တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်တဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါဝဲတၢ်ကဲထီၣ်အသးသ့ၣ်တဖၣ်လၢလၢၢ်ဒိၣ် (ကၠီၣ်ကၠံ) ဒီးဆီထံး (ရွှ့ၣ်ကၠ့ၣ်) ကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ် လွံၢ်ထူၣ် (ညီၣ်လ့ပ့ၣ်) ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဖဲလါမးရှး ၂၀၂၂ နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. SAC အကလံၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲခးလီၤတၢ်ဒီးက ဘီယူၤလၢ KNU တၢ်ပၢဟီၣ်က၀ီၤခံတီၤလၢအအိၣ်လၢချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ ဖဲလါမးရှး ၁၉ သီ ၂၀၂၂ နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သံတၢ်ပှၢ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢပှၤသ၀ီဖိအကျါဒုတအိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့မ့ၣ်ပိၢ်လၢတၢ်ခးလီၤအီၤသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဟးဂီၤ၀ဲဒၣ်ပှၤဟံၣ်ခံဖျၢၣ် ဒီးပှၤဒူဖိသ၀ီဖိလၢအအိၣ်လၢဟီၣ်က၀ီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိး၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

ဖဲလါမးရှး ၁၉ သီ ၂၀၂၂ နံၣ် ဂီၤခီ ၂း၀၀ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC)အကဘီယူၤဒုး သုးတဘ့ၣ်ဟဲခးလီၤတၢ်လၢ က---တၢ်လီၢ် လၢအအိၣ်ဘူး၀ဲဒီးခ---သ၀ီ လၢအအိၣ်လၢလိခံကရူၢ်, ဆီထံး (ရွှ့ၣ်ကၠ့ၣ်) ကီၢ် ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ် (ညီၣ်လ့ဘ့ၣ်)ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢဆၢကတီၢ်တကတီၢ်ဃီအပူၤန့ၣ် SAC အသုးဟဲခးလီၤစ့ၢ်ကီး တၢ်ဒီးကဘီယူၤလၢစ---သ၀ီ, ကွံလါကရူၢ်, လၢၢ်ဒိၣ် (ကၠီၣ်ကၠံ) ကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခးလီၤတၢ်ခံဘျီလၢာ်န့ၣ်ကဲထီၣ်၀ဲအသးလၢသုးက့ (၃) ဟီၣ်က၀ီၤလၢအအိၣ်လၢကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU)/က ညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) အတၢ်ပၢအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအအိၣ်လၢဆီထံးကီၢ်ဆၣ်ဒီး လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ခံဘ့ၣ်လၢာ်အပူၤန့ၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်၀ဲလၢအဒူသ၀ီဒီးကဲထီၣ်ပှၤဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးန့ၣ်လီၤ.

ပှၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်စံး၀ဲလၢ ဖဲလါမးရှး ၁၉ သီ ဂီၤခီ ၂း၀၀နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် (SAC) အကဘီယူၤဟဲတ့ၢ်လီၤ၀ဲမ့ၣ်ပိၢ် ခံဖျၢၣ်လၢလိခံကရူၢ်, ဆီထံးကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ်ခံဖျၢၣ်အံၤလီၤတဲာ်၀ဲလၢဒ---သ၀ီဒီးခ---သ၀ီအဘၢၣ်စၢၤကျဲမုၢ်ဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်အံၤဘၣ်၀ဲပှၤသ၀ီဖိခံဂၤအဟံၣ် ဖဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိမံ လၢဟံၣ်ပူၤအခါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ပှၤကညီတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒီးတၢ်သံတၢ်ပှၢ်ဒုတအိၣ်ဘၣ်. ဟံၣ်ခံဖျၢၣ်လၢအဘၣ် ဒိဒီးမ့ၣ်ပိၢ်န့ၣ်မ့ၢ်၀ဲသ၀ီဖိနီၢ်အ---ဒီးစီၤဂ---လၢအအိၣ်လၢခ---သ၀ီအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်အ---အဟံၣ်ခိၣ်ဖျိ၀ဲတကိဒီးစီၤဂ---အဟံၣ်ခိၣ်ဖျိ၀ဲခံကိန့ၣ်လီၤ.

