တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲ ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်, ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ, ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ဒီး လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၀၂၃ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၄သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်ဖဲ က---ကဝီၤ ဒ့ပူၤ ဖဲကီးတရံးဝ့ၢ်ပူၤ, ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်, ဒီးဘၣ်ဒိဝဲဖိသၣ်ပိာ်ခွါ မံၤစီၤခ---, သးနံၣ် (၁၁) နံၣ်တဂၤ, ဘၣ်ဒိဝဲဖဲအခီၣ် ဖဲလၢအဝဲအိၣ်ဘူးဒီးအဟံၣ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်ပိာ်ခွါအံၤအမိၢ်ပၢ်လဲၤဆှၢအီၤတဘျီဃီ ဆူဖၣ်အၣ်တၢ်ဆါဟံၣ် ဒ်သိးဒီးကကူစါယါဘျါအီၤအဂီၢ်, ဝံၤအလီၢ်ခံဒီး ဘၣ်တၢ်ဆှၢခီကဒီးအီၤဆူ ဂ---တၢ်ဆါဟံၣ်, နီၣ်ခွံ ကရူၢ်, တၢ်ကြဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂သီ, ၂၀၂၃နံၣ်, ဂီၤ ၈ နၣ်ရံၣ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ပယီၤသုး ကွံာ်လီၤဝဲဒၣ်မ့ၣ်ပိၢ်လၢအဃၢ ၅၀၀ ပီၤတဖျၢၣ် ဆူ ဃ--- ကဝီၤဒ့ပူၤ, ကီးတရံးဝ့ၢ်, ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကွံာ်လီၤမ့ၣ် ပိၢ်တဖျၢၣ်အံၤ, ဘၣ်ဒိဝဲပှၤမိၢ်ဒၢလၢအမ့ၢ်ဝဲ မၣ်င---န့ၣ်လီၤ. အဝၤလဲၤဆှၢအီၤဆူ စ---တၢ်ဆါဟံၣ်, ဖဲတန့ဆါကီၢ်ဆၣ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ, ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, ဘၣ်တၢ်ဆှၢခီကဒါက့ၤအီၤဆူ ဂ---တၢ်ဆါဟံၣ်ဖဲနီၣ်ခွံကရူၢ် မ့ၢ်လၢတၢ်ဆါဟံၣ်တဖျၢၣ် အံၤဂ့ၤဒိၣ်ဝဲလၢတၢ်ကကူစါယါဘျါအီၤန့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

(၁) တပတီၢ်- တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

ကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ဒီးလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၀၂၃နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

က--- ကဝီၤဒ့ ဒီးဃ--- ကဝီၤဒ့, ကီးတရံးဝ့ၢ်, ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်, ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤခ---

မၣ်င---

သးနံၣ်

၁၁ နံၣ်

၃၂ နံၣ်

မုၣ်/ ခွါ

ခွါ

မုၣ်

ကလုာ်

ကညီ

မူးစလ့ၤ

ထီၣ်ပှၢ် / သဘျ့  

-

ထီၣ်ပှၢ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

ကၠိဖိ

မုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ဘါသီခါ

အံးစလၤတၢ်ဘါ

တၢ်ဟံးမူဒါ/ လီၢ်လၤ

သဝီဖိ

သဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

က---ကဝီၤဒ့, ကီးတရံးဝ့ၢ်, ကီးတရံးကီၢ် ဆၣ်, ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ဃ--- ကဝီၤဒ့, ကီးတရံးဝ့ၢ်, ကီးတရံးကီၢ် ဆၣ်, ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ                    

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ/ သုးရ့ၣ် / သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ /သုးကလၢၤ

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

 

 (၂) တပတီၢ်- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

အဆိကတၢၢ်န့ၣ်, ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိနၢ်ဟူဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အံၤလၢ ကသံၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤအအိၣ် ဖဲ ဂ---တၢ်ဆါဟံၣ်, ဖဲနီၣ် ခွံကရူၢ်, တၢ်ကြဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၃သီ, ၂၀၂၃နံၣ်, ဒ်သိးဒီးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလီၤ တံၢ်အဂီၢ်, KHRG ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤလဲၤဝဲဆူတၢ်ဆါဟံၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်ဒီး မၤဝဲတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီးပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်နီၢ်ကစၢ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

