တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲ ကစၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၅သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်, သဝီဖိလၢအသးနံၣ်အိၣ် ၁၉နံၣ်တဂၤ လၢအမံၤမ့ၢ်ဝဲ စီၤ လ---, ယီၢ်ဘၣ်ဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ် ဖဲအဝဲလဲၤစိာ်ဝဲအသကီးသံအစိၣ် ဖဲယ့ၤကွဲတီၤတၢ်လီၢ်, စဲၣ်ဖၠူၣ်တဲကရူၢ်, ကစၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အံၤဘၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢကီၢ်သူလ့ၤသုးမုၢ်ဒိၣ် (KTLA) ဒိးလီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးမ့ၣ် ပိၢ်အံၤ ဘၣ်ဒိဝဲ စီၤ လ---အခီၣ်စ့ၣ်တကပၤန့ၣ်နးနးကလဲာ်န့ၣ်လီၤ. ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) လဲၤဆှၢအီၤဆူတၢ် ဆါဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢအအိၣ် ဖဲကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပူၤလၢအမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆါဟံၣ်လၢအဝဲဘၣ်ဒိးကူဆါယါဘျါအသးယံာ်လၢတလါဘျဲၣ်န့ၣ် လီၤ. ထံဂုာ်ကီၢ်ဂာ်တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤတၢ်ကရၢကရိတဖျၢၣ်ဟ့ၣ် ဝဲတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဆူပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤ, ပၣ်ဃုာ်ဝဲဒီး တၢ် ကူစါယါဘျါအဘူးအလဲ ဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီအဘူးအလဲန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤ (KNU) ခိၣ်နၢ်တဖၣ် စ့ၢ်ကီးဟ့ၣ် အီၤကျိၣ်စ့တၢ် ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ စီၤလ---အခီၣ်စ့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဒီၣ်ကွံာ်အီၤအဃိ, အဝဲထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအကက့ၤမၤက့ၤ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

(၁) တပတီၢ်- တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သး

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါအီးကထိဘၢၣ် ၁၅သီ, ၂၀၂၃နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

ဖဲယ့ၤကွဲတီၤတၢ်လီၢ်, စဲၣ်ဖၠူၣ်တဲကရူၢ်, ကစၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤ လ---

သးနံၣ်

၁၉ နံၣ်

မုၣ်/ ခွါ

ပိာ်ခွါ

ကလုာ်

ကညီ

ထီၣ်ပှၢ် / သဘျ့  

သဘျ့

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

မၤအီၣ်ကျီး

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ခရံာ်ဖိ

တၢ်ဟံးမူဒါ/ လီၢ်လၤ

သဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

ဖဲယ့ၤကွဲတီၤတၢ်လီၢ်, စဲၣ်ဖၠူၣ်တဲကရူၢ်, ကစၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တနီသရံၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ                    

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ/ သုးရ့ၣ် / သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ /သုးကလၢၤ

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

 

 

 (၂) တပတီၢ်- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

KHRG ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီးပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဖဲအဝဲကူဆါယါဘျါအသးလၢတၢ်ဆါဟံၣ်အဆၢက တီၢ်န့ၣ်လီၤ.

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဟ့ၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

 

 

 (၃) တပတီၢ်- ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

 

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၅သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်-၂၀၃, အိၣ်ဖဲ လၢၢ်ကဆီ ကီၢ်ဆၣ်ပူၤတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ်တၢ်ကလုၢ်လၢ သုးခိၣ် လ့သ့ ဒ်သိးဒီးကထီၣ်မၤန့ၢ်ဝဲ ကီၢ်သူလ့ၤသုးမုၢ် ဒိၣ် (KTLA) သုးခိၣ် အဲၣ်ခွံအတၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤလ---လၢအမ့ၢ်ဝဲသဝီဖိတဂၤလၢအအိၣ်ဒီးကသံၣ်တၢ် သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တဂၤ, အသကိးတဂၤ မၢအလဲၤပိာ်အဝဲသ့ၣ်အခံဖဲတၢ်တနံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤတုၤ ဖဲယ့ၤကွဲတီၤ တၢ်လီၢ်, စဲၣ်ဖၠူၣ်တဲကရူၢ်, ကစၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဒီးအိၣ်ဘှံးအဆၢကတီၢ်, KNLA သုးဖိတဖၣ် ဟံးန့ၢ် ဝဲတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဖဲတၢ်လီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

