တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

တၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မၤတရီတပါ

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါအီကူး ၁၂ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီႇ ကရူၢ်ႇ ကီၢ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ရ့ၣ်)

တ---သဝီႇ က---ကရူၢ်ႇ ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

နီၢ်လ---

သးနံၣ်

၇၅ နံၣ်

မုၣ်ခွါ 

မုၣ်

ကလုာ်

ကညီ

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်

မုၣ်ကမဲ

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ခရံာ်ဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ 

တ---သဝီ

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ        

လီၢ်လၤ

ဒူသဝီ

တသ့ၣ်ညါ

တသ့ၣ်ညါ

တ---သဝီႇ က---ကရူၢ်ႇ ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖဲ လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၅ သီႇ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ၦၤဟ့ၣ်တၢ်ကစီၣ် (ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်) အံၤ လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်န့ၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ဖဲလါအီကူး ၁၂ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ် ဂီၤခီ ၁၂နၣ်ရံၣ်ဒီး၁နၣ်ရံၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် သဝီဖိတဂၤ ဟဲနုာ်လီၤခူသူၣ်ဆူ  နီၢ်လ--- လၢအမ့ၢ်မုၣ်ကမဲလၢအသးနံၣ်အိၣ် ၇၅ နံၣ်တဂၤ အဟံၣ်ဖဲ တ---သဝီႇ က---ကရူၢ်ႇ ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ဒီး ဖီၣ်ဆူၣ်မၤတရီတပါအီၤန့ၣ်လီၤ. 

ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤ တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ ဆူ KHRG အိၣ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ. “အဝဲဟဲထီၣ် လၢ ဖုဒါတၢ်ပူၤဟိအပူၤတပူၤ. (...) ယဂုာ်ကျဲးစၢးကွၢ်ထံအမဲာ်ဘၣ်ဆၣ် အတပာ်ဖျါအမဲာ်ဘၣ်. (တၢ်ခံးအ ဃိဒီး အဝဲဃုကွၢ်ဝဲ မ့ၣ်ဘံး(ဒးမံ) တဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ). ယနၢ်ဟူအကလုၢ်. (...) အဝဲဖီၣ်တံၢ်ဃာ်ယစုဒီး ကးဘၢယကိာ်ပူၤဒီး အစုန့ၣ်လီၤ. ယဘူးကသံညါ. ယကိးပသူဒီးဃ့တၢ်မၤစၢၤႇ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲကးဘၢဝဲယ ကိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘူးထီၣ်လၢဖးဖီမုၢ်လံအဃိ ၦၤမံလၢၤလံ. အဃိႇ ယမ့ကိးပသူထီၣ်ဖးဒိၣ်ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တမ့ၢ်လၢ သဝီဖိတဖၣ် ကနၢ်ဟူယၤလၢၤဘၣ်.”

တုၤမုၢ်ဆ့ၣ်ဝါထီၣ်ဒီး နီၢ်လ--- ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒီးဆိမိၣ်တယာ်ဝဲလၢ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤ ကမ့ၢ်ဝဲပိာ် ခွါသးစၢ်တဂၤလၢ အဟဲအီညီနုၢ်ထံချီဒီးအီၣ်သဘျုၣ်လၢဟံၣ်ပူၤတဂၤအံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်ဝဲဒ်အံၤႇ “တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်ႇ အ(ပိာ်ခွါသးစၢ်တဂၤအံၤ) တဟဲလၢယဟံၣ်လၢၤဘၣ်. ယသ့ၣ်ညါတဘျီ ဃီ (လၢအဝဲမ့ၢ် ၦၤမၤကမၣ်တၢ်)န့ၣ်လီၤ. (...) အဝဲကိးယၤလၢ ဖံဖံထီဘိလီၤ. စးထီၣ်တၢ်ကဲ ထီၣ်သးအံၤ ဝံၤန့ၣ် အကိးယၤ လၢဖံဖံ တဘူၣ်လၢၤဘၣ်. ယဆိမိၣ်ဒု ကဘၣ်မ့ၢ်အီၤလီၤ. ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ၦၤအါဂၤတဲ အဂ့ၢ် လၢအဝဲမၤကမၣ်တၢ် လၢအတဖိးဒီးသဲးစး ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဟုၣ်တၢ်ဘျၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”

