တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲ ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲလါအီကူး ၂၀၂၁နံၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီကူး ၂၃သီ, ၂၀၂၁နံၣ် ဟါခီ ၁း၀၀ နၣ်ရံၣ် အဆၢကတီၢ် သ၀ီဖိတဂၤလၢအအိၣ် ခီပူၤကရူၢ်ယီၢ်ဘၣ် မ့ၣ်ပိၢ်ဖဲထိးသွၣ်ထးထံကျိနံၤ တၢ်လီၢ်လၢအဘူးဒီး အ---သ၀ီန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ မ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိ အခီၣ်လၢအထွဲတခီဘၣ်ဒိ ၀ဲန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဖ--- တၢ်ဆါဟံၣ်ကသံၣ်တၢ်ပီးတၢ်လီတလၢတလီၣ်ဘၣ်အဃိ အဘၣ်လဲၤထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်လၢ ကီၢ်ကၠီၣ် တဲၣ်န့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိ အိၣ်လၢ ဟ--- သ၀ီတဖၣ် ဘၣ်အိၣ်လၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤ မ့ၢ်လၢ ပှၤတဒုးသ့ၣ်ညါအ၀ဲသ့ၣ် တၢ်ပာ်လီၤ မ့ၣ်ပိၢ်အလီၢ်ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.[1]

 

(၁) တပတီၢ်- တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

မ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ကဲထီၣ်သး

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါအီကူး ၂၃သီ, ၂၀၂၁နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီ, ကရူၢ်, ကီၢ်ဆၣ်, ကီၢ်ရ့ၣ်)

ထိးသွၣ်ထၣ်ထံကျိနံၤ ဘူးဒီး အ---သ၀ီ, ခီပူၤကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

စီၤစ---

သးနံၣ်

၃၇

မုၣ်/ ခွါ

ခွါ

ကလုာ်

ကညီ

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်   

အိၣ်

တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

ထူစံာ်

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ဘါသီခါ

တၢ်ဟံမူဒါ/ လီၢ်လၤ

သ၀ီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ

ဟ---သ၀ီ, ခီပူၤကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

 

 

 (၂) တပတီၢ်- တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

သ၀ီဖိတဂၤ ဒုးသ့ၣ်ညါဘၣ် ကညီဂ့ၢ်၀ီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ ဘၣ်ဃးမ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ် န့ၣ်လီၤ. ၀ံၤအလီၢ်ခံ ပျီပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိတဲသကိးတၢ်ဒီး ပှၤယီၢ်ဘၣ်မ့ၣ်ပိၢ်အပါဒီး အသကိးတနီၤလီၤ. အ၀ဲသ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်၀ဲမ့ၣ်ပိၢ် တၢ်ကဲထီၣ် သးအဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

၂. ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

KHRG မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်သံဒိးဒီး ပှၤလၢအယီၢ်ဘၣ်မ့ၣ်ပိၢ်အသကိးတဖၣ်လၢ အအိၣ်ဒီးအီၤဖဲမ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဆၢ ကတီၢ် ဒီးအသကိးတဖၣ်အံၤ မၤစၢၤအီၤဒီးက့ၤဆှၢအီၤ ဆူသ၀ီပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤ တဂၤန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ ပှၤယီၢ်ဘၣ် မ့ၣ်ပိၢ် အပါန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲမ့ၢ်ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးမ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဂ့ၢ် ဒီး တၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး ပှၤတူၢ် ဘၣ်တၢ်အံၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

 (၃) တပတီၢ်- ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

 

ဖဲ လါအီကူး ၂၃သီ, ၂၀၂၁နံၣ် ဂီၤခီ ၁၀း၀၀ နၣ်ရံၣ်အဆၢကတီၢ် သ၀ီဖိတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် စီၤစ--- သးနံၣ်အိၣ် ၃၇နံၣ် အိၣ်တၢ်လီၢ် ဟ--- သ၀ီ, ခီပူၤကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ယီၢ်ဘၣ်မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. သ၀ီဖိတဖၣ်နာ်၀ဲလၢ ကီၢ်ပယီၤသုးကီၢ်ကးကရၢ (SAC) သုးတဖၣ် ဆီလီၤမ့ၣ်ပိၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. တချုးတၢ်ကဲထီၣ်သးဒံးဘၣ် ဖဲဂီၢ်ခီအဆၢကတီၢ် န့ၣ် အ---သ၀ီဖိတဖၣ်လၢအအိၣ်ဘူးဒီး ဟ---သ၀ီထံၣ်၀ဲ SAC သုးတဖၣ်လ့ၢ်လိၤတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်အဃိ နာ်၀ဲလၢ SAC  သုးတဖၣ်ဆီ လီၤမ့ၣ်ပိၢ်၀ဲအံၤန့ၣ်လီၤ. စီၤစ--- ယီၢ်ဘၣ်မ့ၣ်ပိၢ် ဖဲထိးသွၣ်ထးထံကျိနံၤ ဖဲအက့ၤဆူအဟံၣ်အဆၢကတီၢ် န့ၣ်လီၤ. ထံကျိၤအံၤ ဘူးဒီး အ---သ၀ီ, ခီပူၤကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. (ထံကျိအံၤအိၣ်စီၤစုၤဒီးသ၀ီ ကအိၣ် ၁၅ မံးနံး)  မ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိအခီၣ်ထွဲတခီဘၣ်ဒိ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

