တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲ လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ် မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲ လါယူၤ ၂၀၂၂ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယူၤ ၂၁ သီ ၂၀၂၂နံၣ်န့ၣ် သဝီဖိပိာ်ခွါ စီၤဟ--- လၢသးနံၣ်အိၣ်၂၄နံၣ်တဂၤလၢ အအိၣ် ရ--- သဝီ လၢၢ်မုၢ်ပျီကရူၢ် လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ် မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ယီၢ်ဘၣ်ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ်လၢ လီၢ်ကဝီၤဝီဖိတဖၣ်တယာ်လၢ ထံကီၢ်ပၢပြးကီၣ်ကး ကရၢ (SAC) သုးတဖၣ် ဒိးလီၤဝဲ ဖဲအလဲၤဃုအီၣ်တၢ်ဒိးတၢ်လၣ်ဒီး အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်သဝီဖိ တဂၤလၢ ဒိးသန့ၤထီၣ် တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူကိးနံၤဒဲး ခီဖျိဖံးတၢ်မၤတၢ်လၢ ခုးပူၤအဃိ အဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး ကျိၣ်စ့တၢ် ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. အဒိးန့ၢ်ဘၣ် ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢ အတံၤသကိးဒီး အဘူးအတံၢ်လၢ လဲၤအိၣ်လၢ ထံကီၤအဂၤသနာ်က့ အကဟ့ၣ်ကသံၣ်ကသီ တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအဂီၢ် တယၢဘၣ်န့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

(၁) တပတီၢ်- တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ကဲထီၣ်သး

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါယူၤ ၂၁သီ ၂၀၂၂နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

--- သဝီ လၢၢ်မုၢ်ပျီကရူၢ် လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ် မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤဟ---

သးနံၣ်

၂၄ နံၣ်

မုၣ်/ ခွါ

ခွါ

ကလုာ်

ကညီ

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်   

တအိၣ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

ပှၤထူစံ၁်ဖိ

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်

တၢ်ဟံမူဒါ/ လီၢ်လၤ

ဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

--- သဝီ လၢၢ်မုၢ်ပျီကရူၢ် လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ် မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ                    

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ/ သုးရ့ၣ် / သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ သုးကလၢၤ

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

SAC သုးဖိ (ဘၣ်တၢ်တယာ်)

SAC ထီးမုၢ်ပျဲၢ်မဲသုးကလၢၢၤ

တသ့ၣ်ညါ

 

 

 (၂) တပတီၢ်- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

KHRG ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ မၤတၢ်ထံၣ်လိ၁်သံကွၢ်ဒီး စီၤဟ--- ဖဲ လါယူၤလံ ၂သီ ၂၀၂၂နံၣ် ဖဲအကူစါယါဘျါသးဖဲ အ--- ကသံၣ်ဒၢးလၢ အအိၣ်သူၣ်လီၤသးဖဲ နီၣ်ယိၤထၣ်ကရူၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အနီၢ်ကစၢ် ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးန့ၣ်လီၤ.

 

 

 (၃) တပတီၢ်- ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတက့ၢ်.

 