 

ဝံၤအလီၢ်ခံတစိၢ်ဖိ, စီၤလ---တဲဝဲအသကိးလၢအတအဲၣ်ဒိးအိၣ်လၢတၢ်လီၢ်အဝဲအံၤလၢာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံတ စိၢ်ဖိ, KTLA သုးခိၣ် အဲၣ်ခွံအပှၤသုးဖိတဖၣ် ခးဝဲစီၤလ---အသကီးတဂၤလၢ ကျိစုဘျၢ (sniper) ဒီးဘၣ်ဝဲအခိၣ် သၣ်ဃံ ဒီးသံဝဲတဘျီဃီ န့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤလ---နၢ်ဟူကျိသီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံတစိၢ်ဖိ, အဝဲထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢအသကီးန့ၣ်လီၤဃံၢ် လၢဟီၣ်ခိၣ်လိၤလံန့ၣ်လီၤ. ဝံၤဒီး, အသကိးအဂၤတဖၣ်မၤစၢၤအီၤဒီး အဝဲယိးထီၣ်ဝဲအသကိးလၢအသံတဂၤန့ၣ်အ စိၣ်လၢအချၢဃံန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဟဲက့ၤစိာ်က့ၤ အသကိးအစိၣ်လၢကျဲအဆၢကတီၢ်, ဖဲ မုၢ်ထူၣ် ၁၂း၂၃ မံးနံးအဆၢက တီၢ်, စီၤလ---ယီၢ်ဘၣ်ဝဲမ့ၣ်ပိၢ်န့ၣ်လီၤ. အသကိးအဂၤ တဖၣ် စိာ်ထီၣ်အီၤ ဒီး အသကိးလၢအသံတဂၤန့ၣ်အစိၣ်လၢ သိလ့ၣ်ပူၤ ဒီး တၢ်လဲၤဆှၢအဝဲသ့ၣ်ဆူ ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) ကီၢ်ရ့ၣ်ရူ အိၣ်လၢ ဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤ လၢအယံၤဝဲဒၣ် လွံၢ်နၣ်ရံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲလဲၤတုၤအဆၢကတီၢ်, တၢ်ဆဲးန့ၢ်ဝဲ စီၤလ---ကသံၣ် ဒီးအဝဲတနီၣ်သးလၢာ် ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.   

 

ခီဖျိလၢအဝဲဘၣ်ဒိနးအဃိ, လီၢ်ကဝီၤ KNU ခိၣ်နၢ်တဖၣ်လဲၤဆှၢက့ၤအီၤဆူ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢတၢ် ကူစါယါဘျါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ လါအီးကထိဘၢၣ် ၁၅သီ, ၂၀၂၃နံၣ်, မုၢ်ဟါလီၤ ၄နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်, စီၤလ---န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကူစါ ယါဘျါအီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲနီၣ်ထီၣ်က့ၤအသးလၢတၢ်ဆါဟံၣ်ပူၤအဆၢကတီၢ်, အဝဲထံၣ်ဝဲလၢအခီၣ်လၢ အစ့ၣ်တကပၤန့ၣ်ဘၣ် တၢ်ဒီၣ်တဲာ်ကွံာ်န့ၢ်အီၤလံန့ၣ်လီၤ. အဝဲပာ်သူၣ်ပာ်သးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ဖုက---လၢအမ့ၢ်ဝဲ Interna-tional Committee of the Red Cross (ICRC),  ပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤကွၢ်ထွဲအီၤန့ၣ်လီၤ. တၢတၢန့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်တ သ့ၣ်ညါလိာ်အသးဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်လၢခံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါလိာ်အသးန့ၣ်လီၤ.  ဖုက---ကွၢ်ထွဲအီၤဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် ဖဲ လၢအအိၣ်လၢတၢ်ဆါဟံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တနွံဝံၤအလီၢ်ခံ, ဖုက---ဟဲက့ၤက့ၤလၢအဟံၣ် ဒီးပှၤမိၢ်ဒၢတဂၤလဲၤ ကွၢ်ထွဲက့ၤဝဲ စီၤလ---လၢတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ပှၤမိၢ်ဒၢအံၤဘၣ်ဟဲကွၢ်ထွဲအီၤအဃိ, စီၤလ---န့ၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲတ မုာ်ဘၣ်. သၢသီဝံၤဒီးပှၤမိၢ်ဒၢအံၤက့ၤက့ၤဝဲန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဒီး ပှၤကွၢ်ထွဲစီၤလ---တအိၣ်နီတဂၤလၢာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢကျိာ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဃိ, စီၤလ---ကတဲဖျါထီၣ်အတၢ်ဆူးတၢ်ဆါဆူ ယိၤကသံၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိအအိၣ်လၢမုၢ်နာ်ခီအ ဂီၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤကီဝဲလၢအဂီၢ်ဒိၣ်မး တုၤဒၣ်လဲာ်အဝဲဟီၣ် ခူသူၣ်လၢမုၢ်နာ်ခီလၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအပူၤမ့ၢ်လၢပှၤကွၢ်ထွဲအီၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ်တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.