 

KHRG ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ မၤဝဲတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး စီၤခ---အမိၢ် ဘၣ်ထွဲဒီးအဖိခွါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. KHRG ပျီပူၤပှၤ မၤတၢ်ဖိ မၤဝဲတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး မၣ်င--- ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ကဲထီၣ်အဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

 

(၃) တပတီၢ်- ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

 

ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၄သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်, ဂီၤခီအဆၢကတီၢ်, တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲလၢ ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုး ဒီးသုးပာ်ဖှိၣ်လၢ တၢ်ဒီသဒၢကမျၢၢ်သုး (PDF) ဒီး ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) အဘၢၣ်စၢၤဖဲကီးတရံးဝ့ၢ်ပူၤ, ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်, ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ကဘၣ်ဖဲ ဂီၤခီ ၁၀ နၣ်ရံၣ် ဆၢကတီၢ်, SAC (ပယီၤသုး) ကဘီယူၤ ဟဲခးလီၤတၢ်ဒီးကွံာ်လီၤဃုာ်မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ် ဖဲ က---ကဝီၤဒ့ပူၤ ဖဲကီးတရံးဝ့ၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်, စီၤ ခ---, သးနံၣ် ၁၁ နံၣ်, ကၠိဖိပိာ်ခွါ ၃ တီၤတဂၤ ဒီးအဖံ အိၣ်ဝဲလၢဟံၣ်ပူၤ ဖဲက---ကဝီၤဒ့, ဒီး ဖဲအဝဲလဲၤဆံၣ်ဆါလၢဟံၣ်ချၢအဆၢကတီၢ်, အခီၣ်ဒုၣ်သၣ်ဘၣ်ဒိဝဲဒီးမ့ၣ်ပိၢ်အက့န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဖံနၢ်ဟူလၢအခီၣ်ဘၣ်ဒိဒီမ့ၣ်ပိၢ်အက့အဆၢကတီၢ်, အဖံကိးဝဲအမိၢ်အပၢ် တဘျီဃီ ဒီးအမိၢ်အပၢ်လဲၤဆှၢအီၤလၢသိလ့ၣ် ဆူတၢ်ဆါဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢအအိၣ်ဖဲ ဖၣ်အၣ်ဝ့ၢ်ပူၤ, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် လၢကကူစါ ယါဘျါအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲလဲၤတုၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ်ဆၢကတီၢ်, မ့ၢ်လၢအသွံၣ်လီၤအါဒီသွံၣ်ဂံၢ်စၢ်အဃိ, တၢ်တသ့ၣ်ညါလၢ မ့ၢ်အဝဲကအိၣ်မူဒံးဧါတအိၣ်မူလၢၤဘၣ်ဧါဘၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤခ--- ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူစါယါဘျါချုးဆၢချုးကတီၢ်အဃိ အဝဲပူၤဖျဲးဝဲ ဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အမိၢ်အပၢ်ဟ့ၣ်ဝဲတၢ်ကူစါယါဘျါတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ် စ့လၢအဝဲသ့ၣ် နီၢ်ကစၢ် ဒီးတဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လၢတၢ်ကရၢကရိအအိၣ်နီတဖုဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၃၀သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်, အတၢ်ပူၤလီၢ်တဘျါဂ့ၤဂ့ၤဒံးဘၣ်အဃိ, အဝဲဘၣ်လဲၤကူစါယါဘျါကဒီးအသးဖဲ ဂ---တၢ်ဆါဟံၣ်, ဖဲနီၣ်ခွံကရူၢ်, တၢ်ကြဲၢ်ကီၢ်ဆၣ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဂ---တၢ်ဆါဟံၣ်အံၤအိၣ်ဝဲလၢ ကညီဆူၣ်ချ့မၤစၢၤဝဲကျိၤ (KDHW) တၢ်ပၢဖီလာ်အဃိ, တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤလၢတၢ်ကူစါယါဘျါ အဂီၢ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ, အမိၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ, “ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤအဃိ, တၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပကျိၣ်စ့တၢ်အိၣ်သးစ့ၢ်ကီးဟဲနးထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲတၢ်သူၣ် အုးသးအုးဒိၣ်မး ဖဲလၢယထံၣ်ဘၣ်ယဖိခွါဘၣ်လဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.”