အဆိကတၢၢ် အဝဲလဲၤတီၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ သဝီတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်အအိၣ်ဝံၤဒီး လၢခံအဝဲလဲၤတီၣ်ဖျါ ထီၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူသဝီသးၦၢ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. သဝီသးၦၢ်အံၤအၢၣ်လီၤဝဲလၢ ကဃုသ့ၣ်ညါဝဲတၢ်ဂ့ၢ် အံၤ (KHRG တဒိးန့ၢ်ဘၣ် မုၢ်နံၤမုၢ်သီလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်)န့ၣ်လီၤ. သဝီသးၦၢ်ကိးထံၣ်ဒီး သံကွၢ်သမံသမိးဝဲ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဒီးၦၤမၤကမၣ်တၢ်ခံဂၤလၢာ် လၢတၢ်လီၢ် လီၤဆီလိာ် သးအလီၢ်အခါႇ  မၤနီၣ်မၤဃါစ့ၢ်ကီး တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖျါဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤ ဂ့ၢ်လိာ်ဝဲတၢ်ဖီၣ်ဆူၣ်မၤတရီတပါ နီၢ်လ---ဂ့ၢ်ဝီအံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သဝီသးၦၢ်ဒုးကနၣ်ဝဲ နီၢ်လ--- လၢ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအကလုာ် လၢ အဖီၣ်ဃာ်ဝဲလၢတၢ်ကလုၢ်ဒၢပူၤတယုၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်လ---အံၤ တိၢ်နီၣ်ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤ အကလုၢ်ဘၣ်အဃိ စံးဝဲလၢတၢ်ကလုၢ်ဝဲအံၤမ့ၢ်ၦၤမၤကမၣ်တၢ်အကလုၢ်န့ၣ်လီၤ. သဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ် သံကွၢ်သံဒိးဝဲ ကရူၢ်ခိၣ်လၢ မ့ၢ်အကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူညါ (ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢတၢ်ဖီခိၣ်တဖၣ်) ဒီးအဝဲ (ကရူၢ် ခိၣ်) စံးဆၢဝဲလၢ “သုမ့ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူညါန့ၣ်ႇ တဲဘၣ်ယၤ (ဒုးသ့ၣ်ညါ)စ့ၢ်.”

ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤ နၢ်ဟူလၢဒူသဝီခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဆှၢခီတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ ကရူၢ်ခိၣ်အိၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ လဲၤဃီၤ ဝဲဆူ သဝီသးၦၢ်အဟံၣ်မဲာ်ညါ စိာ်ဃုာ်ဝဲဒီးဃဲာ်တဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. (KHRG တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ မုၢ်နံၤမုၢ်သီလီၤတံၢ် လီၤဆဲးဘၣ်). ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် သဝီသးၦၢ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် တအိၣ်လၢဟံၣ်နီတဂၤဘၣ်. လၢခံသဝီ ဖိသ့ၣ်တဖၣ် လဲၤကဝီၤဃာ်ဝဲၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤန့ၣ် တုၤအပါ ဟဲတုၤလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်ဒီး က့ၤကိး က့ၤအီၤဆူအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤဝံၤအလီၢ်ခံ သဝီသးၦၢ် လဲၤကိးဝဲအမါဒီးအဖိတဖၣ်ဆူ သဝီအဂၤတဖျၢၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်နၣ်လီၤ. 

သဝီသးၦၢ် တအိၣ်လၢသဝီပူၤဘၣ်အဃိ သဝီသးၦၢ်ခိၣ်ခံကိးထံၣ်ဝဲ လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကဆၢတဲာ် ဝဲ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ကြၢးပာ်ဖျါဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ လီၢ်ကဝီၤၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤ ပဒိၣ်ကၠဲးစၢၣ်ထိ (ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ KNU ပဒိၣ်)အအိၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဆၢတဲာ်ဝဲလၢ ကတီၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤဆူ KNU ၦၤ ဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိပဒိၣ်ကၠဲးစၢၣ်ထိဟဲတုၤဝဲလၢသဝီပူၤ ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၄ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ် လၢကဃိထံသ့ၣ်ညါဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံကတၢၢ် လီၢ်ကဝီၤၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤသုးတဖၣ် ဖီၣ်န့ၢ်ဝဲ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤဖဲ လါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁ဝ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. 