 

ဖဲ စီၤလ---ဒိးကူစါယါဘျါသးအဆၢကတီၢ်, အဝဲမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ KNU ခိၣ်နၢ်တဖၣ်ကဟဲဟးအိၣ်သကိးအီၤ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ် ဟ့ၣ်ဘါအီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “ပှၤလၢယမုၢ်လၢကဟဲအိၣ်သကီးယၤတဖၣ်တဟဲအိၣ်သကီးယၤဘၣ်, ဒီး အိၣ်ဒၣ်ထဲ ပှၤတမှံၤလၢယတပာ်သူၣ်ပာ်သးတဖၣ်ဟဲဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤန့ၣ်လီၤ.” တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤ ဟဲလၢအအိၣ်ဒီးဃ့ဘါ ထုကဖၣ်န့ၢ်တၢ်လၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲအါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “ယခီၣ်စ့ၣ်တကပၤမ့ၢ်တူာ်သနာ်က့, ယသးတဆံးဘၣ်. ပှၤအိၣ်အါဂၤလၢအထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲနးန့ၢ်ဒံးယၤ ဒီးဂဲၤဆၢထၢၣ် ဒီးတဟ့ၣ်ဃၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အ တၢ်အိၣ်မူပူၤဘၣ်. ယနာ်လၢ ယမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးန့ၣ်, ယမၤတၢ်သ့ကီးမံးဒဲးန့ၣ်လီၤ. ယခီၣ်မ့ၢ်ဘျါက့ၤန့ၣ်, အလီၢ်မ့ၢ်အိၣ်ဒီး ယကမၤစၢၤတၢ် ဒ်ကသံၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အိၣ်ဒီးယၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ယမၤစၢၤယမိလၢတၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျါးအီၣ်မ့ၢ်တ သ့လၢာ်သနာ်က့, ယအဲၣ်ဒိး မၤစၢၤအီၤလၢတၢ်ကွၢ်ထွဲန့ၢ်အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့န့ၣ်လီၤ. ယခီၣ်မ့ၢ်လီၤမၢ်ကွံၣ်တကပၤ ဘၣ်ဆၣ်, ယတဟ့ၣ်ဃၣ်ညီညီဘၣ်. ယအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤကိးဂၤလၢအသုတဟ့ၣ်ဃၣ်တၢ်နီတဘျီတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.”

