တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါဝဲ တၢ်မၤတရီတပါပိာ်မုၣ်ဖိသၣ်အက့ၢ်အဂီၤလၢအကဲထီၣ်သးဖဲ ကၠိဝဲဖးဒိၣ်သဝီႇ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်ဖိသၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်မၤတရီတပါအနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတဂၤ လၢအမံၤမ့ၢ်ဝဲနီၢ်ခၠၤမုၣ်အံၤ မ့ၢ်ၦၤလၢ အခိၣ်နူာ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးဘၣ်ဒီးဘၣ်တၢ်နၢမူဒီးပလၢၢ်အီၤလၢ အသရၣ်ကၠိခိၣ်သဲၣ်နဲၤအူန့ၣ်လီၤ. ၦၤမၤကမၣ်တၢ် တဂၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်အီၤဘၣ်ဆၣ် တၢ်ပျၢ်ကွံာ်အီၤလၢတစိၢ်ဖိအတီၢ်ပူၤဒီး တၢ်ဆီတလဲအီၤဆူကၠိအဂၤတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိႇ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီဝဲလၢသရၣ်သဲၣ်နဲၤအူအံၤ ကမၤတရီတပါဒီးပလၢၢ်ဒံး ဖိသၣ်တဖၣ်လၢခံ ဒီးတၢ်တဟံးန့ၢ်အီၤအရ့နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါ ၊ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ် (လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂ဝ၁၇ နံၣ်) 

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါလံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤခီဖျိ ပျီပူၤၦၤမၤသကိးတၢ်ဖဲဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်လၢအဘၣ် တၢ်နဲၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ် အတၢ် အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ.[1]  လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဒိးန့ၢ်အီၤဖဲ လါမ့ၤ ၂ဝ၁၈ နံၣ် ဃုာ်ဒီးတၢ် ကစီၣ်အဂၤတဖၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါ အဂၤ (၂) ဘ့ၣ်လၢဘၣ်တၢ်ဆှၢထီၣ်အီၤလၢ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.[2]

(၁)    တပတီၢ် - တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

တၢ်မၤတရီတပါပိာ်မုၣ်က့ၢ်ဂီၤ

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၅ သီႇ ၂ဝ၁၇ နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီႇ ကရူၢ်ႇ ကီၢ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ရ့ၣ်)

သ--- သဝီႇ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်ႇ ဒူသထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

နီၢ်ဖ---

သးနံၣ်

၁၅ နံၣ်

မုၣ်ခွါ 

မုၣ်

ကလုာ်

ကညီ

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်

တအိၣ်

 တၢ်ဖံးတၢ်မၤ

ဖိသၣ်

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ

ဘူးဒး

တၢ်ဟံမူဒါ / လီၢ်လၤ

ဖိသၣ်

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ 

က---

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ        

လီၢ်လၤ

မူဒါလီၤ တၢ်လီၢ်

နီၢ်ကစၢ်အိၣ်ဆိးတၢ်လီၢ်

အူသဲၣ်နဲၤအူ

ကၠိခိၣ် (ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်)

သ---သဝီ

ကၠဲၣ်ထိ

 

(၂)ပတီၢ်တပတီၢ်-တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

ယၤ (ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ်ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ) မၤတၢ်သံကွၢ်သံဒိးဒီး ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အမုၢ်ဂၢ်ဖဲ လါယနူၤအါရံၤ ၈ သီႇ ၂ဝ၁၈ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်အမ့ၢ်အတီ မ့ၢ်လၢယနၢ်ဟူအီၤလိၤလိၤလၢ ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ် အမုၢ်ဂၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအအိၣ် ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဟ့ၣ်အါထီၣ်ယၤ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်သံကွၢ်သံဒိးအပူၤန့ၣ်လီၤ.

 

(၃) ပတီၢ်တပတီၢ် - ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ဖဲ လါဒံၤစဲဘၢၣ် ၅ သီႇ ၂ဝ၁၇ နံၣ်န့ၣ် အူသဲၣ်နဲၤအူလၢ အမ့ၢ်ဝဲတီၤဖုၣ်ကၠိခိၣ်တဂၤအံၤ မၤတရီတပါပိာ်မုၣ်ဖိသၣ် လၢ အအိၣ်ဝဲ ၁၅ နံၣ် နီၢ် ဖ---လၢအခိၣ်နူာ်တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးဘၣ်တဂၤ အက့ၢ်အဂီၤန့ၣ်လီၤ.

