လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်

စးထီၣ်လၢ ကီၢ်ပယီၤသုးမီၤစိရိၤကဘီယူၤအခးလီၤ ဒ့ၣ်ဘူးနိၣ်သဝီ, လူၢ်သီကီၢ်ဆၣ်, မုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ် ဖဲလါမးရှး ၂၈ သီ, ၂၀၂၁ နံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် သုးမီၤစိရိၤကဘီယူၤသုးဒီးဒြိဟးဝ့ၤဝီၤဆှၣ်ကွၢ်တၢ် (မၤနီၣ်မၤ ဃါစ့ၢ်ကီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ) ဖဲဃဲဒၢကရူၢ်ဟီၣ်ကဝီၤ, လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, ချၢၣ်လွံၢ်ထူၣ်ကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ တပယူၢ်ဃီ န့ၣ်လီၤ. သုးမီၤစိရိၤကဘီယူၤသုးဒီးဒြိတဖၣ် ဟဲဝဲဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၂၀ သီ, ၂၀၂၁ နံၣ်န့ၣ်လီၤ, အဃိ လီၢ်ကဝီၤ ပှၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိလၢပှၢ်လၢ်ကျါ ခီဖျိ တၢ်ဒုးဒီးပယီၤသုးမီၤစိရိၤခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ဘၣ်အိၣ်လၢ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအပူၤ ဒီးဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ သုးမီၤစိရိၤတဖၣ်အံၤ ကဟဲထီၣ်ခးလီၤဘၣ်ဖုးအဝဲသ့ၣ်ဒီး ကဘီယူၤ ဒ်အဟဲခးလီၤဒ့ၣ်ဘူးနိၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်လၢလါအ့ဖြ့ၣ်န့ၣ် ကီၢ်ပယီၤသုးမီၤစိရိၤဖဲလၢၢ်ဒိၣ်ဝ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဆှၢအါထီၣ်အသုးဖိ, သုးတၢ်ပီးတၢ်လီ ဒီးကျိချံမျိာ်သၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဆူမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. သုးမီၤစိရိၤတၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်သုးဂံၢ်ဘါတဖၣ်အံၤ အါဒၣ်တၢ် တက့ၢ် ဟဲထီၣ်လၢအခီၣ်ဖဲအသုးသိၣ်လ့ၣ်ကျဲ စးထီၣ်ဖဲလၢၢ်ဒိၣ်ဒီး မုၢ်သဲးတၢ်လီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. KHRG ပျီပူၤပှၤမၤတၢ် ဖိတဂၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ သုးမီၤစိရိၤအသုးကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အခိၣ်ကျိၤလိၤလၢ ကလဲၤခီဃီၤဝဲဆူ မုၢ်တြီၢ် ကီၢ်ရ့ၣ် ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) တၢ်ပၢဟီၣ်ကဝီၤပူၤတကပၤန့ၣ်လီၤ. သုးမီၤစိရိၤ ဆှါအါထီၣ် အသုးဖိနီၣ်ဂံၢ် ကအိၣ် ၂၇၀ ဂၤဒီးကသ့ၣ် ၁၄၀ ဒုဃၣ်ဃၣ်ညါန့ၣ်လီၤ. (ကသ့ၣ်တဖၣ် တီတၢ်အီၣ်တၢ်အီ, သုးတၢ်ပီးတၢ်လီဒီးကျိချံမျိာ်သၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.) သုးနီၣ်ဂံၢ်တဖုအံၤ လီၤလၢခီၣ်ချ့သုးတြိၤတဖုအနီၣ်ဂံၢ် ဒီးလဲၤခီဃီၤ ဝဲဆူမုၢ်တြီၢ်ကီၢ်ရ့ၣ်တကပၤန့ၣ်လီၤ. (သုးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ စးထီၣ်ဟးလၢအသုးကလၢၤအဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ် KHRG ပာ်ပနီၣ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ).  

ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၁၆ သီ, ၂၀၂၁နံၣ် ဖဲဂီၤခီ ၆ နၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) တဖၣ်ထီၣ် ဒုးဝဲသုးမီၤစိရိၤသုးကျိၤတဖုအံၤ ဖဲဖှၣ်ကၤကၠိတၢ်လီၢ်လၢအအိၣ်ဘူးဒီး တကီၤဒၢသဝီ, ဃဲဒၢကရူၢ်, လၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်န့ၣ် လီၤ. တၢ်ဒုးတဘျီအံၤ ကယံာ်ဝဲ ၅ မံးနံးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးကဲထီၣ်သးအဆၢကတီၢ် ပယီၤသုးမီၤစိရိၤတဖၣ် ခးလီၤခါစိၤကျိဖးဒိၣ်လၢ သဝီလၢအအိၣ်ဘူးဒီးတၢ်ကဲထီၣ်လီၢ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ခးလီၤကျိအဆၢကတီၢ် သဝီဖိတဖၣ် တအိၣ်လၢသဝီပူၤဘၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံတ့ၢ်လၢပှၢ်လၢ်ကျါယံာ်တ့ၢ်မးလံ ခီဖျိတၢ်ဒုး, တၢ်ခး လီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်ဒီး တၢ်ပျံၤသုးကဘီယူၤကဟဲခးလီၤဘၣ်ဖုးတၢ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဒုးဒီးတၢ်ခးလီၤနါစိၤ ကျိဖးဒိၣ်လၢအကဲထီၣ်သးတဘျီအံၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢဟီၣ်ကဝီၤပှၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိး တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကဲထီၣ်သးတဘျီအံၤန့ၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတအိၣ် နီတကပၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် သုးမီၤစိရိၤ အကသ့ၣ်သံ ၃ ဒုန့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်ပယီၤသုးမီၤစိရိၤတဖၣ် ဟဲအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲလၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ဟီၣ်ကဝီၤပူအဃိတၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ် ဟဲကဲထီၣ် အသးလၢ သုးမီၤစိရိၤဒီး KNLA သုး - ကညီဒီကလုာ်ဂၢၤသးကရၢ (KNDO) သုးတဖၣ်ဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအ့ဖြ့ၣ် ၄ သီ, ၂၀၂၁ နံၣ်န့ၣ် တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲလၢ သုးမီၤစိရိၤဒီး KNDO သုးဘၢၣ်စၢၤ ဖဲအံသၣ်ပျီတၢ်လီၢ်, ဃဲဒၢကရူၢ်, လၢၢ်ဒိၣ် ကီၢ်ဆၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤပှၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးလၢအမ့ၢ်ဃဲဒၢသဝီဖိတဖၣ် နၢ်ဟူကျိဖိဒီးကျိဖးဒိၣ်သီၣ်တဘျုးဖျၢၣ် ညါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးတဘျီအံၤ တဟဲတုၤလၢ ပှၤဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံ အိၣ်ခူသူၣ်အလီၢ်ဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တဘၣ်ဒိနီတဂၤ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိၣ်ဘၣ်ထံးလၢ သုးခံဖုအံၤအကျါအိၣ်တအိၣ်တခီ သဝီဖိတဖၣ် တသ့ၣ်ညါထွဲဝဲဘၣ် န့ၣ်လီၤ. 

လီၢ်ကဝီၤပှၤဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဖဲလၢၢ်ဒိၣ်ကီၢ်ဆၣ်တဖၣ် က့ၤဆူအဟံၣ်ဃီဒူသဝီတသ့ဒံးဘၣ် မ့ၢ်လၢပယီၤသုးမီၤစိရိၤတဖၣ် ဆှၢအါထီၣ်အသုးနီၣ်ဂံၢ်, သုးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဒ်အမ့ၢ် ကဘီယူၤသုးဒီးဒြိဟးဝ့ၤဝီၤဆှၣ်ကွၢ်တၢ်တပယူၢ်ဃီ, တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ လၢ သုးမီၤစိရိၤဒီး KNLA/KNDO သုးတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤကဲထီၣ်ဒံးအသးကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢသဝီဖိတဖၣ် ကဘၣ်ကတဲၤကတီၤထီၣ်အခုးအသံၣ် စံာ်လီၢ်ပှဲၤလီၢ် (လၢကဖံးအီၣ်မၤအီၣ်တၢ်ဖဲ လါယူၤဒီးလါယူၤလံအဂီၢ်) န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခဲအံၤအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်အိၣ်ကမှံလၢပှၢ်လၢ်ကျါအဃိ အဝဲသ့ၣ်လဲၤဖံး လဲၤမၤတၢ်လၢအခုးသံၣ်ပူၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ တၢ်အိၣ်သးဒ်အံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီ လၢခဲအံၤဒီးခါဆူညါ တၢ်လုၢ်အီၣ်နီၢ်ခိသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.