 

စီၤလ---တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ်ဘၣ် ဒီးအစ့တအိၣ်လၢအအိၣ်လၢကပှ့ၤအီၣ်တၢ်အဂီၢ်ဘၣ်. အဝဲဘၣ် တူၢ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲအံၤ စးထီၣ်လၢ လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၅သီ, ၂၀၂၃နံၣ် တုၤ လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၁၈သီ, ၂၀၂၃နံၣ် န့ၣ်လီၤ. အဟံၣ်ဖိဃီဖိ တသ့ၣ်ညါထွဲဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဒီအီၤအံၤဘၣ်, မ့ၢ်လၢအဝဲ လီတဲစိတအိၣ်လၢကစဲးကျိး ဒီးဒုးသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်ဃးဒီးဟီၣ်လာ် မ့ၣ်ပိၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဘူၣ်ဂ့ၤတီၢ်ဘၣ်အပူၤ, အဝဲၢ်ခွါတဂၤလဲၤဝဲဆူ ထ---တၢ်လီၢ်လၢယိၤကီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢတၢန့ၣ်, တချုးလၢအဝဲၢ်ခွါသံကွၢ်ဝဲ ဘျံးဒဝဲၢ် KNU ကီၢ်ဆၣ်နဲၣ်ရွဲၢ်ဘၣ်ဃးအ ဒ့ခွါအဂ့ၢ်ဒံးဘၣ်အဆၢကတီၢ်, အဝဲၢ်ခွါတသ့ၣ် ညါဝဲဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ, ကီၢ်ဆၣ်နဲၣ်ရွဲၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါအီၤဘၣ်ဃးဒီးဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ် ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. စီၤလ---အဝဲၢ်ခွါသံကွၢ်ဝဲ KNU သုး ပ့ၢ်ဆှါ, ည---လၢအမ့ၢ်ဝဲပှၤလၢအလဲၤဆှၢအပုၢ်လၢတၢ်ဆါဟံၣ် တဂၤ ဒ်သိးဒီးကဒိးန့ၢ်အါထီၣ်အပုၢ်ခွါအတၢ်အိၣ်သးဒီး ဘၣ်တၢ်လဲၤဆှၢအီၤလၢတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၁၆သီ, ၂၀၂၃နံၣ်, စီၤလ---အဝဲၢ်ခွါလဲၤထံၣ်လိာ် သးဒီအီၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ်ပူၤတစိၢ်ဖိန့ၣ်လီၤ.

 

ICRC ဟ့ၣ်ဝဲ စီၤလ---တၢ်ကူစါယါဘျါ ဒီး ကသံၣ်ကသီ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဃုာ်ဒီးတၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဖဲအဝဲကူစါယါဘျါအသးလၢ တၢ်ဆါဟံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤပှၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တၢ်ကရၢကရိတဖုစ့ၢ်ကီး မၤစၢၤဝဲ ပှၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခံဂၤ အံၤလၢအကထံၣ် လိာ်သးလၢတၢ်ဆါဟံၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤလ---ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ “ဖဲယနၢ်ဟူဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဒီး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လၢယဝဲၢ်အိၣ်ဝံၤအဆၢကတီၢ်, ယအဲၣ်ဒိးစံးဘျုးဘၣ်ပှၤလၢအမၤတၢ်လၢတၢ်ကရၢကရိတဖျၢၣ်န့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ် ဒ်န့ၣ်ဒီး, ယတထံၣ်လိာ်ဘၣ်ယသးဒီးယဝဲၢ်ခွါ ဒီးတဲဘၣ်တၢ်ဒီးယမိၢ်ပၢ်ဘၣ် န့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤန့ၣ်, လီတဲစိလၢယဝဲၢ်ခွါဟ့ၣ်လီၤ ယၤတဖျၢၣ်အံၤန့ၣ် ယစဲးကျိးစဲးကျၢတၢ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး, ယကဘၣ်အိၣ်ဒၣ်ထဲတဂၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.”

