တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲ လူသီကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ် (ဖၣ်ပူၣ်) ကီၢ်ရ့ၣ် အပူၤဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၇ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ် ဟါခီ ၄း၃၀ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ထံကီၢ်ပၢပြး ကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ခးသံဝဲ သဝီဖိသးနံၣ်အိၣ် ၂၈ နံၣ်တဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ်စီၤ ဝ--- လၢအအိၣ် ရ--- သဝီ, စီၤမုၢ်ပျီကရူၢ်, လူသီကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲအလဲၤဃုခးအီၣ်တၢ်ဒီးအသကိးတဂၤလၢပှၢ်ပူၤ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၤဟီၣ်ကဝီၤအံၤ ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါ အီၤလၢ အ--- တၢ်လီၢ်လၢ အအိၣ်သူၣ်လီၤသးဖဲ လၢၢ်မုၢ်ပျီကရူၢ်, လူသီကီၢ်ဆၣ် ပူၤန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဂၤအံၤ သံဝံၤအလီၢ်ခံ SAC တဟံးဂ့ၢ်ဝီနီတမံၤဘၣ်. သဝီဖိအိၣ်လၢ ရ--- သဝီတဖၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ် အဝဲသ့ၣ် တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ ခီဖျိဖံးတၢ်မၤတၢ်လၢ ဟုးပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ SAC သုးကလၢၤအိၣ်ဘူးဒီး ရ--- သဝီ အဃိ သဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ် တၢ်လၢ တၢ်ပျံၤဘၣ်ဖုးဘၣ် SAC သုးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ် နၢ်ဟူစီၤဝ--- သံအဂ့ၢ်အကျိၤဝံၤအလီၢ်ခံ ကဲထီၣ်တၢ်ကီ တၢ်ခဲဖးဒိၣ်လၢ သဝီဖိတဖၣ် ကလဲၤဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်လၢ အခုးပူၤဒ်သိးကလုၢ် အီၣ်နီခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

(၁) တပတီၢ်- တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

ထံကီပၢပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးခးသံသဝီဖိတဂၤ

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၇သီ, ၂၀၂၃နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

 

--- တၢ်လီၢ်, လၢၢ်မုၢ်ပျီကရူၢ်, လူၤသီကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ် (ဖၣ်ပူၣ်) ကီၢ်ရ့ၣ်

 

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤဝ---

သးနံၣ်

၂၈ နံၣ်

မုၣ်/ ခွါ

ခွါ

ကလုာ်

ကညီ

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်   

သဘျ့

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

ဖဲးခုး

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

မိလုၢ်ပါလၢ်

တၢ်ဟံမူဒါ/ လီၢ်လၤ

သဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

--- သဝီ, စီၤမုၢ်ပျီကရူၢ်, လူၤသီကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ                    

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ/ သုးရ့ၣ် / သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ /သုးကလၢၤ

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

SAC ခီၣ်သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် (၃၄၉) ဖါဂီၤလိၢ်သုးကလၢၤ

စီၤမုၢ်ပျီကရူၢ်, လူသီကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

တသ့ၣ်ညါ

 

(၂) တပတီၢ်- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၉ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ် ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး ပှၤလၢ အထံၣ်ထွဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး ပှၤထံၣ်ထွဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအနီၢ်ကစၢ် ဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပှၤဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဂၤအံၤ လဲၤဃုာ်တၢ်ဒီးသဝီဖိလၢ ဘၣ်တၢ်ခးသံအီၤတဂၤန့ၣ် လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ အမ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ မ့ၢ်လၢပှၤထံၣ်ထွဲတၢ်ကဲထီၣ်သး အနီၢ်ကစၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဃိန့ၣ် လီၤ.

 

(၃) တပတီၢ်- ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၇ သီ, ၂၀၂၃ နံၣ် ဟါခီ ၄:၃၀ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ထံကီၢ်ပၢပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ခီၣ်သုးရ့ၣ် နီၣ်ဂံၢ် (၃၄၉) သုးဖိတဖၣ် ခးသံဝဲ သဝီဖိလၢသးနံၣ်အိၣ် ၂၈ နံၣ်တဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ်စီၤ ဝ--- လၢအအိၣ် ရ--- သဝီ, စီၤမုၢ်ပျီ ကရူၢ်, လူၤသီကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအဆၢကတီၢ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီး အသကိး လဲၤဃုခး အီၣ်တၢ် လၢပှၢ်ပူၤ ဟီၣ်ကဝီၤတတီၤလၢ ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ အ--- တၢ်လီၢ်လၢ အအိၣ်သူၣ်လီၤသးဖဲ လၢၢ်မုၢ်ပျီကရူၢ်, လူၤသီကီၢ်ဆၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