 

ဖဲမုၢ်နံၤအဝဲန့ၣ်န့ၣ်ႇ သရၣ်ကၠိခိၣ်တဂၤအံၤမူၤဝဲသံးန့ၣ်လီၤ. အဝဲဟဲဆူ နီၢ်ဖ--- အဟံၣ်ဒ်သိးအက မၤၦဲၤအလီတဲ စိအဂံၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲသရၣ်အံၤဟဲနုာ်လီၤဟံၣ်ပူၤအခါႇ ပိာ်မုၣ်ဖိအံၤအမိၢ်အပၢ်မၢအီၤ ဒ်သိးကမၤပျီဟံၣ် မ့ၢ်လၢအပာ် ကဲသရၣ်ကၠိခိၣ်တဂၤအံၤ ဒ်အမ့ၢ်ၦၤတမှံၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲပိာ်မုၣ်အံၤအိၣ်ဝဲတဂၤအခါ အူသဲၣ်နဲၤအူအံၤ မၤဆူၣ်ထီၣ် အသးဒီး ဂုာ်ကျဲးစၢးနၢမူဝဲပိာ်မုၣ်ဖိအံၤလီၤ. ဖဲအဝဲဂုာ်ကျဲးစၢးနၢမူတၢ်အခါႇ ပိာ်မုၣ်ဖိအမိၢ်အပၢ် ဒီးၦၤအဂၤတနီၤ အိၣ်လၢဟံၣ်လီၢ်ခံဒီး ကွၢ်ဝဲတၢ်ဂီၤမူန့ၣ်လီၤ.

 

ဖဲအူသဲၣ်နဲၤအူ ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဆူၣ်ထီၣ်အသးလၢ နီၢ်ဖ--- အံၤအဖီခိၣ်အခါႇ ပိာ်မုၣ်ဖိအံၤအဖါတံၢ် စီၤရ--- ထံၣ် ဝဲတၢ်ကဲထီၣ်အသးအံၤဒီး တီၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဆူၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါအိၣ်န့ၣ်လီၤ. သရၣ်ကၠိခိၣ်တဂၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤဒီး တၢ်ခးတံၢ်အစုန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်သးပဒ့ၣ်စှၤဝဲအဃိႇ အူသဲၣ်နဲၤအူအံၤ ထူၣ်ဖျဲး ထီၣ်ကွံာ်လၢ တၢ်ခးတံၢ်အစုန့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ လၢတစိၢ်ဖိအတီၢ်ပူၤ ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ကဒါက့ၤအီၤ တဘျီကဒီးန့ၣ်လီၤ. 

 

လၢတၢ်ကဘှါၡဲဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤအဂီၢ်ႇ ဟီၣ်ကဝီၤၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ကိးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီး ကရူၢ်ခိၣ်နၢ်ဒီး ကၠိခိၣ်ကိးဂၤဒဲးဖဲ သဝီအိၣ်ဘူးတဖၣ် လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး စ---ႇ ထ---ႇ ယ---ႇ သ---ႇ ဝ--- ဒီး အ--- သဝီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

ဟီၣ်ကဝီၤသဝီဖိလၢ သ---သဝီတဂၤတဲဝဲလၢ အူသဲၣ်နဲၤအူအံၤဃ့ကညးဝဲ ပိာ်မုၣ်ဖိအမိၢ်အပၢ်ဒ်သိး အသုတဟံး ထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ဆူညါကွ့ၢ်ကွ့ၢ်တဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်လၢပိာ်မုၣ်ဖိအမိၢ်အပၢ်တခီ စံးဆၢလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ အိၣ်လၢၦၤဘၣ်မူ ဘၣ်ဒါတဖၣ်အစုပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တအဲၣ်ဒိးစ့ၢ်ကီးလၢ အူသဲၣ်နဲၤအူ ကဆဲးသိၣ်လိတၢ်ဖဲ အဝဲသ့ၣ်အသဝီဆူ ညါလၢၤဘၣ်.

 

အူသဲၣ်နဲၤအူအံၤ ဘၣ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤ ဒ်ၦၤတၢ်ကမၣ်အိၣ်တဂၤဘၣ်ဆၣ်ႇ ၦၤလီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ် သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ အဝဲတဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤလၢ အမၤတရီတပါဘၣ်ပိာ်မုၣ်အံၤ အက့ၢ်အဂီၤအဃိန့ၣ်ဘၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိးႇ အူလွ့ၤမီၤစိ လၢအမ့ၢ်ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ် ကူၣ်သ့မူဒါခိၣ်ခံအံၤ ဟဲက့ၤကိး အူသဲၣ်နဲၤအူဃုာ်ဒီးအီၤ ဆူဝ့ၢ်အိၣ်ဘူးတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. အူသဲၣ်နဲၤစိအံၤ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်မူဟ့ၣ်ဒါအီၤလၢ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်အဃိ အူမီၤလွ့ၤအူစံးဝဲ ကၠိခိၣ်တဂၤအံၤ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် အ ၦၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်အမူအဒါအိၣ်လၢ ကဘၣ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယာ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. 