ခဲအံၤ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤ မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲဘၣ်အိၣ်လၢ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤထီဘိလၢ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်အံၤ ကက့ၤမၤကၣ်ဘၣ်ဖုးအီၤန့ၣ်လီၤ.  “ဖဲတၢ် ကဲထီၣ်သးအခါ အတဲယၤလၢ အကဟဲတဘျီဒံး. တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံ  ယမံလၢယဟံၣ်ပူၤတဂၤ တဘူၣ်လၢၤဘၣ်. ယတူၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတအိၣ်လၢယဂီၢ်လၢၤဘၣ်လီၤ.”  ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် တဂၤအံၤ တဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ဆူၣ်ထီၣ်နီၢ်သးဂံၢ်ဘါတၢ်မၤစၢၤ ဒ်သိးကလဲၤခီဖျိမၤနၢၤကွံာ်ဝဲ အတၢ်တူၢ်ဘၣ် သးခီၣ် မ့ၣ်လီၢ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တချုးလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအဘျီဝဲအံၤဒံးဘၣ်န့ၣ် နီၢ်လ--- လဲၤခီဖျိတ့ၢ်ဘၣ်ဝဲ သွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါတၢ်မၤပယွဲ လၢအပူၤကွံာ်ဝံၤတဘျီလံန့ၣ်လီၤ. လၢအပူၤကွံာ် ဖဲအအိၣ်လၢအဝၤအသဝီအဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပယီၤသုးစံၣ် ဖျိးတဂၤဖီၣ်ဆူၣ်တ့ၢ်ဘၣ်အီၤတဘျီလံန့ၣ်လီၤ. (အဝဲတနီၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီလၢၤဘၣ်ႇ ဘၣ် ဆၣ် အတဲဘၣ် KHRG လၢ အဝဲအိၣ်တ့ၢ်ဝဲဖဲန့ၣ် ဖဲ၁၉၈၆ တုၤ ၁၉၉၇ နံၣ်အတီၢ်ပူၤ). လၢခံဂၢၤကီၢ်သုးခိၣ် ဖီၣ်န့ၢ် ပယီၤသုးဖိစံၣ်ဖျိးတဂၤအံၤဒီး က့ၤကိးအီၤဆူသဝီၤပူၤဝံၤ ၦၤဒဲအမဲာ်တုၤအသွံၣ်လီၤန့ၣ်လီၤ. သနာ်က့ ဂ့ၢ်ဝီဝဲအံၤဖျါလၢ တၢ်တီတၢ်တြၢ်လၢၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဂီၢ်တအိၣ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်ဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီ ဆူညါအိၣ်တအိၣ်န့ၣ် ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤ တသ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. 

ဖဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၂ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်န့ၣ်ႇ KHRG ပျီပူၤၦၤထၢတၢ်ကစီၣ်ဖိတဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ် ပျာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ် ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ်အပူၤ (KHRG တဒိးန့ၢ်ဘၣ် မုၢ်နံၤမုၢ်သီလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်) ခီဖျိတၢ်အုၣ်သးတအိၣ်လၢၦဲၤဘၣ်ဒီးၦၤထံၣ်ထွဲတၢ်တအိၣ် ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ခဲအံၤၦၤမၤကမၣ်တၢ်ဟဲက့ၤအိၣ်လၢသဝီပူၤအဃိ ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် တဂၤအံၤအဂီၢ် မ့ၢ်လၢဆူညါန့ၣ် ၦၤမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအံၤ မ့မၤကၣ်က့ၤဒီးမၤပယွဲအီၤသ့အဃိန့ၣ်လီၤ.

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါႇ ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲး တၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤ ဟ့ၣ် KHRG အခွဲးလၢ ကသူဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.