တကတီၢ်ဃီန့ၣ်  SAC အကဘီယူၤဒုးသုးလၢအဂၤတဘ့ၣ်တ့ၢ်လီၤ၀ဲမ့ၣ်ပိၢ်ခံဖျၢၣ်လၢဂ---သ၀ီအကပၤ ကွံလါကရူၢ် လၢၢ် ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ် ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢမ့ၣ်ပိၢ်ခံဖျၢၣ်အံၤလီၤတဲာ်ဒီးပိၢ်ဖးထီၣ်၀ဲလၢသ၀ီအချၢအဃိ တၢ်သံ တၢ်ပှၢ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတအိၣ်၀ဲနီတမံၤဘၣ်.  ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် ပှၤသ၀ီဖိတဂၤလၢ အဟံၣ် အိၣ်ဘူး၀ဲဒီးမ့ၣ်ပိၢ် ပိၢ်ဖးထီၣ်အ လီၢ်န့ၣ်အဟံၣ်ခိၣ်ဘၣ်ဒိ၀ဲဒီးမ့ၣ်ပိၢ်အက့လၢအဟဲဖျိးနုာ်လၢသ၀ီပူၤတက့န့ၣ်လီၤ.

ပှၤသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်စံး၀ဲလၢ နံၤအ၀ဲန့ၤန့ၣ် SAC သူ၀ဲကဘီယူၤဒုးသုးခံဘ့ၣ်လၢကခးလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကဘီယူၤဒုးသုး တဘ့ၣ်န့ၣ် တ့ၢ်လီၤ၀ဲမ့ၣ်ပိၢ်ခံဖျၢၣ် လၢခ---သ၀ီအကပၤ ဆီထံးကီၢ်ဆၣ်အပူၤ ဒီးကဘီယူၤဒုးသုးအဂၤတဘ့ၣ်န့ၣ်တ့ၢ်လီၤ စ့ၢ်ကီး၀ဲမ့ၣ်ပိၢ်ခံဖျၢၣ်လၢဂ---သ၀ီကပၤ လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးသုးလီၢ်သုးကျဲဖဲကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်အဆၢကတီၢ်

ခီဖျိလၢကဘီယူၤဟဲခးလီၤတၢ်ဖဲလါမးရှး ၁၉ သီအနံၤအဃိန့ၣ်  ပှၤသ၀ီဖိလၢအအိၣ်လၢ ဂ---သ၀ီ, ဃ---သ၀ီ, ရှ---သ ၀ီ, တ---သ၀ီ, ဒီးသ၀ီအဂုၤအဂၤလၢအအိၣ်ဘူးလၢဆီထံးကီၢ်ဆၣ်အပူၤသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်၀ဲဒၣ်လၢအသ၀ီဒီး ဘၣ်စံၣ်အိၣ်ကဒု၀ဲဒၣ်လၢတၢ်လီၢ်လၢအဘံၣ်အဘၢဂ့ၤဒိၣ်၀ဲလၢပှၢ်လၢအအိၣ်ဘူးအပူၤန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်မံ၀ဲလၢအသ၀ီပူၤ တဘူၣ်လၢၤဘၣ်ဒီးဘၣ်မံ၀ဲဒၣ်လၢပှၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢပှၤဖိဒံဖိသၣ်ဒီးပှၤလၢအဖိဆံးအိၣ်သီသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ် ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲဒီးတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အကလုာ်ကလုာ်ခီဖျိလၢအ၀ဲသ့ၣ်ကအိၣ်ကဒု၀ဲလၢပှၢ်ပူၤအဂီၢ်န့ၣ်တၢ်အိၣ်ကဒုအလီၢ် လၢအမူၢ်နီၢ်တအိၣ်၀ဲလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ပှၤဒူဖိသ၀ီဖိလၢအဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးခီဖျိလၢ SAC အကဘီယူၤ ဟဲခးလီၤတၢ်အဃိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်  တချုးလၢတၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်ဘၣ်န့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်တပာ်သူၣ်ပာ်သး၀ဲဒီးတၢ်တဒုးသ့ၣ်ညါ ဆိအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃးဒီးကဘီယူၤအတၢ်ကဟဲခးလီၤတၢ်န့ၣ်ဘၣ်. အ၀ဲသ့ၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် မံမုာ်ဘၣ်၀ဲအသးလၢအဟံၣ်လၢသ၀ီ ပူၤ ဖဲလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအဆၢကတီၢ် ဒီးကဘီယူၤခးလီၤတၢ်၀ံၤန့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်၀ဲလၢအသ၀ီပူၤတဘျီဃီ လၢကဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ခီဖျိလၢသုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတပယူာ်ဃီအဃိ စးထီၣ်လၢလါအ့ဖြ့ၣ်ထီၣ်အခီၣ်ထံးတုၤလၢလါအ့ဖြ့ၣ် အသီ (၃၀) န့ၣ် ပှၤသ၀ီဖိလၢအအိၣ်လၢသ၀ီလၢဆီထံးကီၢ်ဆၣ်အပူၤသ့ၣ်တဖၣ်တ၀ာ်ဃာ်ဃာ်န့ၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကဒု၀ဲလၢပှၢ်ပူၤလၢအသးသ မူကပူၤဖျဲး၀ဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်က့ၤမံ၀ဲလၢအသ၀ီပူၤတဘူၣ်ဒ်ဘၣ်ခီဖျိလၢအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိာ်၀ဲဒၣ်လၢ SAC ကဟဲခး ကဒီးတၢ်ဒီးကဘီယူၤ ဒီးနုာ်လီၤ၀ဲဆူဟီၣ်က၀ီၤလၢအအိၣ်လၢ KNU တၢ်ပၢအဖီလာ်လၢကထီၣ်ဒုး၀ဲ KNLA အဃိန့ၣ်လီၤ.

