တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်ပာ်ဖျါ တဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ကဲထီၣ်အသး ဖဲပိၢ်လိထၣ်သဝီႇ ခူၣ်သူၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိ ကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲလါယူၤလံ ၁၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝနံၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ် (ခမရ- ၄ဝ၉) အသုးဖိခံဂၤ ခးသံဝဲလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိပိာ်မုၣ်တဂၤဒီး ဟံးန့ၢ်ကွံာ်ဝဲအတၢ်ကယၢကယဲလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢ အသိးဃာ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်မုၣ်နီၤ အဝၤဒီးအဖိသၢဂၤဘၣ်အိၣ်လီၤတဲာ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.[1]

 

(၁)    တပတီၢ် - တၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး

တၢ်ကဲထီၣ်သးအကလုာ်

တၢ်မၤသံဒီး တၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ပျိဆူၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးမုၢ်နံၤမုၢ်သီ

လါယူၤလံ ၁၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်

တၢ်ကဲထီၣ်သးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ (သဝီႇ ကရူၢ်ႇ ကီၢ်ဆၣ်ႇ ကီၢ်ရ့ၣ်)

ပိၢ်လိထၣ်သဝီႇ ခူၣ်သူၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်ႇ မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်

ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ

နီၢ်မုၣ်နီၢ်

သးနံၣ်

၃၈

မုၣ်ခွါ 

မုၣ်

ကလုာ်

ကညီ

ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ် / တအိၣ်

အိၣ်

တၢ်ဟံမူဒါ / လီၢ်လၤ

သ၀ီဖိ

အိၣ်ဆိးဒူသဝီ 

ပိၢ်လိထၣ်သ၀ီ

ၦၤလၢအမၤအၢပယွဲတၢ်တဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤ

မံၤ        

လီၢ်လၤ

သုးကျိၤ / သုးရ့ၣ် /  သုးတြိၤ

အိၣ်သူၣ်လီၤသးလီၢ်ကျဲ / သုးကလၢၤ 

အခိၣ်အမံၤဒီးလီၢ်လၤ

ဟ့မ့ထဲၣ်

သုးဖိ

ခမရ-၄ဝ၉ႇ စကခ-၈

ခူၣ်သူၣ်ထၣ်သုးကလၢၤ

သုးကလၢၤအခိၣ်-ကၠီၤဝနၣ်
သုးရ့ၣ်ခိၣ်-လ့လ့ထိၣ် သုးရ့ၣ်ခိၣ် (၂)-လူၤမ့ဟၤ

သါစိလွ့ၤ

သုးဖိ

ခမရ-၄၀၉, စကခ-၈

ခူၣ်သူၣ်ထၣ်သုးကလၢၤ

သုးကလၢၤအခိၣ်-ကၠီၤ၀နၣ်
သုးရ့ၣ်ခိၣ်-လ့လ့ထိၣ် သုးရ့ၣ်ခိၣ် (၂)-လူၤမ့ဟၤ

 

(၂)ပတီၢ်တပတီၢ်-တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကံၢ်အစီ

၁. ၡဲပၠးၦၤနဟံးန့ၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါအံၤ တဆီဘၣ်တဆီတက့ၢ်.

ကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် ပျီပူၤၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ကစီၣ်တဂၤ မၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ်ဒီး ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်အဝၤဒီး အဖိဒိၣ်ခွါန့ၣ်လီၤ.

ကွဲးနီၣ်ၦၤလၢဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤတဂၤစုာ်စုာ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအမ့ၢ်အတီလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ၦၤဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ် ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဂၤအံၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်လီၤ.

 

(၃) ပတီၢ်တပတီၢ် - ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ပာ်ဖျါတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်အကျိၤလၢလၢၦဲၤၦဲၤတက့ၢ်.

ဖဲလါယူၤလံ ၁၆ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ် မုၢ်ဃ့ၢ်လီၤ ၁ နၣ်ရံၣ်န့ၣ်ႇ ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး (စစ်ကွပ်ကဲအခြေစိုက်) စက ခ- ၈ တၢ်ပၢအဖီလာ် ခမရ-၄ဝ၉ အသုးဖိခံဂၤ ခးသံဝဲသဝီဖိပိာ်မုၣ်တဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် နီၢ်မုၣ်နီၤ ဖဲပိၢ်လိထၣ်သဝီႇ ခူၣ်သူၣ်ထၣ်ကရူၢ်ႇ ဒွဲၣ်လိကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. 