ဖဲလါယူၤ ၂၁သီ ၂၀၂၂နံၣ် ဂီၤခီ ၉း၂၅ မံးနံးအဆၢအတီၢ်န့ၣ် သဝီဖိပိာ်ခွါ စီၤဟ--- လၢသးနံၣ်အိၣ် ၂၄နံၣ်တဂၤလၢ အအိၣ် ရ--- သဝီ လၢၢ်မုၢ်ပျီကရူၢ်, လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ယီၢ်ဘၣ် M-14 ဟီၣ်လ၁်မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ် ဖဲအလဲၤဃုအီၣ်တၢ်ဒိး တၢ်လၣ်ဒီး အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဃ--- အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ မ့ၣ်ပိၢ် ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိ အခီၣ်ထွဲတကပၤ ဘၣ်ဒိဝဲနးနးကလဲာ် န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ မ့ၣ်ပိၢ်အက့အခီ အိၣ်ကတ၁်ထီအဃိ အခီၣ်ထွဲတကပၤစ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဒိတဆံးတက့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ထံကီၢ်ပၢပြး ကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးဖိတဖၣ် (လီၢ်ကဝီၤ ဝီဖိတဖၣ် တယာ်ဝဲ) ဒိးလီၤဝဲမ့ၣ်ပိၢ်ဖဲ တယီၢ်လူၢ်တၢ်လီၢ် (အအိၣ်ဘူးဒီး ရ--- သဝီ မ့ၢ်လၢ SAC မၤတၢ် ဟူးတၢ်ဂဲၤ ဖဲဟီၣ်ကဝီၤဖဲန့ၣ်) န့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ် ပိၢ်ဖးထီၣ်ဝံၤ စီၤဟ--- အဒီပုၢ်ဝဲခွါ ဘိၣ်တံၢ်ဃာ် အခီၣ်ဘၣ်ဒိ ဒ်သိးအသွံၣ် တလီၤလၢၢၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖိ အဒီပုၢ်ဝဲခွါ က့ၤယိာ်ဆှၢ က့ၤအီၤဆူ ရ--- သဝီန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်က့ၤဟးလၢသဝီ ကအိၣ်တနၣ် ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဝဲသ့ၣ်က့ၤတုၤလၢ သဝီပူၤဝံၤအလီၢ်ခံ သဝီဖိတဖၣ်လဲၤယိာ်ဆှၢ ပှၤဘၣ်ဒိတဂၤအံၤလၢအခီၣ် (ကအိၣ်တနၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်) ဆူ အ--- ကသံၣ်ဒၢးလၢ အအိၣ်သူၣ်လီၤသးဖဲ နီၣ်ယိၤထၣ်ကရူၢ် လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်လၢ အဒိးကူစါယါဘျါသးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲ လဲၤတုၤလၢကသံၣ် ဖဲ ဟါခီ ၄း၀၀ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါယူၤ ၂၂သီ ၂၀၂၂ နံၣ်ဂီၤခီအဆၢကတီၢ် ကသံၣ်သရၣ်လၢ တၢ်ဆါဟံၣ်တဖၣ် ဒီၣ်တူၢ်အခီၣ်ထွဲလၢ အခီၣ်လ့ၢ်ခိၣ်ဖီလ၁်န့ၣ်လီၤ. ဖဲကသံၣ်ဒၢးန့ၣ် ကသံၣ်ဒီး ကသံၣ်တၢ်ပီးတၢ်လီၢ် တယၢဘၣ်အဃိ ပှၤဆါအနီၢ်ကစၢ် ဘၣ်ပှ့ၤကသံၣ်လၢ အလိၣ်ဘၣ်ဒီး လီၤလၢစ့ ၂၀၀၀ ဘးန့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ သွံၣ်ဘိၣ် သၢဘိၣ်တုၤ လွံၢ်ဘိၣ်လၢ ကသီသွံၣ်အဂီၢ် ဖဲအဝဲဖှဲးသးအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.  လၢအကဖှဲးသးအဂီၢ် အသကိးတဖၣ် မၤဘူၣ်အီၤသွံၣ်ဒီး ဟ့ၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတနီၤ စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်သရၣ်လၢ အိၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်တဖၣ် ထုးထီၣ်က့ၤဝဲ မ့ၢ်ပိၢ်အက့ၢ်အခီလၢအခီၣ်စ့ၣ်တကပၤ ဖဲအဝဲလဲၤထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤဟ--- အိၣ်လၢတၢ်ဆါဟံၣ်တံာ်တာ်ယဲၢ်လါ စးထီၣ်လၢ လါယူၤ ၂၁သီ တုၤ လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၀၂၂ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ် အဆၢကတီၢ် အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဃ--- လဲၤအိၣ်ခိးကွၢ်ထွဲအီၤလၢ တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. (အဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ခီၣ်တူ၁်လၢ ကဟးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ). ဖဲလါဒံၤစဲဘၢၣ် ၂၀၂၂နံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်လၢသုးဖီၣ်စုကဝဲၤတဖၣ်အကျါ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအိၣ် ထီၣ်ဒံးကွံၢ်ကွံၢ်အဃိအဝဲဒီး သဝီဖိလၢအဂၤတဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံဝဲဒီး အခီၣ်လၢအဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးတဘျါဂ့ၤဂ့ၤဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အဘူးအတံၢ်အိၣ်လၢ ထံကီၢ်အဂၤတဖၣ် ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအီၤကျိၣ်စ့ လၢကသံၣ်ပှ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ ၁၀၀၀ ဘးလၢ ကရူၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. သန၁်က့ ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် တယၢလၢအကသံၣ်ပှ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်. အတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဒံး ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၢၤလၢ တၢ်ကရၢကရိတဖၣ်အအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