 

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤမ့ၢ်ထီၣ်ဘၣ်ဝဲ မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တၢ်မၤလိဘၣ်ဆၣ်, အဝဲဟးဆှဲးဝဲတၢ်လီၢ် လၢအိၣ်ဒီးဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤန့ၣ်, အဝဲအိၣ်ဘၣ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လၢတၢ်ပူၤဖျဲးဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢတၢ်ကတဲာ် ကတီၤန့ၢ်ဝဲလၢပှၤဆါအဂီၢ် ဖဲကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒိးလီၤဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ဖဲ လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်အဆၢကတီၢ် အံၤ, စီၤလ---ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “ယနာ်လၢ ဖဲတၢ်ဒိးလီၤမ့ၣ်ပိၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, တၢ်မ့ၢ်မၤနီၣ်ဃာ်အီၤ လၢတၢ်တမံၤမံၤန့ၣ်, ယနာ်လၢ အဘျုးကအိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပနီၣ်လၢပထံၣ်အီၤသ့တဖၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤဝဲသဝီဖိတဖၣ် လၢကပလီၢ်သူၣ်ပလီၢ်သး ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤ ဖဲတၢ်လီၢ်အဝဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ဒ်သိးဒီးကမၤလီၤတံၢ်ဝဲအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢမ့ၢ်ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ် အိၣ်ဧါတအိၣ်ဧါန့ၣ်လီၤ. ယမုၢ်လၢ်လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအၢအၢသီသီဒ်အံၤန့ၣ်သုတ ကဲထီၣ်လၢာ် လၢခါဆူညါတဂ့ၤ. ယတၢ်ဆၢဂ့ၤဆၢဝါတခီမ့ၢ်ဝဲ ပှၤလၢခံ တစိၤ, ဃုာ်ဒီးဖိသၣ် ဒီးပှၤသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်တဖၣ်, သုတတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်ဆါ ခီဖျိလၢဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အဃိန့ၣ်တဂ့ၤ လီၤ.”

 

စီၤလ---ဘၣ်လဲၤဒုးသမံသမိးဝဲအတၢ်ပူၤလီၢ် ဒီးဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲစ့ တနံၤ ၃၀ဘးကိးနံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤ KNU ခိၣ်နၢ်တဂၤ ဟ့ၣ်လီၤအီၤ စ့ ၉၀၀ ဘး လၢတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. [လီၢ်ကဝီၤ KNU ခိၣ်နၢ်တဂၤအံၤဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဝဲအီၤစ့ခဲလၢာ် ၂,၉၀၀ ဘး စးထီၣ်လၢအဟဲလၢတၢ်ဆါဟံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.] တၢ်ဘၣ်က့ၤဒုးနဲၣ်ကဒါက့ၤတၢ်ပူၤလီၢ်အံၤ ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ကီ တၢ်ခဲဖးဒိၣ်လၢ စီၤလ---အဂီၢ် ခီဖျိလၢအစ့တအိၣ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.ခီဖျိလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတ ဂၢၢ်တကျၢၤဘၣ်အဃိ, အမိၢ်ပၢ် သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်တသ့လၢာ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဟဲနုာ်လီၤတအိၣ်ဘၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်ဆှၢန့ၢ်အီၤစ့တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဘၣ်လဲၤခီဖျိဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်အံၤကီကီခဲခဲန့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤ, စီၤလ--- တီၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်မၤတခါလၢအမ့ၢ်ဝဲတၢ်အိး မီၤကျီၢ်ဘ့ၣ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့,  လီၢ်ကဝီၤ KNU ခိၣ်နၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢအသုတမၤတၢ်ဒံးတဂ့ၤ ခီဖျိလၢအတဘျါဂ့ၤဂ့ၤဒံးဘၣ် န့ၣ်လီၤ.

 

[ဖဲ လါအ့ဖြ့ၣ် ၂၀၂၄နံၣ်န့ၣ်, အတၢ်ပူၤလီၢ်ဘျါလံ ဒီး အဝဲအိၣ်ခိးဝဲအခီၣ်ဒိ လၢတၢ်ကဟ့ၣ်လီၤအီၤလၢထံဂုာ်ကီၢ်ဂၤ တၢ်ကရၢကရိတဖုလၢအမၤတၢ်ဖဲ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.]

 

 

 

(၄) တပတီၢ်- တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကသူ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဟ့ၣ်ဝဲ KHRG တၢ်ပျဲလၢကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

Tue, 14 May 2024

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၀၂၃ နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤ မၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲဘျံး-ဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲး ယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤလၢ အဝဲ နီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ န့ၣ်လီၤ.

Related Readings