SAC အတၢ်ဟဲခးလီၤတၢ်လၢကဘီယူၤအံၤမၤပျံၤမၤဖုး၀ဲပှၤဒူဖိသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဒူဖိသ၀ီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကဖံးအီၣ် မၤအီၣ်တၢ်ဒီးလဲၤထီၣ်က့ၤလီၤအဂီၢ်ဘၣ်ပျံၤဘၣ်ဖုး၀ဲဒၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကညီပှၤဂ့ၢ်၀ီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) မၤနီၣ်မၤဃါဒီးစဲးကျံးထုးထီၣ်ရၤလီၤစ့ၢ်ကီး၀ဲတၢ်ကဲထီၣ်အသးတခါဖဲလၢ SAC ဟဲခး လီၤတၢ်ဒီးကဘီယူၤဖဲလါမးရှး ၃၀ သီ ၂၀၂၁ နံၣ်ဖဲမိအီၣ်ပှၤခူၣ်ထူအလီၢ်လၢအအိၣ်ဖဲမဲသဲခံတၢ်လီၢ် လၢအအိၣ် ၀ဲဘူးဒီး ထံဖးဒိၣ်သ၀ီ, မဲၣ်ယဲၣ်ခံကရူၢ်, ဆီထံးကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤခူၣ်ထူဖိသံ၀ဲဃိးဂၤဘၣ်ဒိ၀ဲတဂၤ, KNLA အပှၤလၢအဖီၣ် ၀ဲကွဲၤလ့လိၤသံ၀ဲတဂၤ ဒီး KNU သ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤပှၤမၤတၢ်ဖိဘၣ်ဒိ၀ဲတဂၤန့ၣ်လီၤ.

SAC အကလံၤသုးဟဲခးလီၤစ့ၢ်ကီးတၢ်ဒီးကဘီယူၤလၢ KNU တၢ်ပၢဟီၣ်က၀ီၤပူၤပှၤကမျၢၢ်အိၣ်တၢ်အလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်တ ဘျုးတီၤလၢဒူသထူၣ်, မုာ်တြီၤ, ဒီးဒူပျာ်ယာ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤဖဲ ၂၀၂၂ နံၣ်အပူၤ ဒီးဖဲတၢ်ဆှၢထီၣ်၀ဲတၢ်ပာ်ဖျါဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၂၀၂၂ နံၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ်ဆဲးမၤဒံး၀ဲအသးန့ၣ်လီၤ. 

Wed, 22 Jun 2022

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါမးရှး ဒီးလါအ့ဖြ့ၣ် ၂၀၂၂ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ် အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤလၢအဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲ ပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

Related Readings