ဖဲဂီၤခီအဆၢကတီၢ် စီၤစ--- ဒီးအသကိးတဖၣ်လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ မ---သ၀ီ (သ၀ီအဂၤတဖျၢၣ်လၢအဘူးဒီး ဟ---သ၀ီ) ခီပူၤကရူၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ အ၀ဲသ့ၣ်သကိး ၁၅ဂၤ ၀ံတၢ်ဖိတၢ်လံၤစးထီၣ်လၢ မ---သ၀ီတုၤ အ---သ၀ီန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤစ---က့ၤဆူ ဟ---သ၀ီအဆၢကတီၢ် အယီၢ်ဘၣ်မ့ၣ်ပိၢ်ဖဲ ထိးသွၣ်ထးထံကျိကပၤန့ၣ်လီၤ. အက့ၤ ဆူအသ၀ီဒီး အသကိးလွံၢ်ဂၤဘၣ်ဆၣ် အ၀ဲယီၢ်ဘၣ်မ့ၣ်ပိၢ်ဒီး ဘၣ်ဒိထဲတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သး၀ံၤအလီၢ်ခံ စီၤစ---အသကိးတဖၣ်က့ၤဆှၢအီၤဆူ အ---သ၀ီတဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. ၀ံၤအလီၢ်ခံ ပှၤဆှၢအီၤလၢ ဖ---တၢ်ဆါဟံၣ် (ဖဲဖ---သ၀ီ သ၀ီအဂၤတဖျၢၣ်လၢ အဘူဒီးအ---သ၀ီ) ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်လဲၤတုၤ၀ဲလၢတၢ်ဆါဟံၣ် ဖဲ လါအီကူး ၂၄သီ, ၂၀၂၁နံၣ် ဂီၤခီ ၃း၀၀ နၣ်ရံၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဖ---တၢ်ဆါဟံၣ် ကသံၣ် တၢ်ပီးတၢ်လီ အိၣ်တလၢတလီၣ်ဘၣ်အဃိ ဘၣ်တၢ် ဆှၢအီၤဆူ ဃိၣ်နံၤခိၣ်တၢ်လီၢ် အိၣ်ဖဲ ဒ---သ၀ီ, ဘုအါဒၢကရူၢ်, ဘုသိၣ်ကီၢ်ဆၣ် (ကလဲၤခီ ဃိၣ်လိာ်ကျိဒီး လဲၤဆူကီၢ်ကၠီၣ် တဲၣ်အဂီၢ်)န့ၣ်လီၤ. ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) ကသံၣ်သရၣ်လၢ ဖ---သ၀ီ အိၣ်ဒီး စီၤဖ---တုၤအခီဃီၤဆူ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တစုန့ၣ်လီၤ.

 

ဖဲလါအီကူး ၂၅သီ, ၂၀၂၁နံၣ် ဂီၤခီအဆၢကတီၢ် ကၠီၣ်တဲၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဟ့ၣ်စီၤစ---တၢ်ပျဲလၢ ကလဲၤခီထံကျိဒီး ဘၣ်တၢ်ဆှၢအီဆူ တၢ်ဆါဟံၣ်ဖဲ မဲၢ်ဟီၤဆီး၀့ၢ် လၢကကူစါယါဘျါသးဆူညါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ ကၠီၣ်တဲၣ်ပှၤဘၣ်မူ ဘၣ်ဒါ တပျဲပှၤကလဲၤပိာ်အခံလၢ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တကပၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်သရၣ်လၢ မဲၢ်ဟီၤဆီးတၢ်ဆါဟံၣ် ဒီၣ်တူာ်အ ခီၣ်ထွဲတကပာ်န့ၣ်လီၤ. ကညီတၢ်စီၣ်ထွဲမၤစၢၤ တၢ်ကရၢကရိ မၤစၢၤအီၤလၢတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ကူစါယါဘျါသး ဖဲအထီၣ် တၢ်ဆါဟံၣ် လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပူၤအဂီၢ်ဒီး မၤစၢၤစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ တၢ်ကတိၤကျိာ်ထံ ယိၤကျိာ်ဆူ ကညီကျိာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါစဲး ပထ့ဘၢၣ်အပူၤ အ၀ဲစံၣ်လီၤဘၣ် လၢတၢ်ဆါဟံၣ်ဒီး က့ၤဆူကီၢ်ပယီၤန့ၣ်လီၤ. ၀ံၤအလီၢ်ခံ ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၀၂၁နံၣ် န့ၣ်အဘၣ်လဲၤဒုးနဲၣ်ကဒါ အသးလၢ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

စီၤစ--- ဒီးအမါန့ၣ် အဖိအိၣ်သၢဂၤလီၤ. ခီဖျိလၢအဘၣ်ဒိဒီးမ့ၣ်ပိၢ်အဃိ ကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိၣ်သးသမူ ဆူညါ (ဒ်ပှၤထူ စံာ်ဖိတဂၤအသိး) လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတနီၤလၢ အသကိးဒီးအဘူးအတံၢ်အိၣ်ဘၣ်ဆၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢ တၢ်ကရၢကရိ အဂၤနီတဖုအအိၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ (ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထဲဒၣ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကညီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်ကရၢကရိအိၣ်န့ၣ်လီၤ).  မ့ၢ်လၢသ ၀ီဖိတဖၣ် တၢ်တဒုးသ့ၣ်ညါ တၢ်ပာ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်အိၣ်အလီၢ်ဘၣ်အဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

 

(၄)တပတီၢ်- တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါ, ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပက သူတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ပှၤဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဟ့ၣ် KHRG တၢ်ပျဲလၢကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

Wed, 15 Dec 2021

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါအီကူး ၂၀၂၁နံၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤ ၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤ လီၤဘၢအီၤလၢအဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ် ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

Related Readings