်ဃး သုးပၢၢ်ဆၢတၢ်ဖိတဖၣ်အိၣ်လၢ သဝီပူၤဒီးအိၣ် ဘူးဒီးသဝီဖဲလဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ထီဘိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကွၢ် ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်တအိၣ်ဒီးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ ဖဲအိၣ်လၢအသဝီ, တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးလီၢ်, စံၣ်ပူၤ, မ့တမ့ၢ်ဟးလၢကျဲလၢ ကဟူးဂဲၤဖံးမၤတၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူ တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ အကါဒိၣ်တဖၣ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢအဘျးစဲဒီး SAC သုးမ့ၢ်အိၣ် ထီၣ်တမံၤဂ့ၤတမံၤဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မၤဆါပ ယွဲအတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢသဝီဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးတဖၣ်တပာ်ကဲဂံၢ်ခီၣ်ထံးက မျၢၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်, သူးသ့ၣ်လၤ ကပီၤ, တၢ်တီတၢ်တြၢ်တကးဘၣ် တၢ်ပာ်အဝဲသ့ၣ်ဒ်ဒုၣ်ဒါဒီးပညိၣ်ထီဒါဝဲဒ်တၢ်လၢအဖိးသဲစးတခါအ သိးန့ၣ်လီၤ. 

တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဲထီၣ်ညီနုၢ်အသးလၢကီၢ်ပယီၤဒီဘ့ၣ် ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်ဟဲနးထီၣ်ဝဲ ဖဲတၢ်ဂဲၤလိာ်သးဟီၣ်ဟဲဆူၣ် ထီၣ်ကတီၢ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤလၢလံာ်ပူၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးအါခါအကျါလၢ အရၤလီၤတ့ၢ်အ သးဒီးမ့ၢ် SAC အတၢ် ဖီၣ်ဒုးဃာ်ဆူၣ်ကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်မၤအကျိၤအကျဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤ တဖၣ်လၢ အမၤဘံဘူဒုးဘျးစဲက မျၢၢ်ဒီးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဒုၣ်ဒါဒီး သုးအတၢ်ထီဒါတဖၣ်ထီဘိန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဒုးဃာ်အကတီၢ် သဝီ ဖိသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်မ့ၢ်ဒုးဃာ်အီၤတစိၢ်တလီၢ် ဖဲတၢ်သမံသမိးတြဲၤ မ့တမ့ၢ်တၢ်ဒုးဃာ်လၢဃိာ်ပူၤကတီၢ်ဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲလၢတၢ်မၤတရီတပါဒီး တၢ်မၤဆါပယွဲအတၢ်လီၤ ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်ထီဘိန့ၣ်လီၤ. တၢ်မ့ၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်အီၤလၢဟံၣ်တဖျၢၣ် အပူၤဒၣ်လဲာ် တၢ်ဒိတၢ်တီၢ်, တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး, ဒီးတၢ်မၤဆါပယွဲအဂၤ သ့ၣ်တဖၣ်ကဲထီၣ်သးဒီးအဝဲသ့ၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. တၢ်သူကမၣ် တၢ်စိတၢ်ကမီၤတကွီၢ်လၢ SAC သူဝဲ လၢအပညိၣ်ထီဒါကမျၢၢ်တဖၣ်အံၤဒုး နဲၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူလၢပှဲၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်ကပူၤဖျဲးဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သဲစးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်မၤဆါပယွဲအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတခါလၢ်လၢ် လၢအဒုးအိၣ် ထီၣ်တၢ် မၤဆူးမၤဆါ မ့တမ့ၢ်တၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်နးနးကလဲာ် လၢပမိၢ်ပှၢ် မ့တမ့ၢ်သးတၢ်တူၢ် ဒီး မ့ၢ်တၢ်တခါလၢအဒုးတူၢ်ပှၤ တဂၤလၢတၢ်နး တၢ်ဖှီၣ်ခီဖျိ တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး, တၢ်မၢဆူၣ်မၤနၢၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအကလုာ်ကလုာ်လၢ အအိၣ်ဒိးတၢ်ကွၢ် တလီတၢ်အဖီခိၣ်လၢတၢ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဝဲသ့ၣ် မ့တမ့ၢ်ကရၢအဂၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ပာ်ကမၣ်အီၤလၢအမၤက မၣ်တၢ်အဖီခိၣ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.