တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးလၢ ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဖဲလါမးရှး ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးရှး ၂၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) ဒီး သုးပာ်ဖှိၣ်တဖၣ် ထီၣ်ဒုး သုးခိးကီၢ်ဆၢ (BGF) တၢ်သမံသမိးအတြဲၤတခါလၢ ညီၤကိသဝီ, ကၠိကနၤကရူၢ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြး ကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးကဘီယူၤခံဘ့ၣ် ဟဲတ့ၢ်လီၤကျိဖးဒိၣ်ချံ (၄) ဖျၢၣ်ဖဲ တကီၤဖိကရူၢ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ သုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်အဃိ သဝီဖိသံတဂၤဒီး သဝီဖိအဂၤတဂၤအတၢ်ပီးတၢ်လီဒီး တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးလီၢ်ဟးဂီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ SAC သုးတဖၣ် ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်လၢ ညီၤကိသဝီပူၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

(၁) တပတီၢ်- တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

ပယီၤသုးကဘီယူၤခးလီၤတၢ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါမးရှး ၂၂ သီ, ၂၀၂၃နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

အ--- တၢ်လီၢ်ဒီး ဘ--- တၢ်လီၢ်, အိၣ်ဘူးဒီး စ--- သဝီ, တကီၤဖိကရူၢ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤဒ---

သးနံၣ်

၅၅ နံၣ်

မုၣ်/ ခွါ

ခွါ

ကလုာ်

ကညီ

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်   

ဟံၣ်ဖိဃီဖိအိၣ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ဘူးဒးဖိ

တၢ်ဟံမူဒါ/ လီၢ်လၤ

သဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

အ--- သဝီ, တကီၤဖိကရူၢ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ                    

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ/ သုးရ့ၣ် / သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ /သုးကလၢၤ

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

SAC သုးကဘီယူၤ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

 

 

 (၂) တပတီၢ်- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

ဖဲလါမးရှး ၂၃ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဂၤလၢအအိၣ်ဖဲ တကီၤဖိကရူၢ်, ဆဲးကျိးဝဲ KHRG ပျီပူၤပှၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ် ဖိတဂၤဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ်အီၤတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ် ခီဖျိလီတဲစိန့ၣ်လီၤ. တနံၤဃီအတီၢ်ပူၤ KHRG ပျီပူၤပှၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ဖိလဲၤ ထံၣ်လိာ်အသးဒီး စီၤဒ--- အမါဒီး စီၤဖ--- ဒီးမၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

စီၤဖ--- လၢအတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအလီၢ်ဒီး အတၢ်ဖိတၢ်လံၤဟးဂီၤ ခီဖျိ SAC သုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ် ဒီး စီၤဒ--- လၢအသံခီဖျိ SAC သုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်တဂၤ အမါအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ်လီၤ. 

 

 

 (၃) တပတီၢ်- ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

ဖဲလါမးရှး ၂၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ် ဟါခီ (၁၁) နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ် ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးကဘီယူၤတဘ့ၣ် ဟဲတ့ၢ်လီၤကျိဖးဒိၣ်ချံ ခံဖျၢၣ်လၢ ဘ--- တၢ်လီၢ်, အဘူးဒီးစ--- သဝီ, တကီၤဖိကရူၢ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပယီၤသုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်အဆၢကတီၢ် စီၤဒ--- သးနံၣ်အိၣ် ၅၅ နံၣ် တဂၤ အိၣ်လၢ အ--- သဝီ, တကီၤဖိကရူၢ် န့ၣ် ဘၣ်ဖဲအမံလၢစုာ်ပူၤဖဲအတိၢ်ရ့ၣ်ကျီးအခါ ကျိဖးဒိၣ်ဘၣ်အီၤဒီး သံဝဲတဘျီဃီ ဖဲန့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံလၢ အပိၢ်ဖးထီၣ်န့ၣ် လဲၤဘၣ် အသးနၢ်ပှၢ်လၢ အထွဲတကပၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤမၤခုးဖိတဖၣ် ညီနုၢ် ဒွဲၣ်အဝဲသ့ၣ်ခုးလီၢ်သံၣ်လီၢ်လၢကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲတနံၣ် တဘျီအဃိအဝဲမံအိၣ်ခိး အတိၢ်ရ့ၣ်ကျီး ဒ်သိးမ့ၣ်အူလၢအဘူးဒီးအီၤတဖၣ် သုတအူလဲးထီၣ်အကျီးတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲနံၤ အဝဲန့ၣ် အဝဲက့ၤမံလၢအဒဲပူၤထဲတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. စီၤဒ--- အိၣ်ဒီးအမါဒီးအဖိခွါအိၣ်သၢဂၤန့ၣ်လီၤ. စီၤဒ--- အသံဝံၤအလီၢ်ခံ အမါတကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဝဲဒီး တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ် မ့ၢ်လၢအဖိခွါတဖၣ်ဒိၣ်ထီၣ်လံဒီး ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအမိလၢ ကျိၣ်စ့တကပၤန့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ အဝဲဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်သယုၢ်သညိန့ၣ်လီၤ.

