တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါ တဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲတၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃး သိလ့ၣ်ဘၣ်ထံးလိာ်သးသတူၢ်ကလာ်ကဲထီၣ်ဝဲ ဖဲ အ--- သဝီဒီးဒီၣ်ဖးခိၣ်ဝ့ၢ်အဘၢၣ်စၢၤကျဲဖးဒ့ႇ  ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤအဃိ အ---သဝီဖိ သးသမူ ဟးထီၣ် ကွံာ်ဝဲတဂၤဒီးဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဝဲ (၈) ဂၤန့ၣ်လီၤ. သိလ့ၣ်တခိၣ်န့ၣ်အကစၢ်မ့ၢ်ဝဲ ကီၢ်ပယီၤသုးဘယ့ၣ်နီၤ (ဘုရင့်နောင်) သုးမုၢ်ဒိၣ်အၦၤတဂၤ  လၢအမံၤမ့ၢ်သုးစကီၤပြံ အီၤမ့နဲၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီးသိလ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်နီဆှၢအီၤလၢၦၤအဂၤ တဂၤ လၢတၢ်တသ့ၣ်အမံၤအသၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. သိလ့ၣ်အံၤလဲၤထံးဘၣ်ဝဲ နီၢ်ဝ---အဃိ အစုစ့ၣ်တကပၤ ဒီးအဂုာ်ဃံ အစ့ၣ်တကပၤ ကၢ်ကွံာ်ဝဲ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲတဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ကူစါယါဘျါ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် လၢအတၢ်ပူၤလီၢ် အံၤအဂီၢ်ဘၣ်လီၤ.

 

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါ | ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ် (လါယူၤလံ ၂ဝ၁၇ နံၣ်) 

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါလံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤခီဖျိ ပျီပူၤၦၤမၤသကိးတၢ်ဖဲ တီအူကီၢ်ရ့ၣ် လၢအဘၣ် တၢ်နဲၣ်လိအီၤလၢ ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သး တဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ.[1]   လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤဘၣ်တၢ်ဒိးန့ၢ်အီၤဖဲ လါယူၤလံ ၂ဝ၁၇ နံၣ် ဃုာ်ဒီးတၢ်ကစီၣ်အဂၤတဖၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါအဂၤ ၁ ဘ့ၣ်ႇ တၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်သံဒိး ၉ ခါႇ ဟီၣ်ကဝီၤတၢ်ပာ်ဖျါ ၁ ဘ့ၣ်ႇ တၢ်ဂီၤ ၁၈၆ ဘ့ၣ် ဒီး တၢ်ဂီၤမူ ၄ခါ လၢဘၣ်တၢ်ဆှၢထီၣ်အီၤလၢ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.[2]

(၁)    တပတီၢ် - တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

သိလ့ၣ် ဘၣ်ထံးလိာ်သးသတူၢ်ကလာ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါယူၤလံ ၇ သီႇ  ၂ဝ၁၇ နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီႇ ကရူၢ်ႇ ကီၢ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ရ့ၣ်)

အ---သဝီဒီး ဒီၣ်ဖးခိၣ်ဝ့ၢ် ဘၢၣ်စၢၤကျဲဖးဒ့ ကျဲမုၢ်ခိၣ်ႇ ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

နီၢ်ဝ---

သးနံၣ်

၅၂ နံၣ်

မုၣ်ခွါ 

မုၣ်

ကလုာ်

ကညီ

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်

အိၣ်

 တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

သူၣ်ဖျးမၤဝဲၤ

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ခရံာ်ဖိ

တၢ်ဟံမူဒါ / လီၢ်လၤ

သဝီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ 

အ---သဝီ

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ        

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ / သုးရ့ၣ် /  သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ / သုးကလၢၤ 

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

အီၤမ့နဲၤ

သုးစကီၤပြံ

ဘယ့ၣ်နီၤသုးတၢ်မၤလိလီၢ်

ဘယ့ၣ်နီၤသုးတၢ်မၤလိလီၢ်ႇ ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်

သုးခိၣ်ကျၢၢ်ဂီၢ်ဂ့ၢ် စိတ့ၣ်နဲၤ

 

(၂) ပတီၢ်တပတီၢ်-တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

ယနၢ်ဟူဘၣ်ဃးဒီးသိလ့ၣ်ဘၣ်ထံးသတူၢ်ကလာ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂ့ၢ်အဃိယလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးအ---သဝီဖိလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ဒီးမၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ် (interview) ဖဲန့ၣ်လီၤ.

ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

တၢ်ကစီၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတီဝဲခီဖျိၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်လၢသိလ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဘျီအံၤအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲဒုးသ့ၣ်ညါယၤဒီး ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

(၃) ပတီၢ်တပတီၢ် - ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ဖဲလါယူၤလံ ၇သီႇ ၂ဝ၁၇ နံၣ်န့ၣ် သိလ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ထံးသတူၢ်ကလာ်ကဲထီၣ်သး ဖဲအ---သဝီဒီး ဒီၣ်ဖးခိၣ်ဝ့ၢ်အဘၢၣ်စၢၤကျဲဖးဒ့ဖဲ ဒီၣ်ဖးခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ႇ တီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. သိလ့ၣ်တခိၣ် လၢအဘၣ်ဘၣ်ထံးသတူၢ်ကလာ်တခိၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲကီၢ်ပယီၤဘယ့ၣ်နီၤသုး သုးစကီၤပြံအီၤမ့နဲၤ အသိလ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟဘၣ်ဆၣ်ဒီးၦၤလၢအဟဲနီသိလ့ၣ်တဂၤအံၤတမ့ၢ် သုးစကီၤပြံအီၤမ့နဲၤ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.] သိလ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ထံးသတူၢ်ကလာ်အံၤ ကဲထီၣ်ဝဲခီဖျိ ၦၤလၢအနီသုးစကီၤပြံ အီၤမ့နဲၤ အသိလ့ၣ် တဂၤအံၤ တအိၣ်ဒီးတၢ်ပလီၢ် ပဒီဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢသိလ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ထံးသတူၢ်ကလာ် ဘျီဝဲအံၤ အပူၤ ၦၤသံဝဲတဂၤ ဒီး ၦၤဘၣ်ဒိဝဲ ဃိးဂၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤလၢအဘၣ်ဒိဃိးဂၤအကျါ နီၢ်ဝ--- လၢအသးအိၣ် ၅၂ နံၣ်တဂၤ အစုစ့ၣ်ကၢ်ကွံာ် ဒီးအဂုာ်ဃံလၢအစ့ၣ်တကပာ်  ကၢ်ကွံာ်ဝဲတဘိစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲလါယူၤလံ ၇သီႇ ၂ဝ၁၇ နံၣ်အနံၤ တနံၤဃီဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအပူၤ ၦၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဆှၢအီၤဆူ ဘယ့ၣ်နီၤသုးတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.  ဒ်တၢ်မၤကွၢ် ၦၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်ပူၤလီၢ် ဒီးတၢ်ဒိယဲၤဖျါ (x-ray) အစၢဖျါထီၣ်ဝဲအသိး တၢ်ဆါဟံၣ် ၦၤဒိယဲၤဖျါတဖၣ်စံးဝဲလၢ နီၢ်ဝ---အစုစ့ၣ် တကပၤကၢ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး သုးတၢ်ဆါဟံၣ် ကသံၣ်သရၣ်စံးဝဲလၢ နီၢ်ဝ--- အံၤတလိၣ် ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢအတၢ် ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး တၢ်ပူၤလီၢ် အံၤတကဲထီၣ်တၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် ဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ကသံၣ်သရၣ် ဟ့ၣ်လီၤဝဲနီၣ်ဝ--- ကသံၣ်အီဒီး တၢ်ကံညာ်လၢကဘိၣ်ဘံတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတၢ်ပူၤလီၢ်အဂီၢ် ဝံၤဒီးဒုးက့ၤ အိၣ်ဘှံးက့ၤအီၤ လၢအဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘယ့ၣ်နီၤသုးတၢ်ဆါဟံၣ်ကသံၣ်သရၣ် ဟ့ၣ်လီၤနီၢ်ဝ---ကသံၣ်လၢကဖုအဂီၢ်ဒီး ကသံၣ်ဖၤရၤ (စမေခေနအော်သူ) သ့ၣ်တဖၣ်ဝံၤ မၤလိာ်အီၤလၢ အသီ ၁ဝ ဝံၤအလီၢ်ခံ အကဘၣ် ဟဲဒုးနဲၣ်က့ၤအသးလၢ ဘယ့ၣ်နီၤသုးတၢ်ဆါဟံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဝ--- စံးဝဲလၢ အတၢ်ပူၤ လီၢ်ဘၣ်ဒိတဖၣ်ဆါဒိၣ်ထီၣ်ဝဲဒိၣ်မးအဃိဒီးလဲၤဒုးနဲၣ်ကဒီးအသးဆူ တီအူတၢ်ဆါဟံၣ်အခါ ကသံၣ် သရၣ်မုၣ်နီၢ်ၡါရိၢ်ဖီစံးဘၣ်အီၤလၢ ကသံၣ်လၢဘယ့ၣ်နီၤသုးတၢ်ဆါဟံၣ် ဟ့ၣ်လီၤအီၤတဖၣ် တဘၣ် ဃးလိာ်သးဒီးအတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတၢ်ပူၤလီၢ်အံၤဘၣ် အဃိတဘၣ်အီအီၤတဂ့ၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ   အဝဲပတုာ်အီကွံာ်ကသံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
 

သဝီဖိလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးခီဖျိသိလ့ၣ်တၢ်ဘၣ်ဘၣ်ထံးသတူၢ်ကလာ်ဘျီဝဲအံၤတဖၣ်ဘၣ်တၢ်ဆှၢအီၤဆူ ဘယ့ၣ်နီၤသုးတၢ်ဆါဟံၣ်ဒီးတၢ်ဒိကွၢ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်ပူၤလီၢ်လၢယဲၤဖျါဝံၤသနာ်က့ ကသံၣ်သရၣ်တဖၣ်စံး ဘၣ်အီၤလၢ တလိၣ်ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်ဘၣ်ဒီးပျၢ်က့ၤကွံာ်အဝဲသ့ၣ်ဆူဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်ဝ--- စံးဝဲလၢ ၦၤဘၣ်ဒိတဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢကဘၣ် ထီၣ်တၢ်ဆါဟံၣ်အဃိ လဲၤစိာ်ဝဲလီၢ်မံလီၢ်ဒါဒီး တၢ်လိၣ်အဂၤ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဆါဟံၣ်တတူၢ်လိာ်ဘၣ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အဃိဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ် ဟဲက့ၤဝဲဒ်န့ၣ် န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတဖၣ်စံးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ (သုးစကီၤပြံအီၤမ့နဲၤ) တဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ် ကသံၣ်ကသီပှ့ၤ ဒီးတဟံးန့ၢ်စ့ၢ်ကီးမူဒါလၢတၢ် ကူစါယါဘျါ အဂီၢ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

(၄) ပတီၢ်တပတီၢ် - တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါႇ ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲး တၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ် ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤဟ့ၣ်အခွဲးလၢ တၢ်ကသူတၢ်ကစီၣ်အံၤ ဒ်သိးဒီးၦၤအါဂၤကသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီကအိၣ်ဖျါထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Fri, 11 May 2018

Footnotes: 

[1] ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG နဲၣ်လိဝဲပျီပူၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဖၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်တကပၤလၢကမၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်မၤအၢမၤပယွဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ် ခီဖျိတၢ်ပာ်ဖျါတဖၣ် ဒ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်အတီၤပတီၢ်တၢ်မၤအကျဲအသိးဒီး မၤဝဲ တၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီးသဝီဖိအဂၤတဖၣ်ႇ ကွဲးဖျါထီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတၢ်ပာ်ဖျါတဖၣ်လၢဘၣ်ဃးဖဲ တၢ်လီၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ညီနုၢ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကွဲးထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါၦၤ ဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တၢ် မၤအၢပယွဲအလံာ်ပာ်ဖျါအခါ ပျီပူၤၦၤမၤ တၢ်ဖိတဖၣ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤ လၢကမၤနီၣ်မၤဃါဝဲတၢ်မၤပယွဲၦၤဂ့ၢ် ဝီခွဲးယာ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဆိမိၣ်လၢအ ကါဒိၣ်တဖၣ် ခီဖျိတၢ်မၤလီၤတံၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်လၢကျဲအါဘိဒီး ဒ်ပမၤန့ၢ်အီၤ လၢဂံၢ်ခီၣ် ထံးအသိး ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအတၢ်ဆီတလဲအတၢ်ထိၣ်သတြီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. 

[2] လၢတၢ်ကမၤဂ့ၤထီၣ် KHRG အကျိၤအကျဲတဖၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါ ကဂ့ၤထီၣ်အဂီၢ်ဒီး ဒ်သိးကန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆဲးကျိး အတၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ် လိၤလိၤဒၣ်ဝဲဒီး သဝီဖိလၢကီၢ်ပယီၤထးခီတကပၤအတၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ် ဒီးဒ် KHRG အတၢ်ပညိၣ်အိၣ်ဝဲအသိး လၢကတီၣ်ထီၣ် တၢ်ကစီၣ်လၢဒိးန့ၢ်ဘၣ် လၢပျီပူၤတဖၣ်ခဲလၢာ် ဖဲဘၣ်တၢ်မၤအီၤဒ်အကျိၤ အကျဲအိၣ်ဝဲအသိးဝံၤဒီး တၢ်ကျိာ်ထံအီၤ ဒီးတၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဂၤအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်ဒီး ဘၣ်တၢ်မၤဘၢအဂ့ၢ်အကျိၤလၢအကါဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်ပာ်ဖျါလၢအဘူးအ တံၢ်အဂၤတဖၣ် ဘၣ်တၢ်နီၤဖးလီၤဆူ တၢ်ကစီၣ်အကလုာ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ ဒီးအနံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဘၣ်သးဖးအါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤလၢအဘၣ် ထွဲလိာ်သးတဖၣ်တခါစုာ်စုာ်အဂီၢ် ဝံသးစူၤကွၢ်ဘၣ်လၢ KHRG တၢ်ကစီၣ်သန့တက့ၢ်.

Related Readings