[2] တၢ်ထီဒါတၢ်မၤဆါပယွဲဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢ တလီၤပှၤ ကညီအတၢ်စံၣ်ညီၣ် မ့တမ့ၢ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢအဒုး ဆံးလီၤစှၤလီၤ ပှၤသူးသ့ၣ်လၤကပီၤအံၤမ့ၢ် တၢ်ဒီသဒၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အ လၢအပှဲၤတခါ လၢအလူၤပိာ်ဆီၣ်ထွဲနီၢ်တဂၤ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကဒီသဒၢပိာ်မုၣ် မ့တမ့ၢ်ပိာ်ခွါသူးသ့ၣ်လၤကပီၤ ဒီးတၢ်တီ တၢ်လိၤ အကံၢ်အစီတဖၣ်အိၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ လံာ်အဆၢဖိ(၅)လၢအအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲး ယာ်ဃံးဃာ်ဖဲ၁၉၄၈နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.[3] တၢ်ကဲထီၣ်သးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢအအိၣ်ဖျါ ထီၣ်လၢလံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါပူၤ ပာ်ဖျါထီၣ် SAC အတၢ်မၤဆါပယွဲသဝီဖိတဖၣ် ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး သုးပၢၢ်ဆၢတၢ်ကရူၢ်တ ဖၣ်အတၢ်ဒုးအတၢ်ယၤ မ့တမ့ၢ်တၢ် ဟူးတၢ်ဂဲၤအဂၤတဖၣ်အဂ့ၢ် ဒီးပာ်ကမၣ်သဝီဖိလၢအဝဲသ့ၣ်မၤဘၣ်ထွဲမ့တမ့ၢ်မၤစၢၤလီၢ်ကဝီၤ PDF ဒီးဟ့ၣ်သဝီဖိတဖၣ် တၢ်စံၣ် ညီၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂၤလၢတၢ်ကွဲးဖျါထီၣ်အီၤလၢလံာ်ဒုးသ့ၣ်ညါပူၤပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကိးဒီးတၢ်အုၣ်သး ဘၣ်ဃးတၢ်မၤဆါ ပယွဲ ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်အၢသီလၢပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်မၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. 

လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ် သဲစးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤ တၢ်ကဲထီၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်အုၣ်သးဘၣ်ဃး တၢ်မၤကမၣ် ၁၉၄၈ UDHR[4]လံာ်ဃံးဃာ် ဒီးတၢ်မၤဘၣ်ဒိသဝီဖိတဖၣ်အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဒ်အမ့ၢ် တၢ်အိၣ်မူခွဲးယာ်, တၢ်သဘျ့ ခွဲးယာ်, တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢခွဲးယာ်, သဘျ့လၢတၢ်မၤဆါပယွဲ, ဒီးမၤအၢမၤသီအဂၤလၢအ တလီၤပှၤကညီအတၢ်မၤ ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ် လၢအဒုးဆံးလီၤစှၤ လီၤပှၤသူးသ့ၣ်လၤကပီၤတဖၣ်, သဘျ့လၢတၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ဆူၣ် မ့တမ့ၢ်တၢ်ဖီၣ်ဒုးန့ၢ်ဆူၣ် ဒီး ဒီးတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ ခွဲးယာ်သဘျ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.[5] တၢ်မၤအၢမၤသီလၢတၢ်တြီတံာ်ဃာ်အီၤတဖၣ်အံၤအိၣ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကိးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် မ့တမ့ၢ် ကီၢ်ခီကဝီၤတဖၣ်အလံာ်ဃံးဃာ်လၢပှၤ အါဂၤအၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ဝဲသ့အပူၤစ့ၢ်ကိးန့ၣ်လီၤ.[6]

ကီၢ်ပယီၤမ့ၢ်တဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢ ၁၉၈၄ တၢ်ထီဒါတၢ်မၤဆါပယွဲဒီးတၢ်မၤဆါပယွဲ အဂၤလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ကညီၤသး ကညီၤ,လၢ တမ့ၢ်ပှၤကညီအတၢ်မၤ မ့တမ့ၢ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢ အဒုးဆံးလီၤစှၤလီၤပှၤသူးသ့ၣ်လၤကပီၤ လံာ်ဃံးဃာ်ဘၣ် ဆၣ်သနာ်က့ လံာ်ဃံးဃာ် အံၤမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ် လံာ်ဃံးဃာ်တဘ့ၣ်လၢတၢ် အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ဒီး ပာ်ပနီၣ်အီၤလၢဟီၣ် ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ဒီးတၢ်တြီဃာ်တၢ်မၤဆါပယွဲ အံၤအိၣ်စ့ၢ်ကိးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်လုလၢ်သနူသဲစးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤအဃိ ဒုးနဲၣ် ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤကိးဂၤဒဲး ဒီးထံကီၢ်ကိးဘ့ၣ်ဒဲးအိၣ်ဒီးမူ ဒါလၢကထီဒါပှၤလၢအမၤပယွဲတၢ်တဖၣ် ဒီးထံကီၢ်လၢတဆဲးလီၤစုမုၢ် လၢလံာ်ဃံဃာ်အပူၤဒၣ်လဲာ်အမူအဒါအိၣ်စ့ၢ်ကိးဝဲန့ၣ်လီၤ.