သုးဖိလၢအမ့ၢ် ဟ့မ့ထဲၣ်ဒီး သါစိလွ့ၤ ခံဂၤအံၤအိၣ်ဝဲဖဲ ခူၣ်သူၣ်ထၣ်သုးကလၢၤအပူၤ လၢအမ့ၢ် သုးရ့ၣ်ခိၣ် (၂) လူၤမ့ဟၤအတၢ်ပၢတၢ်ဆှၢအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအနံၤန့ၣ်ႇ အဝဲသ့ၣ်အီၣ်ဝဲမုၢ်ဆါခီတၢ်အီၣ် လၢသဝီပူၤဖဲ သီခါဖၠၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံအဝဲသ့ၣ်နုာ်လီၤဝဲဆူသဝီပူၤဒီး သံကွၢ်ဝဲ စီၤပူးအ့ (နီၢ်မုၣ်နီၤအဝၤ) အဟံၣ်အိၣ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤဖိဖဲန့ၣ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ဝဲအဟံၣ် ဘၣ်ဆၣ်တဲအီၤလၢ စီၤပူးအ့တအိၣ် လၢအဟံၣ်ဘၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲလဲၤဆှၢအဖိမုၣ်ဖိခွါဆူဘံလ့ဝ့ၢ်ပူၤ လၢကက့ၤထီၣ်က့ၤကၠိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. 

စီၤပူးအ့ ကဲတ့ၢ်ဝဲကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သဝီသးၦၢ် ဒီးအခဲအံၤန့ၣ် အဝဲလုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူလၢ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤဒီး သူၣ်ထီၣ်ဝဲကျးဖိတဖျၢၣ် လၢအဟံၣ်ဖီလာ်တကထၢန့ၣ်လီၤ. အဟံၣ်အံၤအိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢ သဝီခံအကတၢၢ်ႇ လၢတၢ်လူၢ်အခီၣ်ထံးဖဲ ပိၢ်လိထံကျိအကပၤန့ၣ်လီၤ. သုးဖိခံဂၤအံၤလဲၤတုၤလၢ အကျးဆါတၢ် န့ၣ်ဒီးဆ့ၣ်နီၤအီဝဲသံးဖဲန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိခံဂၤစ့ၢ်ကီး ဟဲဆ့ၣ်နီၤဝဲဖဲအကျးဆါတၢ်အပူၤ ဒ်သိးကကွၢ် စူၣ်ဝဲ ပယီၤသုးဖိခံဂၤအံၤ အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲသုးဖိခံဂၤအံၤအီသံးဝံၤန့ၣ် ဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲလၢ သဝီ ပူၤဒီးသဝီဖိခံဂၤစ့ၢ်ကီး က့ၤက့ၤဆူအဟံၣ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. 

တစိၢ်ဖိဝံၤအလီၢ်ခံ သုးဖိခံဂၤအံၤ ဟဲက့ၤကဒီးဆူကျးအပူၤဒီး ဃ့ဝဲတဲၢ်ဒၢတဖျၢၣ်လၢအကဒၢနုာ်လီၤ တန့သၣ် ဒီးကက့ၤစိာ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် စီၤပူးအ့ အဖိဒိၣ်မုၣ်စ့ၢ်ကီး ဟဲဝဲဆူနီၢ်မုၣ်နီၤအအိၣ်ဖဲ ကျးဆါတၢ်န့ၣ်အပူၤအဃိ ပယီၤသုးဖိခံဂၤအံၤ ဟးထီၣ်ကဒီးဆူသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဖိဒိၣ်မုၣ်အံၤဟးထီၣ် ဝံၤန့ၣ် ပယီၤသုးဖိခံဂၤအံၤဟဲက့ၤနုာ်လီၤကဒီးဆူဟံၣ်ပူၤလီၤ. ဖဲန့ၣ် ၦၤဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤနၢ်ဟူဝဲ နီၢ်မုၣ်နီၤ ကိးပသူထီၣ်ဝံၤဒီး ကျိသီၣ်ထီၣ်ဝဲ သၢထံၣ်န့ၣ်လီၤ. 