 

တနၤဃီအတီၢ်ပူၤ SAC သုးကဘီယူၤတဘ့ၣ်ဟဲခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ချံခံဖျၢၣ်လၢ အ--- တၢ်လီၢ်, အဘူးဒီး စ--- သဝီ, တကီၤဖိ ကရူၢ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢကျိဖးဒိၣ်ချံပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိ စ--- သဝီဖိတဂၤလၢအမ့ၢ် စီၤဖ--- န့ၣ်, အဒဲ ဒီး အသ့ၣ် ပဟံၣ်ကျီးဟးဂီၤဝဲန့ၣ်လီၤ. ညီနုၢ်န့ၣ် စီၤဖ---လဲၤမံလၢဒဲအိၣ်ဖဲအကျီးပူၤန့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ ဖဲလါမးရှး ၂၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် အဝဲတမံလၢ အဒဲဘၣ်ဒီး ဟဲက့ၤမံလၢသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. အဃိ ဖဲပယီၤသုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်အဆၢကတီၢ် တဘၣ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢပယီၤသုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်အဃိ တၢ်ပီးတၢ်လီဒ်အမ့ၢ် သပၢၤနီၣ်ဒိအိၣ်လၢ အဒဲပူၤတဖၣ် ဟးဂီၤကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. စီၤဖ--- သူၣ်လီၤပာ်ဝဲ ယပၣ်သ့ၣ်ပဟံၣ်အထူၣ် (၂,၅၀၀) လၢအကျီးပူၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ပယီၤသုးကဘီယူၤဟဲခး လီၤတၢ်အဃိ အသ့ၣ်ပဟံၣ်ထူၣ် (၁,၀၀၀) ဘျဲၣ်ဟးဂီၤကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

 

လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ဖဲလါမးရှး ၂၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ် မုၢ်နၤခီအဆၢကတီၢ် SAC ဟဲခးလီၤတၢ်ဒီးသုးကဘီယူၤလၢ တၢ်လီၢ်ခံတီၤဒီး တ့ၢ်လီၢ်ကျိဖးဒိၣ်ချံ လၢတၢ်လီၢ်တတီၤန့ၣ် (၁) ဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမးရှး ၂၂ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ် ဂီၤခီအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ်(KNLA) သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်(၁) ဒီးသုးပာ်ဖှိၣ်တဖၣ်ထီၣ်ဒုးဝဲ သုးခိးကီၢ်ဆၢ(BGF) သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၁၀၁၄) တၢ်သမံသမိးအတြဲၤလၢအအိၣ်လၢ SAC သုးလၢအဆီလီၤသးဖဲ ညီၤကိသဝီ, ကၠိကနၤကရူၢ်, ဖၣ်အၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်တဖုအစုဒုၣ်တီၤ ဖီလာ်အဃိ SAC သုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤက့ၤတၢ်ဖဲ ဟီၣ်ကဝီၤဖဲန့ၣ်လီၤ. KNLA ဒီးသုးပာ်ဖှိၣ်တဖၣ်ထီၣ်ဒုး BGF တၢ်သမံသမိးတြဲၤဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ်ဂုၤက့ၤအသးလၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. SAC ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ KNLA ဒီးအသုးပာ်ဖှိၣ်တဖၣ် အိၣ်ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်အဃိ ဟဲခးလီၤတၢ်ဒီးသုးကဘီယူၤဖဲတၢ်ကဲထီၣ်အသးအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ SAC သုးကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်အဃိ သဝီဖိသံတဂၤဒီး သဝီဖိအဂၤတဂၤအစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဟးဂီၤကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

 

လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ခီဖျိလၢ SAC သုးဟူးဂဲၤဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (စကခ-၈) လၢပ့နဲတီသုးကလၢၤ အိၣ်သူၣ်လီၤသးလၢ ပ့နဲတီ ကရူၢ်, သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်ချံ (၁၂၀-မမ) ဒ်သိးကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်အသုးလၢ ညီၤကိ သုးက လၢၤ (လၢဘၣ်တၢ်လဲၤထီၣ်ဒုးအီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ချံတဖၣ်လၢ တၢ်သမံသမိးအ တြဲၤအခိၣ်အဃၢၤဒီး,  ဒ်သိး KNLA သုးတဖၣ် လဲၤထီၣ်ဒုးကဒီးအဝဲသ့ၣ်သုတန့ၢ်တဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ). အဃိသဝီဖိအဟံၣ်တနီၤလၢ ကၠိခနၤကရူၢ်ပူၤတဖၣ် ဟးဂီၤကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ခီဖျိလၢ BGF ဒီး SAC သုးပာ်ဖှိၣ်လၢညီၤကိသုးကလၢၤတဖၣ် ခးလီၤနါစိၤ ကျိဖးဒိၣ်ချံ လၢသဝီပူၤဒီး သဝီအခိၣ်အဃၢၤဖဲ တၢ်လဲၤထီၣ်ဒုးအဝဲသ့ၣ်တၢ်သမံသမိတြဲၤဝံၤအလီၢ်ခံအဃိ ညီၤကိၤသဝီဖိတနီၤ အဟံၣ် အဃီဒီး စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဒီး သဝီအခိၣ်အဃၢၤတဖၣ်ဟးဂီၤ အိၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်ချံအဃိ ညီၤကိ သဝီဖိဒီး သဝီအခိၣ်အဃၢၤတဖၣ် ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

 

 

(၄) တပတီၢ်- တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကသူ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

စီၤဒ--- အမါဒီး စီၤဖ--- ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ကရၤလီၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

Fri, 22 Dec 2023

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါယူၤလံ ၂၀၂၃နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤ ၦၤမၤ သကိးတၢ်တဂၤ ဖဲ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤ ဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲး ယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤလၢ အဝဲ နီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ် လီၤ.

Related Readings