[7] အါန့ၢ်အန့ၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်လိၣ်သဲစး (IHL)ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ပညိၣ်ထီဒါကမျၢၢ်ဖဲတၢ်ဒုးလိာ်ယၤလိာ်သး အဆၢကတီၢ်မ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ် တၢ်ပဲာ်ထံးနီၤဖးကမျၢၢ် ဒီးသုးတၢ်ပညိၣ်တိာ်ကျဲၤရူၢ်သဲးခိၣ်သ့ၣ်လၢအအိၣ်ဖျါထီၣ်လၢလံာ်အဆၢဖိ (၃)လၢ အအိၣ်လၢ ၁၉၄၉ ယနံၤဘၢၤခီလံာ်ဃံးဃာ် အပူၤ ဒီးလံာ်အဆၢဖိ (၂၇) ဒီး(၃၂)လၢအအိၣ်စ့ၢ်ကိးလၢ တၢ်ဒီသဒၢကမျၢၢ်ယနံၤဘၢၤခီလံာ် ဃံးဃာ်လွံၢ်ဘ့ၣ်တဘ့ၣ်အပူၤ ဒီးလံာ်အံၤတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤက့ၤအီၤလၢတၢ်ဘျၢနီၣ်ဂံၢ် (၁)လၢအမ့ၢ် ICRC လံာ်လၢအအိၣ်လၢ IHL လု လၢ်သနူအပူၤန့ၣ်လီၤ.[8] တၢ်မ့ၢ်မၤကမၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်တခါဂ့ၤတခါဂ့ၤ တၢ်ဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီသ့ ဒီးလၢတၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ်ဟီၣ် ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သဲစး ကွီၢ်ဘျီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟံးဂ့ၢ်ဝီပှၤမၤကမၣ်တၢ်တဖၣ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.[9] တၢ်ဘျၢနီၣ်ဂ့ၢ် (၉၀)လၢအအိၣ်လၢ ICRC လံာ်ပူၤပာ် ဖျါအါထီၣ်ကဒီးဝဲလၢစုကဝဲၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢ အအိၣ်ထီၣ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ ဒ်အမ့ၢ်ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးစ့ၢ် ကိးတၢ် မၤဆါပယွဲသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်တဘၣ်မၤအီၤလ့ၤတက့ၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.[10] အါန့ၢ်အန့ၣ်တၢ်ဘျၢနီၣ်ဂံၢ် (၁၅၆) လၢအအိၣ်လၢ ICRC လံာ်ပူၤတဲအါထီၣ်စ့ၢ် ကိးဝဲလၢတၢ်မၤပယွဲလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ ပှၤလၢအအိၣ်လၢတၢ်ကဟုကယာ်အပူၤဒီး တၢ်မၤကမၣ်တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် လၢအကါဒိၣ်တဖၣ် ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဆီၣ်တံၢ်မၤမဲာ်ဆှးပှၤဂၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်မၢဆူၣ်ပှၤမၤတၢ်မၤလၢ အဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤသုးဒုးယၤဂ့ၢ်ဝီတဖၣ်ဘၣ်တၢ် ပာ်ပနီၣ်အီၤလၢအမ့ၢ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကွီၢ်မ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.[11] 

ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ပှၤမၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်သဲစးလံာ်အဆၢဖိ ၈(၂)-ဂဒီးညလၢအအိၣ်လၢရိသဲးစးတၢ်သိၣ် တၢ်သီအပူၤလၢအမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ် ဒီဘ့ၣ်ပှၤမၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ် ကွီၢ်ဘျီၣ် (ICC)[12] အပူၤပာ်ပနီၣ်ဝဲတၢ်မၤဆါပယွဲ လၢအကဲထီၣ်အသးဖဲထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤစုက ဝဲၤတၢ်သ ဘံၣ်သဘုၣ်အဆၢ ကတီၢ်ကဲစ့ၢ်ကိး တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကွီၢ်မ့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤကမၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤပလိာ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်လၢအအိၣ်ကွဲးလီၤအသးလၢ ၁၉၄၈ တၢ်ထီဒါတၢ်မၤဆါပယွဲ လံာ်ဃံးဃာ်ဒ်အမ့ၢ် - ည) ပှၤမၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်သူတၢ်စု ကဝဲၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်လၢအထီဒါ တၢ်မၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်သဲစးဒီး ညည)တၢ်မၤဆါပယွဲတဖၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢ မ့တမ့ၢ် ပာ်ဃုာ်ဒီးပှၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ် (ကမျၢၢ်ခိၣ်နၢ်, ထံ ကီၢ်ခိၣ်နၢ် မ့တမ့ၢ်ပှၤဒိၣ်ကျိၣ်ဒိၣ်စ့)[13]န့ၣ်လီၤ. SAC တၢ်မၤဆါပယွဲထီဒါ ကမျၢၢ်ခီဖျိတၢ်ပာ်ကမၣ်ကမျၢၢ်လၢ အတအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်သး မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအီၤလၢသုးဖီၣ်စုကဝဲၤ ကရူၢ်အဂၤအံၤ တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးဆူတၢ်ဒုးတၢ်ယၤကွီၢ်မ့ၣ်ပတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဆါပယွဲက ဘျးစဲစ့ၢ်ကိးဒီးတၢ်မၤကမၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိကွီၢ်မ့ၣ်လၢ အိၣ်ဖျါထီၣ်လၢရိသဲစးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤဖဲလံာ်အဆၢဖိ ၇(၁)-စဒီးထ ပာ်ဖျါထီၣ် ဝဲ တၢ်ထီၣ်ဒုးထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်လၢ တၢ်လီၢ် အါတီၤ ဒီးတၢ်ထီၣ်ဒုးလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲး အံၤဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤလၢ အမ့ၢ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကွီၢ်မ့ၣ် န့ၣ်လီၤ.[14] တၢ်မၤဆါပယွဲအံၤတၢ်သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်အီၤ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိကွီၢ်မ့ၣ်သဲစးလံအဃိ တလိၣ်လၢတၢ်သူ တၢ်စုကဝဲၤပီးလီလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်လိၤလိၤဘၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်ဝဲအံၤမ့ၢ်တၢ်လၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိဟးဂီၤပှၤ သူးသ့ၣ် လၤကပီၤဒီးတၢ်တီတၢ်တြၢ်လံအဃိမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အလၢအပှဲၤလၢတၢ်ကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဆူဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ခီဖျိလၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤဘၣ်ထွဲဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးတနီၤဘၣ်ဃး SAC တၢ်ဒုးဃာ်အံၤအဖီခိၣ် မ့ၢ်တမ့ၢ်တၢ်မၤကမၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ကွီၢ်မ့ၣ် လိၤလိၤသနာ်က့အဝဲသ့ၣ်တၢ်မၤကမၣ်အန့ဆၢၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤပလိာ် ဒီး တၢ်မၤကမၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိကွီၢ်မ့ၣ်သဲစးန့ၣ်လီၤ.

၅. တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတဖၣ်

လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ, ကရၢသဘျ့, ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဒီး ထံဂုၤကီၢ်ဂၤပဒိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်- 

• ပာ်ပနီၣ်ပယီၤသုးခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအမ့ၢ် ပှၤတဖၣ်လၢအမၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်အၢအၢသီသီ ဒီးတၢ်တဘၣ်မၤတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ မ့တမ့ၢ် ပာ်ပနီၣ်အီၤဒ်အမ့ၢ်ပှၤလၢအတဖိးသဲစး. တၢ်လၢတၢ်တဘၣ်မၤတဖၣ်ပာ်ဃုာ်ဝဲဒီး တၢ်တဘၣ်မၤတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်, တဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ပျဲဒီးပာ်ပနီၣ်အဝဲသ့ၣ်, ဒီးကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢကပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်မၤကျိၤ ကျဲၤဒီးတၢ်ကူၣ်လိာ် အိၣ်ကိးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. 
• ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလီၢ်ကဝီၤပှၤတဝၢ တၢ်ကရၢကရိဒီးဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ကလုာ်ဒူၣ်တၢ်ကရၢကရိလၢ အဟ့ၣ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လၢအပာ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်လၢအကါဒိၣ်, ဒီးမၤအသိးတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ် လၢတၢ်မၤဂ့ၤထီၣ် တၢ်ဆီၣ် ထွဲမၤစၢၤလၢပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အဂီၢ်. 
• ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ CSOs/CBOs သ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်အါထီၣ် သးဂ့ၢ်ဝီပီညါတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤကျိၤကျဲလၢ ကလုာ် ဒူၣ်ခဲလၢာ်ဟီၣ်ကဝီၤပူၤဒီး သူကလုာ်ဒူၣ်ကျိာ်လၢပီညါပူၤကန့ၢ်လၢတၢ်မၤစၢၤ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်, အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပှၤတဝၢသ့ၣ် တဖၣ်ကသ့မၤနၢၤတၢ် ပျံၤတီၢ်တၢ်တၢ်ဆါ, တၢ်သးဒ့ဒီဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးသ့ၣ်တဖၣ်ကသ့အါထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 
• ဒိကနၣ်ဒီးဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလီၢ်ကဝီၤ ဒီးပှၤတဝၢတၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအကျဲးစၢးထဲးဂံၢ်ထဲးဘါမၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်ဒုးဃာ် ဆူၣ်ဒီး တၢ်မၤဆါပယွဲလၢကဲထီၣ်လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံး, တဲန့ၢ်ခဲးတၢ်လၢပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ခွဲးယာ် ဒီးဟ့ၣ်တၢ်ဘံၣ် တၢ်ဘၢဒီးတၢ်ဒီ သဒၢအတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအလၢအပှဲၤဆူပှၤလၢအအုၣ်သးပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ဆူၣ်, တၢ်ဒုးဃာ်ဆူၣ်, ဒီးတၢ်မၤ ဆါပယွဲတဖၣ်အဂီၢ်.တၢ် မၤစၢၤဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်ကြၢးပာ်ဃုာ်ဒ်အမ့ၢ်တၢ်သုးလီၢ်သုးကျဲ, သးဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ, သဲစးတၢ် ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ, ဒီးကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲ မၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 
• ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါ လၢအတအိၣ်ဒီးတၢ်ကွၢ်မဲာ်ဒ်သိး တၢ်ဟံးဂ့ၢ်ဝီပယီၤသုးခိၣ်နၢ်လၢအမၤကမၣ် ကွၢ်မ့ၣ်အၢသီဒီး လိာ်ဘၢ လိာ်ကွၢ်အဝဲသ့ၣ် လၢကွီၢ်ဘျီၣ်သဘျ့တဖၣ်ပတီၢ်လၢအပာ်ဃုာ်ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပှၤမၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ် ကွီၢ်ဘျီၣ် (ICC), ဟၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်တီတၢ်တြၢ်ကွီၢ်ဘျီ (ICJ), ဒီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအစံၣ်ညီၣ်သဲစးဂ့ၢ်ပၢတဖၣ်အပူၤ. 
• မၤလဲၢ်ထီၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဃိထံသမံသမိးသကွီၣ် မ့ၢ်ဒ်သိးတၢ်မၤဆါပယွဲဒီးတၢ်ဒုးဃာ်ဆူၣ်ကမျၢၢ် လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးသ့ၣ်တဖၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲအံၤကပာ်ဃုာ်လၢတၢ်ဃိထံသမံသမိးပူၤအဂီၢ်. 
• ဟ့ၣ်အါထီၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ဘၣ်ဃးတၢ်မၤဆါပယွဲဒီး တၢ်ဒုးဃာ်ဆူၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကိးကွီၢ်မ့ၣ်တခါလၢ အကဲထီၣ်အသးလၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံး ဆူဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဒီး ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်အကျိၤအကျဲတဖၣ် မ့ၢ်ဒ်သိးတၢ်တြီဃာ်ဒီးတၢ်ဘှါရှဲ ကွီၢ်မ့ၣ်ဝဲ အံၤကန့ၢ်အဂီၢ်.