တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ လၢၢ်မုၢ်လါကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဖဲ လါယူၤလံ ၂၀၂၃နံၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ်(ခမရ-၂၈၅) ခးလီၤတၢ် (၃) ဘျီအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ခး လီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ ဘၣ်သံဝဲပှၤသဝီဖိ (၂)ဂၤ ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ် ဒီး ဘၣ်ဒိဝဲပှၤသဝီဖိ အဂၤ (၂)ဂၤ, လၢအကျါပၣ်ဃုာ်ဒီး ဖိသၣ်ပိာ်ခွါ (၇) နံၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

(၁) တပတီၢ်- တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

သဝီဖိသံ ဒီး ဘၣ်ဒိ ခီဖျိ တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါယူၤလံ ၂၀၂၃နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

က---သဝီ, ခ---သဝီ, ပလီဟီၣ်ကဝီၤ, လၢၢ်မုၢ်လါကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

နီၢ်ဟ---

စီၤအ---

မီၤ ဂ---

အူခ---

သးနံၣ်

၇၀

၂၀

၄၀

မုၣ်/ ခွါ

မုၣ်

ခွါ

ခွါ

ခွါ

ကလုာ်

ကညီ

ကညီ

ပယီၤ

ပယီၤ

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်   

အိၣ်

-

အိၣ်

အိၣ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

ထူစံာ်

-

ထူစံာ်

ထူစံာ်

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ခရံာ်ဖိ

ခရံာ်ဖိ

ဘူးဒး

ဘူးဒး

တၢ်ဟံမူဒါ/ လီၢ်လၤ

သဝီဖိ

ကၠိဖိ

သဝီဖိ

သဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

က---သဝီ

က---သဝီ

ခ---သဝီ

ခ---သဝီ

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ                    

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ/ သုးရ့ၣ် / သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ  / သုးကလၢၤ

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

ပယီၤသုး

တသ့ၣ်ညါ

ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (ခမရ-၂၈၅)

ပလီဝ့ၢ်

တသ့ၣ်ညါ

 

 (၂) တပတီၢ်- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

KHRG ပျီပူၤပှၤထၢတၢ်ကစီၣ်ဖိ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ် ဒီး ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်တၢ်မၤလီၤတံၢ်အီၤလၢ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ်, အဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီး လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢ အထံၣ်ထွဲတၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

 (၃) တပတီၢ်- ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

 

ဖဲလါယူၤလံ ၂သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ်, ပယီၤသုး SAC ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (ခမရ-၂၈၅) လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ ပလီဝ့ၢ်တဖုခး လီၤဝဲကျိဖးဒိၣ်မီထးချံ (၄)ဖျၢၣ်ဆူက---သဝီ, ပလီဟီၣ်ကဝီၤ, လၢၢ်မုၢ်လါကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံလီၤ တဲာ်ဝဲဆူ ဖျၢၣ်ထူတၢ်လိာ်ကွဲအပျီပူၤ (၂) ဖျၢၣ်, ဒီး အဂၤ (၂) ဖျၢၣ်လီၤတဲာ်ဆူသဝီဖိတဂၤအဟံၣ်ကပၤအဃိ, ကျိချံပိၢ်ဖးထီၣ်ဒီး မၤဘၣ်ဒိဝဲသဝီဖိ (၂)ဂၤလၢဟံၣ်ပူၤ လၢအမ့ၢ် နီၢ်ဟ---, သးနံၣ် ၇၀, ဒီး စီၤအ---, သးနံၣ် ၇နံၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဟ---ဘၣ်ဒိဝဲဖဲအ ကံၣ်ဒုၣ်ခီၣ်ထံးနးမး ဒီးစီၤအ---တခီဘၣ်ဒိဝဲဖဲ အခီၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဂၤတဲဝဲလၢ နီၢ်ဟ--- ဘၣ်ဒိဝံၤ အသွံၣ်ယွၤနးမးအဃိ အဝဲဘူးကသံတ့ၢ်မးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆှၢအီၤဆူ တၢ်ဆါဟံၣ်လၢ ထ---သဝီပူၤ, ပလီဟီၣ်ကဝီၤ, လၢၢ်မုၢ်လါကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. ထ---သဝီ တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ် အိၣ်လၢ ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသးကရၢ (KNDO) ဒီး ကမျၢၢ်တၢ်တဒိကနၣ်ပဒိၣ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ (CDM) သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အံၤ မၤဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီး သဝီဖိအဟံၣ်ဒီး အတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးလီၢ် န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ပျံၤတၢ်ဖုးတၢ်ဒီးဃ့ၢ်ထီၣ်ဝဲဆူထံခံ လၢအစီၤစုာ်ယံာ်ဒီးသဝီ, ဖဲသဝီ ဖိတဖၣ်အတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအိၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