သုးဖိတဂၤခးဝဲနီၢ်မုၣ်နီၤဒီးအကျိ MA-1 (ကျိလၢကီၢ်ပယီၤသုးထုးထီၣ်တ့ဝဲလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒီး အသုးဖိတဖၣ် သူဝဲ)သၢထံၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျိချံဘၣ်ဝဲအချၢဃံခံထံၣ်ဒီးဖျိသဂၢၢ်ထီၣ်ဝဲဆူအသးနါၦၢ်ဖီခိၣ်ဒီးအကိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ကျိချံအဂၤတထံၣ် ခးဘၣ်ဝဲဖဲအခိၣ်သၣ်ဃံအလီၢ်ခံ ဒီးဖျိသဂၢၢ်ထီၣ်ဝဲဆူ အမဲာ်ချံအစ့ၣ်တကပၤန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ၦၤခးနီၢ်မုၣ်နီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကီၢ်ပယီၤသုးဖိ ဟ့မ့ထဲၣ်န့ၣ်လီၤ. သုးဖိခံဂၤ အံၤ ဟံးန့ၢ်ကွံာ်နီၢ်မုၣ်နီၤအဖဲဒီးအနၢ်ဒံးလၢအသိးဃာ်ဝဲဝံၤဒီး ဃ့ၢ်ထီၣ်ကွံာ်ဝဲလၢသဝီပူၤန့ၣ်လီၤ. သုးဖိခံဂၤ အံၤဟးထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ၦၤဟဲထံၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ် အဆိကတၢၢ်တဂၤမ့ၢ်ဝဲ လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိ စီၤတ---န့ၣ်လီၤ. 

နီၢ်မုၣ်နီၤအသးနံၣ်အိၣ်ဝဲ ၃၈ နံၣ် ဒီး ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အဝၤဒီးအဖိသၢဂၤန့ၣ်လီၤ. အဖိမုၣ်ဒိၣ်ကတၢၢ်မ့ၢ် နီၢ် အ---ႇ သးနံၣ် ၁၈ နံၣ်ႇ မၤလိဝဲ ၉ တီၤဖဲ ရ--- သဝီတီၤထီကၠိႇ မိကီကရူၢ်ႇ သထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါ စီၤဘ---ႇ သးနံၣ် ၁၅ နံၣ်ႇ မၤလိစ့ၢ်ကီးဝဲ ၅ တီၤဖဲ ကၠိတဖျၢၣ်ဃီဒီးအနီန့ၣ်လီၤ. အဖိခွါအဆံး ကတၢၢ်မ့ၢ် စီၤဝ--- ဒီး အသးနံၣ်အိၣ်ဝဲ ၁၂ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအနံၤန့ၣ် အဖိခွါဆံးကတၢၢ် တဂၤအံၤ လိာ်ကွဲဝဲလၢအသကိးအဟံၣ်ဖဲသဝီအပူၤန့ၣ်လီၤ. 

ကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုးတဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီဒီးလိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်ၦၤမၤကမၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ  ပျီ KHRG ပူၤၦၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဂၤဆဲးကျိး စီၤပူးအ့ (ဖဲလါယူၤလံ ၂၃ သီႇ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်) အခါ အဝဲအိၣ် ဖဲ ဘံလ့ကီၢ်ဆၣ်အပူၤ မ့ၢ်လၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်သုး ခမရ-၄ဝ၉ အသုးရ့ၣ်ခိၣ် လ့လ့ထိၣ် ကွဲအီၤလၢကလဲၤ ပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်လၢ တၢ်လိာ်ဘၢလိာ်ကွီၢ်တၢ်မူးတၢ်ရၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. 

(ဖဲတၢ်ကွဲးလံာ်တၢ်တၢ်ပာ်ဖျါအံၤအဆၢကတီၢ် ခမရ-၄ဝ၂ သုးဖိတဖၣ်ဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးက့ၤဝဲဖဲ ခူၣ်သူၣ် ထၣ် သုးကလၢၤလၢ ခမရ- ၄ဝ၉ အိၣ်ဆိးတ့ၢ်ဝဲအလီၢ်န့ၣ်လီၤ.)

 

(၄) ပတီၢ်တပတီၢ် - တၢ်ဃ့န့ၢ်အခွဲး

မ့ၢ်ၦၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဖၣ် ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတခါအံၤဧါႇ ဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ခွဲး တၢ်ယာ်လၢပကသူတၢ် ဂ့ၢ်အံၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ၦၤလၢအဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤ ဟ့ၣ်အခွဲးလၢ KHRG ကရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

Fri, 24 Jul 2020

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါယူၤလံ ၂ဝ၂ဝ နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ် ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိးတၢ်တဂၤ ဖဲမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် KHRG လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤႇ တၢ်ဂီၤဒီးအိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤလၢအဝဲနီၢ်ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤဖဲ ပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

Related Readings