 

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီးအသကိးစီၤဟ--- လဲၤဃုခးအီၣ်တၢ်လၢ ဟါခီအဆၢကတီၢ် ဘၣ်သဂၢၢ်လိာ်သးဒီး SAC သုးဖိတဖၣ်န့ၣ် လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ်လၢအအိၣ် ဖါဂီၤလိၢ်သုးကလၢၤလၢ အအိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲ စီၤမုၢ်ပျီကရူၢ်, လူၤသီကီၢ်ဆၣ်အပူၤ ထံၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒီး ခးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ်ခးစီၤဝ--- ဒီး ကျိဒီး ချံခံဖျၢၣ်နုာ်လီၤလၢ အခိၣ်သးဃံဒီး သံဖဲ တၢ်ကဲထီၣ် သးအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ်ခးစ့ၢ်ကီး စီၤဟ--- ဒီး လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤ အဃ့ၢ်ဟးထီၣ်ကယီကယီ လၢ နီၣ်တီၣ် တီၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ SAC သုးဖိတဖၣ် ပတုာ်ခးကျိဒီး စီၤဟ--- ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးဒီး သုးဖိတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. SAC သုးဖိတဖၣ် ခးအီၤတဘျီကဒီးဘၣ်ဆၣ် အဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးန့ၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. မုၢ်ဆ့ၣ်ထီၣ်မး သဝီဖိတဖၣ်လၢ အအိၣ်သဝီတဖျၢၣ်ဃီ ဒီး ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်န့ၣ် ဟဲစိာ်စီၤဝ--- အစိၣ်ဖဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်ဒီး က့ၤစိာ်ဝဲဆူ မ--- ဟီၣ်က ဝီၤလၢ ရ--- သဝီဖိ တဖၣ်လဲၤဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံဝဲန့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ကဝီၤဖဲန့ၣ် ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) ဟံန့ၢ်တၢ်ဘံၣ် တၢ်ဘၢလၢ သဝီဖိလဲၤဃ့ၢ် အိၣ်ကမှံတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

စီၤဟ--- စံးဝဲလၢ “ဖဲယနၢ်ဟူကျိသီအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် (ယသကိး) လီၤဃံၢ်လၢ ယကပၤလံ. အလီၤဃံၢ်လၢ ယသးနၢ်ပှၢ်လိၤဒီး အသွံၣ်လီၤယွၤဝဲဒၣ်လီၤ. ယကွၢ်အီၤန့ၣ် အတကသါလၢၤဘၣ်. ယကဒွံလၢနီၣ်တီၣ်တီၣ်ကျါဒီး SAC သုးဖိတဖၣ် လူၤထွဲယခံလၢ တၢ်လီၢ်ခံလီၤ. နီၣ်တဖၣ်တီၣ်မးအဃိ ယကၠံၣ်တသ့ဘၣ်. ယဟးထီၣ်လၢ နီၣ်တီၣ်တီၣ်ကျါ ကယီကယီ ဖိ. ဝံၤအလီၢ်ခံ SAC သုးဖိတဖၣ် တခးတၢ်လၢၤဘၣ်. ဝံၤဒီး SAC သုးဖိတဖၣ် ခးကျိစှၤကီးထံၣ်. ဝံၤအလီၢ်ခံ ကၠံၣ်လီၤလၢ ထံကျိပူၤဒီး ထီၣ်လၢကစၢၢ်ခိၣ်လီၤ.” စီၤဟ--- ထံၣ်ဝဲလၢ SAC သုးဖိအဂၤ ၂၀ ဘျဲၣ် ဟဲထီၣ်လၢ ဟီၣ်ကဝီၤ ဖဲန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအဆၢကတီၢ်ဒၣ်လဲာ် SAC သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒ်သိး ဟးဆှၣ်တၢ်ဒီး ဆှၢတၢ်အီၣ် တဖၣ်ဆူအဝဲသ့ၣ် သုးက လၢၤတဖၣ်အိၣ်ဖဲ စီၤမုၢ်ပျီကရူၢ်ပူၤန့ၣ် အါထီၣ်ရုၢ်ရုၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