 

ဖဲလါယူၤလံ ၁၉သီ, ၂၀၂၂နံၣ် မုၢ်နၤခီ ၁၁နၣ်ရံၣ် တုၤ ၁၂နၣ်ရံၣ်န့ၣ်, ပယီၤသုး (ခမရ-၂၈၅) လၢအအိၣ်ဖဲ ပလီဝ့ၢ်တဖု ခးလီၤဝဲ ကျိဖးဒိၣ်ချံ ၃ ဖျၢၣ်ဆူ ခ---သဝီပူၤ, ပလီဟီၣ်ကဝီၤ, လၢၢ်မုၢ်လါကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ခးလီၤကျိဖး ဒိၣ်တဘျီအံၤ မၤသံဝဲပှၤသဝီဖိတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် မီၤဂ---, သးနံၣ် ၂၀နံၣ်, ဒီးအဝဲသံဝဲဖဲအဘၣ်ဒိအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် မီၤဂ--- လဲၤဟးဆူအသကိးအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဟဲက့ၤလၢကျဲဆၢကတီၢ် တၢ်ခးလီၤကျိဖး ဒိၣ်ကဲထီၣ်သး ဒီးအဝဲသံဝဲလၢကျဲန့ၣ်လီၤ. မီၤဂ---သံတၢ်ဆၢကတီၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် ပှၤတသ့ၣ်ညါအီၤနီတဂၤဘၣ် မ့ၢ်လၢ တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ဆၢကတီၢ် ပှၤသဝီဖိတဖၣ် ပျံၤတၢ်ဒီး အိၣ်ခူသူၣ်ဝဲလၢအဟံၣ်ဖီလာ်အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢမုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်တနံၤန့ၣ် ပှၤလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် လဲၤထံၣ်က့ၤဝဲ မီၤဂ---လၢ အသံတ့ၢ်လံဝဲခီဖျိ အဘၣ်ဒိလၢတၢ်ခးလီၤကျိအဃိန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုး (ခမရ-၂၈၅) လၢအအိၣ်ဖဲ ပလီဝ့ၢ်တဖုအံၤ ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်ဆူ လီၢ်ကဝီၤသဝီတဖၣ်အပူၤ တလီၢ်လီၢ်, ဖဲတၢ်ဒုးတၢ်ယၤတအိၣ် အခါဘၣ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤသဝီဖိတဖၣ် ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဆူတၢ်လီၢ်အဂၤဒီး တနီၤဃ့ၢ်အိၣ်ကဒုဆူ အဘူးအ တံၢ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတနီၤ ခူၣ်ဝဲတၢ်ပူၤလၢဟီၣ်ခိၣ်လာ် ဒီးအိၣ်ခူသူၣ်ဝဲဖဲ တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်တဘျီလၢ်လၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

 

ဖဲလါယူၤလံ ၂၅သီ, ၂၀၂၃နံၣ်န့ၣ် ပယီၤသုး (ခမရ-၂၈၅) ခးလီၤဝဲ ကျိဖးဒိၣ် (၇)ဘျီဆူခ---သဝီ, ပလီဟီၣ်ကဝီၤ, လၢၢ်မုၢ်လါ ကီၢ်ဆၣ်, ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ, ပှၤသဝီဖိ အူခ---, သးနံၣ် (၄၀) တဂၤ သံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျိဖးဒိၣ်ချံလီၤတဲာ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဖဲအဟံၣ်ကပၤအဃိ အဝဲဘၣ်ဒိဝဲဖဲ အချၢဒီး သံဝဲန့ၣ်လီၤ. အူခ---မ့ၢ်ပှၤသဝီဖိ လၢအမၤတၢ်မုၢ် ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤ လၢတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၣ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အမါဒီး အဖိခွါတဂၤအိၣ်လီၤတဲာ်က့ၤဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသံဝံၤအလီၢ်ခံ အမါ ဒီးအဖိခွါ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢတၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူတကပၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်လဲၤအိၣ်ကဒု ဒိးသန့ၤအသး လၢ အဘူးအတံၢ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အဃိ ပှၤသဝီဖိတဖၣ်ပျံၤတၢ်ဒိၣ်မးဒီး ဃ့ၢ်ကွံာ်ဝဲဆူသဝီအဂၤ ဒီး ဆူအဘူးအတံၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်အံၤ မၤဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးပှၤသဝီဖိအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

 

(၄) တပတီၢ်- တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပက သူတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် ဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ KHRG ကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤ လၢတၢ်ရၤလီၤအဂီၢ်လီၤ.

Wed, 08 Nov 2023

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါအီကူးဒီး လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၀၂၃နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲ ဘျံးဒဝဲၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိ ၦၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢ အီၤလၢ အဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲ ပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ် တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

Related Readings