စီၤဟ--- အခီၣ်လီၤမၢ်တကပၤအဃိ အအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ကဟးထီၣ်က့ၤလီၤဒီး ဖံးတၢ်မၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲအိၣ်လၢအစၢၢ်ခိၣ်ဒီး အဘၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ် အတၢ်လုၢ်အီၣ်နီခိသးသမူလၢ ဖံးတၢ်မၤတၢ်လၢခုးပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိအပူၤ ဒ်ဖိလၢအဆံးကတၢၢ်တဂၤအသိး အဘၣ်ကွၢ်ထွဲဝဲ အမိအပါန့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးအီၤဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် အမိအပါ ဘၣ်ကွၢ်ထွဲအီၤဒီး တၢ်အံၤလၢအမိအပါကျိၣ်စ့တကပၤ ကဲထီၣ်တၢ်၀ံတၢ်ယိာ်ဃၢလၢ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤတူၢ်ဘၣ် တၢ်တဲဝဲလၢ ဒ်ပှၤသးစၢ်တဂၤအသိး အခီၣ်လီၤမၢ်တကပၤအံၤ ကဲထီၣ်တၢ်သးဟးဂီၤဖးဒိၣ်လၢ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

SAC ထီးမုၢ်ပျဲၢ်မဲသုးသုးကလၢၢၤန့ၣ် အိၣ်သူၣ်လီၤသးအဘူးဒီး ရ--- သဝီအိၣ် အနံၣ်ဖးယံာ်(တချုးလၢပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖိ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်) လံန့ၣ်လီၤ. သဝီဖိလၢအအိၣ်ဖဲန့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဘၣ်သးလၢ SAC သုးဖိတဖၣ်အဟးထီၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ SAC သုးဖိတဖၣ် မၤအါထီၣ် သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒ်သိး တၢ်ဟးဆှးတၢ်တၢ်ဒိးလီၤမ့ၣ်ပိၢ် ဒီး ခးလီၤကျိဖးဒိၣ်လၢ သဝီဖိတၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢ ကလဲၤမၤတၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အခုးပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ သဝီဖိတဖၣ် တၢ်အီၣ်အိၣ်တယၢလၢ ကလဲၤခီဖျိအတၢ်အိၣ်မူဒီတနံၣ်ကျၢၢၤဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃ့လိၢ်အီၣ်ဆိ ပှၤဟုသးန့ၣ်လီၤ.

ပှၤဘၣ်ဒိးဒီးမ့ၣ်ပိၢ်ဒီး သဝီဖိအဂၤတဖၣ်လၢ အအိၣ်လၢသဝီပူၤန့ၣ် တထီၣ်ဘၣ် မ့ၣ်ပိၢ်အတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တၢ်သိၣ်လိနီတဘျီဘၣ်. လီၢ်ကဝီၤဝီသးပှၢ်ဒီး ကညီဒီကလု၁်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) ခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်သဝီဖိဘၣ်ဃး တၢ်လီၢ်မ့ၣ်ပိၢ်အိၣ် အါအါဂီၢ်ဂီၢ်သနာ်က့ SAC သုးဖိတဖၣ်ဒိးလီၤမ့ၣ်ပိၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တသ့ၣ်ညါလီၢ်တံၢ်ဘၣ်. အဃိ သဝီဖိတဖၣ်ဘၣ် ဟးထီၣ်က့ၤလီၤဒီး ဖံးတၢ်မၤတၢ်လၢ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤန့ၣ်လီၤ.

 

 

(၄) တပတီၢ်- တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပက သူတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖိ ဟ့ၣ် KHRG အခွဲးလၢ ကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

Thu, 02 Feb 2023

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ ယူၤလံ ၂၀၂၂နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤ သကိးတၢ်တဂၤ ဖဲ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ် မၤဘၣ်ဒိ ၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ် အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤလၢအဝဲ နီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ န့ၣ်လီၤ.

Related Readings