 

မ့ၢ်လၢတၢ်တထံၣ်စိကွၢ်ဖျါအီၤကိးထံၣ်ဒဲးအဃိႇ ၦၤလီၢ်ကဝီၤဖိတဖၣ်နာ်ဝဲလၢ အူသဲၣ်နဲၤအူအံၤ တၢ်တဟံးန့ၢ်အရ့ တုၤလီၤတီၤလီၤ လၢတၢ်မၤတရီတပါဝဲ ပိာ်မုၣ်ဖိတဂၤအံၤအက့ၢ်အဂီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ဆိကမိၣ် ဝဲလၢ အူသဲၣ်နဲၤအူအံၤ တကြၢးဟံးလၢၤ ကၠိခိၣ်အလီၤအလၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်နာ်စ့ၢ်ကီးလၢ သဲၣ်နဲၤအူအံၤ ကြၢးဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤ ဒ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအသိးန့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ တၢ်တစံၣ်ညီၣ် အူသဲၣ်နဲၤအူအံၤ တဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤအမဲာ်ညါ ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်မူဟ့ၣ်ဒါအီၤ လၢကၠိလၢသဝီအဂၤတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲလဲၤကဲဒံး သရၣ် ကၠိခိၣ်ဖဲ သဝီတဖျၢၣ်န့ၣ် ဒ်တၢ်လဲၤမၤၦဲၤဝဲသရၣ်ကၠိခိၣ်ဖဲ တၢ်လီၢ်အဝဲန့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

ဖဲယ (ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ်ပျီပူၤၦၤထၢတၢ်ကစီၣ်) လဲၤမၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး ၦၤမၤတၢ်ဖိလၢ ကညီပိာ်မုၣ်ကရၢ KWO တဂၤဒီး အဝဲစံးဘၣ်ယၤလၢ တၢ်တမၤဆၢက့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤ (လၢဟီၣ်ကဝီၤၦၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတကပၤ) အဖီခိၣ်ႇ မ့ၢ်တၢ်လၢ တၢ်ပဲာ်ဖးတၢ်အဒူၣ်အဆၢ ထီဒါပိာ်မုၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “ပကဲပိာ်မုၣ်အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်ဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်တပာ်ကနၣ်အသးဘၣ်ဒီး တၢ်တဟံးန့ၢ်အရ့တုၤလီၤတီၤလီၤလၢ ၦၤမၤကမၣ်တၢ်အဖီခိၣ် ဘၣ်န့ၣ်လီၤ”.

 

(၄) ပတီၢ်တပတီၢ် - တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါႇ ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲး တၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ် ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖိ အမုၢ်ဂၢ်အနီၢ်ကစၢ်ဟ့ၣ်ဝဲ ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ်လၢ ကသူဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

Thu, 26 Jul 2018

Footnotes: 

[1] ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG နဲၣ်လိဝဲပျီပူၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဖၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်တကပၤလၢကမၤနီၣ်မၤဃါ တၢ်မၤအၢ မၤပယွဲတၢ်ကဲထီၣ်သးတဖၣ် ခီဖျိတၢ်ပာ်ဖျါတဖၣ် ဒ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်အတီၤပတီၢ်တၢ်မၤအကျဲအသိးဒီး မၤဝဲတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး သဝီဖိအဂၤတဖၣ်ႇ ကွဲးဖျါထီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတၢ်ပာ်ဖျါတဖၣ်လၢဘၣ်ဃးဖဲ တၢ်လီၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ညီနုၢ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကွဲး ထီၣ်ဝဲတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်တၢ် မၤအၢပယွဲအလံာ်ပာ်ဖျါအခါ ပျီပူၤၦၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢက မၤနီၣ်မၤဃါဝဲတၢ်မၤပယွဲၦၤဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဆိမိၣ်လၢအကါဒိၣ်တဖၣ် ခီဖျိတၢ်မၤလီၤတံၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ် ခီၣ်ထံးတဖၣ်လၢကျဲအါဘိဒီး ဒ်ပမၤန့ၢ်အီၤလၢဂံၢ်ခီၣ်ထံးအသိး ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအတၢ်ဆီတလဲအတၢ်ထိၣ်သတြီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

[2] လၢတၢ်ကမၤဂ့ၤထီၣ် KHRG အကျိၤအကျဲတဖၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါ ကဂ့ၤထီၣ်အဂီၢ်ဒီး ဒ်သိးကန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆဲးကျိးအတၢ်လဲၤခီဖျိ တဖၣ်လိၤလိၤဒၣ်ဝဲဒီး သဝီဖိလၢကီၢ်ပယီၤထးခီတကပၤအတၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်ဒီးဒ် KHRG အတၢ်ပညိၣ်အိၣ်ဝဲအသိး လၢကတီၣ်ထီၣ် တၢ်ကစီၣ်လၢဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢပျီပူၤတဖၣ်ခဲလၢာ် ဖဲဘၣ်တၢ်မၤအီၤဒ်အကျိၤ အကျဲအိၣ်ဝဲအသိးဝံၤဒီး တၢ်ကျိာ်ထံ အီၤဒီးတၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဂၤအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်ဒီး ဘၣ်တၢ်မၤဘၢအဂ့ၢ်အကျိၤလၢအကါဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်ပာ်ဖျါလၢအဘူးအတံၢ်အဂၤတဖၣ် ဘၣ်တၢ်နီၤဖးလီၤဆူ တၢ်ကစီၣ်အကလုာ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲဒီးအနံၣ်သ့ၣ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဘၣ်သးဖးအါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤလၢအဘၣ်ထွဲလိာ်သးတဖၣ်တခါစုာ်စုာ်အဂီၢ် ဝံသးစူၤကွၢ်ဘၣ်လၢ KHRG တၢ်ကစီၣ်သန့တက့ၢ်.

Related Readings