 

ဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်, ဂီၤ ၈နၣ်ရံၣ်ဆၢကတီၢ်, SAC ပယီၤသုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်ဖဲ  ဃ--- ကဝီၤဒ့ပူၤ ကီးတရံးဝ့ၢ်, ကီးတရံးကီၢ်ဆၣ်, ဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ်က့တဖၣ်ဘၣ်ဒိဝဲ မၣ်င---, လၢအဒၢန့ၢ် ၉ လါတဂၤအချၢဃံ လၢအစ့ၣ်တကပၤန့ၣ်လီၤ. ဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်, ဘၣ်လၢအဝဲထၢဖှိၣ်တၢ်ပီးတၢ်လီလၢအဟံၣ်ပူၤဒ်သိးဒီးကဃ့ၢ်အဂီၢ်, မ့ၢ်လၢသဝီဖိ တဖၣ်နၢ်ဟူလၢကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်လိၤလၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. အဝၤထံၣ်ထွဲဝဲအမါတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ မ့ၢ်လၢအဝဲ အိၣ်လၢသိလ့ၣ်ယီၢ် (ဆဲးကဲး) အလိၤ ဒီးဘၣ်ဖဲလၢအဝဲနိထီၣ်စဲးအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲလဲၤဆှၢဝဲအမါတဘျီဃီဆူ စ---တၢ်ဆါဟံၣ်, ဖဲတန့ဆါကီၢ်ဆၣ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.  တၢ်အံၤကီဒိၣ်မးလၢ တၢ်ကကူးကါဝဲပှၤမိၢ်ဒၢ ၉ လါအဂီၢ်အဃိ, ဖဲ ဂီၤ ၁၀ နၣ်ရံၣ်ဆၢကတီၢ်, ဘၣ်တၢ်ဆှၢခီက့ၤအီၤဆူ ဂ---တၢ်ဆါဟံၣ်, ဖဲ နီၣ်ခွံကရူၢ်, မ့ၢ်လၢတၢ်ဆါ ဟံၣ်န့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပီးတၢ်လီ လၢအဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ, မၣ်င--- ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ, “ကဘီယူၤကွံာ်လီၤဝဲမ့ၣ်ပိၢ်လၢအဃၢ ၅၀၀ ပီၤတဖျၢၣ် ဒီးဘၣ်ဒိဝဲသဝီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတသ့ၣ်ညါလၢမ့ၢ်ပှၤဘၣ်သံဒီးမ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ်အံၤပှဲၤဂၤလဲၣ်ဘၣ်. ယတအဲၣ်ဒိး ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ပှၤနီတဂၤလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးတဘျီအံၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်, အနီၢ်ကီၢ်တခီန့ၣ် ယသူၣ်တမုာ်သးတမုာ် ဒီးတူၢ်ဘၣ် တမုာ်လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးတဘျီအံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.”

 

 

(၄) တပတီၢ်- တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကသူ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

စီၤခ--- အမိၢ် ဒီး မၣ်င--- ဟ့ၣ်ဝဲ KHRG တၢ်ပျဲလၢကရၤလီၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးဒီးပယီၤသုးမၤကမၣ်ဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအခွဲး အယာ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

Thu, 30 May 2024

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၄နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤ မၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲး ယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤလၢ အဝဲ နီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ န့ၣ်လီၤ.

Related Readings