စီၤဝ--- အိၣ်တ့ၢ်ထဲတဂၤဒီး ခဲအံၤအဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံဒီး သဝီဖိအဂၤတဖၣ်လၢ အ--- တၢ်လီၢ်လၢအအိၣ်သူၣ်လီၤသးဖဲ စီၤမုၢ်ပျီ ကရူၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဟ--- စံးဝဲလၢ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမိအံၤ ခီဖျိလၢ အဖိခွါသံအဃိ သူၣ်အုးသးအုးဒီး အီၣ်တၢ် တဝံၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအဝၤဒီးအဖိလၢအဂၤတဖၣ်သံအဃိ အဖိခွါတဂၤအတၢ်သံအံၤ ကဲထီၣ်တၢ်လီၤမၢ်ဖးဒိၣ်တခါလၢ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဝ--- န့ၣ် အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအိၣ်ခံဂၤဒီး အဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အိၣ်တဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အဒီပုၢ်ဝဲၢ်သၢဂၤလၢာ် သံသဒၣ် ကွံာ်အီၤဒီး အအိၣ် တ့ၢ်ထဲတဂၤ ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤဝ--- အသးနံၣ်အိၣ် ၂ နံၣ်အဆၢကတီၢ် ပယီၤသုးဖိတဖၣ်ခးသံအပါ ဘျၣ်အညၣ်ဒီး ပာ်လီၤလၢ ကျဲပူၤ လၢန့ၢ်တပူလၢအံၤတပူန့ၣ်လီၤ. စီၤဝ--- အပၢ်သံဝံၤအလီၢ်ခံ အဘၣ်အိၣ်ဒီးအမိန့ၣ်လီၤ. အမိကွၢ်လုၢ်ဒိၣ်အီၤလၢ တၢ်ကီ တၢ်ခဲအပူၤဒီးပာ် အီၤလၢကၠိန့ၣ်လီၤ. အဖျိထီၣ်ကၠိဝံၤအလီၢ်ခံ အမၤစၢၤတၢ်လၢဟုးပူၤ လၢ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအသံတဂၤအံၤ အမ့ၢ်ဖိတဂၤဧိၤလၢ အအိၣ်တ့ၢ်ဒီးအမိန့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤအမိဘၣ် အိၣ်တ့ၢ်ထဲတဂၤဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ အဂၤတအိၣ်နီတဂၤ လၢၤဘၣ်. စီၤဝ--- သံဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်ဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီ (ဟ့ၣ်တၢ် အီၣ်လီာ်) တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

သဝီဖိအိၣ်လၢရ--- သဝီပူၤတဖၣ် လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူ ခီဖျိဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အခုးပူၤန့ၣ်လီၤ. SAC အသုးကလၢၤ အိၣ်သူၣ်လီၤအသးဘူးဒီးရ--- သဝီအဃိ သဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်လၢ တၢ်ပျံၤဘၣ်ဖုးဘၣ် SAC သုးဖိတဖၣ်န့ၣ် လီၤ. သဝီဖိတဖၣ် နၢ်ဟူစီၤဝ--- သံအဂ့ၢ်အကျိၤဝံၤအလီၢ်ခံ ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်လၢ သဝီဖိတဖၣ် ကလဲၤဖံး အီၣ်မၤအီၣ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အခုးပူၤ ဒ်သိးကလုၢ်အီၣ်နီခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

စီၤဟ--- စံးဝဲလၢ သဝီဖိတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဘၣ်သး ဒ်သိးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးဒ်အံၤတဖၣ် ကလီၤစှၤမ့ၢ်လၢ သဝီဖိတ ဖၣ် ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး တၢ်သံတၢ်ပှၢ်ဒီးတၢ်ကအုကစွါအနံၣ်လၢအဆံတဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ မ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်အါ အါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ ရ--- သဝီဖိတဖၣ် ကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်လၢ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ် ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲန့ၣ် လီၤ. သဝီဖိတဖၣ် ကဒီသဒၢလီၤအသးလၢ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒီး တၢ်သံတၢ်ပှၢ်ကဲထီၣ်သး ခီဖျိမ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဂီၢ် တထီၣ်ဘၣ် မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ပီညါနီတဘျီဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

(၄) တပတီၢ်- တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကသူ တၢ် ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီး ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဟ့ၣ်KHRGအခွဲးလၢ ကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Wed, 26 Apr 2023

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၃နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်မၤဘၣ်ဒိ ၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤ ဘၢအီၤလၢအဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ် ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

Related Readings